Hi Jehova an Hadi
Kapitulo Bainte
Hi Jehova an Hadi
1, 2. (a) Hin-o an makakaeksperyensya han kasina ni Jehova? (b) Malilibre ba an Juda tikang ha sirot, ngan paonan-o kita nahibabaro?
AN Babilonya, Pilistia, Moab, Sirya, Etiopia, Ehipto, Edom, Tiro, Asirya—ngatanan makakaeksperyensya han kasina ni Jehova. Igintagna ni Isaias an mga kalamidad nga maabot ngada hinin kaaway nga mga nasud ngan mga siyudad. Kondi, kumusta man an Juda? An mga umurukoy ba han Juda malilibre tikang ha sirot tungod han ira makasasala nga mga buhat? An makasaysayan nga rekord nabaton hin malanog nga diri!
2 Tagda an nahitabo ha Samaria, an sentro han napulo-ka-tribo nga ginhadian han Israel. Iton nga nasud waray magtipig han kauyonan hito ha Dios. Waray ito magpabilin nga bulag tikang ha mahugaw nga mga buhat han mga nasud ha palibot. Lugod, an mga umurukoy ha Samaria “nagbuhat hin maghugaw nga mga butang ha paghagit kan Jehova ha kasina . . . Tungod hini hi Jehova nasina hinduro ha Israel, ngan ginkuha hira tikang ha iya atubangan.” Tungod kay ginpuwersa nga paiwason tikang ha tuna hito, “an Israel gindara tikang ha ira kalugaringon nga tuna ngadto ha Asirya.” (2 Hadi 17:9-12, 16-18, 23; Hosea 4:12-14) An nahitabo ha Israel nagpapasabot hin maraot nga mahitatabo para ha iya bugto nga ginhadian, an Juda.
Igintagna ni Isaias an Pagkabinayaan han Juda
3. (a) Kay ano nga iginsalikway ni Jehova an duha-nga-tribo nga ginhadian han Juda? (b) Determinado hi Jehova nga buhaton an ano?
3 An pipira nga mga hadi han Juda magtinumanon, kondi diri an kadam-an. Bisan ilarom han matinumanon nga hadi, sugad kan Jotam, an katawohan waray bumaya hin bug-os ha palso nga pagsingba. (2 Hadi 15:32-35) Inabot ha pungkay an karaotan han Juda durante han pagmando han uhaw-ha-dugo nga hi Hadi Manases, nga sumala ha Judio nga tradisyon, nagpatay ha matinumanon nga hi propeta Isaias pinaagi han pagsugo nga hiya lagadion. (Itanding an Hebreo 11:37.) Inin maraot nga hadi ‘padayon nga nagpasimang ha Juda ngan ha mga umurukoy ha Jerusalem ha pagbuhat hin labi pa hin kamaraot kay han ginbuhat han mga nasud nga kan Jehova gin-gunaw ha atubangan han mga anak ni Israel.’ (2 Kronikas 33:9) Ilarom han pagmando ni Manases an tuna labi pa gud nga nahugawan kay ha panahon nga kontrolado ito han mga Kanaanhon. Salit, hi Jehova nagpapahayag: “Kitaa, ako magdadara han sugad hini nga karaotan ngada ha Jerusalem ngan ha Juda, nga bisan hin-o nga makabati hini, nga duha an iya mga talinga mamumungol. . . . Akon pagpapahiran an Jerusalem sugad han kanan tawo pagpahid hin usa nga pinggan, papahiran ini ngan kulbon ini. Ngan akon isisikway an salin han akon panurundon, ngan itubyan hira ngadto ha kamot han ira mga kaaway; ngan hira mahihimo nga dinakpan ngan dinag-an han ngatanan nira nga kaaway; Tungod kay hira nagbuhat hadton maraot ha akon paniplatan, ngan naghagit ha akon ha kasina.”—2 Hadi 21:11-15.
4. Ano an bubuhaton ni Jehova ha Juda, ngan paonan-o natuman ini nga tagna?
4 Pariho han usa nga yahong nga ginkulob, nga igintatakbo an ngatanan nga sulod hito, an tuna mawawad-an han mga tawo nga mga umurukoy hito. Inin tiarabot nga pagkabinayaan han Juda ngan Jerusalem amo na liwat an tema han tagna ni Isaias. Hiya nasiring: “Kitaa, ginhihimo ni Jehova an tuna nga waray sulod, ngan ginhihimo ini nga bungkag, ngan ginbabalikad ini, ngan [ginpapasarang] ha gawas an mga umurukoy dida.” (Isaias 24:1) Natuman ini nga tagna han an Jerusalem ngan an templo hito ginbungkag han naatake nga kasundalohan han Babilonya ilarom ni Hadi Nabukodonosor ngan han an mga umurukoy ha Juda pinamatay pinaagi han espada, kagutom, ngan epidemya nga sakit. An kadam-an han mga Judio nga nakatalwas gindara nga bihag ngadto ha Babilonya, ngan an pipira nga nahibilin pinalagiw ngadto ha Ehipto. Salit nabungkag an tuna han Juda ngan bug-os nga nawad-an hin mga umurukoy. Waray ngani nahibilin nga gin-aataman nga mga hayop. An binayaan nga tuna nagin kamingawan nga makasurubo kitaon an mga naguba nga inuukyan na la han ihalas nga mga hayop ngan katamsihan.
5. May-ada ba bisan hin-o nga malilibre tikang ha paghukom ni Jehova? Isaysay.
5 May-ada ba bisan hin-o ha Juda nga makarawat hin espesyal nga pagtrato durante han tiarabot nga paghukom? Hi Isaias binaton: “Mahinanabo, sugad nga ha katawohan amo man ha saserdote; sugad nga ha surugoon amo man ha iya agaron; sugad nga ha surugoon nga babaye, amo man ha iya agaron nga babaye; sugad nga ha pumaralit, amo man ha magbaraligya; sugad nga ha nagpapautang, amo man ha umurutang; sugad nga ha kumuruha han patubo, amo man ha humaratag ha iya han patubo. An tuna pagkukuhaan gud han sulod, ngan pagbubungkagon gud; kay hi Jehova nagyakan hini nga pulong.” (Isaias 24:2, 3) Waray palalabihon tungod han bahandi ngan mga pribilehiyo ha pag-alagad ha templo. Waray malilibre. An tuna maraot na hinduro salit an ngatanan nga nakatalwas—mga saserdote, mga surugoon ngan mga agaron, mga pumaralit ngan mga magbaraligya—kinahanglan magin bihag.
6. Kay ano nga ginkuha ni Jehova an iya bendisyon tikang ha tuna?
6 Basi mawaray sayop nga pagsabot, iginhuhulagway ni Isaias an pagkabug-os hinin tiarabot nga kalamidad ngan iginsasaysay an hinungdan hito: “An tuna magmamasurub-on ngan mawawara, an kalibotan mahiruruydoy ngan mapapara; an harangdon nga katawohan ha tuna mananagtitis. An kalibotan liwat magmamahugaw ha ilarom han mga umurukoy dida; tungod kay hira nagtalapas han mga balaud, naglaris han kasugoan, nagbungkag han kauyonan nga dayon. Tungod hini an panhimaraot nagsibad han tuna, ngan hira nga nangungukoy dida hin-agian nga mga salaan: busa an mga umurukoy ha tuna ginsunog ngan diri damu nga tawo an nahibilin.” (Isaias 24:4-6) Han iginhatag ha mga Israelita an tuna han Kanaan, ira nakita nga ito “usa nga tuna nga nag-aagay hin gatas ngan hin dugos.” (Deuteronomio 27:3) Kondi, padayon nga nagdepende hira ha bendisyon ni Jehova. Kon hira matinumanon nga magtitipig han iya mga balaud ngan mga sugo, an tuna ‘maghahatag han bunga hito,’ kondi kon ira igbabalewaray an iya mga balaud ngan mga sugo, an ira mga pangalimbasog ha pagkultibar han tuna magigin ‘waray kapulsanan’ ngan an tuna ‘diri maghahatag han bunga hito.’ (Lebitiko 26:3-5, 14, 15, 20) An panhimaraot ni Jehova ‘maglalamoy han tuna.’ (Deuteronomio 28:15-20, 38-42, 62, 63) Lalaoman gud yana han Juda nga maeksperyensyahan iton nga panhimaraot.
7. Paonan-o magigin bendisyon ha mga Israelita an Balaud nga kauyonan?
7 Mga 800 ka tuig antes han panahon ni Isaias, an mga Israelita kinaburut-on nga sinulod ha may-kauyonan nga relasyon kan Jehova ngan inuyon ha pagsugot hito. (Eksodo 24:3-8) An mga kondisyon hiton nga Balaud nagsiring nga kon hira masugot ha mga sugo ni Jehova, makakarawat nira an iya hura nga bendisyon kondi kon hira magtalapas han kauyonan, mawawara nira an iya bendisyon ngan dadad-on nga bihag han ira mga kaaway. (Eksodo 19:5, 6; Deuteronomio 28:1-68) Ini nga Balaud nga kauyonan, nga iginhatag pinaagi kan Moises, magpapabilin nga iginpapatuman ha sulod hin diri hinbabaroan, diri-espisipiko nga panahon. Magpapanalipod ito ha mga Israelita tubtob ha pag-abot han Mesias.—Galasia 3:19, 24.
8. (a) Paonan-o ‘ginbalewaray han mga tawo an mga balaud’ ngan ‘ginbag-o an surundon’? (b) Ha ano nga mga paagi “an harangdon nga katawohan” an siyahan nga ‘malalaya’?
8 Kondi an katawohan “nagbungkag han kauyonan nga dayon.” Ira ginbalewaray an mga balaud han Dios, iginsalikway ito. Ira ‘ginbag-o an surundon,’ ginsunod an legal nga mga buhat nga naiiba kay han iginhatag ni Jehova. (Eksodo 22:25; Esekiel 22:12) Salit, kukuhaon an katawohan tikang ha tuna. Waray kalooy nga ipapakita ha tiarabot nga paghukom. Kaupod han siyahan nga ‘malalaya’ tungod han pagkuha ni Jehova han iya panalipod ngan pag-uyon amo “an harangdon nga katawohan,” an mga dungganon. Sugad nga katumanan hini, samtang nagtitiarabot an kabungkagan han Jerusalem, siyahan pinaagi han mga Ehiptohanon ngan sunod han mga Babilonyahanon, ira ginhimo nga mga sakop an mga hadi han Juda. Katapos, hi Hadi Jehoyakin ngan an iba nga mga membro han hadianon nga pamilya kaupod han siyahan nga gindara nga mga bihag ngadto ha Babilonya.—2 Kronikas 36:4, 9, 10.
Nawara an Pagrayhak ha Nasud
9, 10. (a) Ano an bahin han agrikultura ha Israel? (b) Ano an iginpapasabot han ‘paglingkod han tagsa nga tawo ha sirong han iya balagon han ubas ngan han iya kahoy nga igera’?
9 An nasud han Israel usa nga agrikultural nga sosiedad. Tikang ha panahon nga an mga Israelita sinulod ha Tuna nga Iginsaad, nagkinabuhi hira ha pagkultibar hin mga tanom ngan pag-ataman hin mga hayop. Salit, may importante nga bahin an agrikultura ha balaud nga iginhatag ha Israel. Iginsugo an pagsaurog han adlaw nga iparahuway para ha nasud kada ikapito ka tuig basi mahibalik ha tuna an pagkamabungahon. (Eksodo 23:10, 11; Lebitiko 25:3-7) An tulo ka tinuig nga piyesta nga iginsugo ha nasud nga isaurog igintutuman ha mga panahon han pag-uma.—Eksodo 23:14-16.
10 An mga urubasan ordinaryo na ha bug-os nga tuna. Iginlilista han Kasuratan an alaksiw, usa nga produkto han ubas, sugad nga regalo tikang ha Dios nga “nakakapalipay han kasingkasing han tawo.” (Salmo 104:15) An tagsatagsa nga tawo nga ‘nalingkod ha sirong han iya balagon han ubas ngan ha sirong han iya kahoy nga igera,’ nagpapasabot hin kauswagan, kamurayawan, ngan seguridad ilarom han matadong nga pagmando han Dios. (1 Hadi 4:25; Mika 4:4) An malampuson nga panahon han pag-ani hin mga ubas gintatagad nga bendisyon ngan usa nga hinungdan han pagkaranta ngan pagrayhak. (Hukom 9:27; Jeremias 25:30) An kabaliktaran totoo liwat. Kon an mga balagon nalalaya o diri nagbubunga hin ubas ngan an mga urubasan nagigin binayaan nga tunukon, pamatuod ito nga ginkuha ni Jehova an iya bendisyon—usa ka panahon han daku nga kabidoan.
11, 12. (a) Paonan-o igin-ilustrar ni Isaias an mga kahimtang nga magigin resulta han paghukom ni Jehova? (b) Ano nga madulom nga tidaraon an iginhuhulagway ni Isaias?
11 Angayan, kon sugad, nga ginamit ni Isaias an mga urubasan ngan an mga produkto hito ha pag-ilustrar han mga kahimtang nga resulta han pagkuha ni Jehova han iya bendisyon tikang ha nasud: “An bag-o nga alaksiw nagmasurub-on, an balagon naharuydoy, an ngatanan nga maglipayon ha kasingkasing nanhayhay. An karugyaw han mga banderitas nahunong, an aringasa nira han nagkakalipay natapos, an kalipay han harpa nahunong. Diri hira magkakanta nga mag-iinom hin alaksiw; an maisog nga irinmon magmamapait ha ira nga mainom hini. An bungto nga bungkag magugun-ob; an tagsa nga balay sasadhan, nga waray tawo nga makasulod. May-ada singgit dida ha kakalsadahan tungod han alaksiw; an ngatanan nga kalipay nadulman, an karugyaw han tuna nawawara. Dida ha bungto nahibilin an pagkabungkag, ngan an ganghaan hahampakon ha pagkagunaw.”—Isaias 24:7-12.
12 An tamborin ngan an harpa mag-opay nga mga instrumento nga ginamit ha pagdayaw kan Jehova ngan pagpahayag hin kalipay. (2 Kronikas 29:25; Salmo 81:2) An musika hito diri na hibabatian dida hini nga panahon han sirot han Dios. Mawawaray na makalilipay nga mga pag-ani han mga ubas. Mawawaray na makalilipay nga mga tunog ha binayaan nga mga guba ha Jerusalem, nga an mga ganghaan hito ‘naruba nga nagin tambak han kagubaan’ ngan an mga balay hito ‘sinadhan,’ salit waray bisan hin-o nga makakasulod. Madulom gud ito nga tidaraon para ha mga umurukoy ha nasud nga natural nga mabungahon hinduro!
[Mga Pakiana]