An pulong nga “amen” nangangahulogan hin “matuman unta,” o “sigurado.” Tikang ini ha Hebreo nga pulong nga nangangahulogan nga “magin matinumanon” ngan “magin masasarigan.” Usahay ginagamit ini hadto ha legal nga mga kaso. Katapos manumpa an usa nga tawo, magyayakan hiya hin “amen” basi pabug-atan nga husto an iya ginsiring ngan kakarawaton niya anoman an resulta han iya ginyakan. (Num. 5:22) Kon nayakan hiya hin “amen” ha publiko, may-ada hiya dugang nga rason nga tumanon an iya mga ginsiring.​—Neh. 5:13.

An usa nga makatirigamnan nga ehemplo han paggamit han “amen” nakarekord ha Deuteronomio kapitulo 27. Han nakasulod na an mga Israelita ha Tuna nga Iginsaad, nagtirirok hira ha butnga han Bukid Ebal ngan Bukid Gerisim basi mamati ha pagbasa han Balaud. Kumadto hira diri la basi mamati kondi basi ipahayag liwat nga ginkakarawat nira an Balaud. Ginbuhat nira ito pinaagi ha pagyakan hin “hinaut unta” o “amen” han ginbasa an mga resulta ha pagtalapas. (Deut. 27:15-26) Hunahunaa la an tingog han damu ka yukot nga kalalakin-an, kababayin-an, ngan kabataan nga nabaton ha daku nga tingog! (Jos. 8:30-35) Sigurado gud nga waray nira hingalimti an ira mga ginyakan hito nga adlaw. Ngan gintuman nira an ira mga ginyakan, kay an asoy nasiring: “An Israel nagalagad kan Jehova ha ngatanan nga adlaw ni Josue, ngan ha ngatanan nga adlaw han katigurangan nga mga buhi pa ha pagkamatay ni Josue, ngan nanhibaro han ngatanan nga buhat ni Jehova nga iya ginbuhat para kan Israel.”​—Jos. 24:31.

Gin-gamit liwat ni Jesus an “amen” basi pabug-atan nga tinuod gud an mga ginsiring, pero ginbuhat niya ito ha naiiba nga paagi. Imbes nga magyakan hin “amen” katapos han ginsiring han iba, gin-gamit ni Jesus an “amen” (iginhubad ha Waray-Waray sugad nga “ha pagkamatuod”) antes magyakan hin mga kamatuoran. Usahay, gin-uutro niya ito nga  pulong pinaagi ha pagsiring, “amen amen.” (Mat. 5:18; Juan 1:51) Hito nga paagi, ginpasarig niya an iya mga mamarati nga tinuod gud an iya ginsiring. Makakagyakan hi Jesus nga may pagkasigurado kay hiya an may awtoridad ha pagpahinabo nga matuman an tanan nga saad han Dios.​—2 Cor. 1:20; Pah. 3:14.

Ginagamit liwat han mga Israelita an “amen” kon nagdadayaw ngan nag-aampo kan Jehova. (Neh. 8:6; Sal. 41:13) Pinaagi ha pagyakan hito nga pulong katapos han usa nga pag-ampo, iginpapakita han mga namamati nga nauyon hira ha igin-ampo. Salit an ngatanan nga presente nakakagpartisipar ngan nalilipay ha pagsingba kan Jehova hini nga paagi. Ito an nahitabo han gindara ni Hadi David an Arka ni Jehova ngadto ha Jerusalem. Durante han ira selebrasyon, naghatag hiya hin kinasingkasing nga pag-ampo pinaagi hin kanta nga nakarekord ha 1 Kronikas 16:8-36. An ngatanan nga presente nabantad gud han iya mga pulong salit “an ngatanan nga mga tawo nagsiring: Amen, ngan nagdayaw kan Jehova.” Oo, nalipay hira ha ira urosa nga pagsingba kan Jehova.

Ginagamit liwat han siyahan-siglo nga mga Kristiano an “amen” kon nagdadayaw kan Jehova. Damu ka beses nga gin-unabi ito han mga parasurat han Biblia ha ira mga surat. (Roma 1:25; 16:27; 1 Ped. 4:11) Ginhulagway pa ngani han libro han Pahayag an espiritu nga mga linarang ha langit nga naghihimaya kan Jehova pinaagi ha pagsiring: “Amen! Dayawa niyo hi Jah!” (Pah. 19:1, 4) An siyahan-siglo nga mga Kristiano kasagaran nga nasiring hin “amen” katapos han mga pag-ampo ha ira mga katirok. (1 Cor. 14:16) Kondi, ito nga pulong diri kay basta la nga ira ginyayakan nga diri ginhuhunahuna.

Katapos naton mahibaroan kon paonan-o gin-gamit han mga surugoon han Dios an pulong nga “amen,” nasasabtan naton kon kay ano nga importante an pagsiring hin “amen” katapos han usa nga pag-ampo. Kon ginyayakan naton ito katapos han aton personal nga pag-ampo, iginpapakita naton nga sinsero kita ha aton mga igin-aampo. Ngan kon naaaghat kita nga magsiring hin “amen,” bisan ha  hilom la, katapos han usa nga pag-ampo ha publiko, iginpapakita naton nga nauyon kita ha mga iginyakan. Tagda an iba pa nga rason kon kay ano nga importante an aton “amen.”

Aktibo ngan atentibo kita ha aton pagsingba. Ginsisingba naton hi Jehova durante han pag-ampo diri la pinaagi han aton ginyayakan kondi pinaagi liwat han aton panggios. An aton hingyap nga magpahayag hin sinsero nga “amen” mahimo makabulig ha aton nga matipigan an husto nga panhunahuna ngan mamati han pag-ampo.

Nagkakaurosa kita sugad nga mga magsiringba. An pag-ampo ha publiko naghahatag ha aton hin higayon nga magpokus ha mga nababatian han bug-os nga kongregasyon. (Buh. 1:14; 12:5) Kon naaaghat kita nga urosa nga bumaton kaupod an aton kabugtoan, napaparig-on an aton pagkaurosa. Ginyayakan man naton ito ha daku nga tingog o ha hilom la, an aton “amen” naghahatag kan Jehova hin dugang nga rason nga gumios uyon ha aton urosa nga hangyo.

Gindadayaw naton hi Jehova. Nakikita ni Jehova an ngatanan naton nga ginbubuhat ha pagsingba ha iya. (Luc. 21:2, 3) Nahibabaroan niya an aton motibo ngan kon ano an aada ha aton kasingkasing. Bisan kon namamati kita ha katirok pinaagi la hin telepono, makakasiguro kita nga an aton “amen” ginpapabilhan gud ni Jehova. Nakakadugang ito ha urosa nga pagdayaw ha iya.

Baga hin gutiay la an bili han aton “amen,” pero importante gud ito. “Pinaagi ha paggamit hinin usa nga pulong,” siring han usa nga encyclopedia han Biblia, mahimo ipahayag han mga surugoon han Dios an “pagsarig, marig-on nga pag-uyon, ngan sinsero nga paglaom nga aada ha ira kasingkasing.” Hinaot magin makalilipay kan Jehova an tagsa nga higayon nga nagyayakan kita hin “amen.”​—Sal. 19:14.