BISAN kon an Biblia diri libro han syensya, husto ito kon naghihisgot mahitungod han syensya. Tagda an mga ehemplo han sikolo han tubig ngan henetiko.

AN SIKOLO HAN TUBIG

An Biblia nasiring: “Kinakabig [han Dios] tipaigbaw an mga toro han tubig, nga natoro nga uran tikang ha iya alisngaw, nga han mga langit ihinuhuwad.”​—Job 36:27, 28.

Iginhuhulagway hini nga bersikulo an tulo nga nangunguna nga paagi han sikolo han tubig. “Kinakabig tipaigbaw” han Dios​—an Surok han kapaso tikang ha adlaw—​“an mga toro han tubig” pinaagi ha (1) pag-alisngaw ngadto ha atmospera. Katapos, (2) an tubig nga nagigin alisngaw napuporma nga dampog ngan (3) nagigin uran, niebe, o iba pa. Tubtob yana, diri la gihapon bug-os nga nasasabtan han mga syentista an ngatanan nga detalye han sikolo han uran. Makapainteres, an Biblia nagpapakiana: “Makakasabut ba an bisan hin-o han pagsarang han mga dampug?” (Job 36:29) Nasasabtan gud han Maglalarang an sikolo han uran ngan ginsiguro niya nga husto nga maisurat han parasurat han Biblia an mga detalye. Ginhimo niya ini antes pa gud mahibaroan han syensya an nangunguna nga paagi han sikolo han tubig.

AN KAPORMA HAN BATA HA TIYAN HAN NANAY

An parasurat han Biblia nga hi Hadi David nagsiring ha Dios: “An imo mga mata nakakita ha akon lawas nga waray pa kahingpitan; ngan ha imo basahon an akon mga adlaw nanhibadlis.” (Salmos 139:16) Ha sugad siday nga mga pulong, naghisgot hi David mahitungod han pagtubo han bata ha sulod ha tiyan uyon ha instruksyon nga nakasurat na ha usa nga “basahon,” o plano. Urusahon gud nga mga 3,000 ka tuig na ini nga nahisurat!

Kondi ha kabutngaan la han ika-19 ka siglo han nadiskobrehan han botanista nga taga-Austria nga hi Gregor Mendel an nangunguna nga mga prinsipyo han genetics. Ngan han Abril 2003 la natapos han mga parasaliksik an pag-estudyo han pagkasunod-sunod han genome han tawo nga nagsusulod han ngatanan nga henetiko nga impormasyon nga kinahanglan basi maporma an buhi nga lawas han tawo. Iginhuhulagway han mga syentista an genetic code sugad nga pariho hin diksyonaryo nga puno hin pulong nga ginkukompwesto han mga letra han alpabeto. Ini nga mga pulong amo an mga instruksyon ha genes. Uyon hini nga mga instruksyon, napuporma ha husto nga pagkasunod-sunod ngan ha eksakto nga tayming an mga parti han lawas han bata sugad han utok, kasingkasing, baga, mga kamot, ngan mga tiil. Angayan gud la nga iginhuhulagway han mga syentista an genome sugad nga “an libro han kinabuhi.” Ha ano nga paagi nagin husto an parasurat han Biblia nga hi David? Mapainubsanon nga nagsiring hiya: “An espiritu ni Jehova naghimangraw pinaagi ha akon, ngan an iya polong nakada han akon dila.” *—2 Samuel 23:2.

MAKURI gud​—o imposible—​mahibaroan kon san-o, paonan-o, ngan kon tubtob ha ano nga sukol mabangon o mapupukan an mga ginhadian ngan mga syudad. Kondi an Biblia detalyado gud nga nagtagna han kabungkagan han gamhanan nga mga pan-gobyernohan ngan mga syudad. Tagda an duha nga ehemplo.

AN KAPUKAN NGAN KABUNGKAGAN HAN BABILONYA

An kadaan nga Babilonya amo an sentro han gamhanan nga imperyo nga nagkontrol ha weste han Asia ha sulod hin mga siglo. May panahon hadto nga ito an pinakadaku nga syudad ha kalibotan. Pero mga 200 ka tuig antes pa, gin-giyahan han Dios an parasurat han Biblia nga hi Isaias ha pagtagna nga pipirdihon han mananakop nga hi Ciro an Babilonya, ngan diri na gud ito pag-uukyan. (Isaias 13:17-20; 44:27, 28; 45:1, 2) Ini gud ba an nahitabo?

Usa ka gab-i han Oktubre 539 B.C.E., ginsakop ni Ciro nga Bantogan an Babilonya. Inabot an panahon, hinay-hinay nga nabara an mga kanal nga nagsusuplay hin tubig ha matambok nga tuna ha palibot tungod kay napabay-an ito. Han 200 C.E., ginsisiring nga abandonado na ito nga lugar. Tubtob yana, nagpapabilin nga kagubaan an Babilonya. Husto nga natuman an tagna han Biblia, an Babilonya “mabibinayaan gud.”​—Jeremias 50:13.

Diin nakuha han parasurat han Biblia an mga impormasyon mahitungod hin panhitabo ha tidaraon nga nagin husto ha kasaysayan? An Biblia nasiring nga “mensahe ini hiunong han Babilonia nga kinarawat ni Isaias nga anak ni Amoz tikang ha Dyos.”​—Isaias 13:1, Maupay nga Sumat.

NINIBE​—“MAMARA” SUGAD HIN DISYERTO

An Ninibe nga kapital han Imperyo han Asirya, kilala ha pagkaada mag-opay nga arkitektura. An syudad may-ada hagluag nga kalsada, parke, templo, ngan magarbo nga mga palasyo. Bisan pa hito, nagtagna hi propeta Sepania nga inin maopay hinduro nga syudad magigin “binayaan, ngan mamara” sugad hin disyerto.​—Sepania 2:13-15.

An Ninibe bug-os nga ginbungkag han magkaalyado nga pwersa han Babilonya ngan Media han ikapito ka siglo B.C.E. Sumala ha usa nga reperensya, inin nabungkag nga syudad “nakalimtan ha sulod hin 2500 ka tuig.” Salit ha sulod anay hin mga katuigan, ginruhaduhaan han mga tawo an pag-eksister han Ninibe! Han kabutngaan han ika-19 ka siglo la naukab han mga arkeologo an kagubaan han Ninibe. Yana ito nga lugar nadadaot, salit an Global Heritage Fund nagpahamangno: “An kagubaan han Ninibe mahimo makalimtan utro, kondi yana ha kadayonan na.”

Diin nakuha ni Sepania an iya kahibaro mahitungod ha tidaraon? Hiya nagsiring nga ito “polong ni Jehova nga inmabut ngada [ha iya].”​—Sepania 1:1.

AN Biblia nagtatagana hin makapatagbaw nga baton ha importante nga mga pakiana. Tagda an masunod nga mga ehemplo.

KAY ANO NGA DAMU HINDURO AN KARAOTAN NGAN PAG-ANTOS HA KALIBOTAN?

Detalyado nga iginsasaysay han Biblia an hinungdan han karaotan ngan pag-antos. An Biblia nasiring:

1. “An . . . tawo may gahum labaw han iba ha iya karautan.”​—Eklesiastes 8:9.

   An waray kapas ngan maraot nga pagmando han tawo nagriresulta hin duro nga pag-antos.

2. “An panahon ngan an higayon nahananabu ha ira ngatanan.”​—Eklesiastes 9:11.

   An diri ginlalaoman nga mga panhitabo sugad han grabe nga sakit, aksidente, o kalamidad, mahimo makadistruso ha bisan kan kanay, ha bisan diin, ngan ha bisan ano nga oras.

3. “Pinaagi han usa nga tawo an sala sinulod ha kalibotan ngan an kamatayon pinaagi han sala.”​—Roma 5:12.

   Han ginlarang an siyahan nga lalaki ngan babaye, perpekto an tawo ngan waray kamatayon. An sala ‘nakasulod ha kalibotan’ han tinuyo nga nagtalapas hira ha ira Maglalarang.

Diri la an hinungdan han pag-antos an iginsasaysay han Biblia. Nagsasaad ito nga wawad-on han Dios an karaotan ngan “papahiron niya an mga luha ha ira mga mata, ngan mawawara na an kamatayon, pati an kabido, pagtangis, ngan kasakit.”​—Pahayag 21:3, 4.

ANO AN MAHITATABO HA ATON KON MAMATAY KITA?

An Biblia nasiring nga an kamatayon usa nga kahimtang diin waray na gud pag-abat an usa ngan diri na makakahimo hin bisan ano. An Eklesiastes 9:5 nasiring: “Kay an mga buhi maaram nga hira mapatay: kondi an mga patay diri maaram han bisan ano.” Ha kamatayon, an aton “mga hunahuna nawawara.” (Salmos 146:4) Salit an ngatanan nga nahihimo han aton utok​—pati an paggana han aton mga sentido—​naundang kon patay na kita. Tungod hito, diri na kita nakakabuhat hin bisan ano, nakakaabat, o nakakapanhunahuna.

Kondi diri la an kahimtang han patay an iginsasaysay han Biblia. Mababasa dida hito an makalilipay nga paglaom nga babanhawon an mga nakaturog ha kamatayon.​—Hosea 13:14; Juan 11:11-14.

ANO AN KATUYOAN HAN KINABUHI?

Sumala ha Biblia, ginlarang ni Jehova nga Dios an lalaki ngan babaye. (Genesis 1:27) Salit an siyahan nga lalaki, hi Adan, gintatawag nga “anak han Dios.” (Lucas 3:38) An katuyoan han paglarang han tawo amo an pagkaada duok nga  relasyon ha iya langitnon nga Amay, an pagdamu, ngan an pagkinabuhi nga malipayon ha tuna ha waray kataposan. Basi mahitabo ito, gintagan an tawo hin espirituwal nga kapasidad o natural nga hingyap nga mahibaro mahitungod ha Dios. Salit an Biblia nasiring: “Malipayon an mga mahunahunaon han ira espirituwal nga panginahanglan.”​—Mateo 5:3.

Dugang pa, an Biblia nasiring: “Malipayon an mga namamati han pulong han Dios ngan nagbubuhat hito!” (Lucas 11:28) An Biblia diri la nagtututdo ha aton mahitungod ha Dios, kondi nabulig liwat ito nga magkaada kita mas malipayon nga kinabuhi, ngan naghahatag ha aton hin paglaom para ha tidaraon.

KATAPOS usisahon an ebidensya, minilyon ha bug-os nga kalibotan an nakasiring nga an Biblia diri la basta kadaan nga literatura. Kombinsido hira nga an Biblia an giniyahan nga Pulong han Dios, an iya ginagamit ha pakigkomunikar ha katawohan​—upod na ha imo! Mababasa dida hito an imbitasyon han Dios nga kilalahon hiya ngan magin iya sangkay. An Biblia nagsasaad: “Magin duok kamo ha Dios, ngan magigin duok hiya ha iyo.”​—Santiago 4:8.

Mapulsanon gud an pag-aram han Biblia. Kay ano? An pagbasa hin libro mabulig nga mahibaroan an panhunahuna han awtor, salit kon babasahon an Biblia mahibabaroan naton an panhunahuna ngan pagbati han Awtor hito, an Dios. Hunahunaa la an kaopayan hito ha imo. Puydi mo mahibaroan an panhunahuna ngan pagbati han imo Maglalarang! Dugang pa, mababasa ha Biblia:

• An ngaran han Dios, an iya personalidad, ngan an iya makaruruyag nga mga kalidad.

• An katuyoan han Dios para ha tawo.

• Kon paonan-o ka magkakaada duok nga relasyon ha Dios.

Karuyag mo ba mahibaro hin dugang? Malilipay an mga Saksi ni Jehova ha pagbulig ha imo pinaagi ha pagdumara hin libre nga pag-aram ha Biblia. Mabulig ini ha imo nga magin mas duok ha Awtor han Biblia, hi Jehova nga Dios.