An Pulong ni Jehova Buhi

Importante nga mga Punto Tikang ha Libro nga Deuteronomio

TUIG han 1473 A.K.P hadto. Kwarenta ka tuig na an naglabay tikang nga ginluwas ni Jehova an mga anak ni Israel tikang ha kabihag ha Ehipto. Katapos magpatlaag hin damu ka mga tuig ha kamingawan, an mga Israelita usa la gihapon nga nasud nga waray tuna. Kondi, ha kataposan, hira natindog na ha giutan han Tuna nga Iginsaad. Ano an mahitatabo ha ira samtang ira pagtatag-iyahon ito? Ano nga mga problema an ira maieksperyensyahan, ngan paonan-o nira sadang sulbaron ito?

Antes tumabok an Israel ha Salog Jordan ngadto ha tuna han Kanaan, gin-andam ni Moises an kongregasyon para han tiarabot nga daku nga buruhaton. Paonan-o? Pinaagi ha pagpahayag hin sunod-sunod nga mga pakigpulong nga nagdadasig ngan naglalaygay, nagsasagdon ngan nagpapahamangno. Iya ginpahinumdom an mga Israelita nga takos hi Jehova nga Dios han esklusibo nga debosyon ngan kinahanglan diri nira subaron an mga paagi han mga nasud nga nakapalibot ha ira. Ini nga mga pahayag an nagkukompuwesto han daku nga bahin han libro han Biblia nga Deuteronomio. Ngan an mga sagdon dida hito amo gud an aton ginkikinahanglan yana, tungod kay nagkikinabuhi liwat kita ha kalibotan diin usa nga ayat an paghatag kan Jehova han aton esklusibo nga debosyon.—Hebreo 4:12.

Iginsurat ni Moises an Deuteronomio gawas han ultimo nga kapitulo hito, ngan nagkukobre ito hin usa ka peryodo nga sobra la hin gutiay ha duha ka bulan. a (Deuteronomio 1:3; Josue 4:19) Aton kitaon kon paonan-o an ginsisiring dida hito makakabulig ha aton nga higugmaon hi Jehova nga Dios ha aton bug-os nga kasingkasing ngan mag-alagad ha iya nga matinumanon.

AYAW ‘HINGALIMOT HAN MGA BUTANG NGA HINKIT-AN HAN IMO MGA MATA’

(Deuteronomio 1:1–4:49)

Ha siyahan nga pahayag, gindetalye ni  Moises an pipira nga mga nahitabo ha kamingawan—labi na adton makakabulig ha mga Israelita samtang nag-aandam hira ha pagtag-iya han Tuna nga Iginsaad. An asoy mahitungod han pagpili hin mga hukom sigurado nga nagpahinumdom ha ira nga gin-oorganisa ni Jehova an iya katawohan ha paagi nga nagsisiguro nga hira mahigugmaon nga gin-aataman. Igin-asoy liwat ni Moises nga an maraot nga sumat han napulo nga espiya nagresulta ha diri pakasulod ha tuna nga iginsaad han nauna nga henerasyon. Hunahunaa an sigurado nga nagin epekto hinin nagpapahamangno nga ehemplo ha mga mamarati ni Moises samtang nakikita nira mismo ito nga tuna.

An paghinumdom ha mga kadaogan nga iginhatag ni Jehova ha mga anak ni Israel antes hira tumabok ha Jordan sigurado nga nagpuno ha ira hin kaisog samtang andam na hira ha pagtikang han ira pagsakop ha luyo nga bahin han salog. An tuna nga ira na pagsasakupon puno hin idolatriya. Angayan gud nga hi Moises maghatag hin marig-on nga pahamangno kontra ha pagsingba ha mga idolo!

Nabaton nga Kasuratanhon nga mga Pakiana:

2:4-6, 9, 19, 24, 31-35; 3:1-6—Kay ano nga ginpoo han mga Israelita an pipira han mga tawo nga naukoy ha este han Jordan kondi waray nira pooha an iba? Ginsugo ni Jehova an Israel nga diri makig-away ha mga anak ni Esaw. Kay ano? Tungod kay katulinan hira han bugto nga lalaki ni Jakob. Diri sadang labtan o girrahon han mga Israelita an mga Moabitanhon ngan an mga Amonitanhon, tungod kay mga katulinan hira han umangkon ni Abraham nga hi Lot. Kondi, an Amoreohanon nga mga hadi nga hira Sihon ngan Og waray relasyon ha Israel ngan tungod hito waray hira katungod ha tuna nga ira nasasakopan. Salit, han nagdumiri hi Sihon nga paagion an mga Israelita ngan nakiaway hi Og ha ira, ginsugo ni Jehova an mga Israelita nga bungkagon an ira mga siyudad, ngan waray usa nga tugotan nga makatalwas.

4:15-20, 23, 24—An pagdiri ba ha paghimo hin inukit nga mga imahen nangangahulogan nga sayop an paghimo hin mga dekorasyon nga sinubad ha mga butang? Diri. An igindiri dinhi amo an paghimo hin mga imahen para ha pagsingba—an pagyukbo ha mga imahen ngan ‘pag-alagad ha ira.’ An Kasuratan diri nagdidiri han pag-ukit o pagdebuho hin mga butang basi himoon nga dekorasyon.—1 Hadi 7:18, 25.

Mga Leksyon Para ha Aton:

1:2, 19. An mga anak ni Israel nagpatlaag ha kamingawan ha sulod hin mga 38 ka tuig, bisan kon an Kades-barnea “napulo kag usa ka adlaw [la] an lakat tikang ha Horeb [an bukidnon nga lugar ha palibot han Bukid Sinai diin an Napulo nga Sugo iginhatag] kon didto agi ha bukid ha Seir.” Makasurubo gud ito nga resulta han pagtalapas kan Jehova nga Dios!—Numeros 14:26-34.

1:16, 17. An mga suruklan han Dios ha paghukom waray pa gihapon magbag-o tubtob yana. Adton gintaporan han responsabilidad nga magin bahin han usa nga hudisyal nga komite kinahanglan diri magtugot nga mabaliko han paboritismo o han kahadlok ha tawo an ira desisyon.

4:9. An ‘diri paghingalimot ha mga butang nga hinkit-an han ira mga mata’ importante ha kalamposan han Israel. Samtang nagtitikahirani an iginsaad nga bag-o nga kalibotan, importante nga aton liwat tipigan an aton hunahuna nga nakasentro ha urusahon nga mga buhat ni Jehova pinaagi ha pagin maduruto nga mga estudyante han iya Pulong.

HIGUGMAA HI JEHOVA, NGAN SUNDA AN IYA MGA SUGO

(Deuteronomio 5:1–26:19)

Ha iya ikaduha nga pahayag, igin-asoy ni Moises an paghataga han Balaud ha Bukid Sinai ngan ginyakan utro an Napulo nga Sugo. Pito nga nasud an espisipiko nga gin-unabi nga kinahanglan bug-os nga bungkagon. Iginpahinumdom ha mga anak ni Israel an usa nga importante nga leksyon nga ira hinbaroan ha kamingawan: “An mga tawo diri mabubuhi ha tinapay la, kondi han ngatanan nga bagay nga magowa ha baba ni Jehova mabubuhi an tawo.” Ha ira bag-o nga kahimtang, kinahanglan nira ‘bantayan an ngatanan nga sugo.’—Deuteronomio 8:3; 11:8.

Samtang maukoy hira ha tuna nga iginsaad, an mga Israelita magkikinahanglan hin mga balaud diri la mahitungod ha pagsingba kondi may kalabotan liwat ha paghukom, gobyerno, girra, ngan adlaw-adlaw nga pagkinabuhi ha komunidad ngan ha pribado. Ginrepaso ni Moises ini nga mga balaud ngan ginpabug-atan an panginahanglan nga higugmaon hi Jehova ngan sundon an iya mga sugo.

 Nabaton nga Kasuratanhon nga mga Pakiana:

8:3, 4—Ha ano nga paagi nga an mga panapton han mga Israelita waray madaan ngan an ira mga tiil waray manhubag durante han ira paglakaton ha kamingawan? Milagroso ini nga tagana, sugad han regular nga suplay han mana. Gin-gamit han mga Israelita an mga panapton ngan mga sapin o mga sandalyas nga ira na ginagamit antes pa hira magpatlaag, posible nga iginpapasa ito ha iba samtang nagdadaku an kabataan ngan namamatay an mga adulto. Tungod kay an duha nga pag-ihap ha tinikangan ngan ha kataposan han paglakaton ha kamingawan nagpakita nga waray magdamu an mga Israelita, igo la gihapon an orihinal nga suplay hini nga mga butang.—Numeros 2:32; 26:51.

14:21—Kay ano nga an mga Israelita mahimo maghatag ha dumuruong nga umurukoy o magbaligya ha dumuruong o langyawanon hin waray padugoa nga hayop nga diri nira mismo kinakaon? Ha Biblia, an termino nga “dumuruong” mahimo magtudlok ha usa nga diri-Israelita nga nagin usa nga proselita o ha usa nga umurukoy nga nagtutuman han importante nga mga balaud han tuna kondi waray magin usa nga magsiringba ni Jehova. An langyawanon ngan an dumuruong nga umurukoy nga waray magin mga proselita diri ilarom han Balaud ngan mahimo nira gamiton an waray padugoa nga patay nga mga hayop ha magkalainlain nga mga paagi. Gintugotan an mga Israelita nga maghatag o magbaligya han sugad nga mga hayop ha ira. Ha luyo nga bahin, an proselita ilarom han kauyonan han Balaud. Sugad han siring ha Lebitiko 17:10, igindiri ha sugad nga tawo an pagkaon ha dugo han hayop.

24:6—Kay ano nga an pag-agaw hin de-mano nga “gilingan o han igbaw nga gilingan nga bato” hito sugad nga garantiya pariho ha pag-agaw hin “kinabuhi”? An de-mano nga gilingan ngan an igbaw nga gilingan nga bato hito nagrepresentar han “kinabuhi han tawo,” o han iya importante nga mga panginahanglan basi mabuhi. An pag-agaw han anoman hini nga duha magkukuha ha bug-os nga pamilya han ira inadlaw nga suplay han pagkaon.

25:9—Ano an kahulogan han paghukas han sapin o sandalyas ngan paglura ha nawong han usa nga lalaki nga nagdumiri ha pagsunod ha kahikayan nga pag-asawa han magbayaw? Sumala ha “batasan ha nag-agi nga panahon ha Israel mahitungod han paglukat ngan mahitungod han pagbalyo . . . an usa ka tawo natalso han iya sapin, ngan ihatag ini ha iya igkasitawo.” (Rut 4:7) Kon sugad, an pagtalso han sandalyas han usa nga tawo nga nadiri ha kahikayan han pag-asawa han magbayaw nagparig-on nga iya gintalikdan an iya katungdanan ngan katungod ha pag-anak hin manurunod para ha iya patay na nga bugto nga lalaki. Makaarawod ini. (Deuteronomio 25:10) An paglura ha iya nawong usa nga buhat ha pagpakaalo ha iya.—Numeros 12:14.

Mga Leksyon Para ha Aton:

6:6-9. Sugad la nga an mga Israelita ginsugo nga mahibaro han Balaud, kinahanglan hibaroan liwat naton an mga sugo han Dios, hinumdoman ito ha ngatanan nga panahon, ngan ipasilsil ito ha aton mga anak. Kinahanglan aton ‘isangbod ini ha aton kamot’ ha paagi nga an aton mga buhat—nga ginrirepresentaran han aton mga kamot—kinahanglan magpakita nga masinugtanon kita kan Jehova. Ngan pariho hin “rayandayan ha agtang,” kinahanglan makita han ngatanan an aton pagin masinugtanon.

6:16. Hinaot diri gud naton sarihan hi Jehova sugad han waray-pagtoo nga ginbuhat han mga Israelita  ha Masa, diin nagngurutob hira tungod han kawaray tubig.—Eksodo 17:1-7.

8:11-18. An materyalismo makakapahinabo nga mahingalimtan naton hi Jehova.

9:4-6. Kinahanglan kita magbantay kontra ha pagpakamatadong-ha-kalugaringon.

13:6. Kinahanglan diri naton tugotan an bisan hin-o nga makaulang ha aton ha pagsingba kan Jehova.

14:1. An pagdaot naton ha mga bahin han aton lawas nagpapakita hin kawaray pagtahod ha lawas han tawo, mahimo ikaw-ing ha palso nga relihiyon, ngan kinahanglan likyan. (1 Hadi 18:25-28) Tungod han aton paglaom ha pagkabanhaw, an sugad nga sobra nga kapahayagan han pagminatay nagigin diri angayan.

20:5-7; 24:5. Sadang pakitaan hin konsiderasyon adton may-ada espesyal nga mga kahimtang, bisan kon importante an imo ginbubuhat.

22:23-27. Usa han pinakaepektibo nga mga depensa han babaye kon gintatarhog hiya hin paglugosa amo an pagsinggit.

“PILIA AN KINABUHI”

(Deuteronomio 27:1–34:12)

Ha iya ikatulo nga pahayag, hi Moises nagsiring nga katapos tumabok ha Jordan, kinahanglan isurat han mga Israelita an Balaud ha dagku nga mga bato ngan magpahayag liwat hin mga panhimaraot para ha pagtalapas ngan mga bendisyon para ha pagsugot. An ikaupat nga pahayag nagtitikang pinaagi han pagsaysay utro han kauyonan butnga ni Jehova ngan han Israel. Nagpahamangno utro hi Moises kontra ha pagkadiri-masinugtanon ngan nagdasig ha katawohan nga ‘pilion an kinabuhi.’—Deuteronomio 30:19.

Dugang pa ha paghatag han upat nga pakigpulong, ginhisgotan ni Moises an pagbag-o han ira magigin lider ngan gintutdoan an mga Israelita hin maopay nga kanta nga nagdadayaw kan Jehova ngan nagpapahamangno mahitungod han maraot nga mga mahitatabo kon diri hira magigin matinumanon. Katapos bendisyonan an mga tribo, namatay hi Moises ha edad nga 120 ngan ginlubong hiya. An peryodo han pagminatay inabot hin 30 ka adlaw, nga katugbang han haros katunga han panahon nga ginkobrehan han Deuteronomio.

Nabaton nga Kasuratanhon nga mga Pakiana:

32:13, 14—Tungod kay gindid-an an mga Israelita nga kumaon hin bisan ano nga tambok, ano an kahulogan han ira pagkaon han “tambok han mga nati nga karnero”? An mga pulong dinhi simboliko nga ginamit ngan nagpapasabot han gimaopayi nga kakarnerohan ha panon. An sugad nga simboliko nga paggamit iginpapakita han kamatuoran nga ito nga bersikulo naghihisgot liwat mahitungod han “gipipinohi nga [“bato han,”NW] trigo” ngan “duga [“dugo,” NW] han ubas.”

33:1-29—Kay ano nga waray unabiha hin espisipiko hi Simeon ha bendisyon nga iginpahayag ni Moises ha mga anak ni Israel? Tungod ini kay hi Simeon sugad man hi Lebi ginios nga “madarahog,” ngan an ira kasina “mabangis.” (Genesis 34:13-31; 49:5-7) An ira panurundon diri gud pariho han kanan iba nga mga tribo. Hi Lebi kinarawat hin 48 nga siyudad, ngan an bahin ni Simeon nakada ha sulod han teritoryo ni Juda. (Josue 19:9; 21:41, 42) Salit, waray bendisyoni hin espisipiko ni Moises hi Simeon. Kondi, an bendisyon ni Simeon kaupod ha kabug-osan nga bendisyon ha Israel.

Mga Leksyon Para ha Aton:

31:12. An kabataan sadang lumingkod sapit ha mga adulto ha mga katirok han kongregasyon ngan mangalimbasog nga mamati ngan mahibaro.

32:4. Hingpit an ngatanan nga mga buhat ni Jehova tungod kay iya iginpapahayag an iya mga kalidad nga hustisya, kinaadman, gugma, ngan gahum ha timbang gud nga paagi.

Daku Gud an Bili ha Aton

Iginpipresenta han Deuteronomio nga hi Jehova “uusa la nga Jehova.” (Deuteronomio 6:4) Usa ito nga libro mahitungod han katawohan nga may naiiba nga relasyon ha Dios. An libro han Deuteronomio nagpapahamangno liwat kontra ha idolatriya ngan nagpapabug-at han panginahanglan nga ihatag ha matuod nga Dios an esklusibo nga debosyon.

Sigurado nga birilhon gud ha aton an Deuteronomio! Bisan kon diri kita ilarom han Balaud, damu an aton mahibabaroan tikang hito nga mabulig ha aton nga ‘higugmaon hi Jehova nga aton Dios ha aton bug-os nga kasingkasing, kalag, ngan kusog.’—Deuteronomio 6:5.

[Mga footnote]

[Retrato ha pahina 24]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

SEIR

Kades-barnea

Bukid Sinai (Horeb)

Dagat nga Pula

[Ginkuhaan han Retrato]

Iginbasar ha mga mapa han Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Retrato ha pahina 24]

An mga pakigpulong ni Moises nagkukompuwesto han daku nga bahin han Deuteronomio

[Retrato ha pahina 26]

Ano nga leksyon an igintututdo han pagtagana ni Jehova hin mana?

[Retrato ha pahina 26]

An pag-agaw hin de-mano nga gilingan o han igbaw nga gilingan nga bato hito sugad nga garantiya iginpariho ha pag-agaw hin “kinabuhi”