Mga Batan-on, Nag-aandam ba Kamo Para ha Tidaraon?

“Maaram ako han mga hunahuna nga akon ginhuhunahuna para ha iyo, . . . mga hunahuna ha kamurayawan, ngan diri ha karaotan, ha paghatag ha iyo hin paglaom ha iyo urhi nga kataposan.”—JEREMIAS 29:11.

1, 2. Ha ano nga magkalainlain nga mga paagi mahimo hunahunaon an pagkabatan-on?

 KADAM-AN nga mga adulto an naghuhunahuna han pagkabatan-on sugad nga makalilipay nga panahon han kinabuhi. Nahinunumdoman nira an ira kusog ngan kadasig han mga batan-on pa hira. Malipayon nga nahinunumdoman nira an panahon han gutiay pa la an ira mga responsabilidad, an panahon nga damu an ira mga kalipayan ngan an bug-os-kinabuhi nga mga higayon naghuhulat ha ira.

² Kamo nga mga batan-on bangin magkalainlain an iyo panhunahuna kon ano an kahulogan han pagin batan-on. Bangin problema niyo an paglampos ha emosyonal ngan pisikal nga mga pagbag-o han mga batan-on. Ha eskwelahan, bangin naatubang kamo hin makusog nga pag-ipit han mga kaupod. Bangin nangangalimbasog gud kamo ha pag-ato han pag-abuso ha droga, alkohol, ngan imoralidad. Damu ha iyo an naatubang liwat ha isyu han pagin neutral o iba pa nga mga isyu may kalabotan han iyo pagtoo. Oo, an pagkabatan-on mahimo magin makuri nga panahon. Kondi, ito gud an panahon han mga higayon. An pakiana amo ini, Paonan-o mo gagamiton iton nga mga higayon?

Pahimulusi an Imo Pagkabatan-on

 3. Ano an iginsagdon ngan iginpahamangno ni Salomon ha mga batan-on?

³ An edaran na nga mga tawo magsusumat ha imo nga an pagkabatan-on diri nagpapadayon hin maiha, ngan husto hira. Paglabay hin pipira la ka tuig, diri ka na batan-on. Salit pahimulusi ito samtang batan-on ka pa yana! Ito an sagdon ni Hadi Salomon, nga nagsurat: “Paglipay, O batan-on nga lalaki, ha imo pagkabatan-on, ngan papaglipaya ha imo an imo kasingkasing ha mga adlaw han imo pagkabatan-on, ngan paglakat ha mga dalan han imo kasingkasing, ngan ha paniplatan han imo mga mata.” Kondi, hi Salomon nagpahamangno ha mga batan-on: “Isalikway an kasub-anan tikang ha imo kasingkasing, ngan kuhaa an karaotan tikang ha imo unod.” Dugang pa, hiya nagsiring: “An pagkabatan-on ngan an kaagahon han kinabuhi mga parayaw.”—Eklesiastes 11:9, 10.

4, 5. Kay ano nga maaramon nga mag-andam an mga batan-on para ha tidaraon? Iilustrar.

⁴ Nasasabtan mo ba an karuyag sidngon ni Salomon? Ha pag-ilustrar, hunahunaa an usa ka batan-on nga nakakarawat hin birilhon gud nga regalo, bangin panurundon nga kwarta. Ano an iya bubuhaton hito? Mahimo niya gastuhon ito ngatanan ha iya mga kalipayan—pariho gud ha anak nga makaragon ha parabola ni Jesus. (Lukas 5:11-23) Kondi ano an mahitatabo kon maubos na an kwarta? Sigurado nga magbabasol hiya nga nagin iresponsable gud hiya! Ha luyo nga bahin, pananglitan ginamit niya an regalo ha pag-andam para ha tidaraon, bangin iginkapital an kadak-an hito ha maaramon nga paagi. Ha kamaihaan, kon nagpapahimulos na hiya ha ganansya han iya kapital, ha hunahuna mo, magbabasol ba hiya nga waray niya gastoha an ngatanan nga iya kwarta ha iya kalipayan durante han iya pagkabatan-on? Syempre diri!

⁵ Hunahunaa an imo mga katuigan han pagkabatan-on sugad nga regalo tikang ha Dios, ngan totoo gud ito. Paonan-o mo gagamiton ito? Mahimo mo karagan an ngatanan nga kusog ngan kadasig ha pagpatagbaw ha kalugaringon, ha waray kataposan nga kalipayan nga diri ginhuhunahuna an tidaraon. Kondi, kon buhaton mo ito, ha imo kahimtang an “pagkabatan-on ngan an kaagahon han kinabuhi” tinuod nga magigin “parayaw.” Mas maopay gud nga gamiton mo an imo pagkabatan-on ha pag-andam para ha tidaraon!

 6. (a) Ano nga sagdon ni Salomon an naghahatag hin giya ha mga batan-on? (b) Ano an karuyag ni Jehova nga buhaton niya para ha mga batan-on, ngan paonan-o magpapahimulos hini an usa nga batan-on?

 ⁶ Iginsaysay ni Salomon an usa nga prinsipyo nga mabulig ha imo nga gamiton an imo pagkabatan-on ha maaramon nga paagi. Hiya nagsiring: “Hinumdumi yana an imo Magburuhat ha mga adlaw han imo pagkabatan-on.” (Eklesiastes 12:1) Ito an yawi ha kalamposan—pamati kan Jehova, ngan buhata an iya kaburut-on. Hi Jehova nagsiring ha kadaan nga mga Israelita kon ano an karuyag niya buhaton para ha ira: “Maaram ako han mga hunahuna nga akon ginhuhunahuna para ha iyo, . . . mga hunahuna ha kamurayawan, ngan diri ha karaotan, ha paghatag ha iyo hin paglaom ha iyo urhi nga kataposan [“tidaraon ngan paglaom,” NW].” (Jeremias 29:11) Karuyag liwat ni Jehova nga ihatag ha imo an “tidaraon ngan paglaom.” Kon hinunumdoman mo hiya ha imo mga binubuhat, mga plano, ngan mga desisyon, matutuman iton nga tidaraon ngan iton nga paglaom.—Pahayag 7:16, 17; 21:3, 4.

“Magin Duok Kamo ha Dios”

7, 8. Paonan-o magigin duok ha Dios an usa nga batan-on?

⁷ Gindasig kita ni Jakobo nga hinumdoman hi Jehova han hiya nagsagda ha aton: “Magin duok kamo ha Dios, ngan hiya magigin duok ha iyo.” (Jakobo 4:8, NW) Hi Jehova amo an Maglalarang, an langitnon nga Soberano, nga takos han bug-os nga pagsingba ngan pagdayaw. (Pahayag 4:11) Kondi, kon magin duok kita ha iya, hiya magigin duok ha aton. Diri ba an sugad nga mahigugmaon nga pagtagad nagpapalipay han imo kasingkasing?—Mateo 22:37.

⁸ Nagigin duok kita kan Jehova ha damu nga mga paagi. Pananglitan, hi apostol Pablo nasiring: “Magpadayon kamo ha pag-ampo, nga nagbabantay hito nga may pagpasalamat.” (Kolosas 4:2) Ha iba nga mga pulong, batasana an pag-ampo. Ayaw katagbaw ha basta la pagsiring hin amen katapos manguna ha pag-ampo hi imo tatay o an usa nga igkasi-Kristiano ha iyo kongregasyon. Iginpahayag mo na ba ngadto kan Jehova an aada ha imo kasingkasing ngan iginsumat mo na ba ha iya an imo ginhuhunahuna, an imo nahahadlokan, an imo mga problema? Iginsumat mo na ba ha iya an mga butang nga ikakaawod mo kon ig-iistorya mo ha usa ka tawo? An tangkod, kinasingkasing nga mga pag-ampo magriresulta hin kamurayawan. (Filipos 4:6, 7) Nabulig ito ha aton nga magin duok kan Jehova ngan abaton nga hiya nagigin duok ha aton.

 9. Paonan-o an usa nga batan-on mamamati kan Jehova?

⁹ Nakikita naton an usa pa nga paagi ha pagin duok kan Jehova dida hinin giniyahan nga mga pulong: “Pamati ha sagdon, ngan karawata an pagtutdo, nga ikaw magmakinaadmananon ha imo kataposan ha urhi.” (Proberbios 19:20) Oo, kon namamati ka kan Jehova ngan nasugot ha iya, nagtutukod ka hin pundasyon para ha tidaraon. Paonan-o mo maipapakita nga namamati ka kan Jehova? Sigurado nga regular nga natambong ka ha Kristiano nga mga katirok ngan namamati ha mga bahin han programa. Imo liwat ‘tinatahod an imo amay ngan an imo iroy’ pinaagi han pagin presente ha pag-aram ha Biblia han pamilya. (Efeso 6:1, 2; Hebreo 10:24, 25) Maopay gud ito. Kondi, imo ba ‘ginsasalingabot an panahon’ ha pag-andam para ha mga katirok, ha regular nga pagbasa ha Biblia, ngan ha pagsaliksik? Nangangalimbasog ka ba ha pag-aplikar han imo binabasa, basi makaglakat ka sugad hin usa nga ‘maaramon’? (Efeso 5:15-17, NW; Salmo 1:1-3) Kon buhaton mo ito, magigin duok ka kan Jehova.

10, 11. Ano nga daku nga mga kapulsanan an nakakarawat han mga batan-on kon namamati hira kan Jehova?

¹⁰ Ha siyahan nga mga pulong han libro nga Proberbios, iginsasaysay han giniyahan nga parasurat an katuyoan hiton nga libro han Biblia. An katuyoan, siring niya, amo an “paghibaro han kinaadman ngan han pagtutdo; ha pagtin-o han mga pulong han sarabotan; ha pagkarawat han igintututdo ha makinaadmananon nga panulos, ha kaligdong, ngan ha kasubayan ngan ha kasadangan. Ha paghatag hin kinaadman ha mga tapang, ha batan-on nga lalaki hin hibaro ngan hin katakos ha pagtirotimbang.” (Proberbios 1:1-4) Salit, samtang binabasa ngan inaaplikar mo an mga pulong han Proberbios—sugad man an iba pa nga bahin han Biblia—mapapatubo mo an pagkamatadong ngan an kasubayan, ngan magmamalipayon hi Jehova nga nagigin duok ka ha iya. (Salmo 15:1-5) Kon labaw nga ginpapatubo mo an pagtirotimbang, an pagin makinaadmananon, kahibaro ngan abilidad ha paghunahuna, magigin mas maopay an imo mga desisyon.

 ¹¹ Makatadunganon ba nga laoman an usa ka batan-on nga magbuhat hin maaramon hini nga paagi? Oo, kay damu nga Kristiano nga mga batan-on an nagbubuhat hin maaramon. Sugad nga resulta, an iba natahod ha ira ngan ‘diri nagtatamay han ira pagkabatan-on.’ (1 Timoteo 4:12) Iginpapasigarbo hira han ira mga ginikanan, ngan hi Jehova nasiring nga hira nakakalipay han iya kasingkasing. (Proberbios 27:11) Bisan kon hira batan-on pa, makakasarig hira nga inin giniyahan nga mga pulong naaplikar ha ira: “Tigamni an hingpit nga tawo, ngan kitaa an matul-iron; kay makalilipay an kataposan han tawo nga mamingawon.”—Salmo 37:37.

Paghimo hin Mag-opay nga mga Pagpili

12. Ano an usa han importante nga mga pagpili nga ginhihimo han mga batan-on, ngan kay ano nga may-ada nagpapadayon nga mga epekto iton nga pagpili?

¹² An pagkabatan-on amo an panahon ha paghimo hin mga pagpili, nga an iba hito may-ada nagpapadayon nga mga epekto. An iba nga mga pagpili nga ginhihimo mo yana makakaapekto ha imo ha damu nga katuigan nga maabot. An maaramon nga mga pagpili nagriresulta ha malipayon, malampuson nga kinabuhi. An diri-maaramon nga mga pagpili makakadaot han imo bug-os nga kinabuhi. Tagda kon mationan-o katotoo ito ha duha nga pagpili nga imo hihimoon. Siyahan: Hin-o an pipilion mo nga makaupod? Kay ano nga importante ito? Bueno, an giniyahan nga proberbio nasiring: “Lakat kaupod han mga tawo nga makinaadmananon, ngan ikaw makikinaadmananon; kondi an kaupod-upod han mga lurong mag-aantos tungod hini.” (Proberbios 13:20) Ha iba nga mga pulong, ha kataposan magigin pariho kita hadton kaupod naton—maaramon o lurong. Ano an karuyag mo nga magin imo personalidad?

13, 14. (a) Gawas pa han direkta nga pakig-upod ha mga tawo, ano pa an mga kaupod? (b) Ano nga sayop an sadang likyan han mga batan-on?

¹³ Kon naghuhunahuna ka mahitungod han mga kaupod, sigurado nga naghuhunahuna ka han pagin kaupod han mga tawo. Husto ito, kondi an pakig-upod diri la kay direkta nga pakig-upod ha mga tawo. Kon nagkikita ka ha programa ha telebisyon, namamati ha musika, nagbabasa hin libro, nagkikita hin sine, o nagamit han Internet, mga kaupod mo ito. Kon ito nga mga kaupod nagtatagbaw han madarahog ngan imoral nga mga hilig o nag-aaghat han pag-abuso ha droga, paghubog, o bisan ano nga nakontra ha mga prinsipyo han Biblia, nakikig-upod ka ha “buang,” nga nagios nga baga in diri naeksister hi Jehova.—Salmo 14:1.

¹⁴ Bangin naghuhunahuna ka nga tungod kay natambong ka ha Kristiano nga mga katirok ngan aktibo nga nakikig-upod ha kongregasyon, makusog ka na gud nga diri ka na maaapektohan han madarahog nga sine o musika nga maopay an mga  tuno kondi kwestyonable an mga pulong. Bangin ha imo pag-abat waray magigin maraot nga mga resulta kon sumiplat ka hin madaliay gud la ha pornograpiko nga Web site ha Internet. Hi apostol Pablo nagsusumat ha imo nga sayop an imo panhunahuna! Hiya nasiring: “An magraot nga mga kaupod nakakadunot ha mga mag-opay nga batasan.” (1 Korinto 15:33) Makasurubo, damu nga mag-opay nga Kristiano nga mga batan-on an nadaot an ira mag-opay nga mga batasan tungod han diri-maaramon nga mga pakig-upod. Salit, magin determinado nga likyan an sugad nga mga kaupod. Kon buhaton mo ito, masusunod mo an sagdon ni Pablo: “Diri kamo angay umuyon hini nga panahon. Kondi magbalhin kamo tungod ha pagbag-o ha iyo mga hunahuna, basi niyo kasayoran kon ano an maopay ngan karuruyagon ngan hingpit nga kaburut-on han Dios.”—Roma 12:2.

15. Ano an ikaduha nga pagpili nga kinahanglan himoon han mga batan-on, ngan ano nga mga pag-ipit an usahay inaatubang nira may kalabotan hini?

¹⁵ Ini pa an ikaduha nga pagpili nga inaatubang mo. Maabot an panahon nga magdidesisyon ka kon ano an karuyag mo buhaton katapos mo mag-eskwela. Kon naukoy ka ha nasud diin makuri makaagi hin trabaho, bangin mapiritan ka ha pagkarawat dayon han gimaopayi nga trabaho. Kon naukoy ka ha mainuswagon nga nasud, bangin damu an mapipilian nga trabaho, an iba hito nakakasulay gud. Tungod kay interesado gud ha imo kaopayan, bangin aghaton ka han imo mga magturutdo o han imo mga ginikanan nga pangalimbasogan an usa nga propesyon nga nagtatanyag hin pinansyal nga seguridad, bangin bahandi pa ngani. Kondi, an pagbansay para hito nga propesyon bangin makaiban gud hin daku han panahon nga imo magagamit ha pag-alagad kan Jehova.

16, 17. Isaysay kon paonan-o an magkalainlain nga mga teksto mahimo makabulig ha usa nga batan-on basi magkaada timbang nga panhunahuna ha trabaho.

¹⁶ Hinumdumi an pagkonsulta ha Biblia antes maghimo hin desisyon. An Biblia nagsasagda ha aton nga magtrabaho basi masuportahan naton an aton kalugaringon nga mga kinahanglanon. (2 Tesalonika 3:10-12) Kondi, nahiuupod an iba pa nga mga butang. Gindadasig ka namon nga basahon an masunod nga mga teksto ngan hunahunaa kon paonan-o ito makakabulig ha usa nga batan-on nga magin timbang may kalabotan ha pagpili hin usa nga propesyon: Proberbios 30:8, 9; Eklesiastes 7:11, 12; Mateo 6:33; 1 Korinto 7:31; 1 Timoteo 6:9, 10. Katapos basahon ito nga mga bersikulo, nasasabtan mo ba an panhunahuna ni Jehova mahitungod ha pagpili hin propesyon?

¹⁷ An sekular nga trabaho diri gud sadang magin an pinakaimportante nga tungod hito napupugngan na an aton pag-alagad kan Jehova. Maopay gud kon magkakaada ka han mga kuwalipikasyon para ha angayan nga trabaho pinaagi han pag-eskwela la ha high school. Kon nagkikinahanglan ka hin dugang nga pagbansay katapos han high school, sadang paghisgotan ito upod han iyo mga ginikanan. Kondi, ayaw gud pasibay-i “an mas importante nga mga butang”—an espirituwal nga mga butang. (Filipos 1:9, 10, NW) Ayaw pagsayop sugad han nagin sayop ni Baruk, an sekretaryo ni Jeremias. Nawara an iya apresasyon ha iya pribilehiyo han pag-alagad ngan ‘nangita han dagku nga mga butang para ha iya kalugaringon.’ (Jeremias 45:5) Hinngalimtan niya ha usa ka dali nga waray ‘daku nga butang’ dida hini nga kalibotan nga maggigiya ha iya basi magin mas duok kan Jehova o mabulig ha iya nga makatalwas ha kabungkagan han Jerusalem. Pariho hito an mahimo isiring mahitungod ha aton yana nga panahon.

Pabilhi an Espirituwal nga mga Butang

18, 19. (a) Ano an gin-aantos han kadam-an han imo mga amyaw, ngan ano an sadang abaton mo para ha ira? (b) Kay ano nga damu an diri nagugutom ha espirituwal ?

¹⁸ Nakakita ka na ba hin mga retrato han kabataan ha mga pahayagan dida ha mga nasud nga nag-aantos hin gutom? Kon nakakita ka na, sigurado nga nalooy ka gud ha ira. Nalolooy ka ba liwat ha mga tawo nga imo kaaramyaw? Kay ano nga sadang ka malooy? Tungod kay an kadam-an ha ira nagugutom liwat. Nag-aantos hira han gutom nga igintagna ni Amos: “An mga adlaw maabot, nasiring an Ginoo nga hi Jehova, nga ako magpapadara hin kagutoman ngada ha tuna, diri an kagutoman hin tinapay, o kauhaw hin tubig, kondi hin pamati ha mga pulong ni Jehova.”—Amos 8:11.

¹⁹ Oo, kadam-an hadton nag-aantos hinin espirituwal  nga kagutom diri “mahunahunaon ha ira espirituwal nga panginahanglan.” (Mateo 5:3, NW) Damu an diri nagugutom ha espirituwal. Bangin inaabat pa ngani han iba nga busog hira. Kondi kon busog hira, tungod ito kay nakaon hira han waray pulos nga “kaaram hini nga kalibotan,” nga nag-uupod han materyalismo, espekulasyon ha syensya, mga opinyon mahitungod han moralidad, ngan iba pa han sugad nga mga butang. Naghuhunahuna an iba nga tungod han moderno nga “kaaram,” an mga katutdoan han Biblia daan na. Kondi, “an kalibotan, tungod ha iya kaaram waray kilala ha kaaram han Dios.” An kinaadman han kalibotan diri mabulig ha imo nga magin duok ha Dios. Ito amo an “kinabuangan ha atubangan han Dios.”—1 Korinto 1:20, 21; 3:19.

20. Kay ano nga diri makatadunganon an pagsubad ha mga tawo nga diri nagsisingba kan Jehova?

²⁰ Kon ginkikita mo iton nga mga retrato han gutom nga kabataan, karuyag mo ba magin pariho ha ira? Syempre diri! Kondi, an iba nga mga batan-on ha Kristiano nga mga pamilya naghihingyap nga magin pariho ha mga tawo ha ira palibot nga nagugutom ha espirituwal. Sigurado, an sugad nga mga batan-on naghuhunahuna nga an mga batan-on ha kalibotan waray problema, nagpapahimulos han kinabuhi. Hinngangalimtan nira nga iton nga mga batan-on nagpapahirayo tikang kan Jehova. (Efeso 4:17, 18) Hinngangalimtan liwat nira an maraot nga mga epekto han espirituwal nga kagutom. An pipira hinin maraot nga mga epekto amo an diri karuyag nga mga pagburod han mga tinedyer ngan an pisikal ngan emosyonal nga mga epekto han imoralidad, pagsigarilyo, paghubog, ngan pag-abuso ha droga. An espirituwal nga kagutom nag-aaghat han rebelyoso nga espiritu, kawaray-paglaom, ngan kawaray direksyon ha kinabuhi.

21. Paonan-o naton mapapanalipdan an aton kalugaringon nga diri magsubad ha sayop nga mga paggawi hadton diri nagsisingba kan Jehova?

²¹ Salit, kon aadto ka ha eskwelahan kaupod han mga tawo nga diri mga igkasi-magsiringba kan Jehova, ayaw pagpadaog han ira mga paggawi. (2 Korinto 4:18) An iba magyayakan hin maraot mahitungod han espirituwal nga mga butang. Dugang pa, an media maghihimo hin tuso nga propaganda, nga nagsasaysay nga normal an pagbuhat hin imoralidad, paghubog, o pagyakan hin maglaw-ay. Atohi ito nga impluwensya. Magpadayon ha regular nga pakig-upod ha mga tawo nga ‘nagbabantay han pagtoo ngan han maopay nga konsensya.’ Magkaada pirme damu nga pagbubuhaton ha “buruhaton han Ginoo.” (1 Timoteo 1:19; 1 Korinto 15:58) Magin aktibo ha Kingdom Hall ngan ha pag-alagad ha kanataran. Durante han mga katuigan han imo pag-eskwela, makigbahin ka ha pag-auxiliary payunir ha pana-panahon. Hini nga paagi parig-ona an imo pagtagad ha espirituwal, ngan matitipigan mo an imo pagin timbang.—2 Timoteo 4:5.

22, 23. (a) Kay ano nga an usa nga Kristiano nga batan-on agsob nga naghihimo hin mga pagpili nga diri nasasabtan han iba? (b) Gindadasig an mga batan-on nga buhaton an ano?

 ²² An pagtagad ha mga butang uyon ha espirituwal nga paagi sigurado nga maggigiya ha imo ha paghimo hin mga desisyon nga diri masasabtan han iba. Pananglitan, usa nga Kristiano nga olitawo an may talento nga musikero ngan estudyante nga hitaas an akademiko nga mga grado ha eskwelahan. Han naggradwar hiya, binulig hiya ha iya amay ha negosyo nga paglimpyo ha bintana basi makagpadayon hiya ha iya pinili nga trabaho sugad nga bug-os-panahon nga ebanghelisador, o payunir. An iya mga magturutdo waray gud makasabot han mga hinungdan han iya desisyon, kondi kon nagin duok ka na kan Jehova, sigurado kami nga nasasabtan mo ito.

²³ Samtang ginhuhunahuna mo kon paonan-o mo gagamiton an presyoso nga mga abilidad han imo pagkabatan-on, ‘pagtirok para ha imo kalugaringon hin maopay nga patukoranan para ha tidaraon, basi nga madakop mo an kinabuhi nga amo an kinabuhi nga totoo.’ (1 Timoteo 6:19) Magin determinado nga ‘hinumdoman an imo Magburuhat’ ha imo pagkabatan-on—ngan ha imo bug-os nga kinabuhi. Iton la an paagi ha pag-andam para han malampuson nga tidaraon, an tidaraon nga diri gud matatapos.

Ano an Imo Masisiring?

• Ano nga giniyahan nga sagdon an nabulig ha mga batan-on ha ira pagplano para ha tidaraon?

• Ano an pipira nga mga paagi nga an usa ka batan-on mahimo magin ‘duok ha Dios’?

• Ano an pipira nga mga desisyon nga ginhihimo han usa nga batan-on nga makakaapekto han iya tidaraon?

[Mga Pakiana]

[Mga Retrato ha pahina 15]

Tutugotan mo ba an personal nga mga tinguha nga makaubos han imo bug-os nga kusog ngan kadasig sugad nga batan-on?

[Mga Retrato ha pahina 16, 17]

Tinitipigan han Kristiano nga mga batan-on nga pirme matin-aw an ira espirituwal nga pagkita