Balik ha Pagsingba kan Jehova
Kapitulo Syete
Balik ha Pagsingba kan Jehova
1. Ano an mga ngaran han duha nga nangunguna nga mga dios han Babilonya, ngan ano an igintagna mahitungod ha ira?
KON mabihag an Israel ha Babilonya, mapapalibotan hiya han palso nga pagsingba. Durante han panahon ni Isaias, an katawohan ni Jehova nakada pa ha ira kalugaringon nga tuna, ngan may-ada hira templo ngan mga saserdote. Kondi, damu nga katawohan ha dedikado nga nasud han Dios an naimpluwensyahan na han idolatriya. Kon sugad, importante gud nga maiandam hira hin abanse basi diri hira mahadlok hinduro ha palso nga mga dios han Babilonya o masulay ha pag-alagad ha ira. Salit, ha pagyakan ha matagnaon nga paagi mahitungod ha duha han nangunguna nga mga dios han Babilonya, hi Isaias nagsiring: “Hi Bel naduko, hi Nebo nakaob; an ira mga diosdios aada ha kamanampan, ngan dida ha mga hayop: an mga butang nga iyo gindadaradara ginhimo nga luran, usa nga pinas-an han ginugol-an nga mananap.” (Isaias 46:1) Hi Bel amo an nangunguna nga idolo nga dios han mga Kaldeanhon. Ginpasidunggan hinduro hi Nebo sugad nga dios han kinaadman ngan paghibaro. An pagtahod han damu nga mga tawo para hinin duha nga dios nakikita ha kamatuoran nga an ira mga ngaran iginlakip ha damu nga personal nga mga ngaran han mga Babilonyahanon—Belsasar, Nabopolasar, Nabokodonosor, ngan Nebusaradan, ha pag-unabi hin pipira la.
2. Paonan-o pinabug-atan an pagkawaray-mahihimo han mga dios han Babilonya?
2 Hi Isaias nagsiring nga hi Bel “naduko” ngan hi Nebo “nakaob.” Ini nga palso nga mga dios pauubson. Kon ipadapat na ni Jehova an iya mga paghukom kontra ha Babilonya, ini nga mga dios diri makakabulig ha ira mga magsiringba. Diri ngani hira makakaluwas bisan ha ira kalugaringon! Hi Bel ngan hi Nebo diri na pagpapas-anon dida ha dungganon nga dapit ha mga prosesyon, sugad pananglitan durante han piyesta han Bag-o nga Tuig han Babilonya. Lugod, pariho han ordinaryo nga bagahe, kinahanglan danason hira hadton nagsisingba ha ira. An pagdayaw ngan pagsingba ha ira sasaliwnan hin pagtamay ngan pagpasipara.
3. (a) Kakalasan an mga Babilonyahanon tungod han ano? (b) Ano an mahibabaroan yana tikang ha nahitabo ha mga dios han Babilonya?
3 Kakalasan gud an mga Babilonyahanon ha paghibaro nga an ira hinigugma nga mga idolo mabug-at la nga pinas-an han kapoy na nga mga hayop! Sugad man yana nga panahon, an mga dios han kalibotan—an mga butang nga sinasarigan han mga tawo ngan tungod hito ginagamit nira an ira kusog ngan iginhahalad pa ngani an ira mga kinabuhi—mga ilusyon la. An mga manggad, mga armas, mga kaliawan, mga magmarando, an tuna nga natawohan o an mga simbolo hito, ngan an damu nga iba pa nga mga butang nagin mga butang nga ginpapahinungdan han debosyon. An pagkawaray-pulos han sugad nga mga dios ibubuhayhag ha itinanda nga panahon ni Jehova.—Daniel 11:38; Mateo 6:24; Buhat 12:22; Filipos 3:19; Kolosas 3:5; Pahayag 13:14, 15.
4. Ha ano nga kahulogan “nakaob” ngan “naduko” an mga dios han Babilonya?
4 Basi dugang nga ipatin-aw an bug-os nga kapakyasan han mga dios han Babilonya, an tagna nagpadayon: “Hira nakaob, hira naduko ha tingob; diri hira nakakahatag [“hin pagpalagiw,” “NW”] han luran, kondi hira ngahaw nahingadto ha kabihagan.” (Isaias 46:2) An mga dios han Babilonya baga in “nakaob” ngan “naduko” nga sugad hin nasamad ha pakig-away o nanluluya na tungod ha kalagas. Diri ngani nira mapapagaan an pinas-an o mahahatagan hin pagpalagiw an minos nga mga hayop nga nagpapas-an ha ira. Salit, an may-kauyonan nga katawohan ni Jehova, bisan kon bihag ha Babilonya, angay ba magpasidungog ha ira? Diri! Ha pariho nga paagi, an dinihogan nga mga surugoon ni Jehova, bisan kon nahingada ha espirituwal nga pagkabihag, waray magpasidungog ha palso nga mga dios han ‘Babilonya nga Daku,’ nga waray makapugong han iya kapukan han 1919 ngan diri makakaluwas hito tikang ha kalamidad nga maabot ngada hito durante han “daku nga kagol-anan.”—Pahayag 18:2, 21; Mateo 24:21.
5. Paonan-o an mga Kristiano yana naglilikay nga utruhon an mga sayop han nagsisingba-ha-idolo nga mga Babilonyahanon?
5 An totoo nga mga Kristiano yana diri nayukbo ha bisan ano nga klase hin mga idolo. (1 Juan 5:21) An mga krusipiho, mga rosaryohan, ngan mga imahen han mga santo diri nakakabulig nga magin mas masayon an paghirani ha Maglalarang. Diri ito mahimo magin manlalaban para ha aton. Ha siyahan nga siglo, gintutdoan ni Jesus an iya mga disipulo han husto nga paagi han pagsingba ha Dios han hiya nagsiring: “Ako amo an dalan, ngan an kamatuoran, ngan an kinabuhi: waray bisan hin-o nga maabot ha Amay, kon diri maagi ha akon. Bisan ano an iyo pangaroon ha akon ngaran, iton akon hihimoon.”—Juan 14:6, 14.
“Gindara Tikang ha Tagoangkan”
6. Paonan-o hi Jehova naiiba ha mga dios han mga nasud?
6 Katapos ibuhayhag an pagkawaray-pulos han pagsingba ha idolo nga mga dios han Babilonya, hi Jehova nagsiring ha iya katawohan: “Pamati ha akon, O balay ni Jakob, ngan ngatanan nga salin han balay han Israel, nga akon ginpas-an tikang han ira katawo, nga gindara tikang ha tagoangkan.” (Isaias 46:3) Daku gud an kaibahan ni Jehova ngan han inukit nga mga imahen han Babilonya! Waray mahihimo an mga dios han Babilonya para ha ira mga magsiringba. Kon hira mabalhin, kinahanglan dad-on hira han usa nga hayop nga paragkarga. Ha kabaliktaran, hi Jehova an nagdadara han iya katawohan. Iya ginsusuportahan hira “tikang ha tagoangkan,” tikang pa ha panahon nga naporma an nasud. An makaruruyag nga mga handumanan han pagdara ha ira ni Jehova sadang magdasig ha mga Judio nga likyan an pagsingba ha idolo ngan sumarig ha iya sugad nga ira Amay ngan Sangkay.
7. Kay ano nga an mahigugmaon nga pagmangno ni Jehova ha iya mga magsiringba mas maopay pa kay han pagmangno han tawhanon nga mga kag-anak ha ira mga anak?
7 Hi Jehova may-ada dugang pa nga mahigugmaon nga mga pulong para ha iya katawohan: “Bisan ngada ha tigurang na nga panuigon ako amo hiya, ngan bisan ngada ha pagkaubanon han mga buhok ako magdadara ha iyo: akon ginhimo ngan akon pagpapas-anon; oo, akon pagdadad-on, ngan ihahatag [“an pagpalagiw,” “NW”].” (Isaias 46:4) An pagmangno ni Jehova ha iya katawohan nalahos pa ha mahihimo han pinakamatinagaron nga tawhanon nga kag-anak. Samtang nagtutubo an mga anak, bangin abaton han mga kag-anak nga naiibanan an ira responsabilidad ha ira. Kon lagas na an mga kag-anak, agsob nga gin-aataman hira han mga anak. Diri gud sugad hito hi Jehova. Diri hiya naundang ha pagmangno ha iya tawhanon nga mga anak—bisan kon hira lagas na. An mga magsiringba ha Dios yana nasarig ngan nahigugma ha ira Maglalarang ngan naliliaw gud hini nga mga pulong han tagna ni Isaias. Diri kinahanglan nga mabaraka hira mahitungod han nahibibilin nga mga adlaw o mga tuig han ira pag-ukoy dinhi hini nga sistema han mga butang. Hi Jehova nagsasaad nga hiya “magdadara” hadton mga lagas na, tinatagan hira han ginkikinahanglan nga kusog basi makailob ngan magpabilin nga matinumanon. Iya hira pagdadad-on, pakukusgon, ngan tatagan hin pakapalagiw.—Hebreo 6:10.
Magtagam ha mga Idolo han Moderno nga Panahon
8. Ano nga diri-mapapasaylo nga sala an nabuhat han iba han mga igkasi-Israelita ni Isaias?
8 Handurawa an kapakyasan nga maabot ha mga Babilonyahanon nga nasarig ha mga idolo, nga mapapamatud-an nga bug-os gud nga waray pulos! Sadang ba tumoo an Israel nga ito nga mga dios maipapariho kan Jehova? Siyempre diri. Husto la nga hi Jehova nagpakiana: “Ha kan kanay niyo ako igpapariho, ngan ako hihimoa nga subong, ngan ako igtanding, nga kita mapariho?” (Isaias 46:5) Diri gud mapapasaylo nga an iba han mga igkasi-Israelita ni Isaias nagsingba ha diri-nakakayakan, waray-kinabuhi, ngan waray-mahihimo nga mga estatwa! Para ha usa nga nasud nga nakilala kan Jehova, kalurongan gud an pagsarig ha waray-kinabuhi, diri-makakapanalipod nga mga imahen nga hinimo han mga kamot han tawo.
9. Isaysay an waray-hunahunaa nga pangatadongan han iba nga mga magsiringba ha idolo.
9 Tagda an waray-hunahunaa nga pangatadongan han mga magsiringba ha idolo. An tagna nagpapadayon: “Ini nga nagkakarag han bulawan tikang ha supot, ngan nagtitimbang han salapi dida ha timbangan, hira nagsusuhol hin platero, ngan iya ini ginhihimo nga dios; hira nahapa, oo, hira nagsisingba.” (Isaias 46:6) An mga magsiringba ha idolo disidido gumasto hin daku nga kantidad han kwarta ha paghimo han ira dios, nga sugad hin an mahal nga idolo mas daku an gahum kay ha idolo nga hinimo la tikang ha kahoy. Kondi, mationan-o man kadaku an pangalimbasog o mationan-o man kamahal an mga materyales, an waray-kinabuhi nga idolo nagpapabilin nga waray-kinabuhi, ngan tubtob na la dida.
10. Paonan-o iginhulagway an bug-os nga kawaray-pulos han pagsingba ha idolo?
10 Ha dugang nga pagpabug-at han kalurongan han pagsingba ha idolo, an tagna nagpapadayon: “Ini ira ginpapas-an dida ha sugbong, ira ini gindadara, ngan ipahamutang ini dida ha iya lugar, ngan ini natindog; tikang ha iya lugar diri ini mababalhin: oo, an usa makakasinggit ha iya, kondi ini diri makakabaton, o diri ini makakaluwas ha iya tikang ha iya kasamokan.” (Isaias 46:7) Kalurongan gud an pag-ampo ha imahen nga diri nakakabati o nakakagios! Maopay an pagkahulagway han salmista ha pagkawaray-pulos han sugad nga mga butang nga ginsisingba: “An ira mga ladawan salapi ngan bulawan, an buhat la han mga kamot han mga tawo. May-ada nira mga baba, kondi diri nagyayakan; mga mata may-ada hira, kondi diri nakita; may-ada hira mga talinga, kondi diri nabati; mga irong may-ada hira, kondi diri nabaho; may-ada hira mga kamot, kondi diri nakapot; mga tiil may-ada hira, kondi diri naglalakat; bisan ngani diri hira nagyayakan pinaagi han ira but-ol. Hira nga nagbubuhat hito masusugad ha ira; oo, tagsatagsa nga nasarig ha ira.”—Salmo 115:4-8.
‘Magtirok hin Kaisog’
11. Ano an makakabulig hadton nagruruhaduha ha ‘pagtirok hin kaisog’?
11 Katapos ipakita an kawaray-pulos han pagsingba ha idolo, iginhatag yana ni Jehova ha iya katawohan an mga hinungdan kon kay ano nga sadang hira mag-alagad ha iya: “Panumdom hini, ngan pagpakita nga kamo mga tawo [“makagtirok hin kaisog,” “NW”]; dad-a liwat ini ha panumdoman, O kamo mga magtinalapasnon. Panumdoma an una nga mga butang ha kadaan: kay ako an Dios, ngan waray lain; ako an Dios, ngan waray pariho ha akon.” (Isaias 46:8, 9) Adton nagruruhaduha butnga han totoo nga pagsingba ngan han idolatriya sadang mahinumdom han kasaysayan. Sadang hinumdoman nira an mga butang nga ginbuhat ni Jehova. Mabulig ini ha ira nga makagtirok hin kaisog ngan magbuhat han husto. Mabulig ito ha ira nga bumalik ha pagsingba kan Jehova.
12, 13. Ha ano nga mga pakig-away nahidadabi an mga Kristiano, ngan paonan-o hira madaugon nga maglalampos?
12 Ini nga pagdasig kinahanglanon pa gihapon yana nga panahon. Pariho ha mga Israelita, kinahanglan atohan han sinsero nga mga Kristiano an mga pagsulay ngan an ira kalugaringon nga pagkadiri-hingpit. (Roma 7:21-24) Dugang pa, nakikig-away hira ha espirituwal ha usa nga diri-nakikita kondi gamhanan gud nga kaaway. Hi apostol Pablo nagsiring: “An aton pakig-away diri kontra ha unod ngan ha dugo, kondi kontra ha mga punoan, kontra ha mga pagburut-an, kontra ha mga magburuot hini nga masirom nga kalibotan, kontra ha mga espirituhanon nga kasundalohan han kamaraotan ha mga langitnon nga lugar.”—Efeso 6:12.
13 Bubuhaton ni Satanas ngan han iya mga demonyo an ngatanan nga ira mahihimo ha pagpasimang ha mga Kristiano tikang ha totoo nga pagsingba. Basi maglampos ha pakig-away, kinahanglan sundon han mga Kristiano an sagdon ni Jehova ngan magtirok hin kaisog. Paonan-o? Hi apostol Pablo nagsaysay: “Magsul-ot kamo han bug-os nga hinganiban han Dios, basi nga mahimo kamo pag-atubang kontra ha mga limbong han Yawa.” Diri iginpapadara ni Jehova an iya mga surugoon ha pakig-away nga waray masangkapi. Nahiuupod ha ira espirituwal nga hinganiban “an pagtoo [sugad] nga . . . kalasag, nga dida hito sadang [hira] makaparong ha ngatanan nga mga pana nga naglalaga han maraot.” (Efeso 6:11, 16) Matinalapason an mga Israelita tungod kay ira ginbalewaray an espirituwal nga mga tagana nga igin-andam ni Jehova para ha ira. Kon ira ginpamalandong an gamhanan nga mga buhat nga pauroutro nga ginbuhat ni Jehova para ha ira, diri gud unta hira magbubuhat han mangil-ad nga pagsingba ha idolo. Hinaot mahibaro kita tikang ha ira ehemplo ngan magin determinado nga diri gud magruhaduha ha pakig-away ha pagbuhat han husto.—1 Korinto 10:11.
14. Ano nga abilidad an pinabug-atan ni Jehova basi ipakita nga hiya la an matuod nga Dios?
14 Hi Jehova amo an “nag-aasoy han kataposan tikang ha tinikangan, ngan tikang ha kadaanan nga mga panahon han mga butang nga diri pa nabubuhat; ha pagsiring: An akon sagdon matindog, ngan akon bubuhaton an ngatanan ko nga karuyag.” (Isaias 46:10) May-ada pa ba iba nga dios nga maitatanding kan Jehova may kalabotan hini? An abilidad ha pagtagna han tidaraon usa ka maopay hinduro nga pamatuod han pagin-Dios han Maglalarang. Kondi, labaw pa ha paghibaro-nga-daan an ginkikinahanglan basi masiguro an katumanan han mga butang nga igintagna. An kapahayagan nga “an akon sagdon matindog” nagpapabug-at han pagkadiri-mababag-o han marig-on nga katuyoan han Dios. Tungod kay hi Jehova may-ada waray-tubtoban nga gahum, waray butang ha uniberso nga makakapugong ha iya ha pagtuman han iya kaburut-on. (Daniel 4:35) Kon sugad, makakasiguro kita nga an ngatanan nga mga tagna nga waray pa matuman sigurado gud nga mahitatabo ha itinanda nga panahon han Dios.—Isaias 55:11.
15. Ano nga makatirigamnan nga ehemplo han abilidad ni Jehova ha pagtagna han tidaraon an iginpapatin-aw ha aton?
15 An makatirigamnan nga ehemplo han abilidad ni Jehova ha pagtagna han mga hitabo ha tidaraon ngan ha pagpahinabo han katumanan han iya mga pulong amo an sunod nga iginpatin-aw ha aton han tagna ni Isaias: “Ha pagtawag han hamas nga tamsi tikang ha sinirangan, han tawo ha akon kasaragdonan tikang ha hirayo nga tuna; oo, akon iginyakan, akon liwat ini hihimoon; akon ginhunahuna, akon liwat ini bubuhaton.” (Isaias 46:11) Sugad nga amo an “nag-aasoy han kataposan tikang ha tinikangan,” igpapahiuyon ni Jehova nga Dios an mga kahimtang ha mga buruhaton han tawo basi matuman an iya katuyoan. Iya tatawagon hi Ciro “tikang ha sinirangan,” o Persia ha este, diin mahimumutang an paborito nga sentro nga siyudad ni Ciro, an Pasargadae. Hi Ciro magigin pariho han “hamas nga tamsi,” nga ha tigda ngan ha diri-linalaoman nga paagi magdadagit han Babilonya.
16. Paonan-o pinamatud-an ni Jehova an pagkasigurado han iya tagna mahitungod han Babilonya?
16 An pagkasigurado han tagna ni Jehova mahitungod ha Babilonya pinamamatud-an han mga pulong nga, “akon iginyakan, akon liwat ini hihimoon.” Samtang an diri-hingpit nga tawo nahihilig ha paghimo hin tigda nga mga saad, an Maglalarang diri gud napapakyas ha pagtuman han iya pulong. Tungod kay hi Jehova an Dios “nga diri makakagbuwa,” makakasarig kita nga kon iya ito “ginhunahuna,” iya “liwat [ito] bubuhaton.”—Tito 1:2.
Mga Kasingkasing nga Waray Pagtoo
17, 18. (b) Hin-o an mahimo ihulagway sugad nga “[an mga] magtambok an kasingkasing” (a) ha kadaan nga mga panahon? (b) yana nga panahon?
17 Makausa pa, matagnaon nga iginbirik ni Jehova an iya atensyon ha mga Babilonyahanon, nasiring: “Pamati ha akon, kamo nga magtambok an kasingkasing, nga hirayo ha pagkamatadong.” (Isaias 46:12) An mga pulong nga “kamo nga magtambok an kasingkasing” naghuhulagway hadton mga magtig-a an ulo ngan marig-on ha ira pagkontra ha kaburut-on han Dios. Waray ruhaduha, an mga Babilonyahanon hirayo gud ha Dios. An ira kangalas kan Jehova ngan ha iya katawohan nagpagios ha ira nga bungkagon an Jerusalem ngan an templo hito ngan pagdad-on nga bihag an mga umurukoy hito.
18 Yana nga panahon adton maruhaduhaon ngan diri-matinoohon an mga kasingkasing matig-a nga nagdudumiri ha pagpamati ha mensahe han Ginhadian, nga iginsasangyaw ha bug-os nga inuukyan nga tuna. (Mateo 24:14) Diri hira naruruyag pagkarawat kan Jehova sugad nga an may-katungod nga Soberano. (Salmo 83:18; Pahayag 4:11) Tungod kay may-ada mga kasingkasing nga “hirayo ha pagkamatadong,” naato ngan nakontra hira ha iya kaburut-on. (2 Timoteo 3:1-5) Pariho ha mga Babilonyahanon, nagdudumiri hira ha pagpamati kan Jehova.
An Pagluwas han Dios Diri Maglalangan
19. Ha ano nga paagi bubuhaton ni Jehova an usa nga buhat han pagkamatadong para ha Israel?
19 An kataposan nga mga pulong han Isaias kapitulo 46 nagpapatin-aw han mga bahin han personalidad ni Jehova: “Akon dadad-on ha hirani an akon pagkamatadong, diri ini mahihirayo, ngan an akon kaluwasan diri mag-iiha; ngan akon ibubutang an kaluwasan dida ha Sion para kan Israel nga akon himaya.” (Isaias 46:13) An pagpagawas han Dios ha Israel magigin usa nga buhat han pagkamatadong. Diri niya tutugotan nga an iya katawohan magpabilin nga bihag. An kaluwasan han Sion mahitatabo ha husto nga panahon, ito “diri mag-iiha.” Katapos han ira pakagawas tikang ha pagkabihag, an mga Israelita magigin kiritaon han mga nasud nga nakapalibot. An pagluwas ni Jehova ha iya katawohan magigin usa nga pamatuod han iya gahum ha pagluwas. Basi makita han ngatanan, ibubuhayhag an pagkawaray-pulos han mga dios han Babilonya nga hi Bel ngan hi Nebo, ipapahayag an ira pagkawaray-mahihimo.—1 Hadi 18:39, 40.
20. Paonan-o makakasiguro an mga Kristiano nga an kan Jehova ‘pagluwas diri mag-iiha’?
20 Han 1919, ginpahinabo ni Jehova an kagawasan han iya katawohan tikang ha espirituwal nga pagkabihag. Waray hiya maglangan. Ito nga hitabo, sugad man an mga hitabo ha kadaan nga mga panahon han an Babilonya nasakop ni Ciro, nakakapadasig ha aton yana nga panahon. Hi Jehova nagsaad ha pagtapos hini nga maraot nga sistema han mga butang, upod na an palso nga pagsingba hito. (Pahayag 19:1, 2, 17-21) Kon kitaon an mga butang sumala ha panhunahuna han tawo, bangin abaton han iba nga mga Kristiano nga an ira kaluwasan ginlalangan. Kondi, an pagpailob ni Jehova tubtob ha iya itinanda nga panahon ha pagtuman hito nga saad tinuod nga usa ka matadong nga buhat. Ha tinuod, “diri buot [ni Jehova] nga may-ada mawara, kondi nga an ngatanan magbasol.” (2 Pedro 3:9) Salit, magkaada pagsarig nga sugad la ha mga panahon han kadaan nga Israel, an “kaluwasan diri mag-iiha.” Oo, samtang nagtitikahirani an adlaw han kaluwasan, mahigugmaon nga iginpapadayon ni Jehova an pagdapit: “Pamilnga niyo hi Jehova samtang nga mahiaagian hiya; tawag kamo ha iya samtang nga hiya hiraniay: pabayaa an maraot han iya dalan, ngan an tawo nga diri matadong ha iya mga hunahuna; ngan pabalika hiya kan Jehova, ngan hiya mamamay-ada kalooy ha iya; ngan ha aton Dios, kay hiya magpapasaylo hin damu gud.”—Isaias 55:6, 7.
[Mga Pakiana]