Pagbalsamar—Angayan ba Ito Para ha mga Kristiano?

Han hirani na hiya mamatay, an matinumanon nga patriarka nga hi Jakob naghimo hinin kataposan nga hangyo: “Iglubong ako upod han akon mga amay ha sakob han lungib nga aadto ha hagna ni Epron nga Heteohanon. Ha lungib nga aada ha hagna ha Makpela, nga atbang ha Mamre, didto ha tuna ha Kanaan.”—Genesis 49:29-31.

GINSUNOD ni Jose an hangyo han iya amay pinaagi ha paggamit han kustomre ha Ehipto hito nga panahon. Iya ginsugo an “iya mga surugoon nga mga mananambal ha pag-embalsamar han iya amay.” Sumala ha asoy nga makikita ha Genesis kapitulo 50, gintuman han mga parapanambal an kustomre nga 40 ka adlaw ha pag-andam han patay nga lawas. An pagbalsamar kan Jakob nagtugot ha daku, mahinay nga grupo han mga membro han pamilya ngan mga dungganon han Ehipto ha pagbiyahe hin mga 400 ka kilometro basi dad-on an lawas ni Jakob ngadto ha Hebron basi ilubong.—Genesis 50:1-14.

Posible ba nga mabilngan pa an binalsamar nga lawas ni Jakob? Gutiay gud an posibilidad nga mabilngan an binalsamar nga lawas. Tubigon nga lugar an Israel, salit limitado an nadidiskobrehan nga mga klase han arkeolohikal nga mga antigo didto. (Eksodo 3:8) Damu an kadaan nga mga butang nga hinimo tikang ha metal ngan bato, kondi an kadam-an han mas mahumok nga mga butang, sugad han panapton, anit, ngan binalsamar nga mga lawas, diri nakakailob han kahulos ngan han pagbag-o han panahon.

Ano gud an pagbalsamar? Kay ano nga nagin kustomre ito? Angayan ba ito para ha mga Kristiano?

Diin Nagtikang an Kustomre?

An pagbalsamar maisasaysay gud sugad nga pagpreserba han patay nga lawas han tawo o hayop. An mga historyador mas nauyon nga an pagbalsamar nagtikang ha Ehipto kondi ginbuhat liwat han kadaan nga mga Asiryahanon, mga Persiano, ngan mga Scita. Bangin naaghat an siyahan nga interes ngan pag-eksperimento ha pagbalsamar tungod han kadiskobrehi han mga lawas nga iginlubong ha baras han disyerto ngan napreserba ha natural nga paagi. An sugad nga paglubong nagpahinabo nga diri mahulos o mahanginan an patay nga lawas, salit diri duro an kadunot. Ginbabanabana han iba nga nagtikang an pagbalsamar han nabilngan an mga lawas nga napreserba ha natron (sodium carbonate), usa nga alkali nga damu ha Ehipto ngan ha palibot hito.

An tumong han parabalsamar amo la an pagpugong han natural nga nahihimo han bakterya nga nagtitikang ha sulod hin mga oras ha  pagkamatay, nga nagigin hinungdan nga madunot an patay nga lawas. Kon mapugngan ini nga proseso, maundang an kadunot o magigin mahinay gud. Tulo nga butang an kinahanglanon: pagpreserba han lawas ha sugad-buhi nga kahimtang, pagpugong han kadunot, ngan paghimo han patay nga lawas nga makailob han pagdaot han mga insekto.

Ginbalsamar han kadaan nga mga Ehiptohanon an ira mga patay labi na tungod han relihiyoso nga mga hinungdan. An ira ideya han kinabuhi katapos mamatay iginkaw-ing ha hingyap han patay nga magpabilin ha pisikal nga kalibotan. Natoo hira nga an ira mga lawas gagamiton ha kadayonan ngan tatagan-utro hin kinabuhi. Bisan kon komon an pagbalsamar, tubtob yana waray nabilngan nga asoy han Ehipto kon paonan-o ito ginhimo. An gimaopayi nga rekord amo an kanan Griego nga historyador nga hi Herodotus han ikalima ka siglo A.K.P. Kondi, iginsumat na nga waray gud maglampos an pagsari ha pagbuhat-utro han mga proseso pinaagi han paggamit han mga instruksyon nga iginhatag ni Herodotus.

Angayan ba Ito Para ha mga Kristiano?

Ginbalsamar hi Jakob han mga tawo nga diri pariho ha iya an relihiyoso nga mga gintotoohan. Kondi, imposible gud nga maghangyo hi Jose hin mga pag-ampo ngan rituwal nga bangin kaupod han pagbalsamar nga ginbuhat ha Ehipto hito nga panahon han iginhatag niya an lawas han iya amay ha mga parapanambal. Hi Jakob ngan hi Jose mga tawo nga may marig-on nga pagtoo. (Hebreo 11:21, 22) Bisan kon matin-aw nga waray igsugo ni Jehova, an pagpreserba ha patay nga lawas ni Jakob waray pakaraota ha Kasuratan. An pagbalsamar kan Jakob waray himoa nga magin surubdan para han nasud han Israel o para han Kristiano nga kongregasyon. Ha pagkamatuod, waray espisipiko nga mga instruksyon mahitungod hito ha Pulong han Dios. Katapos balsamaron hi Jose mismo ha Ehipto, waray na dugang nga pag-unabi han pagbalsamar ha Kasuratan.—Genesis 50:26.

An dunot nga kahimtang han patay nga mga lawas han tawo ha mga lubnganan ha Palestina nagpapakita nga diri kustomre han mga Hebreohanon nga magbalsamar han patay, ha pagreserba hito ha maiha nga panahon. Hi Lasaro, pananglitan, waray balsamara. Bisan kon ginputos hiya hin tela, nabaraka an mga magkirita han an nakasara nga bato ha iya lubnganan ginpakaliding ha ligid. Tungod kay upat na ka adlaw nga patay hi Lasaro, sigurado an iya bugto nga babaye nga maninimaho kon abrihan an lubnganan.—Juan 11:38-44.

Ginbalsamar ba hi Jesu-Kristo? An mga asoy ha Mga Ebanghelyo diri nasuporta hini nga ideya. Hito nga panahon, kustomre han mga Judio nga andamon an lawas pinaagi hin mga panakot ngan mahamot nga mga lana antes ilubong ito. Pananglitan, basi maandam an lawas ni Jesus, naghatag hi Nikodemo hin damu nga mga panakot para hini nga katuyoan. (Juan 19:38-42) Kay ano nga damu hinduro nga panakot? An kinasingkasing nga gugma ngan pagtahod kan Jesus bangin nagpagios ha iya nga magin sugad kamahinatagon. Diri naton masisiring nga an sugad nga paggamit hin mga panakot para ha pagpreserba han lawas.

Makontra ba an Kristiano ha kustomre han pagbalsamar? Ha tinuoray nga punto de bista, an pagbalsamar amo an pagpahinay la han diri mapupugngan. Tikang kita ha tapotapo, ngan ha tapotapo kita nabalik ha kamatayon. (Genesis 3:19) Kondi mationan-o kaiha tikang ha kamatay tubtob ha paglubong? Kon an mga membro han pamilya ngan kasangkayan tiabot tikang ha hirayo ngan naghihingyap nga makita an lawas, waray ruhaduha nga an lawas kinahanglan balsamaron.

Salit, uyon ha Kasuratan, diri sadang mabaraka  kon an lokal nga mga kinahanglanon nagsusugo nga balsamaron an lawas o an mga membro han pamilya naghihingyap nga buhaton ini. An mga patay ‘diri maaram han bisan ano.’ (Eklesiastes 9:5) Kon aada hira ha hinumdoman han Dios, babanhawon hira ngadto ha kinabuhi ha iya iginsaad nga bag-o nga kalibotan.—Job 14:13-15; Buhat 24:15; 2 Pedro 3:13.

[Kahon/Retrato ha pahina 31]

PAGBALSAMAR—HADTO NGAN YANA

Ha kadaan nga Ehipto, an klase han pagbalsamar han patay nga lawas nadepende ha kahimtang han pamilya. Posible nga pilion han riko nga pamilya an masunod nga paagi:

Kukuhaon an utok pinaagi ha irong nga gagamitan hin metal nga instrumento. Katapos, an kalabera bubutangan hin angayan nga mga medisina. An sunod nga pitad amo an pagkuha han ngatanan nga mga organo ha sulod, gawas han kasingkasing ngan han mga isol. Basi maabot an tiyan, kinahanglan samaran an lawas, kondi ginhunahuna ini sugad nga sala. Basi malikyan inin kontrobersyal nga isyu, an mga parabalsamar han Ehipto nagpili hin usa nga tawo nga gintawag nga parapangutod nga amo an magsasamad. Napalagiw dayon hiya kon tapos na ini, tungod kay an panhimaraot ngan pagbatoha amo an sirot hini nga krimen.

Katapos kuhaon an ngatanan nga mga organo ha tiyan, ginhuhugasan ito hin maopay. An historyador nga hi Herodotus nagsurat: “Ira ginpupuno an tiyan hin pinakapuro nga tinudtod nga mira, hin kasia, ngan han ngatanan nga iba nga klase hin panakot gawas han insenso, ngan gintatahi an samad.”

Sunod, ginpamara an lawas pinaagi ha pagbabad hito ha natron ha sulod hin 70 ka adlaw. Katapos, ginhuhugasan an patay nga lawas ngan ginpuputos hin maopay hin lino nga tela. Sunod, an tela ginpapahiran hin resin o usa nga klase hin tagok basi dumukot, ngan an mummy iginbubutang ha magarbo an dekorasyon nga kahon nga kahoy nga porma hin tawo.

Yana, diri na maiha an pagbalsamar. Agsob nga ginbubuhat ito pinaagi ha pagbutang hin igo nga kadamu hin likido para ha pagbalsamar ha mga ugat sugad man ha guhang nga bahin han tiyan ngan dughan. Ha paglabay han mga tuig, ginhimo ngan gingamit an magkalainlain nga mga solusyon. Kondi, tungod han kantidad ngan pagin diri-delikado, an pormalin amo an solusyon ha pagbalsamar nga pinakaagsob gamiton.

[Retrato]

An bulawan nga lungon ni Hadi Tutankhamen