An Pagkamaopay Hinduro han mga Linarang ni Jehova

‘An Kapaso Ngan an Kahagkot Diri Maukoy’

AN MAPASO hinduro nga adlaw nagsisirak ha disyerto. Ha iba nga mga bahin han tuna, nagdadara ito hin kapaso katapos han katugnaw. Oo, an kapaso han adlaw usa han nangunguna nga mga hinungdan han mga klima ngan mga kapanahonan.

Magkalain-lain an mga kahimtang han kapanahonan ha bug-os nga kalibotan. Kondi paonan-o nakakaapekto ha imo an mga kapanahonan? Nalilipay ka ba ha nakakapakusog nga kapresko han katsaringsing, an panahon nga nakita ka hin mga puno nga nagrarampag ngan mga tanom nga namumukad? Ano an imo inaabat mahitungod han makaruruyag nga mga gab-i han katpaso? Nalilipay ka ba ha kapresko han mga adlaw durante han katrakdag nga nagpapakita hin makaruruyag nga pagbag-o han mga kolor han mga dahon? Napapakalma ka ba han pagkita ha natabonan hin niebe nga kagurangan?

Ano an hinungdan han mga kapanahonan? Ha halipot nga baton, tungod han pagkiling han kalibotan. An aragian nga gintutuyokan hito nakiling hin mga 23.5 grado may kalabotan ha patag nga inaagian han kalibotan ha paglibot hito ha adlaw. Kon an aragian nga gintutuyokan han kalibotan diri nakiling, diri magkakaada mga kapanahonan. Magigin usa la an klima ha ngatanan nga panahon. Makakaapekto ini ha mga tanom ngan ha sikolo han pag-ani.

Ha luyo han pagkasunod-sunod han mga kapanahonan, makikita han usa an ebidensya nga gindisenyo ito han Maglalarang. Ha pakiistorya kan Jehova nga Dios, an salmista husto nga nagsiring: “Imo ginbutang an ngatanan nga mga katubtoban han tuna: imo ginhimo an kapasoan ngan an kataghuman.”—Salmo 74:17. *

Para ha usa nga tunan-on nga nag-oobserba, an nakikita nga mga butang ha kalangitan diri nagsasayop nga mga pangirilal-an han mga kapanahonan. Han larangon an aton sistema solar, an Dios nagsiring: “Magkaada mga sugâ dida ha panganuron han mga langit, . . . ngan hira mahimo nga mga tigaman, ngan kapanahonan, ngan mga adlaw, ngan mga tuig.” (Genesis 1:14) Durante han usa ka tuig, an tuna nadangat ha duha nga dapit ha inaagian hito, diin ha ekwador, ha kaudtuhon an adlaw nakikita ha igbaw mismo. Ini nga mga panhitabo tinatawag nga mga equinox, ngan ha damu nga mga nasud nagtitigaman ito han pagtikang han katsaringsing ngan han katragdag. Durante han mga equinox an mga peryodo han kaadlawon ngan kagab-ihon haros magkapariho ha bug-os nga kalibotan.

An pag-eksister ngan pagtikang han mga kapanahonan diri la naghihidabi han pagkiwa ngan posisyon han mga butang ha langit. An mga kapanahonan, klima, ngan kahimtang han panahon ngatanan may kalabotan ha usa kag usa ha komplikado nga sistema nga nabulig basi magpadayon an kinabuhi. Ha pakiistorya ha mga tawo nga nag-uukoy ha Asia Minor—nga damu ha ira an pamilyar hinduro ha agrikultura ngan pag-ani para ha pagkaon—an Kristiano nga apostol nga hi Pablo ngan an iya kaupod nga hi Bernabe nagsiring nga an Dios amo an usa nga “naghatag ha iyo hin uran tikang ha langit, ngan hin panahon nga mauswagon, nga ginpuno an iyo mga kasingkasing hin karan-on ngan hin kalipay.”—Buhat 14:14-17.

An urusahon nga proseso han photosynthesis nagsusuporta han mga tanom ha tuna ngan han mikroskopiko nga mga tanom ha kadagatan. Tungod hini, an food chain nga naeksister yana ngan an sistema han magkalain-lain nga mga linarang naaapektohan han kahimtang han panahon ngan klima ha komplikado nga mga paagi. Angayan nga ginhisgotan ni Pablo an kalabotan ni Jehova ngada hini ngatanan, nasiring: “An tuna nga nakainom han uran nga agsob umabot ngada hito, ngan nakabunga ha mga tanom nga angay hadton, nga tungod ha ira, gin-uma, nakakarawat hin bendisyon tikang ha Dios:”—Hebreo 6:7.

An pulong nga “bendisyon” nagkakaada bag-o nga kahulogan kon imo gud la pamaladungon an mahitungod han nahitatabo dida hito nga mga lugar diin an  katsaringsing nagriresulta hin kasadangan nga mga temperatura, mas hilawig nga mga adlaw, mas duro nga sirak, ngan igo nga mga uran. An mga tanom namumukad ngan an mga insekto nagawas tikang ha ira inuukyan durante han katugnaw, andam ha pagpasarang han binhi ha mga tanom. An mga tamsi, sugad han blue jay nga imo nakikita dinhi, nagpupuno han kagurangan hin kolor ngan huni, ngan an palibot nagigin marampag. Nagigin madasig an kinabuhi, ngan an mga organismo nagpapadayon han mga sikolo han kinabuhi hito nga katawo, katawo-utro, ngan pagtubo. (Kanta ni Salomon 2:12, 13) Ini an pagpangandam para han pag-ani ha ikatarapos han katpaso o ha katragdag.—Eksodo 23:16.

An mga buhat ni Jehova urusahon nga nakikita ha paagi nga iya iginposisyon an kalibotan, nga naghahatag ha aton hin adlaw ngan gab-i, mga kapanahonan, ngan panahon han pagsabwag ngan pag-ani. Nakakasiguro kita nga an katpaso masunod ha katugnaw. Ha pagkamatuod, an Dios an nagsaad: “Samtang an tuna aada pa, an pagtanom ngan pag-ani, ngan kahagkot, ngan kapaso, ngan habagat ngan amihan, ngan adlaw ngan gab-i diri maukoy.”—Genesis 8:22.

[Footnote]

[Kahon/Retrato ha pahina 9]

An Bulan Importante ha Kinabuhi

Ha ngatanan nga mga katuigan, an katawohan nalilipay ngan nahipapausa ha bulan. Kondi, maaram ka ba nga an bulan nakakaimpluwensya ha mga kapanahonan? An presensya han bulan nakakabulig ha pagparig-on han pagkiling han kalibotan, karuyag sidngon, an sukol han pagkiling han aragian nga gintutuyokan hito. May-ada ini “importante nga bahin ha pagkaada mga kahimtang ha Tuna nga nakakabulig basi magpadayon an kinabuhi,” siring han usa nga awtor han syensya nga hi Andrew Hill. Kon waray daku nga natural nga satelayt nga magpaparig-on han pagkiling han aragian nga gintutuyokan han aton planeta, mahitaas an mga temperatura ngan tungod hito sigurado nga magigin imposible an kinabuhi ha tuna. Salit, usa nga grupo han mga astronomo an nagsiring: “Mahimo hunahunaon han usa nga an Bulan nagpupugong han posible nga mga pagbag-o han klima ha Tuna.”—Salmo 104:19.

[Ginkuhaan han Retrato]

Bulan: U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./Bart O’Gara

[Retrato ha pahina 9]

Mga kamelyo, Aprika del Norte ngan Peninsula han Arabia