Ano an Tidaraon han Kalibotan?

PAGKAUROSA HAN KALIBOTAN. Baga hin maopay hinduro ito pamation. Diri ba ito an karuyag han ngatanan? Oo, nagkaada na damu nga mga komperensya mahitungod ha pagkaurosa. An mga katirok han mga lider ha kalibotan pauro-utro nga nakasentro hito nga topiko. Han Agosto 2000, sobra 1,000 nga mga lider han relihiyon an nagkatirok ha Nagkakaurosa nga mga Nasud ha New York para ha Millennium World Peace Summit. Ginhisgotan nira an mga solusyon ha mga araway ha kalibotan. Kondi, an komperensya mismo usa nga hulagway han nagpapadayon nga mga isyu ha kalibotan. An usa nga mufti (huwes nga nag-iinterpretar han balaud han mga Muslim) tikang ha Jerusalem nagdumiri ha pagtambong tungod han presensya han usa nga Judio nga rabi. Nalain an iba nga mga partisipante tungod kay an Dalai Lama waray imbitara ha siyahan nga duha ka adlaw tungod han kahadlok nga masina an Tsina.

Han Oktubre 2003, an mga isyu mahitungod han seguridad ha kalibotan ginhisgotan han mga nasud ha giutan han Pasipiko nga Kadagatan ha komperensya han Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) nga gindumara ha Thailand. An tinambong nga mga opisyal tikang ha 21 nga nasud nanumpa ha pagbungkag han terorista nga mga grupo ngan nagkauruyon ha mga paagi ha pagpauswag han seguridad ha bug-os nga kalibotan. Kondi, durante han komperensya may pipira nga mga representante nga nagreklamo mahitungod han  pahayag han usa nga primero ministro, nga ginsiring nga madumtanon nga pag-atake ha mga Judio.

Kay Ano nga Waray Pagkaurosa?

Bisan kon may-ada damu nga mga paghisgot mahitungod ha pag-urosa han kalibotan, gutiay la an aton nakikita nga aktuwal nga mga resulta. Bisan pa han sinsero nga mga pangalimbasog han damu, kay ano nga diri pa gihapon nakakab-ot han mga tawo an pagkaurosa han kalibotan bisan tubtob ha ika-21 ka siglo?

An bahin han baton makikita ha mga komento han usa han mga primero ministro nga tinambong ha komperensya han APEC. Hiya nagsiring: “Aada an tinatawag nga pagpahitaas han nasud.” Oo, impluwensyado gud han nasyonalismo an tawhanon nga sosiedad. An tagsa nga nasud ngan etniko nga grupo inaaghat han hingyap ha pagkaada hin kalugaringon nga gobyerno. An pagkasoberano han nasud nga inupdan han espiritu han pakigkompetensya ngan kahakog nagresulta ha sugad hin maburuto nga kombinasyon. Ha damu nga mga kahimtang, kon an mga interes han nasud nakontra ha mga interes han bug-os nga kalibotan, an mga interes han nasud an siyahan nga gintatagad.

An nasyonalismo angayan nga iginhuhulagway han mga pulong han salmista, an “peste nga nagpapahinabo hin mga kagol-anan.” (Salmo 91:3, NW) Sugad ito hin peste ha katawohan, nga nagriresulta hin duro gud nga pag-antos. An nasyonalismo ngan an resulta hito nga kapungot ha iba nga katawohan, damu ka siglo na nga naeksister. Yana, an nasyonalismo nagpapadayon ha pag-aghat hin pagkabahin-bahin, ngan an tawhanon nga mga magmarando diri nakakapaundang hito.

Ginkikilala han damu nga mga awtoridad nga an nasyonalismo ngan paghunahuna ha kalugaringon la nga interes amo an tinikangan han mga problema ha kalibotan. Pananglitan, an sekretaryo-heneral han Nagkakaurosa nga mga Nasud nga hi U Thant nakasiring: “Damu hinduro han mga problema nga aton inaatubang yana amo an tungod han, o resulta han, sayop nga mga disposisyon . . . An usa hini amo an konsepto han haligot-an-paghunahuna nga nasyonalismo—‘akon nasud, husto man ito o sayop.’ ” Ha gihapon, an mga nasud yana, nga an kalugaringon la nga interes an ginhuhunahuna, padayon nga nagpipirit ha pagkaada han ira kalugaringon nga pagkasoberano. Adton nakakalabaw nadiri ha paghatag bisan hin magutiay hito. Pananglitan, an International Herald Tribune nagsiring mahitungod ha Europeano nga Unyon: “An pagkompetensyahay ngan kawaray pagsarig amo pa gihapon an basihan nga mga pamaagi han politika ha Europa. Para ha kadam-an  nga membro nga nasud han EU, diri pa gihapon kinakarawat nga an usa han ira mga kaupod magkaada mas daku nga impluwensya ngan manguna.”

An Pulong han Dios, an Biblia, husto nga nagsasaysay han resulta han ngatanan nga pagmando han tawo, nasiring: “An usa ka tawo may gahum labaw han iba ha iya karat-an.” (Eklesiastes 8:9) Pinaagi ha pagbahin-bahin han kalibotan ngadto ha burublag nga mga nasud, an mga grupo han mga tawo sugad man an mga indibiduwal nakakaeksperyensya han katumanan hini nga prinsipyo ha Biblia: “Hiya nga nahibubulag namimiling han iya kalugaringon nga tinguha, ngan napupungot patok ha ngatanan nga maopay nga kinaadman.”—Proberbios 18:1.

Diri gud katuyoan han aton Maglalarang, nga maaram kon ano an pinakamaopay para ha aton, nga an tawo mag-establisar han ira kalugaringon nga mga gobyerno ngan magmando ha ira kalugaringon. Ha pagbuhat hito, ginbalewaray han mga tawo an katuyoan han Dios ngan an kamatuoran nga hiya an nagtatag-iya han ngatanan. An Salmo 95:3-5 nasiring: “Hi Jehova daku nga Dios, ngan daku nga Hadi labaw ha ngatanan nga mga dios-dios. Ha iya kamot aada an mga kahiglaruman han tuna; an mga kahitas-an han mga bukid iya man. An dagat iya, ngan ito iya ginhimo; ngan an iya mga kamot naghimo han mamara nga tuna.” An Dios an may-katungod nga Soberano nga sadang tagdon han ngatanan sugad nga ira magmarando. Pinaagi ha pagkaada han ira kalugaringon nga mga gobyerno, an mga nasud nagbubuhat kontra han iya kaburut-on.—Salmo 2:2.

Ano an Ginkikinahanglan?

An amo la nga paagi nga mauusa an kalibotan amo an pagkaada uusa la nga awtoridad ha kalibotan nga totoo nga nagtatagad ha ngatanan nga mga tawo. Kinikilala han damu nga mahunahunaon nga mga tawo ini nga panginahanglan. Kondi, agsob nga ginlalaoman nira ito tikang ha sayop nga surok. Pananglitan, damu nga mga komentarista, upod na an mga lider han relihiyon, an nagsasagda ha mga tawo nga maglaom ha Nagkakaurosa nga mga Nasud para han pagkaurosa ha kalibotan. Kondi, an mga organisasyon han tawo, bisan kon maopay gud an ira mga prinsipyo, diri gud nakakasulbad han mga problema han katawohan ha bug-os nga kalibotan. Lugod, an kadam-an hini nga mga organisasyon nagin hulagway la han kasamok nga naeksister ha iba-iba nga mga nasud.

An Biblia nagpapahamangno kontra ha pagsarig ha mga institusyon han tawo ha paghatag han solusyon han magsiring ito: “Ayaw niyo ibutang an iyo pagsarig ha mga prinsipe, bisan ngani dida ha anak han tawo, ha kan kanay waray pagbulig.” (Salmo 146:3) Nangangahulogan ba ini nga waray na kita paglaom nga magkakaurosa pa an kalibotan? Diri gud. May-ada iba nga paagi.

Damu an diri maaram nga an Dios nag-establisar na hin usa nga gobyerno nga may kapas ha pag-urosa han kalibotan. An Biblia nasiring mahitungod kan Jehova nga Dios: “Ibinutang ko an akon hadi ha bawbaw han akon baraan nga bukid nga Sion. Pangaro ha akon, ngan ihahatag ko ha imo an mga nasud nga imo panurundon, ngan magigin imo kalugaringon ha mga katubtoban ha mga sidsid han tuna.” (Salmo 2:6, 8) Tigamni nga gin-unabi hini nga teksto nga hi Jehova nga Dios ‘nagbutang na han iya hadi,’ nga iya gintawag nga “anak ko” ha bersikulo 7. Ini waray iba kondi an pinakabantogan nga espiritu nga Anak han Dios, hi Jesu-Kristo, nga gintagan hin awtoridad ha ngatanan nga mga nasud.

Kon Paonan-o Magkakaada Pagkaurosa ha Kalibotan

Diri kinikilala han kadam-an nga mga tawo ini nga langitnon nga pagmando nga gin-establisar han Dios. An mga nasud nagpapabilin gud hin marig-on ha ira ginhuhunahuna nga katungod nira ha pagmando. Kondi, diri kukonsinteron han Dios adton nagdudumiri ha pagkilala han iya pagkasoberano ngan han gobyerno nga iya gin-establisar. May kalabotan hadton nagdudumiri ha pagkarawat hini nga kahikayan, an Salmo 2:9 nasiring: “Pan-gugub-on mo [han Anak, hi Jesu-Kristo] hira hin puthaw nga sungkod; pagtipiktipikon mo hira sugad hin daba.” Nasasantop man nira ito o diri, an mga nasud sugad hin aada yana ha nagpapadayon nga kahimtang nga magriresulta ha pakig-away ha Dios. An ultimo nga libro ha Biblia nag-uunabi mahitungod han “mga hadi ha bug-os nga kalibotan” nga gintitirok “ha pakipag-away han daku nga adlaw han Dios, nga Makagarahum.” (Pahayag 16:14) Pagwawad-on an mga nasud ngan an ira nakakabahin nga mga paagi. Pahihinaboon hini nga matuman han gobyerno han Dios an mga buruhaton hito nga diri nauulangan.

Sugad nga Soberano han Uniberso, maaramon nga gagamiton ni Jehova nga Dios, pinaagi han iya Anak, an gahum ha paghimo hin mga pagbag-o nga kinahanglanon para ha nagkakaurosa nga kalibotan.  Pahihinaboon han gobyerno han Dios an totoo nga pagkaurosa ngan bibendisyonan an ngatanan nga nahigugma han katadongan. Kay ano nga diri basahon anay an Salmo 72 ha imo Biblia? Dida hito, iginhahatag an usa nga matagnaon nga paghulagway ha kon ano an pagbubuhaton han pagmando ilarom han Anak han Dios para ha katawohan. An katawohan makakaeksperyensya hin totoo nga pagkaurosa ha kalibotan, ngan an ngatanan nira nga mga problema—panalumpigos, kamadarahog, kakablas, ngan iba pa—mawawara na.

Dinhi hinin nagkakabahin-bahin nga kalibotan yana, damu an naghuhunahuna nga an sugad nga paglaom diri reyalistiko. Kondi sayop gud an paghunahuna hin sugad. Waray pa gud mapakyas an mga saad han Dios, ngan diri gud ito mapapakyas. (Isaias 55:10, 11) Karuyag mo ba makita ini nga pagbag-o? Puydi mo makita ito. Ha pagkamatuod, may-ada na mga tawo nga nangangandam para hito nga panahon. Tikang hira ha ngatanan nga mga nasud, kondi imbes nga mag-araway, nagkakaurosa hira yana ha pagpasakop ha pagkasoberano han Dios. (Isaias 2:2-4) Hin-o hira? Kilala hira sugad nga mga Saksi ni Jehova. Kay ano nga diri karawaton an imbitasyon ha pagbisita ha ira mga katirokan? Posible nga magpapahimulos ka hin makarepresko nga asosasyon upod ha mga tawo nga makakabulig ha imo ha pagpasakop ha pagkasoberano han Dios ngan ha pagpahimulos hin pagkaurosa nga diri gud matatapos.

[Mga Retrato ha pahina 7]

An mga tawo tikang ha ngatanan nga mga nasud nangangandam para han kinabuhi ha nagkakaurosa nga kalibotan

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 4]

Saeed Khan/AFP/Getty Images

[Ginkuhaan han mga Retrato ha pahina 5]

Nasusubo nga babaye: Igor Dutina/AFP/Getty Images; mga nagpuprotesta: Said Khatib/AFP/Getty Images; mga armored car: Joseph Barrak/AFP/Getty Images