Mga Kag-anak—Magin Maopay nga Susbaranan ha Iyo mga Anak

“AN MGA sikologo mahimo na umundang ha ira maiha na hinduro nga pagpinamiling han ekselente nga paagi ha pagpadaku hin maopay nga anak—diri tungod kay nabilngan na nira ito kondi tungod kay diri ito naeksister.” Ito an siring han repaso han Time nga magasin ha usa nga libro mahitungod ha pagpadaku hin anak. An libro marig-on nga nasiring nga siyahan nga nasusubad han kabataan an mga prinsipyo han ira kasangkayan, diri han ira mga kag-anak.

Diri naton maninigaran nga an pag-ipit han mga igkasi usa gud nga gamhanan nga impluwensya. (Proberbios 13:20; 1 Korinto 15:33) An kolumnista nga hi William Brown nagsiring: “Kon may-ada diri-relihiyoso nga Dios para ha tinedyer, ito amo an Dios han pagpahiuyon. . . . Para ha mga tinedyer, an pagin naiiba amo an girarauti nga mahimo mahitabo.” Kon napapakyas an mga kag-anak ha paghimo han kahimtang ha panimalay nga makalilipay ngan makaruruyag o diri hira naggagasto hin igo nga panahon ha ira mga anak—inin duha nga kahimtang komon ha okupado nga kalibotan yana—sugad hin gintutugotan nira an impluwensya han mga igkasi nga makadaot ha ira mga anak.

Dugang pa, durante hinin “kataposan nga mga adlaw,” an pamilya inaatake tungod kay, sugad han igintagna han Biblia, an mga tawo sobra kaokupado ha kwarta, kalipayan, ngan ha kalugaringon. Tungod hito, sadang ba kita mahipausa ha pakakita hin mga anak nga nagigin “maglaris ha mga ginikanan, diri magbaluson, diri mga baraan, waray gugma nga kinaiya”?—2 Timoteo 3:1-3.

An termino nga “gugma nga kinaiya,” sugad han pagkagamit ha Biblia, naghuhulagway han gugma ha pamilya. Ini nga gugma usa nga natural nga bugkos nga nagpapagios ha mga kag-anak ha pag-ataman han ira mga anak ngan ha mga anak nga magkaada daku nga gugma ha ira mga kag-anak. Kondi kon waray natural nga gugma an mga kag-anak, an mga anak mamimiling hin emosyonal nga suporta ha iba—kasagaran na ha ira kasangkayan, nga an mga prinsipyo ngan mga pamatasan bangin ira masubad. Kondi, ini nga kahimtang agsob nga mahimo malikyan kon gintutugotan han mga kag-anak an mga prinsipyo ha Biblia nga maggiya han ira kinabuhi sugad nga pamilya.—Proberbios 3:5, 6.

An Pamilya—Kahikayan nga Nagtikang ha Dios

Katapos pag-usahon hira Adan ngan Eva sugad nga bana ngan asawa, iginhatag han Dios ini nga sugo: “Magmabungahon kamo ngan magdamu ngan pun-on niyo an tuna.” Katapos hito, nagkaada na pamilya—tatay, nanay, ngan mga anak. (Genesis 1:28; 5:3, 4; Efeso 3:14, 15) Basi buligan an mga tawo ha pagpadaku han ira mga anak, ginhimo ni Jehova an pipira nga basihan nga bahin han pagin kag-anak nga natural nga kinaiya. Kondi diri pariho ha mga hayop, an mga tawo nagkikinahanglan hin dugang nga bulig, salit hi Jehova nagtagana hin sinurat nga mga giya para ha ira. Upod hito an mga giya ha moral ngan espirituwal ngan ha husto nga pagdisiplina ha kabataan.—Proberbios 4:1-4.

An Dios nagsiring labi na ha mga amay: “Ini nga mga pulong nga akon iginsugo ha imo hini nga adlaw mahasulod ha imo kasingkasing; ngan igtutdo mo hira kamainuyatmon ha imo mga anak, ngan maghimangraw ka mahitungod hini kon malingkod  ka ha imo balay, ngan kon maglalakat ka ha dalan, ngan kon ikaw mahigda, ngan ha imo pagbuhát.” (Deuteronomio 6:6, 7; Proberbios 1:8, 9) Tigamni nga kinahanglan anay ibutang han mga kag-anak an balaud han Dios ha ira kasingkasing. Kay ano nga importante ini? Tungod kay an klase han pagtutdo nga nakakapagios gud ha iba diri tikang ha baba kondi tikang ha kasingkasing. Mababantad la han mga kag-anak an kasingkasing han ira anak kon nagtututdo hira tikang ha ira kasingkasing. An sugad nga mga kag-anak magigin maopay liwat nga susbaranan ha ira mga anak, nga masayon makaabat kon diri hira sinsero.—Roma 2:21.

An Kristiano nga mga kag-anak ginsugo nga tutdoan an ira mga anak tikang ha pagkabata “han pagbansay ngan disiplina ngan han sagdon ngan paglaygay han Ginoo.” (Efeso 6:4, The Amplified Bible; 2 Timoteo 3:15) Tikang ha pagkabata? Oo! “Usahay kita nga mga kag-anak diri natapod ha mga kapasidad han aton mga anak,” nagsurat an usa nga iroy. “Aton ginmiminos an ira mga abilidad. May potensyal hira. Kinahanglan gamiton naton ito.” Oo, an kabataan naruruyag ha paghibaro, ngan kon gintututdoan han diosnon nga mga kag-anak, mahibabaro liwat hira ha paghigugma. An mga restriksyon nga iginpapatuman han mga kag-anak makakahimo ha ira mga anak nga umabat nga talwas ngan may seguridad. Tungod hito, an malampuson nga mga kag-anak nangangalimbasog ha pagin mahigugmaon nga mga sangkay, maopay nga mga kaistorya, ngan pasensyoso kondi marig-on nga mga magturutdo, nga nagtatagana hin maopay nga palibot diin makakag-uswag an ira mga anak. a

Panalipdi an Imo mga Anak

Ha usa nga surat ha mga kag-anak, usa nga nagtatagad nga prinsipal ha Alemanya an nagsurat: “Hinigugma nga mga kag-anak, gindadasig namon kamo nga magin mas interesado kamo mismo ha pagpadaku han iyo mga anak ngan diri ipasa ha telebisyon o ha kakalsadahan an ha pagkatinuod iyo bahin [ha responsabilidad para] ha pag-uswag han ira personalidad.”

An pagpasibaya ha anak ha telebisyon o ha kakalsadahan, sugad hin pagtugot ha espiritu han kalibotan nga makaimpluwensya ha personalidad han bata. (Efeso 2:1, 2) An espiritu han kalibotan nakontra ha espiritu han Dios ngan pariho hin makusog nga hangin, nagdadara han mga binhi han “tunan-on, lawasnon, yawan-on” nga panhunahuna ngan may kagawasan nga iginsisilsil ito ha hunahuna ngan kasingkasing han mga waray-eksperyensya o lurong. (Jakobo 3:15) Ini nga klase han panhunahuna, nga nakakadaot sugad hin banwa, ha kaurhian nakakalimbong han kasingkasing. Iginsaysay ni Jesus an resulta kon an aton kasingkasing nadadaot han maraot nga panhunahuna, ha pagsiring: “An maopay nga tawo han maopay nga manggad han iya kasingkasing, napagowa han maopay; ngan an maraot nga tawo ha maraot nga manggad, napagowa han maraot; kay an kahuraan han kasingkasing amo an iginyayakan han baba.” (Lukas 6:45) Salit, an Biblia nagsasagda ha aton: “Bantayi an imo kasingkasing ha bug-os nga kamaduruto; kay natikang dida an mga burabod han kinabuhi.”—Proberbios 4:23.

Syempre, an kabataan nagios sugad nga kabataan, ngan an iba may tendensya ha pagin matig-a an ulo, sarawayon pa ngani. (Genesis 8:21) Ano an mahihimo han mga kag-anak? ‘An kalurongan iginsasangbod ha kasingkasing han usa nga bata; kondi an pudlos ha pagbadlong magpapahirayo hini tikang ha iya,’ siring han Biblia. (Proberbios 22:15) Ginhuhunahuna ini han iba sugad nga mapintas nga pagtrato nga diri na napapanahon. Ha pagkamatuod, an Biblia nakontra ha berbal ngan pisikal nga panraugdaog. An “pudlos,” bisan kon usahay nag-uupod  hin literal nga pagsirot, nagrirepresentar han awtoridad han kag-anak nga iginpapadapat ha marig-on kondi mahigugmaon ngan husto nga paagi tungod han pagtagad han waray kataposan nga kaopayan han mga anak.—Hebreo 12:7-11.

Magmalipayon ha Kaliawan Upod han Imo mga Anak

Ha pagkamatuod, an kabataan kinahanglan mag-uyag ngan magkaada hin kaliawan basi magtubo ha husto nga paagi. Ginpapahimulosan han maaramon nga mga kag-anak an mga higayon ha pagparig-on han ira relasyon ha ira mga anak pinaagi ha pagkaada kaliawan kaupod han ira mga anak ha kada panahon nga posible. Hito nga paagi, diri la magigiyahan han mga kag-anak an ira mga anak ha pagpili han husto nga klase han kaliawan kondi maipapakita liwat nira ha ira mga anak nga ira gud ginpapabilhan an ira pakig-upod.

Usa nga Saksi nga tatay an nasiring nga agsob hiya makiuyag kaupod han iya anak nga lalaki kon nauli hiya tikang ha trabaho. An usa nga nanay nahinunumdom nga an mga board game amo an ira paborito nga mga uyag upod han iya mga anak. Usa nga adulto na nga babaye an nahinunumdom nga an iya pamilya naruruyag hadto ha pagbisikleta. Ini ngatanan nga anak mga adulto na yana, kondi an ira gugma ha ira mga kag-anak—ngan kan Jehova—marig-on pa gihapon, ngan nagtitikarig-on pa gud.

Oo, an mga kag-anak nga nagpapakita pinaagi ha pulong ngan buhat nga ira hinigugma an ira mga anak ngan nalilipay hira nga makaupod hira nakakasilsil hin hilarom nga impluwensya nga agsob nga nagpapadayon ha bug-os nga kinabuhi. Pananglitan, damu han naggradwar ha usa nga klase han Watchtower Bible School of Gilead an nagsumat nga tungod han susbaranan ngan pagdasig han ira mga kag-anak nga naghingyap hira ha pagsulod ha bug-os-panahon nga ministeryo. Maopay gud ito nga panurundon para ha mga anak ngan daku gud nga bendisyon para ha mga kag-anak! Oo, diri ngatanan nga kabataan aada ha kahimtang ha pagsulod ha bug-os-panahon nga ministeryo ha ira pagdaku, kondi hira ngatanan sigurado nga magpapahimulos ngan magpapasidungog ha mahadlukon ha Dios nga mga kag-anak nga nagin ira pinakaduok nga kasangkayan ngan susbaranan.—Proberbios 22:6; Efeso 6:2, 3.

Mahimo Maglampos an Solo nga mga Kag-anak

Yana, damu nga kabataan an nagtutubo ha mga panimalay nga may nagsusolo nga kag-anak. Bisan kon nakakadugang ini ha ayat han pagpadaku hin anak, posible an paglampos. An nagsusolo nga mga kag-anak madadasig han susbaranan ha Biblia ni Eunice, usa nga Judio nga Kristiano han siyahan nga siglo. Tungod kay diri-tumuroo an iya bana, posible gud nga waray hiya suportahi hito ha espirituwal. Bisan pa hito, susbaranan hiya ha pagtutdo kan Timoteo. An iya maopay nga impluwensya kan Timoteo tikang ha iya pagkaminasus-an, ngan an impluwensya ni Loida, an apoy ni Timoteo, nagin mas gamhanan kay han bisan ano nga nakakadaot nga impluwensya nga posible nagtikang ha pipira nga kakontemporaryo ni Timoteo.—Buhat 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:15.

Damu nga batan-on yana nga nagtubo nga may usa nga kag-anak nga diri-tumuroo o ha panimalay nga nagsusolo an kag-anak an nagpapakita hin mag-opay nga mga kalidad nga pariho han kan Timoteo. Pananglitan, hi Ryan, nga 22 anyos na yana ngan bug-os-panahon nga ministro, nagtubo ha panimalay nga nagsusolo an kag-anak upod han iya magurang nga lalaki ngan babaye. Parahubog an ira tatay, ngan gin-abandona an ira pamilya han kwatro anyos  hiya. “Determinado hi Nanay nga an amon pamilya magpadayon ha pag-alagad kan Jehova,” nahinumdom hi Ryan, “ngan ginios hiya uyon hito nga determinasyon ha iya bug-os nga kasingkasing.”

“Pananglitan,” nagsiring hi Ryan, “gintutugotan la kami ni Nanay nga makig-upod ha kabataan nga maopay nga impluwensya. Diri gud niya kami tinutugotan nga makig-upod hadton iginhuhulagway han Biblia sugad nga maraot nga mga kaupod, ha gawas man o ha sulod han kongregasyon. Iya liwat iginpasilsil ha amon an husto nga panhunahuna ha edukasyon.” Bisan kon an nanay ni Ryan pirme okupado ngan kapoy ha trabaho, waray ini makapugong ha iya ha pagkaada mahigugmaon nga interes ha iya mga anak. “Pirme niya karuyag nga makaupod ngan makaistorya kami,” nagsiring hi Ryan. “Pasensyoso hiya kondi marig-on nga magturutdo, ginbubuhat an iya gimaopayi basi masiguro nga regular nga nag-aaram kami han Biblia sugad nga pamilya. Kon may kalabotan ha mga prinsipyo ha Biblia, waray ha iya bokabularyo an pulong nga ‘kompromiso.’”

Ha paghinumdom mahitungod han iya pagkabata, nasantop ni Ryan nga an pinakagamhanan nga impluwensya hin tawo ha kinabuhi niya ngan han iya mga magurang amo an tikang ha nagsusolo nga kag-anak nga nahigugma gud ha Dios ngan ha iya mga anak. Salit, kamo nga Kristiano nga mga kag-anak—inasaw-an o balo, may-ada tumuroo nga padis o waray—ayaw pagpadaog ha kahulop o ha temporaryo nga mga ulang samtang nangangalimbasog kamo ha pagtutdo ha iyo mga anak. Usahay, an pipira nga batan-on, pariho ha makaragon nga anak, bangin bumaya ha kamatuoran. Kondi kon makita nira kon mationan-o kawaray-tumong ngan kabangis an kalibotan, bangin bumalik hira. Oo, ‘an matadong naglalakat ha iya kaligdong, bulahan an iya mga anak nga nasunod ha iya.’—Proberbios 20:7; 23:24, 25; Lukas 15:11-24.

[Footnote]

[Kahon/Mga Retrato ha pahina 11]

Ginpili han Dios an mga Kag-anak ni Jesus

Han ginpadara ni Jehova an iya Anak basi ig-anak sugad nga tawo, iya ginpili hin maopay an mga kag-anak ni Jesus. Makapainteres, iya ginpili an mapainubsanon ngan may kahadlok ha Dios nga mag-asawa nga waray magpaura kan Jesus hin sobra-sobra kondi nagtutdo ha iya han Pulong han Dios ngan han bili han maduruto nga pagbuhat ngan responsabilidad. (Proberbios 29:21; Pagtangis 3:27) Gintutdoan ni Jose hi Jesus hin pagpanday, ngan waray ruhaduha nga ginhangyo nira Jose ngan Maria hi Jesus, an ira suhag, nga buligan hira ha pag-ataman han ira iba pa nga mga anak, nga diri maminos ha unom.—Markos 6:3.

Mahahanduraw mo an pamilya ni Jose nga urosa nga nangangandam durante han Paskua para han tinuig nga pagbiyahe ngadto ha Jerusalem—200-kilometros nga balikan nga kinadaan nga klase hin pagbiyahe. Sigurado nga an pamilya nga siyam o sobra pa an membro kinahanglan magin organisado hin maopay para ha sugad kaiha nga biyahe. (Lukas 2:39, 41) Bisan pa han mga kakurian, waray ruhaduha nga ginpabilhan nira Jose ngan Maria ini nga mga okasyon, bangin ginpapahimulosan ito ha pagtutdo ha ira mga anak mahitungod han naglabay nga mga hitabo ha Biblia.

Samtang nagtutubo, hi Jesus padayon nga “nagpasakop” ha iya mga kag-anak, ha ngatanan nga panahon ‘nag-uuswag ha kinaadman ngan ha kahitaas ngan ha grasya ha Dios ngan ha mga tawo.’ (Lukas 2:51, 52) Oo, hira Jose ngan Maria napamatud-an nga takos han pagsarig ni Jehova. Maopay gud hira nga susbaranan para ha mga kag-anak yana!—Salmo 127:3.