Kapitulo Katorse

Ginpaubos ni Jehova an Mapahitas-on nga Siyudad

Isaias 13:1–14:23

 1. Mationan-o kahirayo an naaabot han pagkita yana han libro han Isaias?

 AN MATAGNAON nga libro han Isaias iginsurat han ikawalo ka siglo A.K.P. durante han pag-atake han Asirya ha Tuna nga Iginsaad. Sugad han nakita na ha nauna nga mga kapitulo han iya libro, igintatagna ni Isaias nga may makatirigamnan nga pagkahusto an mga kahimtang nga mahitatabo. Kondi, an libro nagkikita lahos pa han panahon han pagmando han Asirya. Nagtatagna ito han pagbalik han may-kauyonan nga katawohan ni Jehova tikang ha pagkabihag ha damu nga nasud, upod na ha Sinar, an hinmumutangan han Babilonya. (Isaias 11:11) Ha Isaias kapitulo 13, nakikita naton an makatirigamnan nga tagna nga kon matuman mag-aabri han dalan para hiton nga pagbalik. Ini nga tagna nagtitikang hini nga mga pulong: “An pinas-an han Babilonya, nga kan Isaias an anak nga lalaki ni Amos hinkit-an [ha bisyon].”—Isaias 13:1.

‘An Pagpahitaas Akon Pauubson’

 2. (a) Paonan-o nagkaada relasyon hi Hesekia ha Babilonya? (b) Ano an ‘tigaman’ nga ibabangon?

² An Juda nagkaada relasyon ha Babilonya durante han panahon ni Isaias. Hi Hadi Hesekia nagkasakit hin grabe ngan katapos nag-opay. Inabot an mga embahador tikang ha Babilonya basi magpahayag hin kalipay ha iya pag-opay, posible nga tungod han tago nga katuyoan nga himoon hi Hesekia nga kaalyado ha ira pakig-away ha Asirya. Diri-maaramon nga ipinakita ni Hadi Hesekia ha ira an ngatanan nga iya mga bahandi. Sugad nga resulta, hi Isaias nagsumat kan Hesekia nga ha kamatay han hadi, an ngatanan hiton nga bahandi dadad-on ngadto ha Babilonya. (Isaias 39:1-7) Natuman ini han 607 A.K.P. han ginbungkag an Jerusalem ngan an katawohan ginbihag. Kondi, an pinili nga katawohan han Dios diri magpapabilin ha Babilonya ha kadayonan. Hi Jehova nagtatagna kon paonan-o niya aabrihan an dalan para han ira pagbalik. Hiya nagtitikang: “Pagbutang kamo hin [tigaman] dida ha napapawangan nga bukid, alsaha an tingog ngadto ha ira, pakayabkayaba an kamot, nga hira makakadto ha mga ganghaan han mga noble.” (Isaias 13:2) An ‘tigaman’ amo an nabangon nga gahum ha kalibotan nga magkukuha han Babilonya tikang ha kabantogan hito. Ibabangon ito ‘dida ha bukid han mga bato’—nga nakikita hin matin-aw tikang ha hirayo. Tungod kay gintawag basi atakehon an Babilonya, ito nga bag-o nga gahum ha kalibotan magpipirit ha pagsulod ha “mga ganghaan han mga noble,” ha mga purtahan hiton daku nga siyudad, ngan sasakupon ito.

 3. (a) Hin-o an “mga tawo nga iginpahinungod” nga ibabangon ni Jehova? (b) Ha ano nga paagi “iginpahinungod” an pagano nga kasundalohan?

³ Hi Jehova yana nasiring: “Ako nagsugo han akon mga tawo nga iginpahinungod, oo, ako nagtawag han akon mga tawo nga kusgan tungod han akon kasina, bisan an akon mga tawo nga ha palabilabi nagkakalipay. An aringasa han kadam-an dida ha kabukiran, sugad han usa ka daku nga katawohan! An aringasa han usa nga karibok han mga ginhadian han mga nasud nga gintirok! Hi Jehova han mga kasundalohan nagtitirok han mga sundalo para ha away.” (Isaias 13:3, 4) Hin-o ini nga “mga tawo nga iginpahinungod” nga ginpili basi paubson an mapahitas-on nga Babilonya? Hira an gintarampo nga kasundalohan han mga nasud, “mga nasud nga gintirok.” Linugsong hira kontra han Babilonya tikang ha hirayo nga bukidnon nga rehiyon. “Hira nakanhi tikang ha hirayo nga tuna, tikang ha gihihirayoi nga bahin han langit.” (Isaias 13:5) Ha ano nga paagi iginpahinungod hira? Sigurado nga diri ha paagi han pagin baraan. Pagano nga kasundalohan hira nga waray interes ha pag-alagad kan Jehova. Kondi, ha Hebreo nga Kasuratan, an “iginpahinungod” nangangahulogan hin “iginbulag basi gamiton  han Dios.” Mahihimo ni Jehova nga igpahinungod an kasundalohan han mga nasud ngan gamiton an ira hakugnon nga mga ambisyon basi igpahayag an iya kasina. Ginamit niya an Asirya hini nga paagi. Gagamiton niya an Babilonya ha pariho nga paagi. (Isaias 10:5; Jeremias 25:9) Ngan gagamiton niya an iba nga mga nasud ha pagsirot ha Babilonya.

4, 5. (a) Ano an igintatagna ni Jehova para ha Babilonya? (b) Ano an aatubangon hadton naatake ha Babilonya?

⁴ An Babilonya diri pa an nangunguna nga gahum ha kalibotan. Kondi, ha pagpagawas hin kapahayagan pinaagi kan Isaias, nakikita nga daan ni Jehova an panahon nga hiya an mahingangada hito nga katungdanan, ngan iya igintatagna an iya kapukan. Hiya nasiring: “Pagminatay kamo; kay an adlaw ni Jehova aada na; sugad nga kagunawan tikang ha Makagarahum maabot ini.” (Isaias 13:6) Oo, an paghambog han Babilonya sasaliwnan hin pagminatay nga puno hin kasubo. Kay ano? Tungod han “adlaw ni Jehova,” an adlaw han pagpadapat ni Jehova han paghukom kontra ha iya.

⁵ Kondi, paonan-o magigin posible nga magin dinag-an an Babilonya? Kon umabot na an panahon ni Jehova para hini, an siyudad magigin marig-on pagkit-on. Kinahanglan atubangon anay han nasulong nga kasundalohan an natural nga mga depensa nga iginhatag han Salog Euprates, nga naawas ha butnga han siyudad ngan ginpapaawas basi mapuno an nagpapanalipod nga kanal ngan basi maghatag ha siyudad hin tubig nga maiinom. Ngan aada liwat an higtaas ngan marig-on nga doble nga mga pader han Babilonya, nga baga in diri marurumpag. Dugang pa, an siyudad may-ada damu hinduro nga tinirok nga pagkaon. An libro nga Daily Bible Illustrations nasiring nga hi Nabonido—an ultimo nga hadi han Babilonya—“nangalimbasog gud ha pagtirok ha bungto han mga kinahanglanon, ngan ginbanabana nga nagtirok ito hin igo [nga pagkaon] para han mga umurukoy ha sulod hin karuhaan ka tuig.”

 6. Ano an diri-ginlalaoman nga mahitatabo kon matuman na an igintagna nga pag-atake ha Babilonya?

⁶ Kondi, malimbong an mga hitsura. Hi Isaias nasiring: “Busa an ngatanan nga kamot magmamaluya, ngan an tagsa nga kasingkasing han tawo matutunaw: Ngan hira mahuhulop; an kasakitan ngan an kasub-anan magunit ha ira; hira mamamay-ada maul-ol sugad hin usa nga babaye nga nagbabati: hira magtitinan-away ha paghitingala an usa ha usa; an ira mga nawong maaamo an mga nawong han laga.” (Isaias 13:7, 8) Kon an nananakop nga kasundalohan sumulong ha siyudad, an kahimyang han mga umurukoy hito sasaliwanan hin tigda ngan duro nga kasakitan sugad han babaye nga nanganganak. An ira mga kasingkasing matutunaw ha kahadlok. Tungod kay nagin paralisado, an ira mga kamot malaylay, diri na makakadepensa. An ira mga nawong ‘maglalaga’ ha kahadlok ngan kalisang. Ha kahipausa hira masiplat ha usa kag usa, diri makatoo nga mapupukan an ira marig-on nga siyudad.

 7. Ano nga “adlaw ni Jehova” an maabot, ngan ano an magigin mga resulta para ha Babilonya?

⁷ Kondi, sigurado nga mapupukan ito. Kinahanglan atubangon han Babilonya an adlaw han pakighusay, an “adlaw ni Jehova,” nga tinuod nga magigin masakit. An gihitaasi nga Hukom magpapahayag han iya kasina ngan magpapadapat han takos gud nga paghukom ngada ha makasasala nga mga umurukoy han Babilonya. An tagna nasiring: “Kitaa, an adlaw ni Jehova naabot na, mapintas, dara an kapungot ngan mabangis nga kasina; ha paghimo han tuna nga kalaglagan, ngan paggunaw han mga makasasala dida tikang hini.” (Isaias 13:9) Madulom an tidaraon han Babilonya. Sugad hin an adlaw, bulan, ngan mga bitoon diri na nahatag hin kalamrag. “Kay an mga bitoon ha langit ngan an mga maghayag dida diri mahatag han ira kapawa; an adlaw padudulmon ha iya pagsirang ngan an bulan diri magpapasanag han iya kapawa.”—Isaias 13:10.

 8. Kay ano nga iginsugo ni Jehova an kapukan han Babilonya?

⁸ Kay ano nga sugad hito an dadangatan hinin mapahitas-on nga siyudad? Hi Jehova nasiring: “Akon sisirotan an kalibotan tungod han ira karaotan, ngan an mga magraot tungod han ira karat-an: ngan akon pahuhunungon an pagpakarakudaku han palabilabihon, ngan akon pagpapaubson an kamapahitas-on han makalilisang.” (Isaias 13:11) An pagbubo han kasina ni Jehova magigin sirot ha panalumpigos han Babilonya ha katawohan han Dios. An bug-os nga nasud mag-aantos tungod han karaotan han mga Babilonyahanon. Diri na dayag nga aayaton hi Jehova hinin mapahitas-on nga mga magmarando!

 9. Ano an naghuhulat ha Babilonya ha adlaw han paghukom ni Jehova?

⁹ Hi Jehova nasiring: “Akon paghihimoon an tawo nga labi ka minahal kay han pino nga bulawan, bisan an tawo kay han uray nga bulawan ha Opir.” (Isaias 13:12) Oo, an siyudad mawawad-an hin mga umurukoy, magigin binayaan. Hi Jehova  nagpapadayon: “Busa akon hihimoon nga an mga langit mangurog, ngan an tuna mapalin tikang ha iya lugar, ha kapungot ni Jehova han mga kasundalohan, ngan ha adlaw han iya mabangis nga kasina.” (Isaias 13:13) An “langit” han Babilonya, an iya damu nga mga dios ngan mga diosa, mangungurog, diri makakabulig ha siyudad ha panahon han panginahanglan hito. “An tuna,” an Imperyo han Babilonya, babay-ugon tikang ha hinmumutangan hito, magigin naglabay na la nga kasaysayan sugad nga usa pa nga nawara nga imperyo. “Mahinanabo, nga sugad han ginlalanat nga bugsok, ngan sugad han mga karnero nga waray tawo nga nagtitirok, hira an tagsa ka tawo mapasingadto ha iya kalugaringon nga katawohan, ngan mapalagiw an tagsatagsa ka tawo ngadto ha iya kalugaringon nga tuna.” (Isaias 13:14) An ngatanan han langyaw nga mga nasuporta ha Babilonya mabaya ha iya ngan mapalagiw, naglalaom ha pagkaada bag-o nga mga relasyon ha nananakop nga gahum ha kalibotan. An Babilonya ha kataposan makakaeksperyensya han kasakit han nasakop nga siyudad, an kasakit nga iya iginpaantos ha damu hinduro nga iba pa ha mga adlaw han iya himaya: “An tagsatagsa nga hiaagian bubun-on hin lahos; ngan an tagsatagsa nga makukuha mapupukan pinaagi han kampilan. An ira gudti nga kabataan liwat ipamumusak nga magkapinitpinit ha atubangan han ira mga mata; an ira mga balay pangangawatan ngan an ira mga asawa panluluguson.”—Isaias 13:15, 16.

An Instrumento han Dios ha Pagbungkag

10. Hin-o an gagamiton ni Jehova ha pagpirde han Babilonya?

¹⁰ Ano nga gahum an gagamiton ni Jehova basi mapukan an Babilonya? Mga 200 ka tuig antes pa, iginpahayag na ni Jehova an baton: “Kitaa, akon babaghuton an mga Medes patok ha ira, nga diri magtatagad han salapi, ngan mahitungod han bulawan, diri hira magmamalipay dida hini. Ngan an ira mga pana magpipinitpinit han mga batan-on nga kalalakin-an; ngan hira mawawaray pagbati han bunga han taguangkan; an ira mata diri maghuhungay han kabataan. Ngan an Babilonya, an himaya han mga ginhadian, an katahoman han kanan mga Kaldeanhon palabilabi, masusugad han kanan Dios pagpulikwanga han Sodoma ngan han Gomorra.” (Isaias 13:17-19) An maanyag nga Babilonya mapupukan, ngan an instrumento ni Jehova nga magbubuhat hini amo an kasundalohan tikang ha hirayo, ha bukidnon nga nasud han Media. a Ha kataposan, an Babilonya magigin binayaan sugad han imoral gud nga mga siyudad han Sodoma ngan Gomorra.—Genesis 13:13; 19:13, 24.

11, 12. (a) Paonan-o nagin gahum ha kalibotan an Media? (b) Ano nga naiiba nga kinaiya an gin-uunabi han tagna mahitungod han kasundalohan han Media?

¹¹ Ha panahon ni Isaias, an Media ngan an Babilonya ilarom han yugo han Asirya. Paglabay hin haros usa ka siglo, han 632 A.K.P., an Media ngan an Babilonya nagtampo han puwersa ngan ginpukan an Ninibe, an sentro han Asirya. Nag-abri ini han dalan basi an Babilonya magin nangunguna nga gahum ha kalibotan. Waray gud hiya maghunahuna nga haros 100 ka tuig katapos hito, bubungkagon hiya han Media! Hin-o pa kondi hi Jehova nga Dios la an makakahimo han sugad maisugon nga panagna?

¹² Han iginpapakilala an iya pinili nga instrumento ha pagbungkag, hi Jehova nasiring nga an kasundalohan han Media “diri magtatagad han salapi, ngan mahitungod han bulawan, diri hira magmamalipay dida hini.” Naiiba gud ito nga pamatasan para ha mga sundalo nga ginpatig-a han girra! An eskolar ha Biblia nga hi Albert Barnes nasiring: “Tinuod, pipira la han nananakop nga kasundalohan an waray maimpluwensyahi han paglaom han panguha hin dinag-an.” Pinamatud-an ba han kasundalohan han Media nga husto hi Jehova mahitungod hini? Oo. Tagda ini nga komento ha The Bible-Work, nga iginsurat ni J. Glentworth Butler: “Diri pariho han kadam-an nga mga nasud nga nakikig-away, mas pinabilhan han mga Medes, ngan labi na han mga Persiahanon, an panakop ngan himaya kay ha bulawan.” b Tungod hini, diri urusahon nga han iya ginpagawas an mga Israelita tikang ha pagkabihag ha Babilonya, iginbalik ha ira han Persiahanon nga magmarando nga hi Ciro an yinukot nga bulawan ngan salapi nga mga garamiton nga ginkuha ni Nabukodonosor tikang ha templo han Jerusalem.—Esra 1:7-11.

13, 14. (a) Bisan kon diri interesado ha dinag-an, ha ano ambisyoso an mga girriro han Media ngan han Persia? (b) Paonan-o nalamposan ni Ciro an iginhahambog nga mga depensa han Babilonya?

¹³ Bisan kon an Medes ngan Persiahanon nga mga  girriro diri gud naghihingyap han dinag-an, mga ambisyoso la gihapon hira. Diri nira karuyag nga magpabilin nga ikaduha ha bisan ano nga nangunguna nga nasud ha kalibotan. Dugang pa, iginbutang ni Jehova an ‘panguha hin dinag-an’ ha ira mga kasingkasing. (Isaias 13:6) Salit, pinaagi han ira metal nga mga pana—nga mahimo gamiton diri la ha pagpana kondi liwat ha paghampak ngan pagbungkag han kaaway nga mga sundalo, an mga anak han mga iroy nga Babilonyahanon—determinado hira nga sakupon an Babilonya.

¹⁴ Hi Ciro, nga lider han Medo-Persiahanon nga kasundalohan, waray mapugngi han mga kuta han Babilonya. Ha gab-i han Oktubre 5/6, 539 A.K.P., iginsugo niya an pagpasimang han katubigan han Salog Euprates. Han hababaw na an tubig, an mga nasulong waray aringasa nga tinabok ha salog nga tubtob ha paa an kahilarom basi makasulod ha siyudad. Waray ito laumi han mga umurukoy han Babilonya, ngan napukan an Babilonya. (Daniel 5:30) Hi Jehova nga Dios nag-aghat kan Isaias nga igtagna ini nga mga hitabo, nga waray ruhaduha nga Hiya an naggigiya han mga butang.

15. Ano nga tidaraon an naghuhulat ha Babilonya?

¹⁵ Mationan-o kabug-os an magigin kabungkagan han Babilonya? Pamati ha kapahayagan ni Jehova: “Diri na gud ini uukyan, diri man ini pupuy-an ha kalitolitohan: diri man an Arabiahanon magtitindog han salapdag dida; diri man an mga paramangno han kakarnerohan mapapapanluob han ira mga panon nga kakarnerohan dida. Kondi an mga ihalas nga kamanampan ha kabadsan manluluob dida; ngan an ira mga balay mapupuno hin mabidoon nga mga binuhat; ngan an mga abestros maukoy didto, ngan an mga kanding nga ihalas mananagsayaw didto. Ngan an mga lobo manininggit dida ha ira mga ilihan, ngan an [daku nga halas] ha iya magpakaruruyag nga mga palasyo: ngan an iya panahon hirani na umabot, ngan an iya mga adlaw diri pahihilawigon.” (Isaias 13:20-22) Bug-os nga kabungkagan an dadangatan han siyudad.

16. An presente nga kahimtang han Babilonya naghahatag ha aton hin ano nga pagsarig?

¹⁶ Waray ini mahitabo dayon han 539 A.K.P. Kondi, yana matin-aw gud nga natutuman an ngatanan nga igintagna ni Isaias mahitungod han Babilonya. An Babilonya “yana, ngan tikang pa ha naglabay nga mga siglo, usa nga taran-awon han haluag nga pagkabinayaan, ngan mga tambak han mga guba,” siring han usa nga komentarista ha Biblia. Ngan hiya nagdudugang: “Imposible nga kitaon ini nga taran-awon ngan diri mahinumdoman an eksakto nga katumanan han mga tagna ni Isaias ngan Jeremias.” Matin-aw, waray tawo ha panahon ni Isaias an makakagtagna han kapukan han Babilonya ngan han iya kataposan nga pagkabinayaan. Aw, an kapukan han Babilonya ngada ha mga Medes ngan mga Persiahanon nahitabo mga 200 ka tuig katapos isurat ni Isaias an iya libro! Ngan an kataposan nga pagkabinayaan hito nahitabo paglabay hin mga siglo. Diri ba ini nagpaparig-on han aton pagtoo ha Biblia sugad nga inspirado nga Pulong han Dios? (2 Timoteo 3:16) Dugang pa, tungod kay gintuman ni Jehova an mga tagna ha naglabay nga mga panahon, bug-os nga makakasarig kita nga an mga tagna han Biblia nga diri pa natutuman mahitatabo ha itinanda nga panahon han Dios.

“Kapahuwayan Tikang ha Imo Kasub-anan”

17, 18. An kapirde han Babilonya mangangahulogan hin ano nga mga bendisyon para ha Israel?

¹⁷ An kapukan han Babilonya magigin katalwasan para han Israel. Mangangahulogan ito hin kagawasan tikang ha pagkabihag ngan higayon nga makabalik ha Tuna nga Iginsaad. Salit, hi Isaias yana nasiring: “Hi Jehova mamay-ada pagbati kan Jakob, ngan mapili pa han Israel, ngan igpapahamutang hira dida ha ira kalugaringon nga tuna: ngan an humarapit matampo ha ira, ngan hira makupkop ha balay ni Jakob. Ngan an mga katawohan makuha ha ira, ngan dad-on hira ngadto ha ira lugar; ngan an balay ni Israel magtatag-iya ha ira dida ha tuna ni Jehova sugad han mga surugoon nga kalalakin-an ngan mga surugoon nga kababayin-an: ngan hira makakabihag ha ira hadton mga nagbihag ha ira hadto; ngan hira maglalarang han ira mga magtaralumpigos.” (Isaias 14:1, 2) An “Jakob” dinhi amo an Israel ha kabug-osan—ngatanan han 12 nga tribo. Hi Jehova magpapakita hin kalooy kan “Jakob” pinaagi han pagtugot ha nasud nga makabalik. Uupdan hira han yinukot nga taga-iba nga nasud, nga damu ha ira an mag-aalagad ha mga Israelita sugad nga mga surugoon ha templo. An iba nga mga Israelita magkakaada pa ngani awtoridad ha mga nagbihag ha ira hadto. c

¹⁸ Mawawaray na an kaguol han pagkinabuhi sugad nga bihag. Lugod, ihahatag ni Jehova ha iya  katawohan an “kapahuwayan tikang ha [ira] kasub-anan, ngan tikang ha [ira] kasamokan, ngan tikang ha makuri nga pag-alagad diin [hira] papag-alagara.” (Isaias 14:3) Tungod kay nakatalwas tikang ha pisikal nga mga pinas-an han pagkauripon, an Israel diri na mag-aantos han kasub-anan ngan kasamok ha pagkinabuhi kaupod han mga magsiringba ha palso nga mga dios. (Esra 3:1; Isaias 32:18) Ha pagkomento mahitungod hini, an libro nga Lands and Peoples of the Bible nasiring: “Ha Babilonyahanon an iya mga dios pariho han iya kalugaringon, ha ngatanan nga girarauti nga mga bahin han iya pagkatawo. An mga dios han Babilonya mga matalaw, mga parahubog ngan mga lurong-lurong.” Daku gud nga katalwasan an pakapalagiw ha sugad maraot nga relihiyoso nga palibot!

19. Ano an ginkikinahanglan basi magpahimulos an Israel han pagpasaylo ni Jehova, ngan ano an mahibabaroan naton tikang hini?

¹⁹ Kondi, an kalooy ni Jehova may kondisyon. An iya katawohan kinahanglan magpahayag hin kinasingkasing nga pagbasol ha ira karaotan, nga nagpagios ha Dios nga sirotan hira hinduro. (Jeremias 3:25) An tangkod, kinasingkasing nga pagtug-an magriresulta han pagpasaylo ni Jehova. (Kitaa an Nehemia 9:6-37; Daniel 9:5.) Ini nga prinsipyo totoo liwat yana. Tungod kay “waray tawo nga diri makakasala,” kita ngatanan nagkikinahanglan han kalooy ni Jehova. (2 Kronikas 6:36) Hi Jehova, an maloloy-on nga Dios, mahigugmaon nga nagdadapit ha aton nga igtug-an an aton mga sala ha iya, magbasol, ngan umundang na ha anoman sayop nga buhat, basi kita matambal. (Deuteronomio 4:31; Isaias 1:18; Jakobo 5:16) Diri la ini nabulig ha pagpahiuli ha aton ha iya pag-uyon kondi nagliliaw liwat ha aton.—Salmo 51:1; Proberbios 28:13; 2 Korinto 2:7.

Usa nga “Sambingay” Patok ha Babilonya

20, 21. Paonan-o nagkalipay an mga amyaw han Babilonya ha iya kapukan?

²⁰ Sobra 100 ka tuig antes bumangon an Babilonya sugad nga nangunguna nga gahum ha kalibotan, hi Isaias nagtagna han magigin paggios han kalibotan ha kapukan hito. Ha matagnaon nga paagi, iya ginsugo an mga Israelita nga natalwas tikang ha pagkabihag dida hito: “Imo kuhaon ini nga sambingay patok ha hadi ha Babilonya, ngan sidnga: Inonan-o an paghunong han magtaralumpigos! An bulawanon nga bungto hinunong! Ginbari ni Jehova an tungkod han mga maraot, an setro han mga maglalarang; Nga hinampak han mga katawohan ha kapungot ha dayoday nga balbag, nga naglarang han mga nasud ha kasina, pinaagi han paglutos nga waray pagpugngi.” (Isaias 14:4-6) An Babilonya nagkaada reputasyon sugad nga mananakop, paratalumpigos nga gin-uuripon an mga tawo nga may kagawasan. Angayan gud an pagsaurog han iya kapukan pinaagi han usa nga “sambingay” nga direkta nga para ha dinastiya han Babilonya—nga nagtikang kan Nabukodonosor ngan natapos kan Nabonido ngan Belsasar—nga nanguna ha mahimayaon nga mga adlaw han daku nga siyudad!

²¹ Daku gud nga pagbag-o an magigin resulta han iya kapukan! “An bug-os nga tuna aada ha pagpahuway, ngan ha kahilom: hira nag-aringasa ha pagkanta. Oo, an mga kahoy nga abeto nagkalipay ha imo, ngan an mga sedro ha Libano, nga nasiring: Sanglit kay ikaw ginpahiubos, waray mamurulod nga makanhi patok ha amon.” (Isaias 14:7, 8) Para ha mga magmarando han Babilonya, an mga hadi han mga nasud ha palibot pariho han mga kahoy nga mahimo pudlon ngan gamiton para ha ira kalugaringon nga mga katuyoan. Bueno, ito ngatanan natapos na. Ginpulod na han Babilonyahanon nga mamurulod an iya kataposan nga kahoy!

22. Ha siday nga paagi, paonan-o naapektohan an Sheol han kapukan han dinastiya han Babilonya?

²² Urusahon gud an kapukan han Babilonya salit naapektohan an lubnganan mismo: “An Sheol tikang ha ilarom linihok para ha imo ha pagsugat ha imo, ha imo pag-abot; ini nagbabaghot han mga minatay para ha imo, bisan an ngatanan nga tawo nga labaw dinhi ha tuna; ginpabangon hini tikang ha ira mga trono an ngatanan nga kahadian han mga nasud. Ngatanan hira mabaton ngan masiring ha imo: Maluya ka na ba liwat sugad ha amon? Napariho ka na ba ha amon? An imo parayaw ngan an aringasa han imo mga biola, pagdadad-on  ngadto ha Sheol: an ulod pag-aatagon ha ilarom mo, ngan an mga ulod magtatabon ha imo.” (Isaias 14:9-11) Pagkagamhanan sugad-siday nga pagsaysay! Sugad hin ginpupukaw han komon nga lubnganan han katawohan an ngatanan nga kahadian nga nauna mamatay antes han dinastiya han Babilonya basi tapoon nira an bag-o nga abot. Ira gintatamay an nagmamando nga gahum han Babilonya, nga waray na mahihimo yana, nga nahigda ha higdaan han mga ulod imbes nga ha mahal nga higdaan, nga natabonan hin mga ulod imbes han mahal nga taklap.

“Sugad hin Lawas nga Patay nga Pagtatamakan”

23, 24. Ano nga sobra nga paghambog an ipinakita han kahadian han Babilonya?

²³ Hi Isaias nagpapadayon ha sambingay: “Naonan-o ka ha pagkahulog tikang ha langit, O bitoon ha kaadlawon, anak han kaagahon! Naonan-o nga ikaw nga nagpahiubos han mga nasud, gin-utod nganhi ha tuna!” (Isaias 14:12) An hakugnon nga pagpahitaas an nagpagios ha kahadian han Babilonya nga pahitas-on an ira kalugaringon ha bawbaw hadton nakapalibot ha ira. Pariho han usa nga bitoon nga malamrag nga nasanag ha kaagahon ha langit, mapahitas-on nga nagkaada hira gahum ngan awtoridad. An usa nga hinungdan han pagpahitaas amo an pagsakop ni Nabukodonosor ha Jerusalem, usa ka butang nga waray mabuhat han Asirya. An sambingay naghuhulagway han mapahitas-on nga dinastiya han Babilonya nga nasiring: “Ako masaka ngadto ha langit, akon pagpapahitas-on an akon trono labaw han kabiton-an han Dios; ngan ako malingkod dida ha bukid han katiringban, didto ha gihihirayoi nga mga bahin ha amihanan; Mapaigbaw ako labaw pa han kahigtaasan han mga dampog; hihimoon ko nga ako mapariho han Gihitaasi.” (Isaias 14:13, 14) May-ada pa ba malabaw hito nga pagpahitaas?

²⁴ Ha Biblia an kahadian han hadianon nga tulin ni David iginpapariho ha mga bitoon. (Numeros 24:17) Tikang kan David padayon, iton nga ‘mga bitoon’ nagmando tikang ha Bukid nga Sion. Katapos tukuron ni Salomon an templo ha Jerusalem, an ngaran nga Sion igintawag na ha bug-os nga siyudad. Ilarom han Balaud nga kauyonan, an ngatanan nga Israelita nga kalalakin-an obligado nga magbiyahe ngadto ha Sion hin tulo ka beses ha usa ka tuig. Salit, ito nagin “an bukid han katiringban.” Ha pagsiguro nga masakop an kahadian han Juda ngan katapos kuhaon hira tikang hiton nga bukid, iginpapahayag ni Nabukodonosor an iya plano nga magin labaw hiya hiton nga ‘mga bitoon.’ Waray niya ihatag an kadungganan kan Jehova para ha iya kadaogan ha ira. Lugod, mahambugon nga iginbubutang niya an iya kalugaringon ha lugar ni Jehova.

25, 26. Paonan-o nakaeksperyensya hin makaarawod nga kataposan an dinastiya han Babilonya?

²⁵ Kabaliktaran gud an naghuhulat ha mapahitas-on nga dinastiya han Babilonya! An Babilonya diri gud magigin hitaas labaw han mga bitoon han Dios. Lugod, hi Jehova nasiring: “Ikaw pagdadad-on ha Sheol, ngadto ha gihihirayoi nga mga bahin han uhang. Hira nga makita ha imo mabuslong ha imo, hira magpapainoino ha imo, nga masiring: Amo ba ini nga tawo an nakapakurog han tuna, nga nagbay-og han mga ginhadian; Nga naghimo han kalibotan nga sugad hin kamingawan, ngan namulikwang han mga bungto dida; nga diri natugot han iya mga binilanggo pagkadto ha ira puroy-anan?” (Isaias 14:15-17) An ambisyoso nga dinastiya malusad ha Hades (Sheol), sugad la han bisan hin-o nga tawo.

²⁶ Hingangain, kon sugad, an gahum nga nanakop han mga ginhadian, nga nagbungkag han mabungahon nga tuna, ngan nagpirde han damu nga mga siyudad? Hingangain an gahum ha kalibotan nga nagdara hin mga bihag ngan waray gud tumugot ha ira nga makabalik? Aw, an dinastiya han Babilonya diri ngani magkakaada hin desente nga lubong! Hi Jehova nasiring: “An ngatanan nga kahadian han mga nasud, ngatanan hira, nakaturog ha himaya, an tagsatagsa ha iya kalugaringon nga balay. Kondi ikaw ilalabog tikang ha imo lubnganan pariho hin mangil-ad nga sanga, pinanaptonan han pinamatay nga pinamuno han kampilan, nga malusad ngadto ha mga bato ha uhang; sugad hin lawas nga patay nga pagtatamakan han tiil. Diri ka itatampo ha ira ha paglubong, tungod kay imo gin-gunaw an imo tuna, imo pinamatay an imo katawohan; an tulin han mga parabuhat han maraot diri ngangaranan ha kadayonan.” (Isaias 14:18-20) Ha kadaan nga kalibotan, gintatagad nga kaarawdan para ha usa nga hadi nga diri hatagan hin dungganon nga lubong. Salit, kumusta man an dinastiya han kahadian han Babilonya? Totoo nga an indibiduwal nga mga hadi bangin iginlulubong nga may kadungganan, kondi an imperyal nga dinastiya han kahadian nga nagtikang kan Nabukodonosor iginsalikway “pariho hin mangil-ad nga sanga.” Sugad hin iginlabog an dinastiya ngadto ha waray marka nga lubnganan—pariho la han ordinaryo nga sundalo nga namatay ha girra. Pagkadaku nga kaarawdan!

27. Ha ano nga paagi mag-aantos an tidaraon nga mga katulinan han mga Babilonyahanon tungod han karat-an han ira mga amay?

²⁷ An sambingay natatapos pinaagi han kataposan nga mga sugo ha nananakop nga mga Medes ngan mga Persiahanon: “Pag-andam kamo hin pamamatayan han iya mga anak tungod han karat-an han ira mga amay, nga diri hira mag-alsa ngan magtag-iya han tuna, ngan magpuno han nawong han kalibotan hin mga bungto.” (Isaias 14:21) Magigin permanente an kapukan han Babilonya. Gagabuton an dinastiya han Babilonya. Diri na magkakaada hin pagbangon-utro. An tidaraon nga mga katulinan han mga Babilonyahanon mag-aantos tungod han “karat-an han ira mga amay.”

28. Ano an hinungdan han sala han kahadian han Babilonya, ngan ano an mahibabaroan naton tikang hini?

²⁸ An paghukom nga iginpahayag kontra han dinastiya han Babilonya naghahatag hin birilhon nga leksyon para ha aton. An hinungdan han sala han kahadian han Babilonya amo an ira waray kataposan nga ambisyon. (Daniel 5:23) An ira mga kasingkasing puno hin paghingyap hin gahum. Karuyag nira mandoan an iba. (Isaias 47:5, 6) Ngan ira ginhingyap gud an himaya tikang ha mga tawo, nga husto nga para la ha Dios. (Pahayag 4:11) Usa ka pahamangno ini ha bisan hin-o nga may awtoridad—bisan ha Kristiano nga kongregasyon. An ambisyon ngan hakugnon nga pagpahitaas amo an mga paggios nga diri tutugotan ni Jehova, ha mga indibiduwal man o ha mga nasud.

29. An pagpahitaas ngan ambisyon han mga magmarando han Babilonya nagpapakita han ano?

²⁹ An pagpahitaas han mga magmarando han Babilonya amo an pagpakita han espiritu han ‘dios hini nga sistema han mga butang,’ hi Satanas nga Yawa. (2 Korinto 4:4) Hiya liwat naghihingyap gud hin gahum ngan karuyag nga mas hitaas pa hiya kan Jehova nga Dios. Sugad han kahimtang han hadi han Babilonya ngan han katawohan nga iya ginsakop, an maraot nga ambisyon ni Satanas nagriresulta hin kakurian ngan pag-antos han bug-os nga katawohan.

30. Ano nga usa pa nga Babilonya an gin-uunabi ha Biblia, ngan ano nga paggios an iya ipinapakita?

³⁰ Dugang pa, ha libro nga Pahayag, mababasa naton an usa pa nga Babilonya—an ‘Babilonya nga Daku.’ (Pahayag 18:2) Ini nga organisasyon, an imperyo han palso nga relihiyon ha kalibotan, nagpapakita liwat hin mapahitas-on, matalumpiguson, ngan mabangis nga paggios. Sugad nga resulta, hiya liwat maatubang han “adlaw ni Jehova” ngan bubungkagon ha itinanda nga panahon han Dios. (Isaias 13:6) Tikang han 1919 iginpapasamwak na an mensahe ha bug-os nga tuna: ‘An Babilonya nga Daku napukan na!’ (Pahayag 14:8) Han diri na niya mapugngan an katawohan han Dios ha pagkabihag, naeksperyensyahan niya an kapukan. Hirani na hiya bungkagon hin bug-os. Mahitungod han kadaan nga Babilonya, hi Jehova nagsugo: “Balusi hiya sumala han iya nabuhat; sumala han ngatanan nga iya nabuhat, buhata man ha iya; kay hiya mapalabilabihon patok kan Jehova, patok han Baraan nga Uusa ha Israel.” (Jeremias 50:29; Jakobo 2:13) An Babilonya nga Daku makarawat hin pariho nga paghukom.

31. Ano an hirani na mahitabo ha Babilonya nga Daku?

³¹ Salit, an kataposan nga pagpahayag ni Jehova hini nga tagna ha libro han Isaias naaplikar diri la ha kadaan nga Babilonya kondi ha Babilonya nga Daku liwat: “Ako mabangon patok ha ira . . . ngan uutdon ko tikang ha Babilonya an ngaran ngan salin, ngan an anak nga lalaki ngan anak nga lalaki han anak nga lalaki . . . Akon liwat ini hihimoon nga pagtatag-iyahon han porkopino, ngan han mga libaong han tubig: ngan akon ini pagsisiphiron han silhig ha paggunaw.” (Isaias 14:22, 23) An binayaan nga kagubaan han kadaan nga Babilonya nagpapakita kon ano an hirani na buhaton ni Jehova ha Babilonya nga Daku. Nakakaliaw gud ito ha mga nahigugma han totoo nga pagsingba! Nagpaparig-on gud ito nga mangalimbasog nga diri gud tugotan nga tumubo ha aton an sataniko nga mga paggios nga pagpahitaas, paghambog, o kabangis!

[Mga footnote]

[Mga Pakiana]