Istorya han Kinabuhi

Hura nga Ginbabalosan ni Jehova Adton Nagpapabilin ha Iya Dalan

IGINSUMAT NI ROMUALD STAWSKI

Han magtikang an ikaduha nga girra ha kalibotan han Septyembre 1939, an norte nga Polandia an lugar han duro nga araway. Sugad nga mausisahon nga noybe-anyos nga bata, kinadto ako ha hirani nga patag-awayan basi magkita. Makangingirhat an akon hinkit-an—nagsasasarang an mga patay ngan maaso an palibot. Bisan kon nagpipinamurubuot gud ako kon paonan-o makauli nga talwas, may mga pakiana nga akon nahunahuna: “Kay ano nga tinutugotan han Dios nga mahitabo an sugad nga makangingirhat nga mga butang? Ha kan kanay hiya nadapig?”

HA IKATARAPOS han girra, an batan-on nga kalalakin-an ginpirit nga magtrabaho para ha rehimen han Alemanya. An bisan hin-o nga may kaisog ha pagdumiri ginbitay ha usa nga puno o tulay nga ha iya dughan iginbutang an karatola nga “traydor” o “parasabotahe.” An amon bungto, an Gdynia, nahimutang butnga han magkontra nga kasundalohan. Han gumawas kami ha bungto basi umalog, nanagitsit ha igbaw han amon ulo an mga bala ngan mga bomba, ngan namatay an akon manghod nga lalaki nga hi Henryk tungod kay naigo hiya. Tungod han makangingirhat nga mga kahimtang, kami nga upat nga kabataan gindara ni Nanay ngadto ha usa nga basement basi magin talwas. Didto an akon dos-anyos nga bugto nga lalaki, hi Eugeniusz, namatay tungod han dipterya.

Nagpakiana na liwat ako ha akon kalugaringon: “Hain an Dios? Kay ano nga tinutugotan niya ini ngatanan nga pag-antos?” Bisan kon aktibo ako nga Katoliko ngan regular nga nasingba, waray ko mabilngi an mga baton hito.

Ginkarawat Ko an Kamatuoran ha Biblia

An mga baton ha akon mga pakiana nagtikang ha diri linalaoman nga surok. Natapos an girra han 1945, ngan temprano han 1947, usa han mga Saksi  ni Jehova an binisita ha amon balay ha Gdynia. An akon nanay nakiistorya ha Saksi, ngan hinbatian ko an iba han ira gin-istoryahan. Baga hin lohikal adto, salit ginkarawat namon an imbitasyon ha pagtambong ha usa nga Kristiano nga katirok. Paglabay hin usa la ka bulan, bisan kon diri ko pa bug-os nga hinsasabtan an kamatuoran ha Biblia, inupod ako ha usa ka grupo han lokal nga mga Saksi ngan nagsangyaw ha iba mahitungod han mas maopay nga kalibotan, nga waray mga girra ngan makangingirhat nga mga hitabo. Nakalipay gud ini ha akon.

Han Septyembre 1947, nabawtismohan ako ha usa nga sirkito nga asembleya ha Sopot. Han sumunod nga Mayo, nagtikang ako pagregular payunir, nga ginagamit an kadak-an han akon oras ha pagsangyaw han mensahe han Biblia ha iba. Kinontra gud an lokal nga mga klero ha amon buruhaton ngan nag-aghat hin kamadarahog kontra ha amon. Makausa, gin-atake, ginbato, ngan ginkastigo gud kami han usa ka grupo han nasisina nga mga tawo. Ha usa pa nga okasyon gin-aghat han mga madre ngan mga klerigo han amon lugar an usa nga grupo basi atakehon kami. Pinalagiw kami ngadto ha usa nga presinto han polis, kondi ginpalibotan han grupo an tinukod, nga nananarhog ha pagkastigo ha amon. Ha kaurhian, inabot an dugang pa nga mga polis, ngan gin-updan kami hin damu nga mga polis pahirayo hito nga lugar.

Hito nga panahon, waray kongregasyon ha lugar nga amon ginsasangyawan. Usahay ginpapalabay namon an kagab-ihon ha kagurangan nga waray sinisirongan. Malipayon kami nga naipapadayon namon an pagsangyaw nga buruhaton bisan pa hito nga mga kahimtang. Yana, may-ada marig-on nga mga kongregasyon dida hito nga lugar.

Pag-alagad ha Bethel Ngan Kaaresto

Han 1949, gintawag ako ha Bethel Home ha Łódź. Daku gud nga pribilehiyo an pag-alagad ha sugad nga lugar! Makasurubo, waray ako mag-iha didto. Han Hunyo 1950, usa ka bulan antes opisyal nga ginbando an amon buruhaton, gin-aresto ako upod han iba pa nga kabugtoan ha Bethel. Ginpriso ako, ngan sugad nga resulta, kinahanglan atubangon ko an madarahog nga imbistigasyon.

Tungod kay hi Tatay nagtatrabaho ha usa nga barko nga regular nga nabiyahe ngadto ha New York, ginpirit ako han mga opisyal nga nag-iimbistigar nga karawaton nga nag-iispiya hiya para ha Estados Unidos. Ginpaantos ako hin waray kalooy nga imbistigasyon. Dugang pa, upat nga opisyal an durungan nga nangalimbasog ha pagpirit ha akon nga magtestigo kontra kan Bugto Wilhelm Scheider, an nangunguna ha amon buruhaton ha Polandia hito nga panahon. Ginbinalbag nira an akon mga tikod hin madakmol nga mga istik. Samtang nahigda ako ha salog nga nagdudurugo, nga ha akon pag-abat diri na ako makakailob, sininggit ako, “Jehova, buligi ako!” Nahipausa an mga paralutos ha akon ngan waray na ako pagbinalbaga. Ha sulod hin pipira ka minuto la, nahingaturog hira. Nakaguruginhawa ako ngan nahibalik an akon kusog. Nakombinse ako hini nga mahigugmaon nga binabaton ni Jehova an iya dedikado nga mga surugoon kon natawag hira ha iya. Naparig-on hini an akon pagtoo ngan nagtutdo ini ha akon nga sumarig hin bug-os ha Dios.

An ultimo nga report han imbistigasyon nag-upod hin palso nga testimonya nga ako kuno an naghimo. Han nagreklamo ako, usa nga opisyal an nagsiring ha akon, “Isasaysay mo ito ha korte!” Usa nga makisangkayon nga kaupod ko ha selda an nagsagdon ha akon nga diri mabaraka, tungod kay an ultimo nga report kinahanglan imbistigahan hin usa nga militar nga abogado, diin makakahigayon ako nga pamatud-an nga diri totoo an palso nga testimonya. Ito an nahitabo.

 Pag-alagad ha Sirkito Ngan Usa Pa nga Kaprisohan

Nakagawas ako han Enero 1951. Paglabay hin usa ka bulan, nagtikang ako pag-alagad sugad nga nagbibiyahe nga paramangno. Bisan pa han pagbando, nagtrabaho ako upod han iba nga kabugtoan ha pagparig-on ha mga kongregasyon ngan pagbulig ha mga igkasi-Saksi nga nagpatlaag tungod han buruhaton han mga polis. Gindasig namon an mga kabugtoan nga magpadayon ha ministeryo. Ha urhi nga mga tuig, maisugon nga ginsuportahan hini nga kabugtoan an nagbibiyahe nga mga paramangno ngan iginpadayon an buruhaton ha pag-imprinta ngan pagpanaltag hin mga literatura ha Biblia ha tago nga paagi.

Usa ka adlaw han Abril 1951, katapos tumambong ha usa nga Kristiano nga katirok, gin-aresto ako ha kalsada hin mga polis nga nagbibinantay gud ha akon. Tungod kay nagdumiri ako ha pagbaton han ira mga pakiana, gindara nira ako ha usa nga prisohan ha Bydgoszcz ngan nagtikang ha pag-inimbistigar ha akon hito mismo nga gab-i. Ginsugo ako nga tumindog ha may pader ha sulod hin unom ka adlaw ngan unom ka gab-i, nga waray makakaon o maiinom ngan napapalibotan hin madakmol nga aso tikang ha mga sigarilyo han mga opisyal. Ginbinalbag ako hin batuta ngan ginpaso hin mga sigarilyo. Han nadismayo ako, ginhuwaran nira ako hin tubig ngan iginpadayon an imbistigasyon. Nanginyupo ako kan Jehova para hin kusog basi makailob, ngan iya ako ginbuligan.

May-ada mga bentaha an akon kapriso ha Bydgoszcz. Didto naisumat ko an kamatuoran ha Biblia ha mga tawo nga diri makakaistorya ha iba nga mga kahimtang. Ngan ha pagkatinuod, damu an mga higayon nga makagsangyaw. Tungod han ira makasurubo, agsob nga waray paglaom nga kahimtang, atentibo an mga priso ha maopay nga sumat.

Duha nga Importante nga Pagbag-o

Waray pag-iha tikang nga nakagawas ako ha prisohan han 1952, nakilala ko hi Nela, usa nga madasigon nga payunir. Nagpinayunir na hiya ha sur han Polandia. Ha urhi nagtrabaho hiya ha usa nga “panaderya,” usa nga sekreto nga lugar diin gin-imprinta an amon literatura. Makuri adto nga trabaho nga nagkikinahanglan hin pagin alerto ngan pagsakripisyo ha kalugaringon. Ginkasal kami han 1954, ngan nagpadayon kami ha bug-os-panahon nga pag-alagad tubtob nga natawo an amon anak, hi Lidia. Katapos nagdesisyon kami nga basi makagpadayon ako ha nagbibiyahe nga buruhaton, maundang hi Nela ha iya bug-os-panahon nga pag-alagad, mauli, ngan mag-aataman han amon anak.

Hito mismo nga tuig, inatubang kami hin usa pa nga importante nga desisyon. Ginhangyo ako ha pag-alagad sugad nga paramangno han distrito ha usa nga lugar nga nagkukobre han ikatulo ka bahin han Polandia. Igin-ampo namon ito. Maaram ako nga importante hinduro an pagparig-on ha aton kabugtoan nga nag-aantos hin pagbando. Damu nga kabugtoan an gin-aresto durante hito nga peryodo, salit daku hinduro an panginahanglan para hin espirituwal nga pagdasig. Ha suporta ni Nela, ginkarawat ko an toka. Ginbuligan ako ni Jehova nga tumanon ini nga toka ha sulod hin 38 ka tuig.

Gintaporan han “mga Panaderya”

Hadto nga mga panahon, an paramangno han distrito an responsable para han “mga panaderya,” nga nahimutang ha nahibubulag nga mga lugar. An mga polis pirme nga nagsisinunod ha amon, nangangalimbasog nga mabilngan ngan mapaundang an amon pag-imprinta. Usahay naglalampos hira, kondi waray gud kami makulangi han importante nga espirituwal nga pagkaon. Matin-aw gud nga hi Jehova nag-aataman ha amon.

 Basi maimbitar ha pagbuhat han makuri ngan peligroso nga trabaho ha pag-imprinta, an usa kinahanglan magin maunungon, alerto, nagsasakripisyo ha kalugaringon, ngan masinugtanon. Ito an ginkikinahanglan nga mga kalidad basi magpadayon nga talwas an usa nga “panaderya.” Makuri liwat an pagbiling hin maopay nga lokasyon para ha tago nga pag-imprinta. Baga hin angayan an pipira nga mga lokasyon, kondi an kabugtoan didto diri mabinantayon hinduro. Ha iba nga mga lugar, diri angayan an lokasyon bisan kon mabinantayon hinduro an kabugtoan. An kabugtoan andam ha paghimo hin daku nga mga sakripisyo. Gin-aapresyar ko gud an ngatanan nga kabugtoan nga nakapribilehiyo ako nga makaupod ha trabaho.

Pagdepensa han Maopay nga Sumat

Durante hiton makuri nga mga katuigan, pirme kami gin-aakusahan hin pakigbahin ha ilegal, subersibo nga buruhaton ngan ginkakasuhan. Problema ini tungod kay waray kami mga abogado nga madepensa ha amon. An iba nga mga abogado nalolooy, kondi kadam-an an nahahadlok han publisidad ngan nadiri nga masina an mga awtoridad. Kondi, maaram hi Jehova han amon mga panginahanglan, ngan ha igo nga panahon iya ginmaniobra an mga butang.

Hi Alojzy Prostak, usa nga nagbibiyahe nga paramangno nga taga-Kraków, brutal hinduro nga gintrato durante han imbistigasyon salit kinahanglan hiya dad-on ha ospital han prisohan. Tungod han iya pagin marig-on bisan pa han pagpasakit ha iya ha hunahuna ngan ha pisikal, kinarawat hiya hin pagtahod ngan pagdayaw han iba nga mga priso ha ospital. Usa ha ira an abogado nga hi Witold Lis-Olszewski, nga nagdayaw han kaisog ni Bugto Prostak. Makadamu ka beses nga nakiistorya hiya ha iya ngan nagsaad, “Ha panahon nga pagawson ako ngan tugotan nga makapadayon ha akon trabaho, andam ako ha pagdepensa ha mga Saksi ni Jehova.” Iya ginbuhat an iya ginyakan.

Hi Mr. Olszewski may-ada kalugaringon nga grupo hin mga abogado, nga an determinasyon ha pagtuman han ira saad ha pagbulig ha amon totoo gud nga darayawon. Durante han panahon nga duro gud an pagkontra, gindepensahan nira an kabugtoan ha mga 30 nga pagbista kada bulan—usa nga pagbista kada adlaw! Tungod kay kinahanglan hibaroan gud ni Mr. Olszewski an ngatanan mahitungod han mga kaso, gintokahan ako nga pirme makipagkomunikar ha iya. Nagtrabaho ako kaupod ha iya ha sulod hin pito ka tuig ha mga dekada han 1960 ngan 1970.

Hito nga mga panahon, damu an akon hinbaroan mahitungod han legal nga mga buruhaton. Agsob nga nagkikita ako ha mga pagbista, namamati ha mga komento han mga abogado—positibo ngan negatibo—nag-oobserba han mga pamaagi han legal nga pagdepensa, ngan han testimonya han akusado nga mga igkasi-tumuroo. Nagin mapulsanon gud ito ngatanan ha pagbulig ha aton kabugtoan, labi na hadton tinatawag ha pagtestigo, nga mahibaro kon ano an isisiring ngan kon san-o diri magyayakan ha korte.

Kon nagbibista, agsob nga nahuron hi Mr. Olszewski ha mga balay han mga Saksi ni Jehova. Diri ito tungod kay diri hiya makakabayad hin kwarto ha hotel, kondi sugad han iya makausa nga ginsiring, “Antes han pagbista, karuyag ko magkaada han iyo disposisyon.” Tungod han iya bulig, damu nga mga pagbista an nagkaada maopay nga resulta. Makadamu ka beses nga gindepensahan niya ako, ngan diri gud hiya nakarawat han akon bayad. Ha usa pa nga okasyon, nagdumiri hiya pagpabayad para ha 30 nga kaso. Kay ano? Hiya nagsiring, “Karuyag ko makabulig bisan gutiay la ha iyo buruhaton.” Ngan diri ito gutiay la nga kwarta. Naobserbahan han mga awtoridad an binubuhat han grupo ni Mr. Olszewski, kondi waray ito makapugong ha iya ha pagbulig ha amon.

Makuri maisaysay an maopay nga pagtestigo han aton mga kabugtoan durante hito nga mga pagbista. Damu an nakadto ha mga korte basi magkita han mga pagbista ngan magparig-on han akusado nga kabugtoan. Durante han panahon nga pinakadamu an mga pagbista, inabot hin 30,000 nga mga parasuporta an akon naihap ha usa ka tuig. Sigurado nga daku gud ito nga panon han mga Saksi!

Usa nga Bag-o nga Toka

Han 1989 ginkuha na an pagbando ha amon buruhaton. Paglabay hin tulo ka tuig, usa ka bag-o nga sanga nga opisina an gintukod ngan iginpahinungod. Gindapit ako ha pagtrabaho ha Hospital Information Services didto, ngan may kalipay nga ginkarawat ko ito. Tulo ka tawo kami ha amon grupo, ngan amon sinusuportahan an aton kabugtoan  nga naatubang ha isyu han dugo ngan binubuligan hira ha pagdepensa han ira kombiksyon, basado ha ira Kristiano nga konsensya.—Buhat 15:29.

Mapasalamaton gud kami nga mag-asawa han pribilehiyo ha pag-alagad kan Jehova ha ministeryo ha publiko. Pirme ako sinusuportahan ngan gindadasig ni Nela. Mapasalamaton ako pirme nga kon sagipo ako ha teokratiko nga mga toka o kon priso ako, diri gud hiya nareklamo mahitungod han kawaray ko ha balay. Ha makuri nga mga panahon, iya ginliliaw an iba imbes nga manluya.

Pananglitan, han 1974, gin-aresto ako upod han iba pa nga nagbibiyahe nga mga paramangno. Karuyag han iba nga kabugtoan nga maaram mahitungod hito nga sumatan an akon asawa ha malumo nga paagi. Han hinkit-an nira hiya, nagpakiana hira, “Bugto Nela, andam ka ba para ha girarauti nga sumat?” Waray anay hiya makayakan tungod ha kahadlok, kay naghunahuna hiya nga bangin patay na ako. Han hibaroan niya kon ano gud an nahitabo, nakaginhawa hiya nga siniring: “Buhi hiya! Diri ini an iya siyahan nga pagkapriso.” Ha urhi, ginsumatan ako han kabugtoan nga gindayaw gud nira an iya positibo nga disposisyon.

Bisan kon may-ada kami masakit nga mga eksperyensya ha naglabay, pirme kami hura nga ginbabalosan ni Jehova ha pagpabilin ha iya dalan. Malipayon gud kami nga an amon anak, hi Lidia, ngan an iya bana, hi Alfred DeRusha, nagin susbaranan nga Kristiano nga mag-asawa. Napadaku nira an ira mga anak, hira Christopher ngan Jonathan, nga magin dedikado nga mga surugoon han Dios, nga nakadugang ha amon kalipay. An akon manghod nga lalaki, hi Ryszard, ngan an akon manghod nga babaye, hi Urszula, matinumanon liwat nga mga Kristiano ha sulod hin damu ka mga tuig na.

Waray gud kami bayai ni Jehova, ngan karuyag namon nga padayon nga mag-alagad ha iya hin bug-os-kasingkasing. Amon personal nga naeksperyensyahan an pagkatotoo han mga pulong han Salmo 37:34: “Paghulat kan Jehova, ngan pagbantayi iton iya dalan, ngan igpapahitaas ka niya basi ka makapanunod han tuna.” Bug-os-kasingkasing nga ginpapamulat namon ito nga panahon.

[Retrato ha pahina 17]

Ha usa nga asembleya nga gindumara ha hardin han bugto ha Kraków, 1964

[Retrato ha pahina 18]

Upod han akon asawa, hi Nela, ngan han amon anak, hi Lidia, 1968

[Retrato ha pahina 20]

Upod an usa nga Saksi nga bata antes han iya operasyon ha kasingkasing nga diri nagamit hin dugo

[Retrato ha pahina 20]

Upod hi Dr. Wites, an nangunguna nga parag-opera ha kasingkasing ha kabataan nga diri nagamit hin dugo, ha usa nga ospital ha Katowice

[Retrato ha pahina 20]

Upod hi Nela, 2002