Ha Dagat han Galilea

AN USA nga asoy nga nahirekord ha Markos 4:35-41 nasiring nga hi Jesus ngan an iya mga disipulo sinakay hin lantsa ha pagtabok ha Dagat han Galilea. Aton mababasa: “Inabot in usa nga daku nga unos han hangin; ngan ginsakayan han mga balud an sakayan, nga salit ito napupuno. Ngan hiya [Jesus] nakadto ha ulin, nga nahingaturog ha bawbaw han ulonan.”

Hini la nga bersikulo nga an Griego nga pulong para ha “ulonan” nababasa ha Biblia. Salit, an mga eskolar diri maaram han eksakto nga kahulogan han pulong sugad han pagkagamit dinhi. Kadam-an han mga Biblia an naghubad han pulong sugad nga “ulonan.” Kondi ano nga klase hin ulonan ito? Ha orihinal nga yinaknan, gin-unabi ni Markos an ulonan ha paagi nga nagpapasabot nga bahin ito han mga gamit han lantsa. Usa nga lantsa nga nadiskobrehan hirani ha Dagat han Galilea han 1986 an naghatag hin katin-awan ha posible nga iginpapasabot hini nga Griego nga pulong sugad han pagkagamit ni Markos.

An pagsaliksik nagsusumat nga an 8-metros an kahilaba nga lantsa ginpapadalagan pinaagi hin layag ngan mga bugsay. Gin-gamit ito para ha pangisda ngan may-ada ito kubyerta ha ulin nga burutangan han daku ngan mabug-at nga pukot. Ini nga lantsa gintotoohan nga ginamit ha butnga han 100 A.K.P. ngan 70 K.P. ngan posible nga nagrirepresentar ha klase han lantsa nga gin-gamit ni Jesus ngan han iya mga disipulo. Hi Shelley Wachsmann, nga nakigbahin ha pag-ukab han lantsa, an nagsurat han libro nga The Sea of Galilee Boat—An Extraordinary 2000 Year Old Discovery. Hiya nasiring nga posible nga an “ulonan” nga gin-gamit ni Jesus han kumaturog hiya usa nga sako nga puno hin baras para ha pagpabug-at. Usa nga parapangisda nga taga-Jaffa nga eksperto ha pangisda nga nagamit hin dagku nga pukot an nagsiring: “Han batan-on pa ako, an mga lantsa nga akon gintatrabahoan ha Mediteranyo pirme may dara nga usa o duha nga sako nga puno hin baras. . . . Diri ito ginhahaw-as tungod kay pampabug-at ito han lantsa. Kondi kon diri ito ginagamit, amon igintatago ito ha ilarom han ulin. Katapos, kon may-ada kapóy, makamang hiya ha ilarom han kubyerta ha ulin, gagamiton an sako nga puno hin baras, ngan makaturog.”

Natoo an damu nga mga eskolar nga an paghulagway ni Markos nangangahulogan nga hi Jesus kinaturog ha sako han baras nga pampabug-at ha ilarom han kubyerta ha ulin, an pinakaprotektado nga bahin han lantsa ha panahon han bagyo. Anoman an porma hito nga ulonan, an mas importante amo an nahitabo katapos hito. Ha bulig ngan gahum han Dios, ginpakalma ni Jesus an ginbabagyo nga kadagatan. Bisan an mga disipulo nagpakiana: “Hin-o ba ini, nga bisan an hangin ngan an dagat nasugot ha iya?”