Kitaa an Magburuhat han Urusahon nga mga Butang!
Kitaa an Magburuhat han Urusahon nga mga Butang!
“Tindog [hin tadong], ngan hunahunaa an mga urusahon nga mga buhat han Dios.”—Job 37:14.
1, 2. Han 1922, ano an urusahon nga nadiskobrehan, ngan ano an paggios?
AN ARKEOLOGO ngan an bantogan nga tawo ha Inglatera magkaupod ha pamiling han bahandi ha sulod hin mga tuig. Ha kataposan, han Nobyembre 26, 1922, ha lubnganan han mga paraon han Ehipto ha bantogan nga Walog han mga Hadi, nabilngan han arkeologo nga hi Howard Carter ngan ni Lord Carnarvon an birilhon nga butang—an lubnganan ni Paraon Tutankhamen. Pag-abot ha selyado nga purtahan, nagbuho hira. Nagsuksok hi Carter hin kandila ngan naghiling ha sulod.
2 Ha urhi hi Carter nagsaysay: “Han hi Lord Carnarvon, nga waray na makailob han kaikag, nagpakiana, ‘May nakikita ka ba nga bisan ano?’ naniguro ako ha pagsiring, ‘Oo, urusahon nga mga butang.’ ” Usa han yinukot nga mga bahandi ha lubnganan amo an lungon nga solido nga bulawan. Bangin nakita mo na an pipira hiton “urusahon nga mga butang” ha mga retrato o ha museo. Kondi, bisan kon urusahon ito nga mga butang, waray kalabotan ito ha imo kinabuhi. Salit aton paghisgotan an urusahon nga mga butang nga sigurado nga may kalabotan ngan birilhon ha imo.
3. Diin naton makikita an impormasyon mahitungod han urusahon nga mga butang nga birilhon ha aton?
3 Pananglitan, hunahunaa an usa ka tawo nga nabuhi damu ka mga siglo na an naglabay, an tawo nga mas bantogan kay ha bisan hin-o nga artista ha pelikula, idolo ha isport, o membro han hadianon nga pamilya. Gintawag hiya nga pinakabantogan ha ngatanan nga taga-Sinirangan. Makikilala mo an iya ngaran—hi Job. An usa ka bug-os nga libro ha Biblia iginsurat mahitungod ha iya. Kondi, usa han mga kaupod ni Job, an batan-on nga lalaki nga hi Elihu, inabat nga kinahanglan sawayon hiya. Ha tinuod, hi Elihu nagsiring nga sobra nga gintatagad ni Job an iya kalugaringon ngan adton nakapalibot ha iya. Ha Job kapitulo 37, makikita naton an pipira han iba espisipiko ngan maaramon nga mga sagdon nga mapulsanon gud ha kada usa ha aton.—Job 1:1-3; 32:1–33:12.
4. Ano an nagtugway ha pagsagdon ni Elihu nga iginrekord ha Job 37:14?
4 An tulo nga salingkapaw nga sangkay ni Job nagpahayag hin hilawig mahitungod han mga bahin nga natoo hira nga nakasala hi Job ha hunahuna o buhat. (Job 15:1-6, 16; 22:5-10) Mapailubon nga naghulat hi Elihu tubtob nga natapos an paghisgot. Katapos nagyakan hiya nga may pagsabot ngan kinaadman. Iginsaysay niya an damu birilhon nga mga punto, kondi tigamni inin importante nga pahinumdom: “Pamati hini, O Job: Tindog [hin tadong], ngan hunahunaa an mga urusahon nga mga buhat han Dios.”—Job 37:14.
An Usa nga Nagbuhat han mga Butang
5. Ano an nahiuupod ha “urusahon nga mga buhat han Dios” nga gin-unabi ni Elihu?
5 Tigamni nga hi Elihu waray magsiring nga tagdon ni Job an iya kalugaringon, hi Elihu mismo, o an iba nga mga tawo. Maaramon nga ginsagda ni Elihu hi Job—ngan kita—nga hunahunaon an urusahon nga mga buhat ni Jehova nga Dios. Ano ha hunahuna mo an nahiuupod ha mga pulong nga “mga urusahon nga mga buhat han Dios”? Dugang pa, tungod han imo mga kabaraka mahitungod han kahimsog, pinansyal, tidaraon, imo pamilya, mga katrabaho, ngan mga amyaw, kay ano nga sadang hunahunaon an mga buhat han Dios? Sigurado, an urusahon nga mga buhat ni Jehova nga Dios nag-uupod han iya kinaadman ngan han iya awtoridad ha pisikal nga mga linarang ha palibot naton. (Nehemia 9:6; Salmo 24:1; 104:24; 136:5, 6) Ha pagpatin-aw hini, tigamni an usa nga punto ha libro ni Josue.
6, 7. (a) Ginbuhat ni Jehova an ano urusahon nga mga butang ha mga adlaw ni Moises ngan Josue? (b) Kon hinkit-an mo ito nga mga buhat ha panahon ni Moises ngan Josue, ano unta an imo paggios?
6 Hi Jehova nagdara hin mga peste ngada ha kadaan nga Ehipto ngan katapos ginbahin an Dagat nga Pula basi tugwayan ni Moises an kadaan nga mga Israelita ngadto ha katalwasan. (Eksodo 7:1–14:31; Salmo 106:7, 21, 22) Mayada pariho nga hitabo ha Josue kapitulo 3. Hi Josue, nga masunod kan Moises, amo an mangunguna ha katawohan han Dios ha pagtabok ha usa pa nga katubigan ngan ngadto ha Tuna nga Iginsaad. Hi Josue nagsiring: “Magbaraan kamo ha iyo ngahaw: kay buwas hi Jehova magbubuhat hin mga urusahon dida ha iyo.” (Josue 3:5) Ano nga urusahon nga mga butang?
7 Bueno, ipinapakita han asoy nga inabrihan ni Jehova an katubigan nga nakakaulang, an Salog Jordan, basi damu ka yukot nga kalalakin-an, kababayin-an, ngan kabataan an makatabok ha mamara nga tuna. (Josue 3:7-17) Kon nagkikita kita didto ha salog nga nababahin ngan an ngatanan nga katawohan talwas nga natabok, mahipapausa gud kita hinin pagkamakatarag-ob nga buhat! Ipinakita hito an gahum han Dios ha mga linarang. Kondi, yana mismo—ha aton panahon—mayada mga butang nga pariho kaurusahon. Basi makita kon ano an pipira hini ngan kon kay ano nga sadang hunahunaon naton ito, tagda an Job 37:5-7.
8, 9. Ano nga urusahon nga mga buhat an iginpapatin-aw han Job 37:5-7, kondi kay ano nga sadang hunahunaon naton ini?
8 Hi Elihu nagpahayag: “An Dios nagdadalugdog ha makatingala pinaagi han iya tingog; Hiya nagbubuhat han dagku nga mga butang nga diri [naton mahibabaroan].” Ano an nahunahuna ni Elihu mahitungod han pagbuhat han Dios han mga butang ha ‘urusahon nga paagi’? Bueno, gin-unabi niya an niebe ngan pagbuhos han uran. Makakaulang ini han buruhaton han parauma ha iya uma, naghahatag ha iya hin panahon ngan hinungdan nga tagdon an mga buhat han Dios. Bangin diri kita mga parauma, kondi an uran ngan niebe mahimo makaapekto ha aton. Depende kon diin kita nag-uukoy, an niebe ngan uran mahimo liwat makaulang han aton mga buruhaton. Nagamit ba kita hin panahon ha paghunahuna kon hin-o an aada ha luyo han sugad nga mga urusahon ngan kon ano an kahulogan hini? Ginbuhat mo na ba ito?
9 Matin-aw, sugad han mababasa naton ha Job kapitulo 38, hi Jehova nga Dios mismo mayada pariho nga panhunahuna, han ginpakianhan niya hi Job hin importante nga mga pakiana. Bisan kon iginpakiana ini han aton Maglalarang kan Job, matin-aw nga nakakaapekto ito ha aton paggios, ha aton pag-eksister, ngan ha aton tidaraon. Salit kitaon naton kon ano an iginpakiana han Dios, ngan hunahunaon naton an iginpapasabot hini, oo, buhaton naton an iginsasagda han Job 37:14.
10. Ano an sadang magin epekto ha aton han Job kapitulo 38, ngan ano nga mga pakiana an iginbabangon hito?
10 An kapitulo 38 nagtitikang: “Hi Jehova nagbaton kan Job tikang ha alipuros nga hangin, ngan nagsiring: Hin-o ini nga nagpapangitngit han sagdon pinaagi han mga pulong nga waray hibaro? Taklos yana an imo hawak pariho hin usa nga tawo; Kay ako magkikinahanglan ha imo, ngan magsaysay ka ha akon.” (Job 38:1-3) Nakabantad ini han pagbati. Nakabulig ito kan Job ha pagbag-o han iya panhunahuna uyon ha kamatuoran nga natindog hiya ha atubangan han Maglalarang han uniberso ngan may baratunon hiya ha iya. Maopay liwat nga ito an buhaton naton ngan han aton mga kaupod. Katapos ginhisgotan han Dios an klase han mga butang nga gin-unabi ni Elihu. “Nakain ka han pagpahamutang ko han mga patukuranan han tuna? Pag-asoy kon mayada ka sarabotan. Hin-o an nag-igo han mga sukol hini, kon maaram ka? O hin-o an inmunat han kutod ha bawbaw hini? Diin itaod an mga patukuranan hini? O hin-o an nagbutang han pamag-ang hini?”—Job 38:4-6.
11. Ano nga mga kamatuoran an iginpapatin-aw ha aton han Job 38:4-6?
11 Nakain hi Job—nakain kita—han ginhimo an tuna? Kita ba an mga arkitekto nga nagdisenyo han aton tuna ngan, tikang hito nga disenyo, iginpahamutang an mga sukol sugad hin ginsukol an mga bahin hito? Diri gud! An mga tawo waray pa ngani hito nga panahon. Iginpapariho an aton tuna ha usa nga tinukod, an Dios nagpakiana: “Hin-o an nagbutang han pamag-ang hini?” Maaram kita nga an tuna eksakto an kahirayo tikang ha aton adlaw basi mabuhi ngan mag-uswag kita. Ngan eksakto liwat an kadaku hito. Kon an tuna mas daku gud, an hydrogen gas diri makakagawas ha aton atmospera ngan waray mabubuhi ha aton planeta. Matin-aw, mayada usa nga “nagbutang han pamag-ang hini” ha husto nga lugar. Takos ba hi Job han kadungganan? Takos ba kita? O takos ba hi Jehova nga Dios?—Proberbios 3:19; Jeremias 10:12.
Hin-o nga Tawo an Mayada han mga Baton?
12. An pakiana ha Job 38:6 nagtutugway ha aton nga hunahunaon an mahitungod han ano?
12 An Dios nagpakiana liwat: “Diin itaod an mga patukuranan hini?” Diri ba ito makapainteres nga pakiana? Bangin pamilyar kita han termino nga waray hibaroi ni Job—an gravity o grabidad. Maaram an kadam-an ha aton nga an puwersa han grabidad tikang ha daku nga adlaw nabulig ha pagpabilin han aton tuna ha husto nga lugar, iginbutang an pamag-ang hini, siring pa. Ha gihapon, hin-o an bug-os nga nasabot han grabidad?
13, 14. (a) Ano an kinahanglan kilalahon mahitungod han grabidad? (b) Paonan-o kita sadang gumios ha kahimtang nga iginpapatin-aw ha Job 38:6?
13 An bag-o la nga iginpublikar nga libro nga may ulohan nga The Universe Explained nauyon nga ‘an grabidad amo an pinakapamilyar, kondi pinakamakuri sabuton, ha mga puwersa han kinaiya.’ Ito nagdudugang: “An puwersa han grabidad baga in madagmit nga nagbibiyahe ha waray sulod nga kawanangan, nga waray matin-aw nga paagi ha pagbuhat hito. Kondi, ha bag-o la nga mga tuig, an mga pisiko nagtikang magbanabana nga an grabidad bangin nagbibiyahe pinaagi han mga elemento nga tinatawag nga gravitons . . . Kondi waray usa nga makakasiguro han pag-eksister hito.” Hunahunaa an iginpapasabot hito.
14 An syensya nag-uuswag ha sulod hin 3,000 ka tuig na tikang nga iginpakiana ito ni Jehova kan Job. Ha gihapon, kita bisan an eksperto nga mga pisiko diri makakagsaysay hin bug-os han grabidad, nga nagtitipig han aton tuna ha husto nga orbit o paglibot ha kawanangan, ha eksakto gud nga posisyon hito basi kita magpahimulos han kinabuhi dinhi. (Job 26:7; Isaias 45:18) Diri iginpapasabot hini nga kinahanglan magpadayon kita ngatanan ha hilarom nga pag-aram ha mga misteryo han grabidad. Lugod, an paghunahuna ha bisan usa hini nga bahin han urusahon nga mga buhat han Dios sadang makaimpluwensya han aton pagtagad ha iya. Nahipapausa ka ba ha iya kinaadman ngan kahibaro, ngan hinsasabtan mo ba kon kay ano nga kinahanglan hibaroan naton an dugang pa mahitungod han iya kaburut-on?
15-17. (a) Ha ano nakasentro an Job 38:8-11, nga nagbabangon hin ano nga mga pakiana? (b) Ano an kinahanglan kilalahon may kalabotan han hinbabaroan mahitungod han kadagatan ngan han pagbahinbahin hito ha kalibotan?
15 An Maglalarang nagpadayon ha iya pagpakiana: “Hin-o an nagsada han dagat pinaagi han mga sada, han paggawas hini sugad nga ini ginawas tikang ha taguangkan; han akon paghimo han mga dampog nga panapton para hini, ngan han madakmol nga kasisidman nga sagmon para hini, ngan itigaman para hini an akon pag-ultan, ngan pinamutangan hin mga trangka ngan mga sada, ngan ginsiring: Ngada hini umabot ka, kondi ayaw unhan; ngan dinhi magpabilin an imo mapalabilabihon nga mga balod?”—Job 38:8-11.
16 An pagsada han mga dagat nag-uupod han mga kontinente, han kadagatan, ngan han paghubas o pagtaob han dagat. Mationan-o kaiha gin-obserbahan ngan gin-adman ini han tawo? Yinukot ka tuig—ngan gin-adman gud hin maopay ha naglabay nga siglo. Bangin maghunahuna ka nga an kadam-an han angay hibaroan mahitungod hito posible nga matin-aw na yana. Kondi, hini nga tuig 2001, kon gin-usisa mo hin maopay ini nga ulohan ha dagku nga mga librarya o ginamit an daku nga pasilidad han pagsaliksik ha Internet ha pagbiling han pinakabag-o nga mga impormasyon, ano an makikita mo?
17 Ha usa nga libro nga kinakarawat ha bisan diin, makikita mo ini nga pag-uyon: “An pagkabahinbahin han mga kontinente ngan han kadagatan ha bawbaw han globo ngan an pagbahinbahin han dagku nga tuna maiha na nga kaupod han makapainteres gud nga mga problema para ha syentipiko nga pagsaliksik ngan pagbanabana.” Katapos isaysay ini, an encyclopedia nga ginkotar pa la naghatag hin upat posible nga pagsaysay kondi nagsiring nga ini “kaupod han damu nga mga pagbanabana.” Sugad han hinbabaroan mo, an pagbanabana “nagpapasabot hin diri-igo nga ebidensya ha paghatag hin medyo sigurado nga pagsaysay.”
18. Ha ano nga mga konklusyon gintutugwayan ka han Job 38:8-11?
18 Diri ba iginpapatin-aw hito an pagin napapanahon han mga pakiana nga nabasa naton ha Job 38:8-11? Sigurado diri kita angay pasidunggan ha paghikay hini ngatanan nga bahin han aton planeta. Diri kita an nagbutang han bulan basi an puwersa han grabidad hito makabulig ha pagtaob o paghubas han dagat nga diri nakakadaot ha aton mga baybayon o ha aton mismo. Maaram ka kon hin-o an nagbuhat, an Magburuhat han urusahon nga mga butang.—Salmo 33:7; 89:9; Proberbios 8:29; Buhat 4:24; Pahayag 14:7.
Pasidunggi hi Jehova
19. An matahom nga mga pulong ha Job 38:12-14 nagtutugway han aton atensyon ha ano pisikal nga mga kamatuoran?
19 Diri mapapasidunggan an mga tawo ha pagtuyok han tuna, sugad han iginsaysay ha Job 38:12-14. Ini nga pagtuyok nakakahimo han kaagahon, agsob nga matahom pagkit-on. Samtang nasirang an adlaw, nagtitikatin-aw an korte ngan porma han aton globo, pariho han matin-aw nga mga marka han pantimbre dida ha mahumok nga lapok. Kon gintatagad naton hin madaliay an pagkiwa han tuna, nahipapausa kita nga an tuna diri natuyok hin duro kadagmit, nga magigin peligroso, sugad han aton hinbabaroan. Diri liwat ito natuyok hin duro kahinay nga an mga adlaw ngan mga gab-i magigin mas maiha gud, nga maghahatag hin sobra nga kapaso ngan katugnaw nga imposible mabuhi an tawo. Ha totoo la, sadang kita malipay nga an Dios, diri an bisan ano nga grupo han mga tawo, an nag-igo han kalaksi han pagtuyok.—Salmo 148:1-5.
20. Paonan-o ka mabaton ha mga pakiana ha Job 38:16, 18?
20 Yana, handurawa nga an Dios nagpapakiana ha imo hinin dugang nga mga pakiana: “Sinulod ka na ba ngadto ha mga burabod han dagat? O naglakat ka na ba dida ha kahilithilitan han kahiladman?” Diri makakabaton hito hin bug-os bisan an osyanograpo! “[Gintagad] na ba nimo an tuna ha iya kahalapad? Pagsaysay, kon maaram ka hini ngatanan.” (Job 38:16, 18) Ginbisita ngan gin-usisa mo na ba an ngatanan nga mga lugar ha tuna, o bisan an kadak-an hito? An pagtagad ha matahom nga mga lugar ngan mga urusahon han aton tuna makakaubos hin pira ka damu nga mga panahon ha bug-os nga kinabuhi? Ngan magigin urusahon gud ito nga mga panahon!
21. (a) An mga pakiana ha Job 38:19 bangin magbabangon han ano syentipiko nga mga ideya? (b) An mga kamatuoran mahitungod han kalamrag sadang magpagios ha aton nga buhaton an ano?
21 Kitaa, liwat, an makuri nga mga pakiana ha Job 38:19: “Hain an dalan ngadto ha puroy-anan han kapawa? Ngan mahitungod han kasisidman, hain an lugar hini?” Bangin maaram ka nga maiha na nga panahon, gintotoohan nga an kalamrag nagbibiyahe sugad hin balod, sugad hin gudtiay nga mga balod nga nakikita naton ha danaw. Ngan han 1905, iginsaysay ni Albert Einstein nga an kalamrag nagios sugad hin mga pundok, o mga elemento, han enerhiya. Iginpatin-aw ba hito an mga butang? Bueno, an bag-o nga encyclopedia nagpapakiana: “An kalamrag ba sugad hin balod o usa nga elemento?” Ito nabaton: “An [kalamrag] baga in diri mahimo magin pariho hito nga duha tungod kay an duha nga gin-unabi [mga balod ngan mga elemento] magkaiba gud. An gimaopayi nga baton amo nga an kalamrag diri gud pariho hito nga duha.” Ha gihapon, padayon nga may kapaso kita (ha direkta ngan diri-direkta nga paagi) tungod han adlaw, bisan kon waray tawo nga makakagsaysay hin bug-os han mga buhat han Dios may kalabotan hini. Nagpapahimulos kita han pagkaon ngan oksihina nga nahihimo samtang an mga tanom nakarawat hin kalamrag. Aton nababasa, nakikita an mga nawong han aton mga hinigugma, nakikita an pagtunod han adlaw, ngan damu pa. Samtang ginbubuhat naton ini, diri ba sadang kilalahon naton an urusahon nga mga buhat han Dios?—Salmo 104:1, 2; 145:5; Isaias 45:7; Jeremias 31:35.
22. Paonan-o ginios hi David ha kadaan nga panahon ha urusahon nga mga buhat han Dios?
22 An tuyo ba han aton pamalandong ha urusahon nga mga buhat ni Jehova amo an pagpaabat la ha aton, nga mahipausa o diri makayakan tungod hito ngatanan? Diri gud. Kinarawat han kadaan nga salmista nga imposible masabtan ngan makomentohan an ngatanan nga mga buhat han Dios. Hi David nagsurat: “O Jehova, nga akon Dios, damu an mga urusahon nga buhat nga imo ginhimo . . . Kon ako magpahayag ngan magyakan tungod hito. Mamadamu pa hito han maiisip.” (Salmo 40:5) Kondi, sigurado nga diri niya iginpapasabot, nga magpapabilin hiya nga hilom mahitungod hinin urusahon nga mga buhat. Pinamatud-an ini ni David pinaagi han iya determinasyon nga iginpahayag ha Salmo 9:1: “Magpapasalamat ako kan Jehova ha bug-os ko nga kasingkasing; Igpapakita ko an ngatanan nga imo mga buhat nga urusahon.”
23. Ano an paggios mo ha urusahon nga mga buhat han Dios, ngan paonan-o mo mabubuligan an iba?
23 Diri ba kita sadang mapagios liwat? Diri ba an aton kahipausa ha urusahon nga mga buhat han Dios sadang magpagios ha aton nga magyakan mahitungod ha iya, han iya ginbubuhat, ngan pagbubuhaton pa niya? Matin-aw an baton—sadang naton ‘isumat an iya himaya ha mga nasud, an urusahon niya nga mga buhat ha ngatanan nga mga katawohan.’ (Salmo 96:3-5) Oo, maipapakita naton an aton mapainubsanon nga apresasyon ha urusahon nga mga buhat han Dios pinaagi han pagpaangbit ha iba han aton nahibabaroan mahitungod ha iya. Bisan kon nagdaku hira ha kultura nga diri nakilala ha Maglalarang, an aton positibo, impormatibo nga mga kapahayagan mahimo makapukaw ha ira nga kilalahon an Dios. Dugang pa hito, bangin magpagios ito ha ira nga maruyag mahibaro ngan mag-alagad ha usa nga ‘nagbuhat han ngatanan nga mga butang,’ an Magburuhat han urusahon nga mga butang, hi Jehova.—Pahayag 4:11.
Paonan-o Mo Babatunon?
• An pagsagda nga iginrekord ha Job 37:14 nagpapagios ha imo nga hunahunaon an mahitungod han ano nga mga buhat han Dios?
• Ano an pipira han mga butang nga iginpapatin-aw ha Job kapitulo 37 ngan 38 nga diri maisaysay hin bug-os han syensya?
• Mationan-o an inaabat mo mahitungod han urusahon nga mga buhat han Dios, nga nagpapagios ha imo nga buhaton an ano?
[Mga Pakiana]
[Retrato ha pahina 7]
Hin-o an nagsada han dagat, basi magpabilin ito ha iya lugar?
[Retrato ha pahina 7]
Hin-o an nakabisita na ha ngatanan magtahom nga mga lugar ha aton tuna, nga ginbuhat han Dios?