Maopay nga Panguna—An Bug-os-kalibotan nga Ayat

An lalaki usa nga parasurat ngan parasiday. An iya kasingkasing naglaom gud nga an tidaraon magdadara hin mag-opay nga mga butang para ha ngatanan. Mga 90 ka tuig ha naglabay, ginhanduraw niya an usa ka lugar “diin waray kahadlok an hunahuna tungod han positibo nga panlantaw han tawo ha kinabuhi; diin an kahibaro waray bayad; diin an kalibotan waray mabahin tungod han nagpapasulabi nga mga giutan han mga nasud; diin ginyayakan an kamatuoran; [ngan] diin pinaagi han waray-kakapoy nga pangalimbasog, an mga tawo mahimo magtikahirani ha kahingpitan.”

KATAPOS, iginpahayag hini nga parasurat an paglaom nga usa ka adlaw an iya nasud sugad man an bug-os nga kalibotan mahingangada hito nga lugar. Kon buhi pa yana ini nga nagdaog han Nobel Prize nga parasiday, maabat gud hiya hin daku nga kapakyasan. Bisan pa han ngatanan nga mga pag-uswag ngan mga pagbag-o, an kalibotan mas nagkakabahin-bahin kay ha kakan-o pa man. Ngan an kabug-osan nga panlantaw ha tidaraon han tawo nagpapabilin nga madulom.

Han ginpakianhan kon kay ano nga an kamadarahog tigda nga inabot ha butnga han pipira nga grupo ha iya nasud, iginsumat han usa nga parauma an iya ginhunahuna nga usa nga hinungdan. “Tungod ito han maraot nga mga lider,” hiya nagsiring. Ha iya libro nga Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, an historyador nga hi Jonathan Glover nagpapahayag hin pariho nga panhunahuna, nasiring: “An pamatay han rasa [dida hito nga nasud] diri tigda nga pagbuto han kapungot han mga tribo, ginplano ito han mga tawo nga naruruyag magtipig hin gahum.”

 Han magkaada girra butnga han duha nga republika han hadto anay nga Yugoslavia temprano ha dekada han 1990, usa nga parasurat an nagsurat: “Urosa nga nagkinabuhi kami nga malipayon ha sulod hin damu nga mga tuig ngan yana inabot na ito ha punto han pamatay ha mga minasus-an han iba. Ano an nahitatabo ha amon?”

Yinukot ka kilometro tikang ha Europa ngan Aprika an nasud han India, an natawohan nga lugar han parasiday nga gin-unabi ha tinikangan. Ha usa nga diskurso nga may ulohan nga “Makakagpadayon ba an India Sugad nga Usa ka Nasud?,” an awtor nga hi Pranay Gupte nagsiring: ‘An mga 70 porsyento han daku nga populasyon han India waray pa mag-30 anyos, kondi waray mga lider nga makakahatag ha ira hin susbaranan.’

Ha pipira nga mga nasud, an mga lider kinahanglan bumaya tikang ha ira katungdanan tungod han mga akusasyon hin panlimbong. Salit, ha magkalainlain nga mga hinungdan, matin-aw nga an kalibotan may-ada problema ha panguna. An mga kahimtang nagpapamatuod ha pagin totoo han mga pulong han usa nga propeta nga nabuhi mga 2,600 ka tuig na an naglabay. Hiya nagsiring: “An paagi han tawo diri aada ha iya ngahaw, diri aada ha tawo nga naglalakat an pagmando han iya mga pitad.”—Jeremias 10:23.

May-ada ba solusyon ha presente nga kagol-anan ha kalibotan? Hin-o an makakagiya han katawohan ngadto ha usa nga kalibotan diin an sosiedad han tawo diri nadadaot tungod han girra o nahahadlok, diin waray bayad ngan hura an totoo nga kahibaro, ngan diin an katawohan nag-uuswag ngadto ha kahingpitan?

[Ginukuhaan han Retrato ha pahina 3]

Fatmir Boshnjaku