Natoo ka ba nga masusulbad han katawohan an damu nga problema nga nagwawara han aton kamurayawan, seguridad, ngan maopay nga tidaraon? Basi masulbad an problema, kinahanglan naton hibaroan an hinungdan hito.

Ha pag-ilustrar, usa nga pasyente nga hi Tom an nagkasakit ngan ha urhi namatay. Kay ano? “Han nakita an iya mga sintomas, waray nakahunahuna ha pag-usisa han hinungdan hito,” siring han doktor han hospital diin namatay hi Tom. Baga hin an nahiuna nga mga doktor ni Tom naghatag la hin mga medisina nga magpapaopay han iya pag-abat.

Ito ba liwat an paagi han tawo ha pagsulbad han mga problema ha kalibotan? Pananglitan, ha pagpuypoy han krimen, an mga gobyerno naghihimo hin mga balaud, nagbubutang hin mga CCTV, ngan nagdudugang hin mga pulis. Kondi ini nga mga paagi, bisan kon may kapulsanan, diri nagsusulbad han tinuod nga rason han problema. Oo, an panggios han tawo nagpapakita kon ano gud an iya ginhuhunahuna, gintotoohan, ngan ginhihingyap.

Hi Daniel, nga naukoy ha usa nga nasud ha Sur Amerika diin nagtitikaluya an ekonomiya, nagsiring: “Hadto normal an amon kinabuhi. Diri kami nababaraka ha armado nga mga kawatan. Pero yana waray na bungto o baryo nga mamurayawon. An nagtitikaluya nga ekonomiya nagpapakita han tinuod nga kinaiya han mga tawo—hakog ngan waray respeto ha kinabuhi o ha panag-iya han iba.”

Usa nga lalaki nga tatawagon naton nga Elias an pinalagiw tikang ha girra ha Middle East ngan ha urhi nag-aram han Biblia. Hiya nagsiring: “Damu nga batan-on nga kalalakin-an ha amon lugar an gin-aghat han ira pamilya, gobyerno, ngan relihiyon nga makigbahin ha girra basi magin mga bayani. Ito liwat an ginsiring han kontra-partido! Tungod hini, nasantop ko nga waray pulos an pagsarig ha tawhanon nga mga magmarando.”

An kadaan nga libro han kinaadman husto gud ha pagsiring:

• “An inklinasyon han kasingkasing han tawo maraot tikang ha iya kabata.”—Genesis 8:21.

• “An kasingkasing mas malimbong kay ha bisan ano nga butang ngan peligroso. Hin-o an mahibabaro hini?”—Jeremias 17:9.

• “Tikang ha kasingkasing nagawas an magraot nga mga pangatadongan, mga pagpatay, . . . seksuwal nga imoralidad, mga pangawat, mga pagtestigo hin buwa.”—Mateo 15:19.

An katawohan waray pakakabiling hin solusyon ha magraot nga pamatasan nga nakagamot ha aton. Ha pagkamatuod, ito nga mga pamatasan nagtitikaraot pa gud, sugad han iginpapakita han mga problema nga gin-unabi han nahiuna nga artikulo. (2 Timoteo 3:1-5) Ito an nahitatabo bisan pa han damu nga impormasyon nga makukuha yana, labot pa han pag-uswag han pamaagi ha pakigkomunikar ha iba! Salit kay ano nga diri naton nahihimo nga magin murayaw ngan talwas an kalibotan? Naghihingyap ba kita hin diri naton maaakos? Nagpipinangalimbasog ba kita han imposible?

Bisan kon may paagi kita nga masolusyonan an magraot nga kinaiya han tawo, diri la gihap naton mahihimo nga magin murayaw ngan talwas an kalibotan. Kay ano? Tungod han aton mga limitasyon.

Ini an kamatuoran: “Diri para ha tawo bisan an paggiya han iya pitad.” (Jeremias 10:23) Oo, waray kita laranga  nga magmando ha aton kalugaringon. Ha pagkamatuod, waray kita laranga nga magmando ha aton igkasi-tawo sugad la nga waray kita laranga nga magkinabuhi ha ilarom han tubig o ha kawanangan!

Hunahunaa ini: Naruruyag ba an mga tawo ha kabug-osan kon gindidiktahan hira kon paonan-o magkikinabuhi o kon ano nga mga prinsipyo an ira susundon? Naruruyag ba hira diktahan kon paonan-o nira tatagdon an pagpunit o an sirot nga kamatayon, o kon paonan-o nira didisiplinahon an ira mga anak? Pipira la ini han mga isyu nga nagbabahin ha mga tawo. Salit bisan kon makuri karawaton, husto gud an ginsisiring han Biblia. Waray kita kapas o katungod ha pagmando ha aton igkasi-tawo. Kon sugad, diin kita makakabiling hin bulig?

An pinakamaaramon nga baton amo an pangaro hin bulig ha aton Maglalarang. Tutal, hiya an naghimo ha aton! Ngan diri sugad han ginhuhunahuna han pipira, waray niya kita hingalimti. Ngani, an iya pagtagad ha aton iginhahayag han kinaadman han Biblia. Kon nasasabtan naton iton waray kapariho nga libro, masasabtan liwat naton an aton kalugaringon. Ngan masasabtan naton kon kay ano nga makasurubo an kasaysayan han tawo. Salit natural la nga nagsiring an usa nga maaramon nga Aleman, “an mga tawo ngan mga gobyerno waray gud mahibaro hin leksyon tikang ha kasaysayan, o gumios uyon ha mga prinsipyo hito.”

Usa nga maaramon nga tawo an nagsiring nga “an kinaadman napapamatud-an nga matadong pinaagi han ngatanan nga anak hito,” o mga resulta hito. (Lucas 7:35) An usa nga ehemplo hito nga kinaadman mababasa ha Isaias 2:22, nga nasiring: “Para ha iyo mismo kaopayan, ayaw na kamo pagsarig ha tawo.” Iton maopay nga sagdon mahimo magpanalipod ha aton nga diri maglaom ha mga butang nga diri gud mahitatabo. Hi Kenneth, nga naukoy ha usa nga syudad ha Norte Amerika diin kalyap an krimen, nagsiring: “Damu na nga politiko an nagsaad nga ira papauswagon an kahimtang, pero waray nira ito mahimo. An ira kapakyasan nagpapamatuod nga tinuod ngan maaramon an ginsisiring han Biblia.”

Hi Daniel nga gin-unabi kanina, nagsurat: “Mas nakukombinse ako kada adlaw nga an tawo diri makakagmando hin maopay. . . . An pagsarig ha imo deposito ha bangko o ha imo pensyon diri garantiya nga magigin maopay an imo tidaraon. Damu an akon nakita nga nag-antos tungod hini.”

Labaw pa ha pagpanalipod kontra ha diri reyalistiko nga mga ginlalaoman an igintatagana han Biblia ha aton. Nagtatagana liwat ito hin paglaom, sugad han aton mahibabaroan.