Istorya han Kinabuhi

Tikang ha Masirom nga mga Prisohan Ngadto ha Swiss Alps

IGINSUMAT NI LOTHAR WALTHER

Katapos hin tulo ka maiha nga katuigan ha masirom nga Komunista nga mga prisohan han Este nga Alemanya, naikag gud ako nga maeksperyensyahan an makarepresko nga kagawasan ngan an mahigugmaon nga pakig-upod han akon pamilya.

KONDI, diri ako andam ha nagugupong nga ekspresyon ha nawong han akon sais-anyos nga anak nga lalaki nga hi Johannes. Durante han naglabay nga tulo ka tuig, waray niya makita an iya amay. Estranghero gud ako ha iya.

Diri pariho han akon anak, han bata pa ako, nagpahimulos ako han mahigugmaon nga pakig-upod han akon mga kag-anak. Puno hin gugma an amon panimalay ha Chemnitz, Alemanya, diin natawo ako han 1928. Hi Tatay prangka gud mahitungod han iya disgusto ha relihiyon. Nahinumdom hiya nga durante han Girra ha Kalibotan I, an “Kristiano” nga kasundalohan ha tagsa nga bahin nasiring ngada hadton aada ha kaluyo nga bahin hin “Maopay nga Pasko” kada Disyembre 25, katapos nagpapadayon ha pagparagtayay kinabuwasan. Para ha iya, an relihiyon an pinakamaraot nga klase han pagkasalingkapaw.

An Kahulop Nasaliwnan hin Pagtoo

Maopay na la nga waray ko maeksperyensyahi an sugad nga kahulop. An Girra ha Kalibotan II natapos han 17 anyos ako, ngan haros diri ko malikyan an kahiapi ha pagkasundalo. Kondi, nasubo gud ako tungod han nakakaguol nga mga pakiana sugad han, ‘Kay ano nga duro an pamatay? Hin-o an akon masasarigan? Diin ako makakabiling hin totoo nga seguridad?’ An Este nga Alemanya, diin kami naukoy, nasakop han pagdumara han Sobyet. An mga ginhahandom han mga Komunista may kalabotan ha hustisya, pagkaparapriho, pagkaurosa, ngan mamurayawon nga relasyon naruyagan han mga tawo nga nakapoy hin ura-ura tungod han nakakadaot nga mga epekto han girra. Waray pag-iha damu hinin sinsero nga mga tawo an masusubo gud—hini nga panahon, diri tungod han relihiyon, kondi tungod han politika.

 Durante adto han akon pamiling hin makahuluganon nga mga baton nga usa han akon mga dadâ, nga usa han mga Saksi ni Jehova, an nakiistorya ha akon mahitungod han iya relihiyon. Gintagan niya ako hin basado ha Biblia nga publikasyon nga nag-aghat ha akon nga basahon—ha siyahan gud nga panahon—an bug-os nga ika-24 nga kapitulo han Mateo. Naruyagan ko an makatadunganon ngan makakombinse nga mga pagsaysay han libro, nga nagpapakilala nga an aton panahon amo an “kataposan han kalibotan” ngan nagpapatin-aw han siyahan nga hinungdan han mga problema han katawohan.—Mateo 24:3; Pahayag 12:9.

Waray pag-iha kinarawat ako hin dugang nga mga publikasyon han mga Saksi ni Jehova, ngan samtang ginbabasa ko gud ito, nasantop ko nga nabilngan ko na an kamatuoran nga akon gud ginpinamiling. Makalilipay an paghibaro nga nahitrono na ha langit hi Jesu-Kristo han 1914 ngan nga ha diri maiha iya na pagwawad-on an diri-diosnon nga mga elemento basi mabendisyonan an masinugtanon nga katawohan. Para ha akon, an usa pa nga akon nadiskobrehan nga importante hinduro amo an matin-aw nga pagsabot mahitungod han lukat. Ginbuligan ako hito nga dumaop kan Jehova nga Dios ha kinasingkasing nga pag-ampo, nangangaro hin kapasayloan. Nabantad gud ako han mapinairon nga imbitasyon nga mababasa ha Jakobo 4:8: “Pahirani kamo ha Dios, ngan mahirani man hiya ha iyo.”

Bisan pa han akon duro nga kadasig ha akon bag-o nga relihiyon, ha tinikangan, an akon mga kag-anak ngan magurang nga babaye nag-aalang ha pagkarawat han akon iginsumat ha ira. Kondi, waray ini mag-iban han akon hingyap nga tumambong ha Kristiano nga mga katirok nga gindumara hirani ha Chemnitz han gutiay nga grupo han mga Saksi. Nahipausa ako nga an akon mga kag-anak ngan an akon magurang inupod ha akon ha siyahan nga katirok! Nahitabo ito hadton katugnaw han 1945/46. Ha urhi, han naorganisa an usa nga grupo ha pag-aram ha Biblia ha Harthau, diin naukoy kami, nagtikang tumambong hin regular an akon pamilya.

“Ako Usa nga Bata”

An paghibaro han importante nga mga kamatuoran ha Biblia ngan regular nga pakig-upod ha katawohan ni Jehova nagpagios ha akon nga idedikar an akon kinabuhi ngadto kan Jehova, ngan nabawtismohan ako han Mayo 25, 1946. Nalipay gud ako han an akon pamilya nag-uswag liwat ha espirituwal, ngan inabot an panahon nga hira nga tulo nagin matinumanon nga mga Saksi. An akon magurang aktibo pa gihapon nga membro han usa han mga kongregasyon ha Chemnitz. Hira Nanay ngan Tatay maunungon nga nag-alagad tubtob han ira kamatay, hi Nanay han 1965 ngan hi Tatay han 1986.

Unom ka bulan katapos han akon bawtismo, nagtikang ako mag-alagad sugad nga espesyal payunir. Hini nga panahon gintikangan ko an bug-os-kinabuhi nga pag-alagad “ha maopay nga panahon, ha maraot nga panahon.” (2 Timoteo 4:2, NW) Waray pag-iha nagkaada bag-o nga mga higayon ha pag-alagad. May-ada panginahanglan hin bug-os-panahon nga mga ebanghelisador ha usa ka hirayo nga lugar ha este nga Alemanya. Ako ngan an usa nga bugto nga lalaki nagpalista para hini nga toka, kondi inabat ko nga waray ako han eksperyensya o han kahamtong para han sugad kaimportante nga buruhaton. Tungod kay 18 anyos pa la ako hadto, an akon pagbati pariho han kan Jeremias: “Ah, . . . Jehova! kitaa, diri ako maaram kon inoonan-o in pagyakan; kay ako usa nga bata.” (Jeremias 1:6) Bisan  pa han akon pag-alang-alang, an responsable nga kabugtoan may-pagkabuotan nga nagdesisyon nga pasarihon kami hin pag-alagad dinhi hini nga toka. Salit, igintoka kami ha Belzig, usa nga gutiay nga bungto ha estado han Brandenburg.

Makuri hinduro an pagsangyaw dida hito nga teritoryo, kondi nagbansay ito ha akon ha birilhon nga paagi. Inabot an panahon, may pipira nga kilala nga mga negosyante nga kababayin-an nga kinarawat ha mensahe han Ginhadian ngan nagin mga Saksi ni Jehova. Kondi, an ira disposisyon naiiba gud ha tradisyonal hinduro nga pagkinabuhi han mga tawo hito nga lugar ngan ha ira pagsuspetsa ha bisan ano nga naiiba. An mga klero nga Katoliko ngan Protestante nakontra gud ha amon ngan naghimo hin nagpapakaraot nga mga akusasyon kontra ha amon tungod han amon pagsangyaw nga buruhaton. Kondi tungod kay sinarig kami kan Jehova para han giya ngan pagpanalipod, nabuligan namon an mga 15 ka interesado nga mga tawo nga karawaton an kamatuoran.

Nagtikadamu an mga Pangirilal-an han Pagin Diri Matinuguton

Han tuig 1948 naeksperyensyahan ko an mga bendisyon ngan an diri linalaoman nga mga kakurian. Siyahan, kinarawat ako hin toka sugad nga payunir ha Rudolstadt, Thuringia. Didto nakilala ko an damu nga matinumanon nga kabugtoan, ngan nalipay ako ha ira pakig-upod. Usa pa nga importante nga bendisyon an nahitabo han Hulyo hito nga tuig. Nagpakasal ako kan Erika Ullmann, usa nga matinumanon ngan aktibo nga Kristiano nga batan-on nga akon kilala tikang pa han magtikang ako pagtambong ha mga katirok ha Chemnitz nga Kongregasyon. Nagtikang kami nga duha pagpayunir ha Harthau, an akon natawohan nga bungto. Kondi, inabot an panahon nga waray na makapadayon hi Erika ha bug-os-panahon nga pag-alagad tungod han mga problema ha kahimsog ngan han iba pa nga mga hinungdan.

Mga panahon ito han kakurian para ha katawohan ni Jehova. Ginkansela han Labor Department ha Chemnitz an akon kard para ha rasyon nga pagkaon basi mapiritan ako nga umundang ha pagsangyaw nga buruhaton ngan bug-os-panahon nga magtrabaho. Gin-gamit han responsable nga kabugtoan an akon kahimtang basi maghangyo hin legal nga pagkilala han Gobyerno. Waray itugot ini, ngan han Hunyo 23, 1950, ginsentensyahan ako nga magbayad hin multa o mapriso hin 30 ka adlaw. Igin-apela namon an desisyon, kondi waray ito karawata han mas hitaas nga korte, ngan ginpriso ako.

Usa la ito nga pangirilal-an han nagtitikaduro nga pagkontra ngan kakurian nga tiarabot. Waray mag-usa ka bulan katapos hito, han Septyembre 1950, katapos tikangan an usa nga kampanya han pagpakaraot nga ginagamit an media, igindiri han Komunista nga rehimen an amon mga buruhaton. Tungod han amon madagmit hinduro nga pagdamu ngan han amon neutralidad, gintawag kami nga peligroso nga ahensya han mga espiya han Weste, nga nagbubuhat hin “kwestyonable nga buruhaton” nga ginagamit an relihiyon sugad nga pasangilan. Ha adlaw mismo nga iginpagowa an pagdiri, nanganak an akon asawa hin lalaki, hi Johannes, ha balay samtang nakadto ako ha prisohan. Bisan pa han mga pagdumiri han partera, an mga opisyal han State Security nagpirit pagsulod ha amon apartment ngan namiling hin ebidensya basi pamatud-an an ira mga akusasyon. Syempre, waray hira nabilngan. Kondi, ha urhi naglampos hira ha pagpasulod ha amon kongregasyon hin espiya nga magsusumat ha ira. Nagresulta ito ha kadakop han ngatanan nga kabugtoan nga may katungdanan, upod na ako, han Oktubre 1953.

Ha Masirom nga mga Prisohan

Katapos hukman nga salaan ngan sentensyahan hin kaprisohan nga tikang ha tulo tubtob unom ka tuig, igin-upod kami ha pipira han amon kabugtoan ha madalunot ngan mahugaw hinduro nga mga prisohan han Osterstein Castle, ha Zwickau. Bisan pa han makuri hinduro nga mga kahimtang didto, makalilipay gud nga makaupod an hamtong nga kabugtoan. An amon kawaray kagawasan waray mangahulogan hin kawaray espirituwal nga pagkaon. Bisan kon ginpakaminos ngan igindiri han gobyerno,  an The Watchtower nakasulod ngadto ha prisohan ngan ngadto gud ha amon mga selda! Paonan-o?

An iba han kabugtoan igintoka ha pagtrabaho ha mga minahan han karbon, diin nakaistorya hira hin mga Saksi nga diri priso nga naghatag ha ira han mga magasin. Katapos, patago nga gindadara han kabugtoan an mga magasin ngadto ha prisohan ngan pinaagi han pagin listo hinduro naipasa nira an ginkinahanglan gud nga espirituwal nga pagkaon ngadto ha amon ngatanan. Nalipay gud ako ngan nadasig ha pakaeksperyensya han pag-ataman ngan giya ni Jehova hini nga paagi!

Han ikatarapos han 1954, iginbalhin kami ngadto ha maraot-an-bantog nga prisohan ha Torgau. An mga Saksi didto nalipay ha pag-abiabi ha amon. Tubtob hito nga panahon, nagpabilin hira nga marig-on ha espirituwal pinaagi ha pagsaysay-utro han ira nahinunumdoman tikang ha mas daan nga mga gowa han The Watchtower. Naghingyap gud hira hin bag-o nga suplay han espirituwal nga pagkaon! Yana obligasyon na namon nga isumat ha ira an importante nga mga impormasyon nga amon gin-adman ha Zwickau. Kondi, paonan-o namon mabubuhat ito nga gindid-an man gud kami ha pakiistorya ha usa kag usa durante han amon pagbaktas kada adlaw? Aw, nahatagan na kami han kabugtoan hin birilhon nga mga suhestyon kon paonan-o buhaton ito, ngan ginigiyahan kami han gamhanan ngan nagpapanalipod nga kamot ni Jehova. Gintutdoan kami hini han pagkaimportante han maduruto nga pag-aram ha Biblia ngan pamalandong samtang may kagawasan ngan higayon pa kami ha pagbuhat hito.

Panahon Para han Importante nga mga Desisyon

Pinaagi han bulig ni Jehova, nagpabilin kami nga marig-on. Daku an amon kahipausa nga ha ikatarapos han 1956 gintagan an pipira ha amon hin amnestiya. Makuri isaysay an amon kalipay han gin-abrihan an mga ganghaan han prisohan! Hito nga panahon, sais anyos na an akon anak, ngan daku gud an akon kalipay nga makaupod utro an akon asawa ngan bumulig ha pagpadaku han amon anak. Gintrato ako anay ni Johannes sugad nga estranghero, kondi waray pag-iha nagin marig-on an bugkos han gugma ha butnga namon.

Hito nga panahon, an mga Saksi ni Jehova ha Este nga Alemanya naatubang hin makuri hinduro nga panahon. An nagtitikaduro nga kasina ha amon Kristiano nga ministeryo ngan ha amon neutralidad nangahulogan nga kinahanglan kami magkinabuhi nga padayon nga gintatarhog—usa nga kinabuhi nga nag-aantos hin peligro, kabaraka, ngan panluya. Salit, kinahanglan usisahon namon ni Erika hin maopay ngan ha mainampoon nga paagi an amon kahimtang, ngan inabat namon an panginahanglan nga bumalhin basi magkinabuhi ha mas maopay nga mga kahimtang basi diri maapektohan hinduro han kabaraka. Karuyag namon magkaada han kagawasan nga mag-alagad kan Jehova ngan kab-uton an espirituwal nga mga tumong.

Han katsaringsing han 1957, nagkaada kami higayon ha pagbalhin ngadto ha Stuttgart, Weste nga Alemanya. An pag-ebanghelyo nga buruhaton waray igdiri didto, ngan may kagawasan kami ha pakig-upod ha amon kabugtoan. Ura-ura gud an ira mahigugmaon nga suporta. Pito ka tuig nga kaapi kami han kongregasyon ha Hedelfingen. Durante hito nga mga tuig, nagtikang mag-eskwela an amon anak ngan nag-uswag hin maopay ha espirituwal. Han Septyembre 1962, nakapribilehiyo ako ha pagtambong ha Kingdom Ministry School ha Wiesbaden. Didto nadasig ako ha pagbalhin upod han akon pamilya basi mag-alagad ha mga lugar diin ginkikinahanglan an mga magturutdo ha Biblia nga nagyayakan hin Aleman. Upod hini an pipira nga mga lugar han Alemanya ngan han Switzerland.

Ngadto ha Swiss Alps

Salit, han 1963 binalhin kami ngadto ha Switzerland. Ginsugo kami nga mag-alagad upod han usa nga gutiay nga kongregasyon ha Brunnen, ha maopay pagkit-on nga Danaw Lucerne, ha sentro nga bahin han Swiss Alps. Para ha amon, sugad ito hin pagin aadto ha paraiso. Kinahanglan mahiara kami ha Aleman nga dialekto nga ginyayakan didto, ha paagi han pagkinabuhi han mga tawo hito nga lugar, ngan ha mentalidad han mga tawo. Bisan pa hito, naruyagan gud namon an pagtrabaho upod han mahigugmaon ha kamurayawan nga mga tawo ngan an pagsangyaw ha ira. Nag-ukoy kami hin 14 ka tuig ha Brunnen. Didto nagdaku an amon anak.

Han 1977, han mag-50 anyos na ako, nakakarawat kami hin imbitasyon nga mag-alagad ha Bethel ha Switzerland, ha Thun. Ginhunahuna namon ito sugad nga diri linalaoman nga pribilehiyo ngan  ginkarawat namon ito nga may daku nga apresasyon. Kami nga mag-asawa nag-alagad ha Bethel ha sulod hin siyam ka tuig, nga amon ginhihinumdom sugad nga may-ada espesyal nga importansya ha amon Kristiano nga kinabuhi ngan personal nga pag-uswag ha espirituwal. Nagpahimulos liwat kami han pagsangyaw upod han lokal nga mga magwarali ha Thun ngan ha kahirani nga mga lugar, pirme ginkikinita an kan Jehova “mga buhat nga urusahon,” an dagku hinduro nga naputos-hin-niebe nga kabukiran han Bernese Alps.—Salmo 9:1.

Usa pa nga Pagbalhin

Han temprano han 1986 an amon sunod nga pagbalhin. Ginhangyo kami nga mag-alagad sugad nga mga espesyal payunir ha daku hinduro nga teritoryo nga nakatoka ha Buchs nga Kongregasyon ha este nga bahin han Switzerland. Kinahanglan na liwat kami mahiara ha iba nga paagi han pagkinabuhi. Kondi, tungod kay napagios han amon hingyap ha pag-alagad kan Jehova diin man kami magagamit ha gimaopayi nga paagi, amon ginbuhat inin bag-o nga toka, ngan kinarawat kami han iya bendisyon. Usahay, nasaliwan ako ha nagbibiyahe nga mga paramangno, nagbibisita ngan nagpaparig-on ha mga kongregasyon. Disiotso ka tuig na an naglabay, ngan damu na an amon makalilipay nga mga eksperyensya ha pagsangyaw dinhi hini nga lugar. Nagdaku na an kongregasyon ha Buchs, ngan nalilipay kami ha pagkatirok ha maopay nga Kingdom Hall, nga iginpahinungod lima ka tuig na an naglabay.

Gin-aataman kami ni Jehova ha hura gud nga paagi. Ginamit namon an kadak-an nga bahin han amon kinabuhi ha bug-os-panahon nga ministeryo, kondi waray gud kami makulangi. Naeksperyensyahan namon an kalipay ngan katagbaw han pagkita ha amon anak, ha iya asawa, ngan han ira mga anak, sugad man ha mga pamilya han amon mga apo, nga matinumanon nga naglalakat ha dalan ni Jehova.

Ha paghinumdom han naglabay, sigurado gud ako nga nag-alagad kami kan Jehova “ha maopay nga panahon, ha maraot nga panahon.” An akon pangalimbasog ha pagbuhat han Kristiano nga ministeryo nagdara ha akon tikang ha masirom nga Komunista nga mga prisohan ngadto ha maopay hinduro nga kabukiran han Swiss Alps. Ako ngan an akon pamilya waray gud magbasol, bisan hin madaliay.

[Kahon ha pahina 28]

An “mga Biktima han Doble nga Sirot” Nagpabilin nga Marig-on Ilarom han Pagtimaraot

Ilarom han Demokratiko nga Republika han Alemanya (German Democratic Republic o GDR), nga kilala liwat sugad nga Este nga Alemanya, an mga Saksi ni Jehova nagin puntirya han brutal nga pagpoo. Iginpapakita han mga rekord nga sobra 5,000 nga Saksi an iginpadara ha mga kampo para ha pinirit nga pagpatrabaho ngan ha mga prisohan tungod han ira Kristiano nga ministeryo ngan neutralidad.—Isaias 2:4.

An pipira ha ira iginhulagway sugad nga “mga biktima han doble nga sirot.” Mga 325 ha ira an napriso na hadto ha Nazi nga mga kampo konsentrasyon ngan mga prisohan. Katapos, ha dekada han 1950, ginbiniling ngan ginpriso hira han Stasi, an State Security Service han GDR. Bisan an pipira han mga prisohan ginamit hin duha ka beses—sugad nga Nazi nga mga prisohan anay ngan katapos sugad nga mga prisohan han mga Stasi.

Durante han siyahan nga dekada han duro nga pagtimaraot, tikang ha 1950 ngadto ha 1961, may kabug-osan nga kadamu nga 60 nga Saksi—kalalakin-an ngan kababayin-an—an namatay ha prisohan tungod han pagmaltrato, malnutrisyon, sakit, ngan kalagas. Dose nga Saksi an ginsentensyahan hin bug-os-kinabuhi nga kaprisohan nga ha urhi gin-ibanan ngadto ha pagin 15 ka tuig nga kaprisohan.

Yana, ha hadto anay sentro nga opisina han mga Stasi ha Berlin, may-ada permanente nga eksibit nga nagpapakita han 40 ka tuig nga opisyal nga pagtimaraot ha mga Saksi ni Jehova ha Este nga Alemanya. An mga retrato ngan personal nga mga asoy nga ipinapakita didto hilom nga nagpapamatuod han kaisog ngan espirituwal nga kusog hini nga mga Saksi nga matinumanon ilarom han pagtimaraot.

[Mapa ha pahina 24, 25]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

ESTE NGA ALEMANYA

Rudolstadt

Belzig

Torgau

Chemnitz

Zwickau

[Retrato ha pahina 25]

An Osterstein Castle, ha Zwickau

[Ginkuhaan han Retrato]

Fotosammlung des Stadtarchiv Zwickau, Deutschland

[Retrato ha pahina 26]

Upod han akon asawa, hi Erika