May-ada ba Tawo nga Masasarigan?

KATAPOS mabungkag an Pader ha Berlin han 1989, iginbulgar an damu nga tinago-hin-maopay nga mga sekreto. Pananglitan, hinbaroan ni Lydia a nga durante han Sosyalista nga rehimen ha Este nga Alemanya, an Stasi, o State Security Service, nakatirok hin rekord mahitungod han iya pribado nga mga buruhaton. Bisan kon nahipausa hi Lydia ha paghibaro mahitungod han rekord, mas diri-makatoo hiya ha paghibaro kon hin-o an naghatag han impormasyon ha Stasi—an iya bana. Gintraydoran hiya han usa nga sadang unta niya sarigan hin bug-os.

Hi Robert usa nga lagas nga nagtagad han iya doktor “nga may daku hinduro nga pagtahod, pagdayaw, ngan pagsarig,” siring han The Times han Londres. An doktor ginsisiring nga may “buotan ngan maloloy-on nga panggawi.” Katapos diri-linalaoman nga namatay hi Robert. Atake ba adto ha kasingkasing o istrok? Diri. Nagsiring an mga awtoridad nga ginbisita han doktor hi Robert ha iya balay, ngan ginturukan hiya hin makamaratay nga indyeksyon nga diri hinbabaroan ni Robert ngan han iya pamilya. Matin-aw nga ginpatay hi Robert han usa ka tawo nga iya bug-os nga ginsarigan.

Hira Lydia ngan Robert nag-antos hin duro gud nga pagdaota han ira pagsarig, nga may seryoso nga mga resulta. Ha iba nga mga kahimtang an mga resulta diri sugad kaseryoso. Kondi, an pagtraydori hin usa nga tawo nga aton ginsasarigan diri usa ka talagsahon nga hitabo. Usa nga report nga iginpublikar han usa nga nangunguna nga institusyon nga nagsusurbey ha Alemanya, an Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-2002, nagpakita pinaagi han usa nga surbey nga 86 porsyento han mga ginsurbey an ginpakyas na han usa nga ira ginsarigan. Bangin may-ada ka na pariho hito nga eksperyensya. Salit, diri kita sadang mahipausa nga an pahayagan nga Neue Zürcher Zeitung han Switzerland nagreport han 2002 nga “ha industriyalisado nga mga nasud ha Weste, an mga relasyon nga nagkikinahanglan hin pagsarig han duha nga nahidadabi, nagtitikawara ha sulod hin damu na nga katuigan.”

Mahinay Magtubo, Madagmit Mabungkag

Ano an pagsarig? Sumala ha usa nga diksyonaryo, an pagsarig ha iba nga mga tawo nangangahulogan hin “pagtoo nga tangkod ngan sinsero hira ngan diri nira tutuyoon nga magbuhat hin bisan ano nga makakasakit ha imo.” Mahinay magtubo an pagsarig kondi mahimo ito mabungkag ha kadagmitan. Tungod kay damu hinduro an naabat nga gin-aabuso an ira pagsarig, urusahon ba nga nag-aalang an mga tawo pagsarig ha iba? Sumala ha usa nga surbey nga iginpublikar ha Alemanya han 2002, “waray pa mag-1 ha kada 3 nga batan-on an may-ada kinahanglanon nga pagsarig ha iba nga tawo.”

Mahimo kita magpakiana ha aton kalugaringon: ‘May-ada gud ba kita masasarigan nga tawo? Takos gud ba han aton pagsarig an usa nga posible magpakyas ha aton?’

[Footnote]

[Blurb ha pahina 3]

Ipinakita han usa nga surbey nga 86 porsyento han mga ginsurbey an ginpakyas na han usa nga ira ginsarigan