Hi Jehova Pirme Nagbubuhat han Husto
Hi Jehova Pirme Nagbubuhat han Husto
“Hi Jehova matadong ha ngatanan nga iya mga agian.”—SALMO 145:17.
1. Ano an imo reaksyon kon may-ada naghuhunahuna hin sayop mahitungod ha imo, ngan ano nga leksyon an mahibabaroan naton tikang hito nga eksperyensya?
MAY-ADA na ba naghunahuna hin sayop mahitungod ha imo, bangin gindududahan an imo mga buhat o mga motibo, nga waray man hiya han ngatanan nga ebidensya? Kon amo, bangin nabido ka—ngan natural la nga ito an imo abaton. Tikang hini, mahibabaro kita hin importante nga leksyon: Maaramon nga diri dayon maghimo hin mga konklusyon kon diri kita maaram han bug-os nga kahimtang.
2, 3. Ano an reaksyon han iba mahitungod han mga asoy han Biblia nga waray igo nga mga detalye ha pagbaton ha tagsa nga pakiana, kondi ano an iginsusumat ha aton han Biblia mahitungod kan Jehova?
2 Sadang hinumdoman naton ini kon naghihimo kita hin mga konklusyon mahitungod kan Jehova nga Dios. Kay ano? Tungod kay may-ada pipira nga mga asoy ha Biblia nga bangin ha siyahan baga in nakakawurok. Ini nga mga asoy—bangin mahitungod han pipira nga mga buhat han mga magsiringba han Dios o han naglabay nga mga paghukom han Dios—bangin waray igo nga mga detalye nga makakabaton ha ngatanan nga aton mga pakiana. Makasurubo, ginpapakaraot han iba an sugad nga mga asoy, ginruruhaduhaan pa ngani kon an Dios ba matadong ngan may-hustisya. Kondi, an Biblia nagsusumat ha aton nga “hi Jehova matadong ha ngatanan nga iya mga agian.” (Salmo 145:17) An iya Pulong nagpapasarig liwat ha aton nga hiya ‘diri nagbubuhat hin maraot.’ (Job 34:12; Salmo 37:28) Salit, hunahunaa la kon ano an iya inaabat kon an iba naghihimo hin sayop nga mga konklusyon mahitungod ha iya!
3 Aton paghisgotan an lima nga rason kon kay ano nga sadang karawaton naton an mga paghukom ni Jehova. Katapos, aton usisahon an duha nga asoy han Biblia nga bangin makuri sabuton han iba, samtang ginhuhunahuna ito nga mga rason.
Kay Ano nga Sadang Karawaton an mga Paghukom ni Jehova?
4. Kay ano nga sadang magin mapainubsanon kita kon ginhuhunahuna an mga buhat han Dios? Iilustrar.
4 Siyahan, tungod kay maaram hi Jehova han ngatanan nga kahimtang nga nahidadabi ngan kita diri maaram, sadang magin mapainubsanon kita kon ginhuhunahuna an mga buhat han Dios. Ha pag-ilustrar: Handurawa nga an usa nga huwes nga may maopay nga reputasyon ha paghimo hin waray-dinadapigan nga mga desisyon nagpahayag hin sentensya ha usa nga kaso ha hukmanan. Ano an imo huhunahunaon ha usa ka tawo nga nagrireklamo ha desisyon han huwes nga diri man ngani hiya maaram han ngatanan nga mga kahimtang o diri gud nasabot ha mga balaud nga nahidadabi? Kalurongan gud nga kwestyunon han usa an nagin desisyon ha usa nga kaso nga waray man hiya bug-os nga impormasyon mahitungod hito. (Proberbios 18:13) Mas kalurongan gud kon kwestyunon han mga tawo la ‘an Hukom han bug-os nga tuna’!—Genesis 18:25.
5. Ano an diri sadang hingalimtan naton kon binabasa naton an mga asoy ha Biblia mahitungod han mga paghukom han Dios ha pipira nga mga tawo?
5 An ikaduha nga rason kon kay ano nga sadang karawaton naton an paghukom han Dios amo an tungod kay, diri sugad ha mga tawo, nababasa han Dios an mga kasingkasing. (1 Samuel 16:7) An iya Pulong nasiring: “Ako, hi Jehova, nagsususi han panumdoman, ako nagsasari han kasingkasing, bisan ha paghatag han tagsa nga tawo sumala han iya mga paagi, sumala ha bunga han iya mga binuhatan.” (Jeremias 17:10) Salit, kon binabasa naton an mga asoy han Biblia mahitungod han mga paghukom han Dios ha pipira nga mga tawo, diri naton hingalimtan nga tungod kay nakikita niya an ngatanan, maaram hiya han tago nga mga panhunahuna, mga motibo, ngan mga intensyon nga waray isaysay ha iya Pulong.—1 Kronikas 28:9.
6, 7. (a) Paonan-o ipinakita ni Jehova nga maunungon hiya ha iya may-hustisya ngan matadong nga mga suruklan bisan kon mangahulogan ito han iya daku nga pagsakripisyo? (b) Ano an sadang hinumdoman naton kon may nababasa kita ha Biblia nga nagigin hinungdan nga magruhaduha kita kon an Dios ba nagbuhat ha may-hustisya o husto nga paagi?
6 Tigamni an ikatulo nga rason kon kay ano nga angay karawaton an mga paghukom ni Jehova: Maunungon nga ginsusunod niya an iya matadong nga mga prinsipyo bisan kon mangahulogan ito han iya daku nga pagsakripisyo. Tagda an usa nga ehemplo. Ha paghatag han iya Anak sugad nga lukat basi maluwas an masinugtanon nga katawohan tikang ha sala ngan kamatayon, ginsunod ni Jehova an iya may-hustisya ngan matadong nga mga prinsipyo. (Roma 5:18, 19) Kondi, ha pakakita ha iya hinigugma nga Anak nga nag-antos ngan namatay ha pasakitan nga kahoy, sigurado nga nabido hinduro hi Jehova. Ano an iginsusumat hini ha aton mahitungod ha Dios? Mahitungod han ‘pagtubos ni Kristo Jesus,’ an Biblia nasiring: ‘Basi ipakita an katadongan han Dios.’ (Roma 3:24-26) An lain nga hubad han Roma 3:25 mababasa: “Ipinakita hini nga ginbubuhat pirme han Dios kon ano an husto ngan matadong.” (New Century Version) Oo, an pagkadisidido ni Jehova ha pagsakripisyo basi ihatag an lukat nagpapakita nga may-ada hiya gihitaasi nga pagtagad ha “kon ano an husto ngan matadong.”
7 Salit, kon may nababasa kita ha Biblia nga nagigin hinungdan nga magruhaduha an iba kon an Dios ba nagbubuhat ha husto o matadong nga paagi, sadang hinumdoman naton ini: Tungod han iya pagkamaunungon ha iya mga suruklan ha katadongan ngan hustisya, waray pugngi ni Jehova nga mag-antos hin masakit nga pagkamatay an iya Anak. Tatalapason ba niya ito nga mga suruklan ha iba nga mga kahimtang? An totoo, diri gud gintatalapas ni Jehova an iya matadong ngan may-hustisya nga mga suruklan. Salit may-ada igo nga rason nga makombinse kita nga hiya nagbubuhat pirme han husto ngan matadong.—Job 37:23.
8. Kay ano nga magkakaada pagkasumpaki kon huhunahunaon han mga tawo nga hi Jehova waray hustisya ngan katadongan?
8 Tagda an ikaupat nga rason kon kay ano nga sadang karawaton naton an mga paghukom ni Jehova: Ginhimo ni Jehova an tawo ha Iya dagway. (Genesis 1:27) Salit an mga tawo tinagan hin mga kalidad nga pariho han mga kalidad han Dios, upod na an pag-abat hin hustisya ngan katadongan. Magkakaada pagkasumpaki kon tungod ha aton pag-abat hin hustisya ngan katadongan maghuhunahuna kita nga hi Jehova bangin waray hito mismo nga mga kalidad. Kon nagugupong kita ha usa ka partikular nga asoy han Biblia, kinahanglan hinumdoman naton nga tungod han aton napanunod nga sala, diri-hingpit an aton pag-abat hin hustisya ngan katadongan. Hi Jehova nga Dios, nga ha iya dagway ginhimo kita, hingpit ha hustisya ngan katadongan. (Deuteronomio 32:4) Diri gud makatadunganon bisan an paghunahuna nga an mga tawo magigin mas may-hustisya ngan mas matadong kay ha Dios!—Roma 3:4, 5; 9:14.
9, 10. Kay ano nga diri obligado hi Jehova nga isaysay o pamatud-an ha mga tawo an iya mga binubuhat?
9 An ikalima nga rason nga angay karawaton an mga paghukom ni Jehova amo nga hiya “an Gihitaasi ha bawbaw han tuna.” (Salmo 83:18) Tungod hito, diri hiya obligado nga isaysay o pamatud-an ha mga tawo an iya mga buhat. Hiya an Harangdon nga Parahimo hin Daba, ngan pariho kita han lapok ginhimo nga mga surudlan, nga hiya an nagbubuot kon ano an karuyag niya nga paagi han pagtrato ha aton. (Roma 9:19-21) Hin-o kita—an daba ha iya kamot—nga magkukwestyon han iya mga desisyon o mga buhat? Han an patriarka nga hi Job waray makasabot ha paagi han pagtrato han Dios ha katawohan, ginsaway hiya ni Jehova, nagpapakiana: “Imo ba kakawangon bisan an akon paghukom? Imo ba ako pagsasayupon nga ikaw pagmatadungon?” Han nasantop ni Job nga nagyakan hiya nga waray sarabotan, ha urhi hiya nagbasol. (Job 40:8; 42:6) Hinaot diri gud kita magsayop pinaagi han pagbiling hin kasaypanan ha Dios!
10 Matin-aw, may-ada kita maopay nga mga basihan ha pagtoo nga hi Jehova pirme nagbubuhat han husto. Pinaagi hini nga pundasyon basi masabtan an mga paagi ni Jehova, aton usisahon an duha nga asoy han Biblia nga bangin nakakagupong ha iba. An siyahan amo an may kalabotan ha mga ginbuhat han usa han mga magsiringba han Dios, ngan an ikaduha, amo an paghukom han Dios mismo.
Kay Ano nga Igintanyag ni Lot an Iya mga Anak nga Babaye ha Nasisina nga Kalalakin-an?
11, 12. (a) Isaysay an nahitabo han sinugo han Dios ngadto ha Sodoma an duha nga anghel nga nagpakatawo. (b) Ini nga asoy nagbabangon hin ano nga mga pakiana ha hunahuna han iba nga mga tawo?
11 Ha Genesis kapitulo 19, mababasa naton an asoy mahitungod han nahitabo han sinugo han Dios ngadto ha Sodoma an duha nga anghel nga nagpakatawo. Ginpirit ni Lot an mga bisita nga umukoy ha iya balay. Kondi, hito nga gab-i, an daku nga grupo hin kalalakin-an nga tikang ha syudad naglikos ha iya balay ngan nagpirit nga pagawson an mga bisita ngada ha ira para han imoral nga mga katuyoan. Nangalimbasog hi Lot ha pakimalooy ha kalalakin-an, kondi waray hiya pamatii. Tungod kay karuyag panalipdan an iya mga bisita, hi Lot nagsiring: “Ako nanginginyupo ha iyo, mga kabugtoan ko, nga diri buhaton niyo ini nga karaotan. Kitaa, ako may duha nga anak nga mga babaye nga waray pa kumilala hin lalaki; tuguti ako, nanginginyupo ako ha iyo, akon ha iyo dad-on hira nganhi ha gawas, ngan bubuhaton niyo ha ira an sugad han maopay ha iyo mga mata: nga diri la kamo magbuhat hin bisan ano hinin iini nga mga tawo, tungod kay hira sinulod ha ilarom han landong han akon atop.” Waray mamati an mga tawo ngan haros rub-on nira an purtahan. Ha kataposan, ginbuta han mga anghel nga bisita iton nalulurong nga katawohan.—Genesis 19:1-11.
12 Diri urusahon nga ini nga asoy nagbabangon hin mga pakiana ha hunahuna han iba nga mga tawo. Hira nagpapakiana: ‘Kay ano nga ginpanalipdan ni Lot an iya mga bisita pinaagi han pagtanyag han iya mga anak nga babaye ha sugad nga magpakihihilawason nga mga tawo? Diri ba sayop an iya ginbuhat, pagkamatalaw pa ngani?’ Tungod hini nga asoy, kay ano nga giniyahan han Dios hi Pedro nga tawagon hi Lot nga usa ka “matadong” nga tawo? Inuyonan ba han Dios an ginbuhat ni Lot? (2 Pedro 2:7, 8) Paghisgotan naton ini basi diri kita makahimo hin sayop nga konklusyon.
13, 14. (a) Ano an sadang tigamnan mahitungod han asoy han Biblia may kalabotan ha ginbuhat ni Lot? (b) Ano an nagpapakita nga hi Lot diri matalaw?
13 Siyahan, sadang hinumdoman naton nga imbes nga uyonan o diri-uyonan an ginbuhat ni Lot, an Biblia nagsusumat la han nahitabo. An Biblia diri liwat nagsusumat ha aton kon ano an ginhunahuna ni Lot o kon ano an nagpagios ha iya nga buhaton an iya ginbuhat. Pagbalik niya ha “pagkabanhaw han . . . mga magtadong,” bangin isusumat niya an mga detalye.—Buhat 24:15.
14 Hi Lot diri matalaw. Nahingada hiya ha makuri nga sitwasyon. Ha pagsiring nga an mga bisita “sinulod ha ilarom han landong” han iya atop, iginpasabot ni Lot nga kinahanglan magtagana hiya hin panalipod ngan darangpanan para ha ira. Kondi diri ini masayon. An Judio nga historyador nga hi Josephus nagsusumat nga an mga Sodomanhon “magraot an pagtrato ha mga tawo, ngan waray pagtahod ha Dios . . . Nangangalas hira ha mga dumuruong, ngan gin-aabuso hira pinaagi han Sodomanhon nga mga buhat.” Kondi, hi Lot waray mahadlok ha napupungot nga kadam-an. Ha kabaliktaran, ginawas hiya ngan nangatadongan ha nasisina nga kalalakin-an. Iya pa ngani “sinadhan an ganghaan ha luyo niya.”—Genesis 19:6.
15. Kay ano nga masisiring nga hi Lot nagbuhat gud uyon ha pagtoo?
15 An iba bangin magpakiana, ‘Kondi, kay ano nga igintanyag ni Lot an iya mga anak nga babaye ha magsamok nga kadam-an?’ Imbes nga hunahunaon nga maraot an iya mga motibo, kay ano nga diri tagdon an pipira nga mga posibilidad? Siyahan ha ngatanan, hi Lot nagbuhat gud uyon ha pagtoo. Paonan-o? Sigurado nga maaram hi Lot kon paonan-o ginpanalipdan ni Jehova hi Sara, an asawa ni Abraham, nga batâ ni Lot. Hinumdumi nga tungod kay mahusay hinduro hi Sara, ginhangyo hiya ni Abraham nga ipakilala hiya sugad nga iya bugto, kay nahadlok nga patayon hiya han iba basi makuha hi Sara. a Katapos hito, gindara hi Sara ngadto ha balay ni Paraon. Kondi, naghilabot hi Jehova, iya ginpugngan hi Paraon ha paglugos kan Sara. (Genesis 12:11-20) Posible nga natoo hi Lot nga an iya mga anak nga babaye mapapanalipdan liwat ha pariho nga paagi. Oo, naghilabot gud hi Jehova pinaagi han iya mga anghel, ngan waray madaot an mga daraga.
16, 17. (a) Ha ano nga paagi nangalimbasog hi Lot nga lisangon o gupungon an kalalakin-an ha Sodoma? (b) Anoman an pangatadongan ni Lot, ha ano kita makakasiguro?
16 Hunahunaa an usa pa nga posibilidad. Bangin nangalimbasog liwat hi Lot nga lisangon o gupungon an kalalakin-an. Bangin naghunahuna hiya nga an iya mga anak nga babaye diri maruruyagan han kalalakin-an tungod han homoseksuwal nga mga buhat han mga Sodomanhon. (Judas 7) Dugang pa, an mga daraga may katrato na nga mga lalaki hito nga syudad, salit an mga paryente, mga kasangkayan, o mga kasosyo ha negosyo han iya magigin mga umagad bangin kaupod dida hito nga grupo. (Genesis 19:14) Bangin naglaom hi Lot nga tungod han sugad nga mga relasyon, an iba nga kalalakin-an dida hito nga grupo posible nga magreklamo para depensahan an iya mga anak nga babaye. An damu nga katawohan nga nababahin diri gud magigin peligroso hinduro. b
17 Anoman an pangatadongan ngan mga motibo ni Lot, makakasiguro kita hini: Tungod kay hi Jehova pirme nagbubuhat han husto, sigurado nga may-ada hiya maopay nga basihan ha pagtagad kan Lot sugad nga “matadong” nga tawo. Ngan kon aton hunahunaon an mga buhat han lurong nga grupo han mga Sodomanhon, angay ba magruhaduha nga bug-os nga makatadunganon hi Jehova ha pagpadapat hin paghukom ha mga umurukoy hiton maraot nga syudad?—Genesis 19:23-25.
Kay Ano nga Ginpatay ni Jehova hi Usa?
18. (a) Ano an nahitabo han nagsari hi David nga dad-on an Arka ngadto ha Jerusalem? (b) Ano nga pakiana an iginbabangon hini nga asoy?
18 An usa pa nga asoy nga baga in nakakagupong ha iba amo an mahitungod han pagsari ni David nga dad-on an arka han kauyonan ngadto ha Jerusalem. An Arka iginbutang ha usa nga karomata, nga ginpangunahan ni Usa ngan han iya bugto nga lalaki. An Biblia nasiring: “Han ira pag-abot ngada ha salog nga giriokan ni Nakon, inunat ni Usa an iya kamot ngadto ha arka han Dios, ngan kaptan ini; kay an mga baka nanhipakdol. Ngan an kasina ni Jehova naglaga patok kan Usa; ngan dida hinampak hiya han Dios tungod han iya sayop; ngan dida namatay hiya ha hirani han arka han Dios.” Paglabay hin pipira ka bulan, nagmalampuson an ikaduha nga pagsari han an Arka iginbalhin ha paagi nga ginsiring han Dios, ginpapas-an han Kohatitanhon nga mga Lebihanon. (2 Samuel 6:6, 7; Numeros 4:15; 7:9; 1 Kronikas 15:1-14) An iba bangin magpakiana: ‘Kay ano nga ginbuhat ito ni Jehova? Nangalimbasog la hi Usa ha pagpanalipod ha Arka.’ Kinahanglan paghisgotan naton an pipira nga mga detalye nga mabulig ha aton basi diri kita maghimo hin sayop nga konklusyon.
19. Kay ano nga imposible nga magbuhat hi Jehova hin kawaray-hustisya?
19 Kinahanglan hinumdoman naton nga imposible nga magbuhat hi Jehova hin kawaray-hustisya. (Job 34:10) Diri magigin mahigugmaon kon buhaton niya ito, ngan tikang ha aton pag-aram ha Biblia ha kabug-osan maaram kita nga ‘an Dios gugma.’ (1 Juan 4:8) Dugang pa, an Kasuratan nagsusumat ha aton nga an katadongan ngan an paghukom “amo an karig-onan han [kanan Dios] hadianon nga lingkuranan.” (Salmo 89:14) Kon sugad, makakagbuhat ba hi Jehova hin kawaray-hustisya? Kon buhaton niya ito, madadaot niya an pundasyon mismo han iya pagkasoberano.
20. Tungod ha ano nga mga rason nga maaram na hi Usa ha mga balaud mahitungod han Arka?
20 Hinumdumi nga hi Usa maaram gud han Balaud. An Arka nagrepresentar han presensya ni Jehova. An Balaud espisipiko nga nagsiring nga diri ito angay kaptan han diri-awtorisado nga mga indibiduwal, ngan marig-on nga nagpahamangno nga an magtalapas hito sisirotan hin kamatayon. (Numeros 4:18-20; 7:89) Salit, an pagbalhin hito nga sagrado nga Arka diri sadang tagdon nga ordinaryo la nga buruhaton. Matin-aw nga Lebihanon hi Usa (bisan kon diri saserdote), salit maaram hiya han Balaud. Gawas pa, mga tuig antes pa hito iginbalhin na an Arka ngadto ha balay han iya amay basi tipigan didto. (1 Samuel 6:20–7:1) Nagpabilin ito didto ha sulod hin mga 70 ka tuig, tubtob nga iginbalhin ito ni David. Salit tikang ha kabata padayon, posible nga maaram na hi Usa ha mga balaud mahitungod han Arka.
21. Ha kaso ni Usa, kay ano nga importante nga hinumdoman naton nga nakikita ni Jehova an mga motibo han kasingkasing?
21 Sugad han gin-unabi na kanina, nababasa ni Jehova an mga kasingkasing. Tungod kay ha iya Pulong an ginbuhat ni Usa tinatawag nga “waray-pagtahod nga buhat,” bangin may nakita hi Jehova nga hakugnon nga motibo nga waray igpahayag hin espisipiko dida ha asoy. Posible ba nga hi Usa paragbuot nga tawo, nga mahilig magtalapas ha angayan nga mga restriksyon? (Proberbios 11:2) An pagpanguna ba ha publiko ha pagdara han Arka nga gintipigan han iya pamilya ha ira balay nagpagios ha iya nga maghunahuna hin pagpaimportante ha kalugaringon? (Proberbios 8:13) Hi Usa ba waray gud pagtoo, ngan naghunahuna nga halipot hinduro an kamot ni Jehova ha pagpugong nga diri mahulog an sagrado nga Arka nga nagsimbolo han Iya presensya? Anoman an kahimtang, makakasiguro kita nga husto an ginbuhat ni Jehova. Posible nga may nakita hiya ha kasingkasing ni Usa nga nagpagios ha Iya nga ipadapat an madagmit nga paghukom.—Proberbios 21:2.
Maopay nga Basihan han Pagsarig
22. Paonan-o nakikita an kinaadman ni Jehova ha paagi nga an iya Pulong usahay diri nagsasaysay han pipira nga mga detalye?
22 An diri-matupngan nga kinaadman ni Jehova nakikita ha paagi nga an iya Pulong usahay diri nagsasaysay han pipira nga mga detalye. Hito nga paagi tinatagan kita ni Jehova hin higayon ha pagpakita nga nasarig kita ha iya. Tikang ha aton ginhisgotan na, diri ba matin-aw nga may-ada kita maopay nga mga basihan nga karawaton an mga paghukom ni Jehova? Oo, kon aton gin-aadman an Pulong han Dios nga may sinsero nga kasingkasing ngan abrido nga hunahuna, damu an aton hinbabaroan mahitungod kan Jehova nga nagkukombinse ha aton nga pirme niya ginbubuhat kon ano an may-hustisya ngan husto. Salit, kon an usa nga asoy han Biblia nagbabangon hin mga pakiana nga diri dayon naton nahibabaroan an matin-aw nga mga baton, bug-os nga sumarig kita nga husto an ginbuhat ni Jehova.
23. Makakasarig kita ha ano may kalabotan ha bubuhaton ni Jehova ha tidaraon?
23 Makakasarig liwat kita mahitungod han bubuhaton ni Jehova ha tidaraon. Salit, hinaot sumarig kita nga kon ipadapat na niya an paghukom ha tiarabot nga daku nga kagol-anan, diri niya “pagpapanason an mga magtul-id upod han mga magraot.” (Genesis 18:23) An iya gugma ha pagkamatadong ngan hustisya diri gud matugot ha iya nga buhaton ito. Makakasarig liwat kita hin bug-os nga ha tiarabot nga bag-o nga kalibotan, iya tatagbawon an ngatanan nga aton mga panginahanglan ha gimaopayi nga paagi.—Salmo 145:16.
[Mga footnote]
a Natural la nga nahadlok hi Abraham, tungod kay an kadaan nga sinurat ha papiro nagsusumat mahitungod han usa nga Paraon nga nagsugo hin armado nga kalalakin-an nga agawon an usa nga mahusay nga babaye ngan patayon an iya bana.
b Para ha dugang nga mga pagsaysay, kitaa an The Watchtower han Disyembre 1, 1979, pahina 31.
Nahinunumdoman Mo Ba?
• Tungod ha ano nga mga rason sadang karawaton naton an mga paghukom ni Jehova?
• Ano an makakabulig ha aton nga malikyan an paghimo hin sayop nga konklusyon mahitungod han pagtanyag ni Lot han iya mga anak nga babaye ha nasisina nga kalalakin-an?
• Ano nga mga butang an makakabulig ha aton nga masabtan kon kay ano nga ginpatay ni Jehova hi Usa?
• Mahimo kita magkaada ano nga pagsarig mahitungod han bubuhaton ni Jehova ha tidaraon?
[Mga Pakiana]