Istorya han Kinabuhi

Determinado ha Pag-alagad kan Jehova

IGINSUMAT NI RAIMO KUOKKANEN

Han 1939, nagtikang an Girra ha Kalibotan II ha Europa, ngan gin-atake han Unyon Sobyet an Finland, an akon natawohan nga nasud. Inapi hi Tatay ha kasundalohan han Finland ngan binaya ha balay basi makig-away. Waray pag-iha an mga eruplano ha pakig-away han Russia naghuhulog hin mga bomba ha syudad nga amon inuukyan, ngan ginpaukoy ako ni Nanay ha akon apoy nga babaye ha mas talwas nga lugar.

HAN 1971, nag-aalagad ako sugad nga misyonero ha Uganda, Este nga Aprika. Usa ka adlaw samtang nagsasangyaw ako, ginlabyan ako hin damu nga nandadadlagan ngan nahahadlok nga mga tawo. Nakabati ako hin mga buto hin mga pusil ngan nagtikang ako magdinalagan tipauli. Samtang nagtitikahirani an mga buto, linukso ako ha kanal ha ligid han kalsada. Samtang nagsasagitsit an mga bala ha igbaw han akon ulo, nagkinamang ako tipauli.

Diri ko malikyan an mga epekto han Girra ha Kalibotan II, kondi kay ano nga andam kami nga mag-asawa nga ibutang ha peligro an amon kinabuhi ha kasamok ha Este nga Aprika? An baton may kalabotan gud ha amon determinasyon nga mag-alagad kan Jehova.

Nahitanom an Binhi han Determinasyon

Natawo ako han 1934 ha Helsinki, Finland. Pintor hi Tatay, ngan usa ka adlaw kinahanglan niya pintaran an istraktura nga hinmumutangan han sanga nga opisina han mga Saksi ni Jehova ha Finland. Ginsumatan hiya han mga Saksi mahitungod han ira mga katirok han kongregasyon. Han iya pag-uli, iginsumat niya ito kan Nanay. Waray hi Nanay magtikang pagtambong hito  nga panahon, kondi waray pag-iha nagtikang hiya pakiistorya ha iya katrabaho nga Saksi mahitungod han mga topiko ha Biblia. Gin-aplikar dayon ni Nanay an iya hinbaroan, ngan han 1940 nabawtismohan hiya sugad nga usa han mga Saksi ni Jehova.

Antes hito, gindara ako ni Apoy ha iya balay ha huron durante han panahon han Girra ha Kalibotan II. Tikang ha Helsinki hi Nanay nagtikang pagsinurat ha iya nanay ngan manghod nga babaye mahitungod han mga gintotoohan han mga Saksi ni Jehova. Nagpakita hira hin interes ngan ira iginsusumat ha akon an ira hinbabaroan. An nagbibiyahe nga mga representante han mga Saksi ni Jehova nagbisita ha balay ni Apoy ngan nagdasig ha amon, kondi diri pa ako determinado ha pag-alagad ha Dios.

Nagtikang an Teokratiko nga Pagbansay

Han natapos an girra han 1945, binalik ako ha Helsinki, ngan nagtikang ako iupod ni Nanay ha mga katirok han mga Saksi ni Jehova. Usahay nakadto lugod ako ha sinehan. Kondi ginsusumatan ako ni Nanay mahitungod han pahayag nga iya hinbatian ha katirok, ngan pauro-utro nga iya ginpapabug-atan ha akon an punto: Hirani na hinduro an Armagedon. Nakombinse ako hito ngan pirme na natambong ha mga katirok. Samtang nagtutubo an akon apresasyon ha kamatuoran han Biblia, nagtutubo liwat an akon hingyap ha pakigbahin ha ngatanan nga mga buruhaton han kongregasyon.

Nalilipay ako ha pagtambong labi na ha mga asembleya ngan mga kombensyon. Han 1948, tinambong ako ha distrito nga kombensyon nga gindumara hirani ha balay ni Apoy, diin ako nagbabakasyon durante hito nga katpaso. An usa ko nga sangkay magpapabawtismo dida hito nga kombensyon, ngan iya ako ginsidngan nga magpabawtismo liwat. Ginsumatan ko hiya nga waray ako magdara hin pankarigo, kondi siring niya nga katapos niya, mahimo ko gamiton an iya pankarigo. Inuyon ako ngan nabawtismohan ako han Hunyo 27, 1948, han 13 anyos ako.

Katapos han kombensyon, ginsumatan hi Nanay han pipira niya nga kasangkayan nga nabawtismohan na ako. Han sunod nga amon pagkita, ginpakianhan niya ako kon kay ano nga ginbuhat ko an sugad kaimportante nga pitad nga waray pagpakiana ha iya. Iginsaysay ko ha iya nga hinsasabtan ko gud an basihan nga mga katutdoan ha Biblia ngan maaram ako nga may baratunon ako kan Jehova ha akon paggawi.

Nag-uswag an Akon Determinasyon

Ginbuligan ako han kabugtoan ha kongregasyon ha pagparig-on han akon determinasyon ha pag-alagad kan Jehova. Ira ako inuupdan ha balay-balay nga ministeryo ngan gintatagan hin mga toka ha mga katirok haros kada semana. (Buhat 20:20) Disisais anyos ako han siyahan ko nga pagpahayag ha publiko. Waray pag-iha, ginpili ako ha pagdumara han pag-aram han Biblia ha amon kongregasyon. Ito ngatanan nga buruhaton ha pag-alagad nakabulig ha akon nga maghamtong kondi, kinahanglan ko pa gihapon malamposan an akon kahadlok ha tawo.

Durante hito nga mga panahon, amon iginpapahibaro an pahayag publiko han distrito nga kombensyon pinaagi hin dagku nga karatola. An tagsa hini nga mga karatola may-ada duha nga plakard nga nakakonekta pinaagi hin higot nga nakasablay ha sugbong han usa nga tawo ngan nakatabon ha dughan ngan likod han iya lawas. Tungod hito, gintawag kami han iba nga sandwich men.

Usa ka higayon, nakadto ako ha mamingaw nga eskina nga nakasul-ot hito nga karatola han hikit-an ko an usa ka grupo han akon mga kaklase nga naglalakat ha direksyon han akon hinmumutangan. Samtang nalabay hira, inabat ako hin kahadlok ha ira mga siplat. Nag-ampo ako kan Jehova para hin kaisog ngan waray kiwa-kiwa nga nagtinindog dara an karatola. An paglampos han kahadlok ha tawo hito nga panahon nag-andam ha akon para ha mas daku nga pagsari ha pagtipig han Kristiano nga neutralidad.

Inabot an panahon, an gobyerno nag-obligar ha akon ngan ha pipira pa nga batan-on nga mga Saksi nga magreport para ha pagserbisyo ha militar. Kinadto kami ha base militar sugad han iginsugo ha amon, kondi matinalahuron nga nagdumiri kami ha pag-uniporme. Waray kami paulia han mga opisyal, ngan waray pag-iha katapos hito ginsentensyahan kami han usa nga korte hin unom ka bulan nga kaprisohan. Ginpriso liwat kami ha sulod hin walo ka bulan, an panahon nga amon unta gagamiton ha pagserbisyo ha militar. Salit, 14 ka bulan kami ha prisohan tungod han amon neutralidad.

Ha mga baraks han prisohan, nagkakatirok kami kada adlaw basi paghisgotan an Biblia. Durante  hito nga mga bulan, duha ka beses nga nabasa han damu ha amon an Biblia. Han natapos na an amon sentensya, kadam-an ha amon an ginawas ha prisohan nga mas determinado gud ha pag-alagad kan Jehova. Tubtob yana, damu hito nga grupo han batan-on nga mga Saksi an maunungon nga nag-aalagad kan Jehova.

Han nakagawas ako ha prisohan, binalik ako ha akon mga kag-anak. Waray pag-iha, nakilala ko hi Veera, usa nga madasigon ngan kababawtismohi pa la nga Saksi. Ginkasal kami han 1957.

Usa nga Gab-i nga Nagbag-o han Amon Kinabuhi

Usa ka gab-i samtang kaistorya namon an pipira nga kabugtoan tikang ha sanga nga opisina nga may-ada mabug-at nga katungdanan, usa ha ira an nagpakiana ha amon kon karuyag namon sumulod ha sirkito nga buruhaton. Katapos mag-inampoon ha bug-os nga gab-i, tinawag ako ha sanga nga opisina ngan inuyon. An pagsulod ha bug-os-panahon nga ministeryo nangahulogan hin pagbaya han akon trabaho nga hitaas an sweldo, kondi determinado kami ha pag-una han Ginhadian ha amon kinabuhi. Han sinulod kami ha nagbibiyahe nga buruhaton han Disyembre 1957, 23 anyos ako ngan 19 hi Veera. Ha sulod hin tulo ka tuig, nagkaada kami kalipay ha pagbisita ngan pagdasig ha mga kongregasyon han katawohan ni Jehova ha Finland.

Ha urhi nga bahin han 1960, kinarawat ako hin imbitasyon para ha Watchtower Bible School of Gilead ha Brooklyn, New York. Tulo ha amon nga tikang ha Finland an matambong ha espesyal nga napulo-ka-bulan nga kurso para ha pagbansay ha pagdumara hin sanga nga opisina. Bilin an amon mga asawa ngan nagtrabaho hira ha sanga nga opisina ha Finland.

Antes matapos an amon pag-eskwela, ginpareport ako ha opisina ni Nathan H. Knorr, an nagdudumara han buruhaton han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga kalibotan hito nga panahon. Gintanyagan kami nga mag-asawa ni Bugto Knorr hin toka ha pagmisyonero ha Republika han Malagasy, nga Madagascar na yana. Nagsurat ako kan Veera ngan nagpakiana kon ano an iya panhunahuna mahitungod hito, ngan binalos dayon hiya ngan binaton hin “Sige.” Ha akon pagbalik ha Finland, nagdagmit kami pag-andam ha pagkadto ha Madagascar.

Kalipay Ngan Kapakyasan

Han Enero 1962 kinadto kami ha Antananarivo, an kapital han nasud, nga nakasul-ot hin barahibo nga mga kalo ngan magdakmol nga mga panhagkot, tungod kay katugnaw han binaya kami ha Finland. Ha tropikal nga kapaso han Madagascar, ginliwanan dayon namon an amon estilo han pamado. Gutiay nga balay nga may usa nga kwarto an amon siyahan nga urukyan sugad nga mga misyonero. May-ada na misyonero nga mag-asawa didto, salit ha balkon kami ni Veera nakaturog.

Nagtikang kami pag-aram han Franses, usa nga opisyal nga yinaknan han Madagascar. Makuri ini tungod kay iba an amon yinaknan ha amon instruktor nga hi Bugto Carbonneau. Nagamit hiya hin Ingles ha pagtutdo ha amon hin Franses, kondi diri maaram hi Veera mag-Ingles. Salit iginhuhubad ko an mga instruksyon ni Bugto Carbonneau ha yinaknan han Finland para kan Veera. Katapos nasantop namon nga mas nasasabtan ni Veera an teknikal nga mga termino ha yinaknan han Sweden, salit iginsasaysay ko ha iya an gramatika han Franses nga gamit ito nga yinaknan. Waray pag-iha nag-uuswag na kami ha Franses ngan nagtikang pag-aram han Malagasy, an lokal nga yinaknan.

An akon siyahan nga gindumarahan hin pag-aram ha Biblia ha Madagascar usa nga lalaki nga Malagasy la an yinaknan nga hinbabaroan. Ginbibiling ko an mga bersikulo ha akon Biblia ha yinaknan han Finland, ngan katapos ginbibiling namon ito nga mga bersikulo  ha iya Malagasy nga Biblia. Gutiay la hinduro an akon naisasaysay ha iya mahitungod han mga teksto, kondi waray pag-iha an kamatuoran han Biblia nagtubo ha kasingkasing hito nga tawo, ngan nag-uswag hiya ha pagpabawtismo.

Han 1963, ginbisita ni Milton Henschel nga tikang ha sentro nga opisina han mga Saksi ni Jehova ha Brooklyn an Madagascar. Waray pag-iha katapos hito, usa nga bag-o nga sanga nga opisina an gintukod didto, ngan ginpili ako nga paramangno han sanga, dugang pa ha akon buruhaton sugad nga paramangno han sirkito ngan distrito. Hinin bug-os nga peryodo, hura nga ginbibendisyonan kami ni Jehova. Tikang han 1962 tubtob han 1970, an kadamu han mga magwarali han Ginhadian ha Madagascar nag-uswag tikang ha 85 ngadto ha 469.

Usa ka adlaw han 1970, ha amon pag-uli tikang ha pagsangyaw, may nakita kami nga surat ha amon purtahan nga nag-oobligar ha ngatanan nga misyonero han mga Saksi ni Jehova ha pagreport ha opisina han nagdudumara han mga kahikayan han nasud. Didto ginsidngan kami han usa nga opisyal nga an gobyerno nag-oobligar ha amon nga bumaya dayon ha nasud. Han nagpakiana ako kon ano nga krimen an akon nabuhat nga kinahanglan man ako pabayaon, an opisyal siniring: “Mister Kuokkanen, waray ka nabuhat nga sayop.”

“Walo na ka tuig kami dinhi,” siniring ako. “Ini na an amon lugar. Diri kami mahimo bumaya dayon nga waray hinungdan.” Bisan pa han amon mga pangalimbasog, an ngatanan nga misyonero kinahanglan bumaya ha sulod hin usa ka semana. Iginsara an sanga nga opisina, ngan usa nga bugto hito nga lugar an nagtikang pagdumara han buruhaton. Antes bayaan an amon hinigugma nga kabugtoan ha Madagascar, kinarawat kami hin bag-o nga toka, ha Uganda.

Pagtikang Utro

Pipira ka adlaw tikang han amon pagbaya ha Madagascar, inabot kami ha Kampala, an kapital han Uganda. Nagtikang dayon kami pag-aram han Luganda, usa nga yinaknan nga sugad hin nagkakanta an tono kondi makuri gud pag-adman. Ginbuligan han iba nga misyonero hi Veera nga mahibaro anay han Ingles, ngan hito nga yinaknan nakasangyaw kami ha epektibo nga paagi.

An mapaso ngan mahulos-hulos nga klima han Kampala nakadaot han kahimsog ni Veera. Salit igintoka kami ha Mbarara, usa nga bungto ha Uganda nga mas maopay an klima. Kami an siyahan nga mga Saksi didto, ngan ha amon siyahan nga adlaw ha ministeryo, nagkaada kami makapadasig hinduro  nga eksperyensya. Nakikiistorya ako ha usa nga lalaki ha iya balay han ginawas an iya asawa tikang ha kusina. Margaret an iya ngaran, ngan namati hiya ha akon. Nagtikang hi Veera pagdumara hin pag-aram ha Biblia ha iya, ngan nag-uswag hiya. Nabawtismohan hiya ngan nagin madasigon nga magwarali han Ginhadian.

Araway ha Kakalsadahan

Han 1971, gintapos han girra sibil an kamurayawan ha Uganda. Usa ka adlaw nagkaada girra ha palibot han amon inuukyan ha Mbarara. Ito an panahon nga naeksperyensyahan ko an panhitabo nga akon iginhulagway ha tinikangan hini nga asoy.

Nakauli na hi Veera han inabot ako katapos ko magkinamang hin maiha ha kanal, nga diri nakikita han mga sundalo. Ha usa nga kanto han amon balay, naghimo kami hin “kuta” nga hinimo hin mga kutson ngan mga gamit. Ha sulod hin usa ka semana waray kami gawas-gawas ngan nagpinamati la kami ha sumat ha radyo. Usahay natalbog an mga bala ha bungbong samtang nahapa kami ha amon kuta. Diri kami nagsusugâ ha gab-i, basi diri hibaroan nga nakadto la kami ha balay. Makausa, kinadto an mga sundalo ha atubangan nga purtahan ngan sininggit. Waray kami pagkiwa, ngan mamingaw nga nag-ampo kan Jehova. Han natapos an araway, ginkadto kami han amon mga amyaw ngan ginpasalamatan kami nga talwas hira. Natoo hira nga ginpanalipdan kami ngatanan ni Jehova, ngan inuyon kami ha ira.

Nagpabilin nga kalmado an kahimtang tubtob han usa ka aga, hinbatian namon ha radyo nga ginbando han gobyerno han Uganda an mga Saksi ni Jehova. Nagsiring an brodkaster nga an ngatanan nga mga Saksi ni Jehova kinahanglan bumalik ha ira relihiyon hadto. Nagsari ako pagpangatadongan ha mga opisyal han gobyerno kondi waray ako maglampos. Katapos, kinadto ako ha opisina ni Presidente Idi Amin ngan nagpaeskedyol ha pakiistorya ha iya. Ginsidngan ako han resepsyonista nga okupado an presidente. Damu ka beses nga binalik ako, kondi waray ko gud makaistorya an presidente. Ha kataposan, han Hulyo 1973 kinahanglan na kami bumaya ha Uganda.

An Usa ka Tuig Nagin Napulo

Han ginbayaan namon an amon hinigugma nga kabugtoan ha Uganda naeksperyensyahan namon utro an kasubo nga amon inabat han ginpabaya kami ha Madagascar. Antes kumadto ha amon bag-o nga toka ha Senegal, nagbiyahe kami ngadto ha Finland. Didto, ginkansela an amon toka ha Senegal, ngan ginsidngan kami nga magpabilin ha Finland. Baga hin tapos na an amon buruhaton sugad nga mga misyonero. Ha Finland, nag-alagad kami sugad nga mga espesyal payunir ngan katapos ha sirkito nga buruhaton na liwat.

Han 1990, naibanan an pagkontra ha buruhaton ha Madagascar, ngan ginsurprisa kami han sentro nga opisina ha Brooklyn pinaagi ha pagpakiana kon karuyag ba namon kumadto para hin usa-ka-tuig nga toka. Karuyag namon kondi naatubang kami hin duha nga dagku nga ayat. Nagkikinahanglan hin pag-ataman an akon lagas na nga tatay, ngan hi Veera padayon nga nagkakaproblema ha pisikal. Nasubo ako han kamatay ni Tatay han Nobyembre 1990, kondi an nagtitikaopay nga kahimsog ni Veera naghatag ha amon hin paglaom ha pagbalik ha pagmisyonero. Binalik kami ha Madagascar han Septyembre 1991.

Usa la ka tuig an amon toka ha Madagascar, kondi inabot ito hin napulo. Durante hito nga panahon, nagdamu an mga magwarali tikang ha 4,000 ngadto ha 11,600. Nalilipay gud ako ha pag-alagad sugad nga misyonero. Kondi, usahay nanluluya ako, naghuhunahuna nga bangin ginpapasibay-an ko an pisikal ngan emosyonal nga mga panginahanglan han akon hinigugma nga asawa. Gintagan kami nga duha ni Jehova hin kusog ha pagpadayon. Ha kataposan, han 2001 binalik kami ha Finland, diin nagtatrabaho na kami ha sanga nga opisina tikang hito nga panahon. An amon kadasig para han Ginhadian nagpapadayon, ngan naghahandom pa gihapon kami han Aprika. Determinado kami nga lipayon hi Jehova diin man kami niya itoka.—Isaias 6:8.

[Mapa ha pahina 12]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

FINLAND

EUROPA

[Mapa ha pahina 14]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

APRIKA

MADAGASCAR

[Mapa ha pahina 15]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

APRIKA

UGANDA

[Retrato ha pahina 14]

Ha adlaw han amon kasal

[Mga Retrato ha pahina 14, 15]

Tikang ha buruhaton ha sirkito ha Finland, 1960 . . .

. . . ngadto ha pagmisyonero ha Madagascar, 1962

[Retrato ha pahina 16]

Kami ni Veera yana