‘Kon Ginpipirit Ka ha Pagserbisyo’

“HOY! Undang hito, ngan kadi, dad-a ini.” Ha imo hunahuna, ano an posible magin reaksyon han usa nga sagipo nga Judio ha siyahan nga siglo kon ginsidngan hiya hito han usa nga Romano nga sundalo? Ha kan Jesus Sermon ha Bukid, hiya nagsagdon: “Kon an tawo nga may awtoridad nagpipirit ha imo ha pagserbisyo hin usa ka milya, updi hiya hin duha ka milya.” (Mateo 5:41, NW) Paonan-o sasabuton han mga mamarati ni Jesus ito nga sagdon? Ngan ano an sadang magin kahulogan hito para ha aton yana?

Basi hibaroan an mga baton, kinahanglan hibaroan naton an mahitungod han igin-oobligar nga serbisyo ha kadaan nga mga panahon. Ito nga binuhatan pamilyar hinduro ha mga umurukoy ha Israel ha panahon ni Jesus.

Igin-oobligar nga Serbisyo

An ebidensya han igin-oobligar nga serbisyo (o, corvée) ha Hirani nga Sinirangan nagtikang pa han ika-18 ka siglo A.K.P. An administratibo nga mga sinurat tikang ha kadaan nga syudad nga Alalakh ha Sirya nag-uunabi mahitungod han mga grupo han corvée nga iginlista han gobyerno para ha personal nga pagserbisyo. Ha Ugarit, ha baybayon han Sirya, an mga saop nga parauma obligado ha pagbuhat hin pariho nga mga serbisyo gawas la kon tagan hira hin kagawasan han hadi.

Syempre, an napirde o nasakop nga mga katawohan agsob itoka ha pinirit nga pagtrabaho. Ginpirit han Ehiptohanon nga mga lider ha pagpatrabaho an mga Israelita nga magpauripon ha ira ha paghimo hin mga baldosa. Ha urhi, an mga umurukoy nga Kanaanhon ha Tuna nga Iginsaad ginpirit han mga Israelita nga magtrabaho sugad nga mga uripon, ngan an pariho hito nga mga buhat iginpadayon ni David ngan ni Salomon.—Eksodo 1:13, 14; 2 Samuel 12:31; 1 Hadi 9:20, 21.

Han an mga Israelita naghangyo hin usa nga hadi, iginsaysay ni Samuel kon ano an magigin katungod han hadi ha ira. Iya susugoon an iya mga ginsasakopan nga magin mga parakaruwahe ngan parapangabayo, mag-arado ngan mag-ani, maghimo hin mga hinganiban, ngan iba pa. (1 Samuel 8:4-17) Kondi, durante han konstruksyon han templo ni Jehova, nga an mga dumuruong pinirit nga ginpatrabaho sugad nga mga uripon, “waray hi Salomon maghimo nga mga uripon han mga anak ni Israel; kondi hira an mga tawo ha pakig-away, ngan iya mga surugoon, ngan iya mga prinsipe, ngan iya mga kapitan, ngan mga pangulo han iya mga karomata ha pakig-away ngan han iya mga kabayohan.”—1 Hadi 9:22.

May kalabotan ha mga Israelita nga ginpatrabaho ha mga proyekto han pagtukod, an 1 Hadi 5:13, 14 nasiring: “Hi hadi Salomon nagtawag hin pentakasi tikang ha bug-os nga Israel; ngan an pentakasi katloan ka yukot ka tawo. Ngan iya hira iginpadara ngadto ha Libano, napulo ka yukot kada bulan ha sarosaliwan; ha usa ka bulan hira aadto ha Libano ngan duha ka bulan didto ha ira puroy-anan.” “Waray ruhaduha,” siring han usa nga eskolar, “nga an mga hadi han Israel ngan Juda naggamit han corvée sugad nga paagi ha pagpahimulos han waray bayad nga pagpatrabaho para ha ira mga buruhaton nga pagtukod sugad man para ha pagpatrabaho ha mga tuna nga tinatag-iya han hadi.”

Daku an pinas-an ilarom ha pagmando ni Salomon. Matalumpiguson gud ito salit han nagtarhog hi Rehoboam ha pagdugang han sugad nga mga pinas-an, nagrebelde an bug-os nga Israel ngan  ginbato an opisyal nga ginpili ha pagdumara hadton mga iginlista para ha pinirit nga pagtrabaho. (1 Hadi 12:12-18) Kondi, waray mawara an sistema han pinirit nga pagtrabaho. Hi Asa, an apo nga lalaki ni Rehoboam, nagpatawag han mga tawo han Juda basi tukuron an mga syudad nga Geba ngan Mispa, ngan waray usa nga diri kaapi.—1 Hadi 15:22.

Ilarom han Pagdominar han mga Romano

An Sermon ha Bukid nagpapakita nga an siyahan-siglo nga mga Judio pamilyar ha posibilidad han ‘pagpirita ha pagserbisyo.’ Ito nga ekspresyon an hubad han Griego nga pulong nga ag·ga·reuʹo, nga ha tinikangan may kalabotan ha buruhaton han mga mensahero han Persia. May-ada hira awtoridad nga piriton ha pagserbisyo an kalalakin-an, ngan pwersado nga gamiton an kakabayohan, mga barko, o bisan ano nga kinahanglanon basi mapadagmit an mga trabaho para ha publiko.

Ha panahon ni Jesus, an Israel kontrolado han mga Romano, nga may-ada pariho nga sistema. Ha mga probinsya ha Oriente, dugang pa ha nahiaraan nga mga buhis, an gin-oobligar nga pagtrabaho mahimo ipirit ha mga umurukoy hin regular o ha diri-ordinaryo nga kahimtang. Sigurado nga an sugad nga mga buruhaton kinangangalasan gud han mga tawo. Dugang pa, komon na la an diri awtorisado nga pag-agaw hin mga hayop, mga paragmaneho, o mga karomata basi himoon nga transportasyon han mga opisyal han Estado. Sumala ha historyador nga hi Michael Rostovtzeff, an mga administrador “nangalimbasog ha pagkontrol ngan pag-organisa [han sistema], kondi napakyas, tungod kay samtang nagpapadayon ito nga binuhatan, sigurado nga magriresulta ito hin maraot. Damu nga mga balaud an iginpasa han mga gobernador, nga tangkod nga nangalimbasog ha pagpaundang han matalumpiguson nga paggamit han gahum ngan han panalumpigos nga aada na nga daan ha sistema . . . Kondi nagpabilin nga matalumpiguson an sistema.”

“An bisan hin-o mahimo piriton ha pagdara han kargada han kasundalohan hin usa ka distansya,” siring han usa nga Griego nga eskolar, ngan “an bisan hin-o mahimo piriton ha pagbuhat hin bisan ano nga serbisyo nga ipatrabaho ha iya han mga Romano.” Nahitabo ito kan Simon nga taga-Sirene, nga ginpirit han mga Romano ha pagserbisyo ha pagdara han pasakitan nga kahoy ni Jesus.—Mateo 27:32.

An mga sinurat han mga rabi nag-uunabi liwat hinin kinangangalasan han kadam-an nga sistema. Pananglitan, an usa nga rabi ginpirit ha pagdara hin mga mirto ngadto ha usa nga palasyo. An mga trabahador mahimo kuhaon tikang ha ira mga agaron ngan itoka ha iba nga mga trabaho, kondi kinahanglan  pa gihapon sweldohan hira han ira mga agaron. An mga hayop nga nagdadara hin mga kargada o an kabakahan mahimo kompiskaron. Kon iuli pa man ngani ito, posible nga an kahimtang hito diri na puydi para ha dugang nga pagtrabaho. Masasabtan mo kon kay ano nga an “temporaryo” nga pagkuha ginhunahuna nga kapariho han permanente nga pagkompiskar. Tungod hito, usa nga proberbio han mga Judio an nagparig-on: “An angareia pariho han kamatayon.” Usa nga historyador an nasiring: “Mahimo madaot an usa nga barangay tungod ha pinirit nga pagkuhaa han pan-arado nga kabakahan basi gamiton ha angareia, imbes han mga hayop nga mas angayan gamiton ha pagdanas hin mga kargada.”

Mahahanduraw mo gud la kon mationan-o kamakangaralas ha mga tawo an sugad nga igintoka nga mga buruhaton, labi na tungod kay agsob nga iginpapabuhat ito ha mapahitas-on ngan waray-hustisya nga paagi. Kon tatagdon an kasina nga ira gintipigan para ha mga awtoridad nga Hentil nga nagdominar ha ira, nangalas gud an mga Judio ha kaalohan nga resulta han pagpirita ha pagbuhat han sugad nga nakakaguol hinduro nga trabaho. Waray naeksister nga balaud nga nagsusumat ha aton kon tubtob gud ha ano nga kahimtang mahimo piriton an usa nga tuminungnong ha pagdara hin usa nga pinas-an. Posible nga damu an diri maruruyag ha pagbuhat hin dugang pa kay han ginkinahanglan han balaud.

Kondi, ini an sistema nga ginhisgotan ni Jesus han hiya nagsiring: “Kon an tawo nga may awtoridad nagpipirit ha imo ha pagserbisyo hin usa ka milya, updi hiya hin duha ka milya.” (Mateo 5:41, NW) Ha pakabati hito, sigurado nga naghunahuna an pipira nga diri hiya makatadunganon. Ano gud an iya iginpapasabot?

Kon Ano an Sadang Magin Reaksyon han mga Kristiano

Ha simple nga pagkayakan, ginsisidngan ni Jesus an iya mga mamarati nga kon piriton hira han usa nga opisyal ha pagbuhat hin usa nga klase hin legal nga serbisyo, sadang buhaton nira ito ha kinaburut-on ngan malipayon nga paagi. Tungod hito, kinahanglan nira ibayad “kan Cesar an mga butang ni Cesar” kondi diri ibalewaray an obligasyon nga ibayad “ha Dios, an kanan Dios.”—Markos 12:17. a

Dugang pa, ginsagda ni apostol Pablo an mga Kristiano: “An ngatanan nga mga kalag magpasakop ha mga kagamhanan nga higtaas; kay waray kagamhanan nga diri tikang ha Dios; ngan an mga kagamhanan nga aada niyan tikang ha Dios. Busa an nakontra ha kagamhanan, nakontra ha Kasugoanan han Dios . . . Kon magbuhat ka hin maraot, kahadlok; kay diri waray pulos an pagdara niya han kampilan.”—Roma 13:1-4.

Hito nga paagi, ginkilala nira Jesus ngan Pablo an katungod han usa nga hadi o usa nga gobyerno ha pagpadapat hin sirot ngada hadton nasupak ha ira mga gin-aaro. Ano nga klase hin sirot? An Griego nga pilosopo nga hi Epictetus, han siyahan ngan ikaduha nga siglo K.P., nagtatagana hin usa nga baton: “Kon bumangon an usa nga diri linalaoman nga awtorisado nga hangyo ngan kuhaon han usa nga sundalo an imo nati nga asno, ihatag ito. Ayaw pag-ato, ayaw pagngurutob, kay bangin makastigo ka ngan mawara pa ha imo an asno.”

Kondi, may-ada mga kahimtang, ha kadaan ngan presente nga panahon, nga inaabat han mga Kristiano nga diri nira masusunod an mga inoobligar ha ira  han gobyerno ngan padayon nga magkaada limpyo nga konsensya. Usahay seryoso an nagin mga resulta. An pipira nga mga Kristiano nasentensyahan hin kamatayon. An iba napriso hin damu ka tuig tungod ha pagdumiri ha pakigbahin ha mga buruhaton nga ginhuhunahuna nira nga diri neutral. (Isaias 2:4; Juan 17:16; 18:36) Ha iba nga mga kahimtang, inaabat han mga Kristiano nga mahimo nira buhaton an iginpapabuhat ha ira. Pananglitan, inaabat han pipira nga mga Kristiano nga puydi hira magbuhat hin mga serbisyo nga mapulsanon ha komunidad ngan waray kalabotan ha militar nga dinudumara han gobyerno—ngan padayon nga magkaada maopay nga konsensya. Bangin mangahulogan ito hin pagbulig ha mga lagas o baldado, pagserbisyo sugad nga mga bombero, paglimpyo ha mga baybayon, pagtrabaho ha mga parke, kagurangan, o mga librarya, ngan iba pa.

Natural la nga an mga kahimtang nagkakaiba-iba ha kada nasud. Salit, basi makadesisyon kon bubuhaton an mga gin-oobligar o diri, kinahanglan sundon han tagsa nga Kristiano an iya konsensya nga binansay uyon ha Biblia.

Pag-upod ha Ikaduha ka Milya

An prinsipyo nga igintutdo ni Jesus, nga amo an pagin andam ha pagtuman han makatadunganon nga mga hangyo, husto diri la para ha mga ginkikinahanglan han gobyerno kondi ha mga pakig-upod liwat ha mga tawo ha kada adlaw. Pananglitan, bangin an usa nga tawo nga may awtoridad ha imo maghangyo ha imo nga buhaton an usa nga butang nga diri kontra ha balaud han Dios kondi diri mo karuyag buhaton. Ano an imo magigin reaksyon? Bangin abaton mo nga uubuson hito an imo panahon ngan kusog ha diri-makatadunganon nga paagi, ngan salit bangin masina ka. Bangin mag-away pa lugod kamo. Ha luyo nga bahin, kon sumunod ka nga naaaringit, bangin mawara mo an imo kamurayawan. Ano an solusyon? Buhata an iginrekomenda ni Jesus—upod ha ikaduha ka milya. Buhata diri la an ginhahangyo ha imo kondi an labaw pa gud ha ginhahangyo. Kinaburut-on nga buhata ito. Kon may-ada ka hito nga disposisyon, diri mo na aabaton nga ginsasalingabot ka, kondi ikaw la gihapon an nagbubuot ha kon ano an imo mga binubuhat.

“Damu an mga tawo nga ha ira bug-os nga kinabuhi nagbubuhat han mga butang la nga iginpapabuhat ha ira,” siring han usa nga awtor. “Para ha ira diri makalilipay an kinabuhi, ngan kapoy hira pirme. An iba nagbubuhat hin labaw pa kay han kinahanglan nira buhaton ngan kinaburut-on nga nabulig ha iba.” Ha damu nga mga kahimtang, an usa ka tawo sugad hin makakapili ha pag-upod hin usa la ka milya nga pinirit—o hin duha ka milya. Ha siyahan nga kahimtang, an usa ka tawo bangin interesado ha pagpirit han iya mga katungod. Ha ikaduha, bangin makarawat niya an iya pinakamakapatagbaw nga mga eksperyensya. Ikaw ba an klase han tawo nga maupod hin usa la ka milya, o disidido ka ba ha pag-upod hin usa pa ka milya? Posible nga magigin mas malipayon ka ngan magigin mas mabungahon kon imo hunahunaon an imo mga buruhaton, diri sugad nga mga obligasyon la o mga butang nga kinahanglan mo buhaton, kondi sugad nga mga butang nga karuyag mo buhaton.

Ngan ano man kon usa ka nga tawo nga may awtoridad? Matin-aw, diri mahigugmaon ngan diri buruhaton han usa nga Kristiano an paggamit hin awtoridad basi piriton an iba nga buhaton an imo iginpapabuhat ha ira ha diri kinaburut-on nga paagi. “An mga magburuot han mga Hentil, nagpapakaagaron ha bawbaw nira, ngan han kadagkuan, may gahum ha bawbaw nira,” nagsiring hi Jesus. Kondi diri ito angayan para ha mga Kristiano. (Mateo 20:25, 26) Bisan kon an istrikto ngan nag-oobligar nga pamaagi mahimo magkaada mga resulta, magigin mas maopay gud an mga relasyon han ngatanan nga nahidadabi kon adton nakarawat hin may-pagkabuotan ngan angayan nga mga hangyo matinalahuron ngan malipayon nga nasunod! Oo, an pagin andam ha pag-upod hin duha ka milya imbes nga usa la makakapalipay gud han imo kinabuhi.

[Footnote]

[Kahon ha pahina 25]

SAYOP NGA PAGGAMIT HAN PINIRIT NGA PAGTRABAHO HA KADAAN NGA MGA PANAHON

An ebidensya nga an pinirit nga pagtrabaho agsob gamiton hadto sugad nga pasumangil basi makakuha hin mga serbisyo nga makikita ha mga regulasyon ha pagpugong han sugad nga mga pag-abuso. Han 118 A.K.P., hi Ptolemy Euergetes II han Ehipto naghimo hin balaud nga an iya mga opisyal “diri sadang magpirit ha bisan hin-o han mga umurukoy han nasud nga magbuhat hin personal nga mga serbisyo, o maghangyo (aggareuein) nga gamiton an ira kabakahan para han bisan ano nga personal nga katuyoan.” Dugang pa: “Waray usa nga sadang maghahangyo . . . hin mga baluto para ha bisan ano nga personal nga paggamit.” Ha usa nga inskripsyon nga ginpetsahan hin 49 K.P., ha Temple of the Great Oasis ha Ehipto, ginkarawat han Romano nga mahistrado nga hi Vergilius Capito nga an mga sundalo naghimo hin diri legal nga mga hangyo, ngan iya ginparig-on nga “waray usa nga sadang magkuha o maghangyo . . . hin bisan ano, kon waray hiya sinurat nga awtorisasyon tikang ha akon.”

[Retrato ha pahina 24]

Hi Simon nga taga-Sirene ginpirit ha pagserbisyo

[Retrato ha pahina 26]

Damu nga mga Saksi an napriso tungod ha pagsunod ha ira Kristiano nga gintotoohan