Kapitulo Bainte-otso

Kalamrag Para ha mga Nasud

Isaias 66:15-24

1, 2. Kay ano nga importante an kalamrag, ngan ano nga klase hin kasisidman an nagpuputos han tuna yana?

 HI Jehova an Surok han kalamrag, “nga nahatag han adlaw nga lamrag ha kaadlawon, ngan han mga lagda han bulan ngan han mga bitoon nga lamrag ha kagab-ihon.” (Jeremias 31:35) Hini pa la nga hinungdan, sadang na hiya kilalahon sugad nga Burabod han kinabuhi, tungod kay an kalamrag nangangahulogan hin kinabuhi. Kon an tuna diri padayon nga nasisirakan han kapaso ngan kalamrag han adlaw, magigin imposible an kinabuhi sugad han aton ginpapahimulsan. An aton planeta diri gud mauukyan.

² Salit, importante gud ha aton nga hi Jehova, samtang ginkikita an aton panahon, nagtagna mahitungod han usa ka panahon han kasisidman, diri han kalamrag. Ha paggiya han Dios, hi Isaias nagsurat: “Kitaa, an kasisidman magpuputos han tuna, ngan an madakmol nga kasisidman han mga katawohan.” (Isaias 60:2) Syempre, ini nga mga pulong nagpasabot han espirituwal nga kasisidman, diri han pisikal, kondi diri sadang minuson an pagkaseryoso hito. Ha kamaihaan, imposible gud nga mabuhi adton waray espirituwal nga kalamrag, sugad la ha nahitatabo hadton diri nalalamragan han adlaw.

 3. Durante hinin madulom nga mga panahon, diin kita makakakuha hin kalamrag?

³ Durante hinin madulom nga mga panahon, diri naton mahimo igbalewaray an espirituwal nga kalamrag nga iginhahatag ha aton ni Jehova. Importante gud nga sumarig kita ha Pulong han Dios ha paglamrag ha aton dalan, ginbabasa an Biblia ha kada adlaw kon posible. (Salmo 119:105) An Kristiano nga mga katirok naghahatag ha aton hin mga higayon ha pagdinasigay ha usa kag usa nga magpabilin ha ‘agianan han mga magtadong.’ (Proberbios 4:18; Hebreo 10:23-25) An kusog nga aton nakukuha tikang ha mauyatom nga pag-aram ha Biblia ngan ha maopay nga Kristiano nga asosasyon nabulig ha aton nga diri kita matabonan han kasisidman hinin “kataposan nga mga adlaw,” nga matatapos ha bantogan nga “adlaw han kan Jehova kasina.” (2 Timoteo 3:1; Sepania 2:3) Madagmit nga nagtitiarabot ito nga adlaw! Sigurado nga maabot ito sugad la nga an pariho hito nga adlaw inabot liwat ha mga umurukoy han kadaan nga Jerusalem.

Hi Jehova ‘Maghuhukom’

4, 5. (a) Ha ano nga paagi inabot hi Jehova kontra ha Jerusalem? (b) Kay ano nga makakasiring kita nga gutiay la an naluwas ha kabungkagan han Jerusalem han 607 A.K.P.? (Kitaa an footnote.)

⁴ Ha kataposan nga mga bersikulo han makapainteres nga tagna ni Isaias, matin-aw nga iginhulagway ni Jehova an sunod-sunod nga mga mahitatabo tubtob nga umabot an adlaw han iya kasina. Aton mababasa: “Hi Jehova makanhi dara an kalayo, ngan an iya mga karomata masusugad hin alipuros nga hangin: ha paghatag han iya kasina hin kabangis, ngan han iya pagsaway hin mga laga han kalayo. Kay pinaagi han kalayo bubuhaton ni Jehova an paghukom, ngan pinaagi han iya kampilan, ngada ha ngatanan nga unod; ngan an mga patay ni Jehova madadamu.”—Isaias 66:15, 16.

⁵ Ito nga mga pulong sadang makabulig ha mga kadungandungan ni Isaias nga masabtan an pagkaseryoso han ira kahimtang. An panahon nagtitiarabot na nga an mga Babilonyahanon, sugad nga mga parapamatay ni Jehova, maabot kontra ha Jerusalem, ngan an ira mga karomata mag-uukay han madakmol nga tapotapo pariho hin bagyo nga hangin. Makaharadlok gud ito pagkit-on! Gagamiton ni Jehova an mga nasulong ha pagpadapat han iya naglalaga nga mga paghukom kontra ha ngatanan nga “unod” han diri-matinumanon nga mga Judio. Baga in hi Jehova mismo an makikig-away kontra ha iya katawohan. An iya “kabangis” diri babawion. Damu nga mga Judio an matutumba sugad nga ‘mga pinatay ni Jehova.’ Han 607 A.K.P., natuman ini nga tagna. a

 6. Ano nga maraot nga mga buhat an nahitabo ha Juda?

⁶ May hustisya ba hi Jehova ha “paghukom” ha iya katawohan? May-ada! Ha aton paghisgot han libro nga Isaias, damu ka beses naton nakita nga an mga Judio, bisan kon dedikado na unta hira kan Jehova, naimpluwensyahan gud han palso nga pagsingba—ngan hi Jehova waray  magin buta ha ira mga buhat. Aton ini makikita utro ha masunod nga mga pulong han tagna: “Hira nga nagbabaraan ha ira ngahaw ngan nag-uuray ha ira ngahaw ha pagkadto ha mga tanaman, ha luyo han usa dida ha butnga, nga nagkikinaon han kanan baboy unod, ngan han kangil-aran, ngan han yatot, hira ngatanan maabot ha kataposan, nasiring hi Jehova.” (Isaias 66:17) Adto ba nga mga Judio “nagbabaraan ha ira ngahaw ngan nag-uuray ha ira ngahaw” basi iandam an ira kalugaringon para ha putli nga pagsingba? Matin-aw nga diri. Lugod, nagbubuhat hira hin mga seremonya han pagano nga pagputli didto ha espesyal nga mga hardin. Katapos hito, may pagkahakog nga ginlalamoy nira an karne han baboy ngan han iba pa nga mga hayop ngan mga insekto nga diri-limpyo sumala ha Mosaiko nga Balaud.—Lebitiko 11:7, 21-23.

 7. Paonan-o an Kakristianohan kapariho han idolatroso nga Juda?

⁷ Makangaralas gud ito nga kahimtang para ha usa nga nasud nga may-ada kauyonan ha amo la totoo nga Dios! Kondi hunahunaa ini: Usa nga makangaralas liwat nga kahimtang an naeksister yana dida ha mga relihiyon han Kakristianohan. Ini hira nag-aangkon liwat nga nag-aalagad ha Dios, ngan damu han ira mga lider an nagpapakabaraan. Kondi, ira ginhuhugawan an ira kalugaringon pinaagi han pagano nga mga katutdoan ngan mga tradisyon, salit napapamatud-an nga aada hira ha espirituwal nga kasisidman. Duro gud ito nga kasisidman!—Mateo 6:23; Juan 3:19, 20.

‘Hira Makita han Akon Himaya’

 8. (a) Ano an mahitatabo ha Juda ngan ha Kakristianohan? (b) Ha ano nga paagi ‘makikita [han mga nasud] an himaya ni Jehova’?

⁸ Maaram ba hi Jehova han maraot nga mga buhat ngan sayop nga mga katutdoan han Kakristianohan? Basaha an masunod nga mga pulong ni Jehova, sugad han iginsurat ni Isaias, ngan kitaa kon ano an imo masisiring: “Ako maaram han ira mga buruhaton ngan han ira mga hunahuna: an panahon maabot nga ako magtitirok han ngatanan nga nasud ngan yinaknan; ngan hira makanhi, ngan makita han akon himaya.” (Isaias 66:18) Hi Jehova maaram ngan andam maghukom diri la ha mga buhat kondi ha mga panhunahuna liwat hadton nag-aangkon nga iya mga surugoon. An Juda nag-aangkon nga natoo kan Jehova, kondi an iya idolatroso nga mga buhat ngan pagano nga mga kustomre nagpapamatuod nga buwa ito nga pag-angkon. Waray pulos nga ‘ginpuputli’ han mga tuminungnong hito an ira kalugaringon uyon ha pagano nga mga rituwal. An nasud pagbubungkagon, ngan kon mahitabo na ito, bug-os nga makikita ito han mga nasud nga kahirani hito nga nagsisingba ha mga idolo. Ini hira ‘makakakita han himaya ni Jehova’ tungod kay ira makikita an mga hitabo ngan mapipiritan hira ha pagkarawat nga natuman na an pulong ni Jehova. Paonan-o ini ngatanan naaplikar ha Kakristianohan? Kon umabot na an iya kataposan, damu han iya mga kasangkayan ngan mga kasosyo ha negosyo hadto an mapipiritan nga kumadto ha piliw ngan waray-mahihimo nga magkinita na la samtang natutuman an ginsiring ni Jehova.—Jeremias 25:31-33; Pahayag 17:15-18; 18:9-19.

 9. Ano nga maopay nga sumat an iginpasamwak ni Jehova?

⁹ An kabungkag ba han Jerusalem han 607 A.K.P. nangangahulogan nga mawawaray na mga saksi hi Jehova dinhi ha tuna? Diri. An susbaranan nga mga paratipig-han-integridad, sugad kan Daniel ngan han iya tulo nga mga kaupod, magpapadayon ha pag-alagad kan Jehova bisan sugad nga mga bihag ha Babilonya. (Daniel 1:6, 7) Oo, diri mauutod an koneksyon han matinumanon nga mga saksi ni Jehova, ngan ha kataposan han 70 ka tuig, babayaan han matinumanon nga kalalakin-an ngan kababayin-an an Babilonya ngan mabalik hira ha Juda basi ipahiuli an putli nga pagsingba didto. Ito an sunod nga gin-unabi ni Jehova: “Ako magbubutang hin pangirilal-an dida ha ira, ngan ako magpapadara hadton mga namalagiw ha ira ngadto ha mga nasud, ngadto ha Tarsis, ha Pul, ngan ha Lud, nga nagpitik han pana, ha Tubal ngan ha Javan, ngadto ha mga puro ha kahigrayoan, nga waray makabati han akon bantog, waray man makakita han akon himaya; ngan ira igsasaysay an akon himaya dida ha mga nasud.”—Isaias 66:19.

10. (a) Ha ano nga paagi magigin tigaman an matinumanon nga mga Judio nga nakagawas ha Babilonya? (b) Hin-o yana an nagigin tigaman?

¹⁰ An damu nga matinumanon nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga binalik ha Jerusalem han 537 A.K.P. magigin urusahon nga tigaman, ebidensya nga ginluwas ni Jehova an iya katawohan. Hin-o an maghuhunahuna nga usa ka adlaw makakagawas an bihag nga mga Judio basi ipadayon an putli nga pagsingba ha templo ni Jehova? Ha pariho nga paagi han siyahan nga siglo, an nagin “mga tigaman ngan mga milagro” amo an dinihogan nga mga Kristiano, nga ngada ha ira natirok an mga maaghop ngan naruruyag mag-alagad kan Jehova. (Isaias 8:18, NW; Hebreo 2:13) Yana an dinihogan nga mga Kristiano, nga nag-uuswag ha ira iginpahiuli nga tuna, nagigin urusahon nga tigaman ha tuna. (Isaias 66:8) Hira an buhi nga ebidensya han gahum han espiritu ni Jehova, nga nagdadani ha mga maaghop nga ginpapagios han ira mga kasingkasing nga mag-alagad kan Jehova.

11. (a) Katapos han pagpahiuli, paonan-o mahibabaro mahitungod kan Jehova adton mga tawo han mga nasud? (b) Paonan-o nagkaada siyahan nga katumanan an Sakarias 8:23?

¹¹ Kondi, katapos han pagpahiuli han 537 A.K.P., paonan-o hi Jehova makikilala han mga tawo han mga nasud nga waray pa makabati hin sumat mahitungod ha iya? Bueno, diri ngatanan nga matinumanon nga mga Judio mabalik ha Jerusalem ha katapos han pagkabihag ha Babilonya. An pipira, sugad kan Daniel, magpapabilin ha Babilonya. An iba magpapatlaag ha magkalainlain nga dapit  han tuna. Pag-abot han ikalima ka siglo A.K.P., may-ada na mga Judio nga nag-uukoy ha bug-os nga Imperyo han Persia. (Ester 1:1; 3:8) Sigurado nga an iba ha ira nagsumat ha ira pagano nga mga amyaw mahitungod kan Jehova, tungod kay damu nga nagtikang hito nga mga nasud an nagin mga kombirte nga Judio. Matin-aw nga sugad hito an nahitabo ha yunuko nga Etiopiahanon, nga ginsangyawan han Kristiano nga disipulo nga hi Felipe han siyahan nga siglo. (Buhat 8:26-40) Ini ngatanan nahitabo sugad nga siyahan nga katumanan han mga pulong ni propeta Sakarias: “Hadto nga mga adlaw mahinanabo, nga an napulo ka tawo tikang ha ngatanan nga yinaknan han mga nasud magunit, hira magunit han saya niya nga usa nga Judio, ha pagsiring: Kami maupod ha iyo, kay kami nakabati nga an Dios aada kaupod niyo.” (Sakarias 8:23) Oo, nagpadara gud hi Jehova hin kalamrag ngadto ha mga nasud!—Salmo 43:3.

Nagdadara hin ‘Halad kan Jehova’

12, 13. Ha ano nga paagi pagdadad-on an “kabugtoan” ngadto ha Jerusalem nga magtitikang ha 537 A.K.P.?

¹² Katapos matukod utro an Jerusalem, an mga Judio nga nagpatlaag hin hirayo ha ira natawohan nga tuna masarig ha siyudad ngan ha iginpahiuli nga mga saserdote hito sugad nga sentro han putli nga pagsingba. Damu ha ira an magbibiyahe hin hirayo basi makatambong ha tinuig nga mga piyesta didto. Ha paggiya han Dios, hi Isaias nagsurat: “Ira pagdadad-on ha paghalad kan Jehova an ngatanan nga iyo kabugtoan tikang ha ngatanan nga nasud nga mananakay hin kakabayohan, ngan hin mga karomata, ngan hin mga orimon, ngan hin mga mula, ngan hin dagku nga kamanampan, ngadto ha akon baraan nga bukid ha Jerusalem, nasiring hi Jehova, sugad nga an mga anak ni Israel magdara han ira halad ha sulod hin malinis nga surudlan ngadto ha balay ni Jehova. Ngan an iba liwat hini akon kukuhaon para ha mga saserdote ngan para ha mga Lebihanon, nasiring hi Jehova.”—Isaias 66:20, 21.

¹³ An iba hadton “kabugtoan tikang ha ngatanan nga nasud” presente ha adlaw han Pentekostes han an baraan nga espiritu iginbubo ha mga disipulo ni Jesus. An asoy mababasa: “Ha Jerusalem may nangungukoy nga mga Judio nga mga mag-inampoon tikang ha ngatanan nga mga nasud ha ilarom han langit.” (Buhat 2:5) Kinadto hira ha Jerusalem basi magsingba uyon ha kustomre han mga Judio, kondi han hinbatian nira an maopay nga sumat mahitungod kan Jesu-Kristo, damu an tinoo ha iya ngan nabawtismohan.

14, 15. (a) Paonan-o gintirok han dinihogan nga mga Kristiano an damu pa han ira espirituwal nga “kabugtoan” katapos han Girra ha Kalibotan I, ngan paonan-o hira gindara ngadto kan Jehova sugad nga usa nga “halad ha sulod hin malinis nga surudlan”? (b) Ha ano nga paagi ‘ginkuha [ni Jehova] an iba para ha mga saserdote’?

¹⁴ May-ada ba moderno nga katumanan ini nga tagna? Oo, may-ada gud. Katapos han Girra ha Kalibotan I, nahisabtan han dinihogan nga mga surugoon ni Jehova tikang ha Kasuratan nga naipahamutang na an Ginhadian han Dios ha langit han 1914. Pinaagi han mauyatom nga pag-aram ha Biblia, hinbaroan nira nga pagtitirukon an damu pa nga mga manurunod han Ginhadian, o “kabugtoan.” An maisugon nga mga ministro nagbiyahe ngadto ha “sidsid gud han kalibotan,” nga ginagamit an ngatanan nga klase hin transportasyon, ha pamiling han magigin mga membro han dinihogan nga nanhibilin, nga an kadam-an ha ira ginawas tikang ha mga relihiyon han Kakristianohan. Han hin-agian na hira, gindara hira sugad nga halad ngadto kan Jehova.—Buhat 1:8.

¹⁵ An mga dinihogan nga natirok han temprano nga mga tuig waray maglaom nga kakarawaton hira ni Jehova ha ira hadto kahimtang antes hira nahibaro han kamatuoran han Biblia. Nagbuhat hira hin mga pitad ha paglimpyo han ira kalugaringon tikang ha espirituwal ngan moral nga mga hugaw basi hira maipresentar sugad nga “halad ha sulod hin malinis nga surudlan,” o sugad han siring ni apostol Pablo, “usa nga uray kan Kristo.” (2 Korinto 11:2) Dugang pa ha pagsalikway ha sayop nga doktrina, kinahanglan mahibaro an mga dinihogan kon paonan-o magpapabilin nga waray gud dinadapigan ha mga kahikayan ha politika hini nga kalibotan. Han 1931, han nalimpyohan na ha husto nga sukol an iya mga surugoon, maloloy-on nga iginhatag ha ira ni Jehova an pribilehiyo nga dad-on an iya ngaran sugad nga mga Saksi ni Jehova. (Isaias 43:10-12) Kondi, ha ano nga paagi ‘ginkuha [ni Jehova] an iba para ha mga saserdote’? Sugad nga usa nga grupo, ini nga mga dinihogan nagin bahin han “hadianon nga pagkasaserdote, baraan nga nasud,” nga naghahalad hin mga halad han pagdayaw ha Dios.—1 Pedro 2:9; Isaias 54:1; Hebreo 13:15.

Nagpapadayon an Pagtirok

16, 17. Hin-o an gin-uunabi nga “an iyo tulin” katapos han Girra ha Kalibotan I?

¹⁶ An bug-os nga kadamu hiton “hadianon nga pagkasaserdote” 144,000, ngan inabot an panahon nga an pagtirok ha ira natapos. (Pahayag 7:1-8; 14:1) Ito ba an kataposan han pagtirok nga buruhaton? Diri. An tagna ni Isaias nagpapadayon: “Sugad nga an bag-o nga mga langit ngan an bag-o nga tuna, nga akon paghihimoon, mapabilin ha akon atubangan, nasiring hi Jehova, amo man an iyo tulin ngan an iyo ngaran mapabilin.” (Isaias 66:22) Ha siyahan nga katumanan hito nga mga pulong, an mga Judio nga binalik tikang ha pagkabihag ha Babilonya magtitikang ha panganak. Hito nga paagi, an nahibalik nga mga Judio nga nanhibilin, “an bag-o nga tuna,” ilarom han bag-o nga Judio nga administrasyon, “an bag-o nga mga langit,” maipapahamutang hin marig-on. Kondi, an tagna nagkaada makatirigamnan gud nga katumanan ha aton panahon.

¹⁷ An “tulin” nga bunga han nasud han espirituwal nga kabugtoan amo an “daku nga panon,” nga may-ada  paglaom nga kinabuhi nga waray kataposan ha tuna. Hira nagkagawas “tikang ha ngatanan nga mga nasud ngan mga tribo ngan mga katawohan ngan mga yinaknan,” ngan natindog hira ha “atubangan han trono ngan ha atubangan han Kordero.” Ira “pinanmunakan an ira higlawig nga mga bado ngan ginpabusag ito ha dugo han Kordero.” (Pahayag 7:9-14, NW; 22:17) Yana an “daku nga panon” nabirik tikang ha espirituwal nga kasisidman ngadto ha kalamrag nga igintatagana ni Jehova. Natoo hira kan Jesu-Kristo, ngan pariho ha ira dinihogan nga kabugtoan, nangangalimbasog hira ha pagpabilin nga limpyo ha espirituwal ngan ha moral. Sugad nga usa nga grupo nagpapadayon hira ha pag-alagad ilarom ha paggiya ni Kristo, ngan ‘magpapabilin’ ha kadayonan!—Salmo 37:11, 29.

18. (a) Paonan-o an mga membro han daku nga panon nagios pariho han ira dinihogan nga kabugtoan? (b) Paonan-o nagsisingba kan Jehova an mga dinihogan ngan an ira mga kaupod “tikang ha usa nga subang ngadto ha lain, ngan tikang ha usa nga adlaw nga iparahuway ngadto ha lain”?

¹⁸ Inin mauyatom nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga tunan-on an paglaom maaram nga bisan kon importante nga magpabilin nga limpyo ha moral ngan espirituwal, labaw pa an nahiuupod ha pagpalipay kan Jehova. An pagtirok nga buruhaton kalyap nga ginhihimo, ngan karuyag nira nga makigbahin hito. An libro han Pahayag nagtatagna mahitungod ha ira: “Ini hira aada ha atubangan han lingkuranan nga hadianon han Dios; ngan nagmamangno hira ha iya ha adlaw ngan gab-i didto ha iya templo.” (Pahayag 7:15) Ito nga mga pulong nagpapahinumdom ha aton han sunod-ha-ultimo nga bersikulo han tagna ni Isaias: “Mahinanabo, nga tikang ha usa nga subang ngadto ha lain, ngan tikang ha usa nga adlaw nga iparahuway ngadto ha lain, makanhi an ngatanan nga unod pagsingba ha akon atubangan, nasiring hi Jehova.” (Isaias 66:23) Nahitatabo ini yana nga panahon. “Tikang ha usa nga subang ngadto ha lain, ngan tikang ha usa nga adlaw nga iparahuway ngadto ha lain”—karuyag sidngon, regular, kada semana han tagsa nga bulan—an dinihogan nga mga Kristiano ngan an ira mga kaupod, an daku nga panon, urosa nga nagkakatirok ha pagsingba kan Jehova. Gawas han iba pa nga mga buruhaton, ginbubuhat nira ini pinaagi han pagtambong ha Kristiano nga mga katirok ngan pakigbahin ha publiko nga ministeryo. Usa ka ba hadton regular nga ‘nakadto pagsingba ha atubangan ni Jehova’? An katawohan ni Jehova nakakaeksperyensya hin daku nga kalipay ha pagbuhat hini, ngan adton mga membro han daku nga panon nagpapamulat han panahon nga “an ngatanan nga unod”—an ngatanan nga buhi nga katawohan—mag-alagad na kan Jehova “tikang ha usa nga subang ngadto ha lain, ngan tikang ha usa nga adlaw nga iparahuway ngadto ha lain” ha waray kataposan.

An Ultimo nga Kabungkagan han mga Kaaway han Dios

19, 20. Ano an gamit han Gehenna ha mga panahon han Biblia, ngan ano an ginsisimbolohan hito?

¹⁹ Usa na la nga bersikulo an nabibilin ha aton pag-aram ha tagna ni Isaias. An libro nagtatapos pinaagi hini nga mga pulong: “Hira magawas, ngan matan-aw han mga lawas nga patay han mga tawo nga nagtalapas ha akon: kay an ira ulod diri mapatay, diri man an ira kalayo masusubo; ngan hira maaamo an makangangalas ha ngatanan nga unod.” (Isaias 66:24) Posible nga ini nga tagna an nahunahuna ni Jesu-Kristo han iya gindasig an iya mga disipulo nga pasimplihon an ira mga kinabuhi ngan unahon an mga buruhaton han Ginhadian. Hiya nagsiring: “Kon an imo mata nakakapatigayon ha imo han paghipakdol, pannguhaa: maopay ha imo pagsulod ha ginhadian han Dios nga usa la an mata, kay han may-ada duha nga mata, ngan ilabog ngadto ha impyerno [“Gehenna,” NW]; nga didto an ulod nira waray pagkamamatay, ngan an kalayo waray pagkaparong.”—Markos 9:47, 48; Mateo 5:29, 30; 6:33.

²⁰ Ano ini nga lugar nga tinatawag nga Gehenna? Mga siglo na an naglabay, an Judio nga eskolar nga hi David Kimhi nagsurat: “Usa ito nga lugar . . . nga kahirani gud han Jerusalem, ngan mahugaw hinduro ito nga lugar, ngan ira iginlalabog didto an maghugaw nga mga butang ngan an patay nga mga lawas. Pirme liwat ito naglilinaga basi masunog an mahugaw nga mga butang ngan an mga tul-an han mga patay. Salit, an paghukom ha mga magraot simboliko nga tinatawag nga Gehinnom [o Gehenna].” Sumala ha karuyag ipasabot hini nga Judio nga eskolar, kon an Gehenna ginamit nga larabogan han mga basura ngan mga patay nga tawo nga diri takos ilubong, kalayo an magigin angayan nga paagi ha pagwara hito nga mga basura. An waray masunog han kalayo, uubuson han mga ulod. Angayan gud nga paghulagway han ultimo nga kabungkagan han ngatanan nga mga kaaway han Dios! b

21. Para kan kanay nagtatapos an libro nga Isaias ha makapadasig nga paagi, ngan kay ano?

²¹ Ha sugad hito nga pag-unabi hin mga patay, kalayo, ngan mga ulod, diri ba totoo gud nga an makapainteres nga tagna ni Isaias nagtatapos ha makangingirhat nga kahimtang? Sigurado nga ito an huhunahunaon han dayag nga mga kaaway han Dios. Kondi para ha mga sangkay han Dios, an paghulagway ni Isaias ha dayon nga kabungkagan han mga magraot makapadasig gud. Ginkikinahanglan han katawohan ni Jehova ini nga pasarig nga an ira mga kaaway diri na gud utro magdadaog. Ito nga mga kaaway, nga nagpapasakit  hinduro ha mga magsiringba han Dios ngan nagdadara hin daku nga pagtamay ha iya ngaran, mabubungkag na ha kadayonan. Katapos hito, ‘an kabidoan diri mabangon ha ikaduha nga higayon.’—Nahum 1:9.

22, 23. (a) Isaysay an pipira han mga paagi nga nagpahimulos ka tikang ha imo pag-aram han libro nga Isaias. (b) Katapos mag-aram han libro nga Isaias, determinado ka nga buhaton an ano, ngan ano an imo ginlalaoman?

²² Ha aton pagtapos han aton pag-aram ha libro nga Isaias, sigurado nga inaapresyar naton nga ini nga libro han Biblia diri patay na nga kasaysayan. Ha kabaliktaran, may-ada ito mensahe para ha aton yana. Kon aton babalikon an madulom nga mga panahon nga diin nagkinabuhi hi Isaias, aton makikita an mga kaparihoan hito nga peryodo ha aton panahon. Nahitabo ha panahon ni Isaias an kasamok ha politika, pagkasalingkapaw ha relihiyon, karaotan ha sistema han hustisya, ngan panalumpigos ha matinumanon ngan mga kablas, ngan ito liwat an nahitatabo ha aton panahon. Sigurado nga mapasalamaton gud an matinumanon nga mga Judio han ikaunom ka siglo A.K.P. tungod ha tagna ni Isaias, ngan naliliaw kita yana samtang gin-aadman naton ito.

²³ Durante hinin makuri nga mga panahon nga an kasisidman nagpuputos han tuna ngan an madakmol nga kasisidman nagtatabon han mga nasud, kita ngatanan nagpapasalamat gud nga pinaagi kan Isaias, hi Jehova nagtatagana hin kalamrag para ha ngatanan nga katawohan! Ha pagkamatuod, ito nga espirituwal nga kalamrag nangangahulogan hin waray kataposan nga kinabuhi para ha ngatanan nga bug-os-kasingkasing nga nakarawat hito, anoman an ira nasud o tribo nga gintikangan. (Buhat 10:34, 35) Salit, hinaot magpadayon kita ha paglakat ha kalamrag han Pulong han Dios, ginbabasa ito ha adlaw-adlaw, ginpapamalandong ito, ngan ginpapabilhan an mensahe hito. Para ini ha aton mismo waray kataposan nga bendisyon ngan ha kadayawan han baraan nga ngaran ni Jehova!

[Mga footnote]

[Mga Pakiana]