Istorya han Kinabuhi

Makapatagbaw nga Kinabuhi Bisan Pa han mga Kabidoan

IGINSUMAT NI AUDREY HYDE

Ha paghinumdom han sobra 63 ka tuig ha bug-os-panahon nga ministeryo—59 ha sentro nga opisina han mga Saksi ni Jehova ha kalibotan—masisiring ko nga may-ada ako makapatagbaw nga kinabuhi. Oo, makasurubo gud an pagkita ha akon siyahan nga bana nga hinay-hinay nga mamatay tungod han kanser ngan ha akon ikaduha nga bana nga mag-antos han makaharadlok nga mga epekto han Alzheimer’s disease. Kondi akon isusumat ha iyo kon paonan-o ako nakapabilin nga malipayon bisan pa hini nga mga kabidoan.

NAGDAKU ako ha usa nga uma hirani ha gutiay nga bungto han Haxtun ha kapatagan han norte-este nga Colorado, hirani ha giutan han Nebraska. Ikalima ako ha unom nga anak nira Orille ngan Nina Mock. Natawo hira Russell, Wayne, Clara, ngan Ardis butnga han 1913 ngan 1920, ngan natawo ako han sumunod nga tuig. Natawo hi Curtis han 1925.

Han 1913, hi Nanay nagin Estudyante ha Biblia, sugad han pagtawag ha mga Saksi ni Jehova hito nga panahon. Inabot an panahon, kami ngatanan ha pamilya nagin mga Estudyante ha Biblia liwat.

Usa nga Maopay nga Kinabuhi ha Kapatagan

Madagmit hi Tatay mahibaro hin bag-o nga mga paagi han pagbuhat han mga butang. An ngatanan namon nga mga balay ha uma may-ada de-koryente nga mga sugâ, nga talagsahon hinduro hadto nga mga panahon. May-ada liwat kami han kasagaran nga mga produkto han uma—mga bonay tikang ha amon kamanokan, ngan gatas, krema, ngan mantikilya tikang ha amon kabakahan. Naggamit kami hin mga kabayo ha pag-arado han tuna ngan nagpatubo kami hin mga strawberry ngan patatas, sugad man hin trigo ngan mais.

 Natoo hi Tatay nga kami ngatanan nga mga anak kinahanglan mahibaro ha pagtrabaho. Bisan antes ako umiskwela, ginbansay ako ha pagtrabaho ha uma. Nahinunumdoman ko an mga adlaw han katpaso ha masirak nga adlaw, nga nagsasadol ako hin higlaba nga mga rumbay han mga taranman ha amon hardin. ‘Maaabot ko pa ba an kataposan han rumbay?’ naghunahuna ako. Ginbalhas ako hinduro, ngan ginkagat ako hin mga buyog. Usahay, nalooy ako ha akon kalugaringon tungod kay an iba nga kabataan diri kinahanglan magtrabaho hinduro sugad ha amon. Kondi, ha pagkamatuod, kon akon ginhihinumdom an panahon han akon pagkabata, mapasalamaton ako nga gintutdoan kami ha pagtrabaho.

Kami ngatanan may-ada mga toka. Mas maopay magpagatas ha baka hi Ardis kay ha akon, salit an akon trabaho amo an paglimpyo han mga kuwadra ha kamalig han mga kabayo, ngan akon ginpapala an mga baya hito. Bisan pa kon damu an amon trabaho, nagkarisyo liwat kami ngan nag-uyag. Nag-uyag kami ni Ardis hin softball ha usa nga grupo ha amon lugar. Ako an naserbi, o an nabantay ha third base, ngan hi Ardis an nabantay ha first base.

Ha gab-i, maopay hinduro pagkit-on an mahayag nga kalangitan ha kapatagan. An yinukot nga bitoon nagpahinumdom ha akon mahitungod han aton Maglalarang, hi Jehova nga Dios. Bisan kon bata pa, nahuhunahuna ko an Salmo 147:4, nga mababasa: “Gin-iihap [ni Jehova] an kadamuan han mga bitoon; tinatawag niya ha ira mga ngaran.” Ha damu hinin mahayag nga mga gab-i, ibinubutang han amon ayam nga hi Judge an iya ulo ha akon paa ngan inuupdan ako. Ha kulop, agsob nga nalingkod ako ha amon balkon ngan dinadayaw an kaumhan han berde nga mga trigo samtang inaagian ito han hangin, salit nagigin sugad ito hin naranggat nga salapi pagkit-on ha sirak han adlaw.

An Maopay nga Susbaranan ni Nanay

Debotado hinduro nga asawa an akon Nanay. Hi Tatay pirme an ulo han amon pamilya, ngan gintutdoan kami ni Nanay nga tahuron hiya. Han 1939 hiya liwat nagin usa han mga Saksi ni Jehova. Maaram kami nga hinigugma kami ni Tatay bisan kon iya kami ginpatrabaho hinduro ngan waray pabay-i ha amon karuyag. Ha katugnaw, agsob nga pinapasakay niya kami ha kangga nga gindadanas hin duha nga kabayo. Nalilipay gud kami ha nagraranggat nga yelo!

Kondi, hi Nanay an nagbansay ha amon ha paghigugma ha Dios ngan ha pagtahod ha Biblia. Hinbaroan namon nga Jehova an ngaran han Dios ngan nga hiya an Burabod han kinabuhi. (Salmo 36:9; 83:18) Hinbaroan liwat namon nga gintagan niya kita hin mga giya, diri basi kuhaon an aton kalipay, kondi basi magpahimulos kita. (Isaias 48:17) Padayon nga ginpabug-atan ni Nanay ha amon an kamatuoran nga may-ada kami espesyal nga buruhaton. Hinbaroan namon nga hi Jesus nagsiring ha iya mga sumurunod: “Ini nga maopay nga sumat han ginhadian igwawali ha bug-os  nga kalibotan ha pagpamatuod ha ngatanan nga mga nasud; ngan niyan an kataposan maabot.”—Mateo 24:14.

Han bata pa ako, kon waray hi Nanay ha balay ha akon pag-uli tikang ha eskwelahan, nagpipinamiling ako ha iya. Makausa, han mga sais o syete anyos ako, nabilngan ko hiya ha kamalig. Katapos nagtikang umuran hinduro. Nakadto kami ha ikaduha nga andana han kamalig, nga burutangan hin dagami, ngan ginpakianhan ko hiya kon nagpapabaha ba utro an Dios. Iya ako ginpasarig nga nagsaad an Dios nga diri na gud niya bubungkagon utro an tuna pinaagi hin delubyo. Nahinumdom liwat ako han damu ka beses nga nadalagan ako basi magtago didto ha amon taragoan kon may bagyo, tungod kay baragyuhon an amon lugar.

Bisan antes pa ako matawo, nakikigbahin na hi Nanay ha pagsangyaw nga buruhaton. Usa nga grupo an nagtitirok ha amon balay, hira ngatanan naglalaom nga mabuhi upod kan Kristo ha langit. Bisan kon nakurian hi Nanay pagsangyaw ha balay-balay, nadaog han iya gugma kan Jehova an iya kahadlok. Matinumanon hiya tubtob han iya kamatay, han Nobyembre 24, 1969, han 84 anyos hiya. “Nay, makadto ka ha langit, ngan makakaupod mo an imo mga kakilala,” naghuring ako ha iya. Nalipay gud ako nga kaupod ko hi Nanay ha adlaw han iya kamatay ngan sumatan hiya han akon pagsarig hito nga paglaom! Ha mahinay nga tingog hiya nagsiring, “Buotan ka hinduro ha akon.”

Nagtikang Kami Pagsangyaw

Han 1939, nagin payunir hi Russell, an pagtawag ha bug-os-panahon nga mga ebanghelisador han mga Saksi ni Jehova. Nagpayunir hiya ha Oklahoma ngan Nebraska tubtob han 1944 han gintawag hiya ha pag-alagad ha sentro nga opisina han mga Saksi ni Jehova ha kalibotan, (tinatawag nga Bethel), ha Brooklyn, New York. Nagtikang ako magpayunir han Septyembre 20, 1941, ngan nag-alagad ha magkalain-lain nga lugar ha Colorado, Kansas, ngan Nebraska. Makalilipay adto nga mga tuig han pagpayunir diri la tungod kay nakabulig ako ha iba nga mahibaro mahitungod kan Jehova kondi tungod kay nahibaro ako pagsarig ha iya hin bug-os.

Han nagtikang hi Russell pagpayunir, nagkukolehiyo hi Wayne ha este katapos magtrabaho hin madaliay. Ha urhi, gindapit hiya ha Bethel. Nagtrabaho hiya hin 11 ka tuig ha Kingdom Farm, hirani ha Ithaca, New York. Didto igintanom an pagkaon para ha gutiay nga pamilya ha Kingdom Farm, sugad man para ha 200 nga magtatrabaho ha Brooklyn Bethel. Gin-gamit ni Wayne an iya mga kaabtik ngan eksperyensya ha pag-alagad kan Jehova tubtob ha iya kamatay han 1988.

An akon bugto nga babaye nga hi Ardis nakaasawa kan James Kern, ngan nagkaada hira hin lima nga anak. Namatay hiya han 1997. An akon usa pa nga bugto, hi Clara, nagpapabilin nga matinumanon kan Jehova tubtob yana, ngan durante han akon mga bakasyon nabisita pa gihapon ako ha iya ha balay niya ha Colorado. An amon gimanghuri nga bugto, hi Curtis, inabot ha Brooklyn Bethel ha kabutngaan han dekada han 1940. Nagmamaneho hiya hin trak tipakadto ngan tikang ha Kingdom Farm dara an magkalain-lain nga mga suplay ngan mga produkto. Waray gud hiya mag-asawa, ngan namatay hiya han 1971.

An Akon Hingyap—Pag-alagad ha Bethel

An akon mga magurang nga kalalakin-an nauna na pagkadto ha Bethel, ngan hingyap ko liwat nga mag-alagad didto. Sigurado ako nga an ira maopay nga ehemplo amo an hinungdan nga gindapit  ako. An pagpamati kan Nanay nga nag-iistorya mahitungod han kasaysayan han organisasyon han Dios ngan an personal ko nga pakakita ha katumanan han mga tagna ha Biblia mahitungod han kataposan nga mga adlaw nagpatubo ha akon hin hingyap nga mag-alagad ha Bethel. Nagsaad ako kan Jehova ha pag-ampo nga kon tugotan niya ako nga mag-alagad ha Bethel, diri gud ako mabaya kon waray Kasuratanhon nga mga obligasyon nga angay ko atamanon.

Inabot ako ha Bethel han Hunyo 20, 1945, ngan igintoka ako ha pagtrabaho sugad nga housekeeper. Kada adlaw, 13 nga kuwarto an akon lilimpyohan, ngan 26 nga higdaan an akon hahamison, dugang pa ha paglimpyo ha mga pasilyo, mga hagdan, ngan mga bintana. Makuri hinduro an trabaho. Kada adlaw samtang nagtatrabaho, pirme ko ginsisidngan an akon kalugaringon, ‘Oo, kapoy ka, kondi aanhi ka ha Bethel, an balay han Dios!’

Han bag-o pa la ako ha Bethel, may-ada makaarawod hinduro nga nahitabo ha akon. Tungod kay nagdaku ako ha uma, diri ako maaram nga an dumbwaiter usa ngay-an nga gutiay nga elevator nga nagdadara hin mga suplay tikang ha usa nga andana ngadto ha sunod. Bueno, usa ka adlaw ha trabaho may-ada nagtawag ha telepono nga naghangyo, “Mahimo mo ba ipalusad an dumbwaiter?” Iginbutang dayon han nagtawag an telepono, salit diri ako maaram kon ano an akon bubuhaton. Kondi katapos, nahinumdoman ko nga waiter an usa han kabugtoan nga kalalakin-an nga naukoy ha andana nga bahin han akon toka nga ginlilimpyohan. Salit nagtuktok ako ha iya purtahan ngan nagsiring ha iya, “Ginpapalusad ka nira ha kusina.”

Pag-asawa kan Nathan Knorr

Tikang ha dekada han 1920, an mga Bethelite nga naghingyap ha pag-asawa gin-obligar nga bumaya ha Bethel ngan mag-alagad ha mga buruhaton han Ginhadian ha iba nga lugar. Kondi temprano ha dekada han 1950, an pipira nga magtrato nga nag-aalagad ha Bethel ha sulod hin mauruiha na nga panahon gintugotan nga mag-asawa ngan magpabilin. Salit han nagpakita hin interes ha akon hi Nathan H. Knorr, nga hito nga panahon nangunguna ha buruhaton han Ginhadian ha bug-os nga kalibotan, naghunahuna ako, ‘Sigurado gud nga magpapabilin hiya ha Bethel!’

Damu an responsabilidad ni Nathan ha pag-ataman han pagdumara han buruhaton han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga kalibotan. Salit prangka gud hiya ha akon, ngan iya ako gintagan hin damu nga mga hinungdan kon kay ano nga sadang ako maghunahuna hin maopay antes ko karawaton an iya pakig-asawa. Hadto nga mga panahon, pirme hiya nabiyahe basi bisitahon an sanga nga mga opisina han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga kalibotan ngan agsob nga waray hiya ha sulod hin mga semana. Salit iginsaysay niya nga magkakabulag kami ha sulod hin maiha nga mga panahon.

Han batan-on pa ako, hingyap ko nga ikasal durante han katsaringsing ngan mag-honeymoon ha mga isla han Hawaii ha Pasipiko. Bueno, iginkasal kami ha katugnaw, han Enero 31, 1953, ngan nag-honeymoon kami hiton Sabado nga kulop ngan han Domingo ha New Jersey. Pagka-Lunes binalik kami ha trabaho. Kondi, paglabay hin usa ka semana, nag-honeymoon gud man kami ha sulod hin usa ka semana.

 Usa ka Maduruto nga Kaupod

Disiotso anyos hi Nathan han inabot hiya ha Bethel han 1923. Kinarawat hiya hin kinahanglanon nga pagbansay tikang ha mga eksperyensyado gud sugad kan Joseph F. Rutherford, nga nanguna ha buruhaton han mga Saksi, ngan ha manidyer han imprintahan nga hi Robert J. Martin. Han mamatay hi Bugto Martin han Septyembre 1932, hi Nathan an nagin manidyer han imprintahan. Han sunod nga tuig, igin-upod ni Bugto Rutherford hi Nathan han ginbisita niya an sanga nga mga opisina han mga Saksi ni Jehova ha Europa. Han Enero 1942 han namatay hi Bugto Rutherford, iginhatag kan Nathan an responsabilidad ha pagdumara han buruhaton han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga kalibotan.

Abanse gud an panhunahuna ni Nathan, pirme hiya nagpaplano para han tidaraon nga pag-uswag. Ginhunahuna han pipira nga diri ini angayan, tungod kay an kataposan hini nga sistema han mga butang ginhunahuna nga hirani na hinduro. Ha pagkatinuod, an usa nga bugto nga lalaki nga nakakita han mga plano ni Nathan nagpakiana ha iya: “Ano ini, Bugto Knorr? Diri ka ba natoo nga hirani na an kataposan?” Hiya binaton: “Natoo ako, kondi kon diri dayon umabot an kataposan sugad han aton ginlalaoman, magigin andam kita.”

Usa nga ideya nga labi nga gintotoohan ni Nathan amo an pag-establisar hin eskwelahan para ha mga misyonero. Salit, han Pebrero 1, 1943, gintikangan an usa nga eskwelahan para ha mga misyonero ha haluag nga Kingdom Farm diin natrabaho hito nga panahon an akon bugto nga hi Wayne. Bisan kon an eskwelahan ginkompuwesto hin usa nga kurso han detalyado nga pag-aram ha Biblia ha sulod hin mga lima ka bulan, ginsiguro ni Nathan nga may-ada kaliawan an mga estudyante. Durante han siyahan nga mga klase, naapi hiya ha softball, kondi ha urhi waray na hiya umapi tungod kay nahadlok hiya nga mabaldado, nga bangin makaulang han iya pagtambong ha distrito nga mga kombensyon ha katpaso. Pinili lugod niya nga magin umpire. Nalipay an mga estudyante han dayag nga ginbag-o niya an mga surundon basi magin pabor ha langyawanon nga mga estudyante nga nag-uuyag.

Mga Pagbiyahe Kaupod ni Nathan

Inabot an panahon nga nagtikang ako pagbiyahe ngadto ha iba nga mga nasud kaupod ni Nathan. Naruyag ako pag-istorya hin mga eksperyensya ha mga boluntaryo ha sanga ngan ha mga misyonero. Personal nga nakita ko an ira gugma ngan debosyon, ngan hinbaroan ko an mahitungod han ira rutina ngan han mga kahimtang ha pagkinabuhi ha mga nasud nga igintoka ha ira. Ha paglabay han katuigan, padayon nga nakarawat ako hin mga surat nga nagpapahayag hin apresasyon tungod han sugad nga mga pagbisita.

Kon ginhuhunahuna ko an amon mga pagbiyahe hadto, nahinunumdoman ko an damu nga mga eksperyensya. Pananglitan, han ginbisita namon an Polandia, duha nga bugto nga babaye an naghihinuringay ha akon atubangan. Ginpakianhan ko hira, “Kay ano nga naghihinuringay kamo?” Nangaro hira hin pasaylo, ngan iginsaysay nira nga nahiara hira ha paghinuringay han igindidiri pa an buruhaton han mga Saksi ni Jehova ha Polandia ngan an ira mga balay ginbutangan han mga opisyal hin nakatago nga mga mikropono basi hibatian an ira pag-uruistorya.

Hi Bugto Adach usa han damu nga kabugtoan nga kababayin-an nga nakadto ha Polandia han igindidiri pa an pag-alagad. Kurong an iya buhok, nga natabon ha iya agtang. Makausa iya gin-alsa an buhok ha iya agtang ngan iginpakita ha akon an hilarom nga ulat, an resulta han pagbunali han usa nga paratimaraot. Nangirhat ako nga personal nga makita ko an mga resulta han madarahog nga pagtrato nga kinahanglan ilubon han aton kabugtoan.

Ikaduha ha Bethel, Hawaii an akon paborito nga lugar. Nahinunumdoman ko an kombensyon didto ha siyudad han Hilo han 1957. Daku adto nga okasyon, ngan an mga nagtambong mas damu kay han kabug-osan nga kadamu han mga Saksi hito nga lugar. Sugad nga pag-abiabi kan Nathan, iginhatag pa ngani ha iya han meyor an yawi ha siyudad, siring pa. Damu an inabot ha pag-abiabi ha amon, ngan ginbutangan kami hin mga kuwentas nga mga bukad.

Usa pa nga makalilipay nga kombensyon amo an ha Nuremberg, Alemanya,  han 1955, nga gindumara ha lugar nga ginmartsahan hadto han kasundalohan ni Hitler. Hinbabaroan gud han damu nga mga tawo nga nanumpa hi Hitler nga iya pupoohon an katawohan ni Jehova ha Alemanya, kondi yana ini nga estadyum puno han mga Saksi ni Jehova! Diri ko mapugngan an akon mga luha. Daku hinduro an entablado ngan may-ada makatirigamnan nga background nga 144 nga dagku nga mga poste. Nakadto ako ha entablado ngan nakikita ko an damu hinduro nga mga nagtambong nga sobra 107,000. Hirayo na hinduro an kataposan salit makuri ko na makita an ultimo nga rumbay.

Inabat namon an integridad han Aleman nga kabugtoan ngan an kusog nga ira nakarawat tikang kan Jehova durante han pagtimaraot ha ira ilarom han pagmando han mga Nazi. Ginparig-on hito an amon determinasyon nga magin maunungon ngan tipigan an amon integridad kan Jehova. Hi Nathan an kataposan nga nagpahayag, ngan han matapos na ito, iya iginkaway an iya kamot ha mga mamarati sugad nga panarit ha ira. Ginios dayon hira pinaagi ha pagkaway liwat han ira mga panyo. Sugad ito pagkit-on hin maopay nga taramnan hin mga bukad.

Diri ko liwat mahingangalimtan an amon pagbisita ha Portugal han Disyembre 1974. Nakadto kami ha siyahan nga katirok han mga Saksi ha Lisbon katapos magin legal an aton pagsangyaw nga buruhaton. Igindiri ito ha sulod hin 50 ka tuig! Bisan kon may-ada 14,000 la nga magwarali han Ginhadian ha nasud hito nga panahon, sobra 46,000 an nakadto para ha duha nga katirok. Nakaluha ako han an kabugtoan nagsiring: “Diri na kami kinahanglan magtago pa. May kagawasan na kami.”

Tikang ha panahon han nabiyahe pa ako upod kan Nathan tubtob yana, naruruyag ako ha diri-pormal nga pagsangyaw—ha mga eruplano, ha mga restawran—ngan ha pagsangyaw ha kalsada. Pirme ako nagdadara hin literatura basi andam ako ha pagsangyaw. Makausa han naghuhulat kami hin eruplano nga nalangan, usa nga babaye an nagpakiana ha akon kon diin ako natrabaho. Nagresulta ito hin pakiistorya ha iya ngan ha iba nga namamati. An pag-alagad ha Bethel ngan an akon pagsangyaw nga buruhaton nagtitipig ha akon nga okupado ngan malipayon hinduro.

Sakit Ngan Ultimo nga Pagdasig

Han 1976, nagkasakit hi Nathan hin kanser, ngan binuligan ko hiya, upod han mga membro han pamilya han Bethel, nga makaantos. Bisan pa han iya nagtitikaluya nga kahimsog, dinadapit namon ha amon kuwarto an iba-iba nga mga membro han sanga nga mga opisina tikang ha bug-os nga kalibotan nga hito nga panahon nakadto ha Brooklyn para hin pagbansay. Nahinunumdoman ko an mga pagbisita nira Don ngan Earlene Steele, Lloyd ngan Melba Barry, Douglas ngan Mary Guest, Martin ngan Gertrud Poetzinger, Pryce Hughes, ngan damu nga iba pa. Agsob nga iginsusumat nira ha amon an pipira nga mga eksperyensya tikang ha ira nasud. Labi nga nadasig ako han mga eksperyensya may kalabotan ha integridad han aton kabugtoan ha mga lugar nga igindidiri an pag-alagad.

Han nasantop ni Nathan nga hirani na hiya mamatay, gintagan niya ako hin maopay nga sagdon basi malamposan ko an pagkabalo. Hiya nagsiring: “May-ada kita malipayon nga pag-asawa. Damu nga mga tawo an diri gud nakakaeksperyensya hito.” Usa nga hinungdan nga nagin malipayon an amon pag-asawa amo an pagin mahunahunaon ni Nathan. Pananglitan, kon iba-iba nga mga tawo an amon iginkikita ha amon mga biyahe, nasiring hiya ha akon: “Audrey, kon may mga panahon nga diri ko hira ipakilala ha imo, tungod ito kay hinngalimtan ko an ira ngaran.” Nalipay gud ako nga abanse nga ginsumatan niya ako hito.

Ginpahinumdoman ako ni Nathan: “Ha kamatayon, sigurado an aton paglaom, ngan diri na gud kita kinahanglan mag-antos utro hin kasakit.” Katapos ginsagda niya ako: “Kitaa an aada ha unhan, tungod kay an imo balos aada ha tidaraon. Ayaw paghinunahuna mahitungod han naglabay—bisan kon an imo mga handumanan magpapadayon. Bubuligan ka han panahon nga makalampos. Ayaw kasina ngan ayaw kalooy ha imo kalugaringon. Magin malipayon nga nagkaada ka hini nga mga kalipay ngan mga bendisyon. Paglabay han panahon, maoobserbahan mo nga an mga handumanan nagpapalipay ha imo. Regalo han Dios ha aton an mga handumanan.” Hiya nagdugang: “Padayon nga magin okupado—pangalimbasog ha paggamit han imo kinabuhi ha pagbuhat para ha iba. Mabulig ini ha imo nga malipay ha kinabuhi.” Ha kataposan, han Hunyo 8, 1977, ginbayaan ni Nathan an tunan-on nga kahimtang.

 Pag-asawa kan Glenn Hyde

Ginsidngan ako ni Nathan nga mahimo ako mabuhi ha naglabay upod han akon mga handumanan o mahimo ako magkaada bag-o nga kinabuhi. Salit han 1978, katapos ko bumalhin ngadto ha Watchtower Farms ha Wallkill, New York, iginkasal ako kan Glenn Hyde, usa nga guwapo hinduro, mahuyo, ngan buotan nga tawo. Antes hiya magin Saksi, nagtrabaho hiya ha Navy han an Estados Unidos nakiggirra ha Japan.

Ha PT (patrol torpedo) nga lantsa nagtrabaho hi Glenn ngan igintoka hiya ha kuwarto nga binubutangan han makina. Tungod han aringasa han makina, nagkaada diperensya an iya pagpamati. Katapos han girra, nagin bombero hiya. Ha sulod hin mga tuig ginngangarat hiya tungod han iya mga eksperyensya ha panahon han girra. Hinbaroan niya an kamatuoran han Biblia tikang ha iya sekretarya, nga nagsangyaw ha iya ha diri-pormal nga paagi.

Ha urhi, han 1968, gintawag hi Glenn ha Bethel basi magin bombero ha Brooklyn. Katapos, han an Watchtower Farms nagkaada makina ha pagpuypoy hin sunog, iginbalhin hiya didto han 1975. Inabot an panahon, nagkaada hiya Alzheimer’s disease. Katapos hin napulo ka tuig han amon pag-asawa, namatay hi Glenn.

Paonan-o ako makakalampos? An kinaadman nga iginhatag ni Nathan ha akon han hibaroan niya nga tipatay na hiya, nakaliaw na liwat ha akon. Padayon nga ginbinasa ko an iya iginsurat ha akon mahitungod ha paglampos han pagin balo. Iginsusumat ko pa gihapon ini ngada hadton mga namatayan hin padis, ngan hira liwat naliaw han sagdon ni Nathan. Oo, mapulsanon an pagkita ha unhan sugad han iya gindasig nga buhaton ko.

Usa nga Presyoso nga Pagminagburugto

An labi nga nakabulig ha akon makalilipay ngan makapatagbaw nga kinabuhi amo an hinigugma nga kasangkayan ha pamilya han Bethel. An usa amo hi Esther Lopez, nga naggradwar han 1944 tikang ha ikatulo nga klase han Watchtower Bible School of Gilead. Binalik hiya ha Brooklyn han Pebrero 1950 basi maghubad han aton mga literatura ha Biblia ngadto ha Espanyol. Kon waray hi Nathan, hi Esther an akon agsob nga duok nga kaupod. Hiya liwat aadi ha Watchtower Farms. Yana nga sobra 90 na an iya pangidaron, nagtitikaluya na an iya kahimsog ngan gin-aataman hiya ha amon infirmary.

Ha akon pamilya, hi Russell ngan Clara na la an buhi pa. Hi Russell sobra 90 anyos na ngan nag-aalagad nga matinumanon ha Brooklyn Bethel. Usa hiya han siyahan nga gintugotan nga magpabilin ha Bethel katapos ikasal. Han 1952, iginkasal hiya ha igkasi-Bethelite nga hi Jean Larson. An bugto ni Jean nga hi Max inabot ha Bethel han 1939 ngan sinaliwan kan Nathan sugad nga paramangno han imprintahan han 1942. Hi Max padayon nga nag-aataman hin damu nga responsabilidad ha Bethel, upod na an pagbulig ha pag-ataman ha iya hinigugma nga asawa nga hi Helen, nga nag-aantos hin multiple sclerosis.

Ha paghinumdom han sobra 63 ka tuig ha bug-os-panahon nga pag-alagad kan Jehova, masisiring ko nga makapatagbaw gud an akon kinabuhi. An Bethel an nagin akon panimalay, ngan padayon nga nag-aalagad ako dinhi nga may kalipay han kasingkasing. Angay kumendasyonan an akon mga kag-anak tungod ha pagpasilsil ha amon han kahulogan han pagtrabaho ngan han hingyap ha pag-alagad kan Jehova. Kondi an nakakapatagbaw gud han kinabuhi amo an aton maopay hinduro nga pagminagburugto ngan an paglaom nga mabuhi upod han aton kabugtoan ha paraiso nga tuna, nga nag-aalagad ha aton Harangdon nga Maglalarang, an amo la totoo nga Dios nga hi Jehova, tubtob ha waray kataposan.

[Retrato ha pahina 24]

An akon mga kag-anak ha adlaw han ira kasal han Hunyo 1912

[Retrato ha pahina 24]

Tikang ha wala tipatoo: Russell, Wayne, Clara, Ardis, ako, ngan Curtis han 1927

[Retrato ha pahina 25]

Ha butnga ako nira Frances ngan Barbara McNaught, samtang nagpapayunir han 1944

[Retrato ha pahina 25]

Ha Bethel han 1951. Tikang ha wala tipatoo: Ako, hi Esther Lopez, ngan an akon hipag, hi Jean

[Retrato ha pahina 26]

Upod kan Nathan ngan han iya mga kag-anak

[Retrato ha pahina 26]

Upod kan Nathan han 1955

[Retrato ha pahina 27]

Upod kan Nathan ha Hawaii

[Retrato ha pahina 29]

Upod han akon ikaduha nga bana, hi Glenn