• Kinahanglan niyo bumalhin tungod han trabaho han imo papa.

• Mabalhin ha hirayo nga lugar an imo best friend.

• An imo magurang mag-aasawa na salit mabaya na hiya ha iyo balay.

Paonan-o ka makakapahiuyon ha sugad nga mga pagbag-o?

An puno nga mahimo makapahiuyon ha hangin mas posible nga diri matumba durante han makusog nga bagyo. Pariho hito nga puno, mahimo ka makapahiuyon ha mga pagbag-o nga diri mo kontrolado. Kondi, antes paghisgotan kon paonan-o mahihimo ini, tagda an pipira nga sadang mo hibaroan mahitungod ha pagbag-o.

An pagbag-o diri nalilikyan. An Biblia nagsusumat hin importante nga kamatuoran mahitungod ha tawo, nga an diri ginlalaoman nga panhitabo nahinanabo ha ngatanan. (Eklesiastes 9:11) Maabot an panahon nga mapapamatud-an mo nga tinuod ini nga mga pulong. Syempre, diri maraot an ngatanan nga diri ginlalaoman nga panhitabo. Ngan an pipira nga pagbag-o nga baga hin maraot pagkit-on ha siyahan, mapulsanon ngay-an. Kondi kadam-an an nahiara na ha ira rutina, salit nakukurian hira ha pag-atubang ha mga pagbag-o—maopay o maraot man ito.

An pagbag-o mahimo magin nakakaistres ha mga batan-on. Kay ano? “Nakakaeksperyensya ka hin pagbag-o ha sulod han imo lawas,” siring han batan-on nga hi Alex. * “Nakakadugang la han istres an mga pagbag-o ha imo palibot.”

Ini an usa pa nga rason: Kon naatubang hin pagbag-o an mga adulto, mahimo nira hunahunaon an ira eksperyensya basi kitaon kon paonan-o nira gin-atubang an pariho nga sitwasyon ha naglabay. Kondi gutiay pa la an eksperyensya han mga batan-on nga mahimo nira makuhaan hin leksyon.

Mahimo ka mahibaro ha pagpahiuyon. An pagpahiuyon amo an abilidad nga makatindog tikang ha diri maopay nga panhitabo o makaatubang ha pagbag-o. An mapahiuyon-uyon nga tawo diri la nakakailob han bag-o nga sitwasyon kondi nakikita liwat niya an mga ulang ha positibo nga paagi ngan nakakapahimulos tikang hito. Kon naatubang hin problema an mapahiuyon-uyon nga tin-edyer, posible gud nga diri hiya magdroga o uminom hin de-alkohol nga irimnon.

Karawata an reyalidad. Waray ruhaduha nga karuyag mo nga ikaw an bug-os nga magkontrol han imo kinabuhi, kondi imposible ito. An imo kasangkayan mabalhin o mag-aasawa; an imo kabugtoan mabaya ha iyo balay; an iyo pamilya bangin mapiritan pagbalhin, salit babayaan an kasangkayan ngan an ngatanan nga nahiaraan. Mas maopay nga karawaton an reyalidad imbes nga tugotan an negatibo nga panhunahuna nga magpaluya ha imo.—Prinsipyo ha Biblia: Eklesiastes 7:10.

Pagpokus ha unhan. An pagpokus ha naglabay sugad hin pagdrayb samtang nagkikinita ha side-mirror. Mapulsanon an panalagsa nga pagsiplat dida hito, kondi kinahanglan mo gud magpokus ha unhan. Aplikado liwat ito kon naatubang ka hin pagbag-o. Pangalimbasog nga magpokus ha tidaraon. (Proberbios 4:25) Pananglitan, ano an imo tumong para ha sunod nga bulan, o ha unom ka bulan?

Pagpokus ha kon ano an positibo. “An pagin mapahiuyon-uyon nadepende ha imo disposisyon,” siring han batan-on nga hi Laura. “Hunahunaa kon ano an positibo han imo sitwasyon.” Mahimo ka ba maglista hin bisan usa la nga bentaha han imo bag-o nga sitwasyon?—Prinsipyo ha Biblia: Eklesiastes 6:9.

Hi Victoria nagsiring nga han tin-edyer pa hiya, bumalhin ha iba nga lugar an tanan niya nga duok nga sangkay. “Nasubo gud ako ngan naghingyap nga diri unta magbag-o an akon sitwasyon,” siring niya. “Kondi kon huhunahunaon an naglabay, dida ako nagtikang magin hamtong. Nasantop ko nga kinahanglan an pagbag-o basi magin hamtong. Nakita ko liwat nga damu an puydi ko magin sangkay.”—Prinsipyo ha Biblia: Proberbios 27:10.

Pagbuhat para ha iba. An Biblia nasiring: “Magin matinagaron kamo, diri la para ha iyo kalugaringon nga kaopayan, kondi para liwat ha kaopayan han iba.” (Filipos 2:4) An usa nga solusyon nga mabulig ha imo ha pag-atubang han imo problema amo an pagbulig ha iba han ira problema. An 17 anyos nga hi Anna nagsiring: “Samtang nagtutubo ako, nasantop ko nga naabat ako hin kalipay kon may nabubuligan ako nga bangin naatubang hin pariho—o mas makuri—nga sitwasyon!”