An Pulong ni Jehova Buhi

Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han Proberbios

HI HADI Salomon han kadaan nga Israel “nagyakan hin tulo ka yukot nga sambingayan” o mga proberbio. (1 Hadi 4:32) Mababasa ba naton an iya maaramon nga mga puplunganon? Oo. Ha libro han Proberbios ha Biblia, nga natapos han mga 717 A.K.P., nakarekord an damu han mga proberbio ni Salomon. An ultimo la nga duha nga kapitulo an ginsisiring nga ginsurat hin iba—hi Agur nga anak ni Jake ngan hi Lemuel nga hadi. Kondi, an iba natoo nga an Lemuel usa pa nga ngaran ni Salomon.

An giniyahan nga mga puplunganon nga gintirok ha libro han Proberbios may-ada duha nga katuyoan—“ha paghibaro han kinaadman ngan han pagtutdo [“disiplina,” NW].” (Proberbios 1:2) Ini nga mga puplunganon nabulig ha aton ha pagkab-ot hin kinaadman, nga amo an abilidad ha pagsabot hin matin-aw ngan pag-aplikar han kahibaro ha pagsulbad hin mga problema. Pinaagi hito, nakarawat liwat kita hin disiplina, o pagbansay ha moral. An pagtagad hini nga mga proberbio ngan pagsunod ha sagdon hito mahimo makaapekto ha aton kasingkasing, makabulig ha aton nga magmalipayon, ngan magresulta hin kalamposan.—Hebreo 4:12.

‘KUHA HAN KINAADMAN NGAN KAPTI HIN MAOPAY AN PAGTUTDO’

(Proberbios 1:1–9:18)

“An kinaadman nasinggit hin daku dida ha kalsada,” siring ni Salomon. (Proberbios 1:20) Kay ano nga sadang kita mamati ha daku ngan matin-aw nga tingog hito? Gin-uunabi han Kapitulo 2 an damu nga kapulsanan han pagkaada kinaadman. Ginhihisgotan ha kapitulo 3 kon paonan-o magigin duok kan Jehova. Katapos, hi Salomon nagsiring: “An kinaadman amo an butang nga labaw; busa kuha han kinaadman; oo, lakip han ngatanan nga imo makukuha kuha han sarabotan. Kapti hin maopay an pagtutdo; ayaw hiya palakta.”—Proberbios 4:7, 13.

Ano an mabulig ha aton nga maatohan an imoral nga mga paagi han kalibotan? An kapitulo 5 han Proberbios nabaton: Gamita an abilidad ha paghunahuna, ngan kilalaha an nakakasulay nga mga paagi han kalibotan. Tagda liwat an mapait nga mga resulta han pagbuhat hin imoralidad. An sunod nga kapitulo nagpapahamangno kontra han mga buhat ngan disposisyon nga makakadaot han aton relasyon kan Jehova. An kapitulo 7 naghahatag hin may kapulsanan nga pagbuhayhag han ginbubuhat han imoral nga tawo. Ha kapitulo 8, an bili ngan pagkamakaruruyag han kinaadman iginpipresenta ha makapainteres nga paagi. An kapitulo 9, nga usa nga nakakapagios nga konklusyon ha mga proberbio nga ginhisgotan tubtob dinhi, iginpipresenta sugad nga makapaaghat nga ilustrasyon nga nagpapagios  ha aton nga mangalimbasog ha pagkab-ot hin kinaadman.

Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:

1:7; 9:10—Ha ano nga paagi nga an kahadlok kan Jehova “an tinikangan han hibaro” ngan “an tinikangan han kinaadman”? Kon waray an kahadlok kan Jehova, diri magkakaada hin kahibaro, tungod kay hiya an Maglalarang han ngatanan nga butang ngan an Awtor han Kasuratan. (Roma 1:20; 2 Timoteo 3:16, 17) Hiya an Surok mismo han ngatanan nga totoo nga kahibaro. Salit, an kahibaro nagtitikang ha matinalahuron nga kahadlok kan Jehova. An diosnon nga kahadlok amo liwat an tinikangan han kinaadman tungod kay diri magkakaada kinaadman kon waray kahibaro. Dugang pa, an tawo nga tawo nga waray kahadlok kan Jehova diri magamit han iya kahibaro ha pagpasidungog ha Maglalarang.

5:3—Kay ano nga an hostes gintatawag nga “babaye nga dumuruong”? An Proberbios 2:16, 17 naghuhulagway ha “babaye nga dumuruong” sugad nga usa nga “nakakalimot han kauyonan han iya Dios.” Bisan hin-o nga nagsisingba ha palso nga mga dios o nagbalewaray han Mosaiko nga Balaud, upod na an hostes, gintawag nga dumuruong.—Jeremias 2:25; 3:13.

7:1, 2—Ano an nahiuupod ha “akon mga pulong” ngan “akon mga sugo”? Dugang pa ha mga katutdoan han Biblia, ini nag-uupod han mga surundon, o mga regulasyon, ha pamilya nga ginhihimo han mga kag-anak para ha kaopayan han mga membro hito. An mga anak kinahanglan sumunod hini, ngan sugad man ha Kasuratanhon nga katutdoan nga ira nakakarawat ha ira mga kag-anak.

8:30—Hin-o an “labaw nga magburuhat”? Gintatawag han personipikasyon han kinaadman an iya kalugaringon nga labaw nga magburuhat. Gawas pa ha pagin makaruruyag nga literatura nga ginagamit ha pagsaysay han mga kalidad han kinaadman, ini nga personipikasyon nagtutudlok ha simboliko nga paagi ha suhag nga Anak han Dios, hi Jesu-Kristo, ha iya pag-eksister antes magin tawo. Maiha na antes pa hiya ipanganak ha tuna sugad nga tawo, ginhimo na hiya sugad nga ‘an tinikangan han dalan han Dios.’ (Proberbios 8:22) Sugad nga “labaw nga magburuhat,” aktibo nga nagbuhat hiya upod han iya Amay durante han paglaranga han ngatanan nga butang.—Kolosas 1:15-17.

9:17—Ano an “kinawat nga mga tubig,” ngan kay ano nga “matam-is” ito? Tungod kay iginpapariho han Biblia an pagpahimulos han seksuwal nga relasyon ha sulod han pag-asawa ha pag-inom hin nakakarepresko nga tubig tikang ha bubon, an kinawat nga mga tubig nagrirepresentar ha patago ngan imoral nga seksuwal nga relasyon. (Proberbios 5:15-17) An ideya han pagbuhat hito ha tago naghahatag hin impresyon nga ito nga mga tubig baga hin matam-is.

Mga Leksyon Para ha Aton:

1:10-14. Sadang kita magbantay nga diri madani ha maraot nga mga paagi han mga makasasala pinaagi han ira mga saad nga karikohan.

3:3. Sadang naton pabilhan hinduro an mahigugmaon-nga-pagkabuotan ngan pagkatangkod ngan ipakita ito hin dayag pariho hin marahalon hinduro nga kwintas. Kinahanglan liwat naton ipasilsil ini nga mga kalidad ha aton kasingkasing, gintatagad ito nga importante hinduro ha aton.

4:18. An espirituwal nga kahibaro hinay-hinay nga nag-uuswag. Basi magpabilin ha kalamrag, kinahanglan magpadayon kita ha pagpakita hin pagpaubos ngan kaaghop.

5:8. Kinahanglan kita magpahirayo ha ngatanan nga imoral nga impluwensya, pinaagi man ito ha musika, kaliawan, Internet, o mga libro ngan magasin.

5:21. Igbabalyo ba han usa nga nahigugma kan Jehova an iya maopay nga relasyon ha totoo nga Dios para la ha madaliay nga pagpahimulos hin kalipayan? Syempre diri! An pinakamarig-on nga motibo ha pagpabilin nga putli ha moral amo an kahibaro nga nakikita ni Jehova an aton ginbubuhat ngan may-ada kita baratunon ha iya.

6:1-5. Hini nga mga bersikulo, maopay gud an sagdon ha aton kontra ha ‘pagpasarig,’ o paghimo hin diri-maaramon nga transaksyon ha pinansyal, para ha iba! Kon katapos hin mas maopay nga pag-usisa aton nasantop nga baga hin diri maaramon an aton ginbuhat, sadang dayon naton ‘pugson an aton igkasi-tawo’ pinaagi hin determinado nga mga paghangyo ngan buhaton an aton bug-os nga mahihimo ha pagtadong han mga butang.

6:16-19. Mababasa dinhi an pito nga basihan nga kategoriya nga nag-uupod han haros ngatanan nga klase hin sayop. Sadang kita magpatubo hin kangalas hito.

6:20-24. An pagbansay nga basado ha Kasuratan  tikang ha pagkabata makakapanalipod ha usa tikang ha kahibitik ha seksuwal nga imoralidad. An mga kag-anak diri sadang magpasibaya ha paghatag han sugad nga pagbansay.

7:4. Sadang naton patuboon an gugma ha kinaadman ngan pagsabot.

INDIBIDUWAL NGA MGA PROBERBIO NGA NAGGIGIYA HA ATON

(Proberbios 10:1–29:27)

An iba pa han mga proberbio ni Salomon direkta ha punto nga mga puplunganon. Ha kadak-an iginpipresenta ito sugad nga pagpariho, pagtanding, ngan pagpakita han kaibahan, ngan naghahatag hin mapwersa nga mga leksyon ha paggawi, pagyakan, ngan disposisyon.

An kapitulo 10 tubtob 24 nagpapabug-at han bili han matinalahuron nga kahadlok kan Jehova. An mga proberbio ha kapitulo 25 tubtob 29 ginkopya han “mga tawo ni Hesekia an hadi ha Juda.” (Proberbios 25:1) Ini nga mga proberbio nagtututdo hin pagsarig kan Jehova ngan hin iba nga importante nga mga leksyon.

Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:

10:6—Paonan-o an ‘pagkamaraugdaog ginpuputos han baba han magraot’? Bangin nangangahulogan ini nga pinaagi hin makaruruyag nga mga pulong naitatago han magraot an ira maraot nga motibo nga dauton an iba. O mahimo nga tungod kay an magraot kinangangalasan ha kabug-osan, an ira nakakarawat nga maraot nga pagtratar nagpapahilom ha ira.

10:10—Paonan-o ‘an usa nga nakinhat han iya mata’ nagpapahinabo hin kasakit? “An waray pulos nga tawo” bangin diri la gumamit hin “baba nga malinarisnon” kondi mangalimbasog liwat ha pagtago han iya mga motibo pinaagi han mga sinyas han lawas, sugad han ‘pagkinhat han iya mata.’ (Proberbios 6:12, 13) Ini nga klase hin panlimbong mahimo magin hinungdan han duro nga kasakit ha hunahuna han iya biktima.

10:29—Ano an “dalan ni Jehova”? Nagtutudlok ini han paagi han pagtratar ni Jehova ha katawohan ngan diri ha paagi han pagkinabuhi nga sadang naton sundon. An pagtagad han Dios ha mga tawo nagpapasabot hin seguridad para ha mga waray kasaypanan kondi hin kabungkagan para ha magraot.

11:31—Kay ano nga an maraot sadang balosan hin labaw kay han matadong? An balos dinhi amo an sirot nga nakakarawat han kada tagsa. Kon an matadong nakakasala, disiplina an balos nga iya nakakarawat tungod han iya sayop. An maraot tinuyo nga nakakasala ngan nagdudumiri ha pagbuhat han maopay. Salit takos ngan nakarawat hiya hin daku nga sirot.

12:23—Paonan-o an usa “nagtatago han hibaro”? An pagtabon han kahibaro diri nagpapasabot nga diri gud ito iginpapakita han usa. Lugod, nagpapasabot ito nga an usa nagpapakita hin kahibaro ha maaramon nga paagi, diri ito iginhahambog.

14:17 (NW)—Ha ano nga paagi an “tawo nga may mga abilidad ha paghunahuna kinangangalasan”? An Hebreo nga mga pulong nga ginhubad nga “mga abilidad ha paghunahuna” mahimo mangahulogan hin hilarom nga pagsabot o hin maraot nga panhunahuna. An tawo nga may-ada magraot nga ideya, syempre kinangangalasan. Kondi sugad man liwat an tawo nga may-ada hilarom nga pagsabot nga nagamit han iya abilidad ha paghunahuna ngan nagpipili nga magin ‘diri kanan kalibotan.’—Juan 15:19.

18:19—Paonan-o an “nauurit nga bugto matirotig-a makuha kay han marig-on nga bungto”? Pariho han marig-on nga bungto nga ginlilikosan, an sugad nga tawo bangin magdumiri gud ha pagpasaylo. An diri pagkasinabot butnga niya ngan han nakasala masayon magin sugad gud hin ulang pariho hin “mga trangka han usa nga ilihan” o torre.

 Mga Leksyon Para ha Aton:

10:11-14. Basi magin makaparig-on an aton mga pulong, an aton hunahuna sadang mapuno hin husto nga kahibaro, an aton kasingkasing sadang mapagios han gugma, ngan an kinaadman sadang mag-impluwensya han nagawas ha aton baba.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Kinahanglan kita maghunahuna antes magyakan, ngan diri magyakan hin damu.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Karuyag ni Jehova nga magin tangkod kita ha aton mga transaksyon ha negosyo.

11:4. Kalurongan an pagtinguha hin materyal nga karikohan nga tungod hito napapasibay-an na an personal nga pag-aram ha Biblia, pagtambong ha katirok, pag-ampo, ngan ministeryo ha kanataran.

13:4. An ‘pag-ungara’ la hin responsabilidad ha kongregasyon o hin kinabuhi ha bag-o nga kalibotan kulang pa. Kinahanglan liwat kita magin maduruto ngan mauyatom nga mangalimbasog ha pagkab-ot han mga ginkikinahanglan.

13:24; 29:15, 21. An mahigugmaon nga kag-anak diri nagpapaura hin sobra o nagbabalewaray han mga sayop han iya anak. Lugod, an tatay o nanay nagios ha pagtadong han sugad nga mga sayop antes ito mabatasan.

14:10. Tungod kay an aton gihilarumi nga mga pagbati diri mahimo maipahayag hin eksakto ha ngatanan nga panahon o diri pirme masasabtan han mga nakakakita, may-ada limitasyon an pagliaw ha emosyon nga maihahatag han iba. Bangin kinahanglan ilubon naton an iba nga kakurian pinaagi han pagsarig kan Jehova gud la.

15:7. Diri naton sadang isumat dayon ha usa an ngatanan nga aton hinbabaroan, sugad la nga an parauma diri nagsasabwag han ngatanan nga binhi ha usa la nga dapit. An maaramon hinay-hinay nga nagsasabwag han iya kahibaro depende ha panginahanglan.

15:15; 18:14. An pagtipig hin positibo nga disposisyon mabulig ha aton nga mabilngan an kalipay, bisan ha nakakapasubo nga mga kahimtang.

17:24. Diri pariho han “lurong,” nga an mga mata ngan hunahuna sugad hin namamasyada imbes nga nakasentro ha importante nga mga butang, sadang naton pamilngon an pagsabot basi makagios kita hin maaramon.

23:6-8. Sadang kita magbantay kontra ha pakita la nga pagkamaabiabihon.

27:21. An pagdayaw mahimo magbuhayhag kon hin-o kita. Nagigin dayag an pagpaubos kon an pagdayaw nagpapagios ha aton nga kilalahon an aton utang nga kaburut-on kan Jehova ngan nag-aaghat ha aton nga padayon nga mag-alagad ha iya. An kawaray pagpaubos naibubuhayhag kon an pagdayaw nag-aaghat ha aton nga umabat hin pagin mas hitaas kay ha iba.

27:23-27. Ini nga mga proberbio, nga nagamit hin kahimtang ha huron, nagpapabug-at han bili han pagkakontento ha simple nga kinabuhi nga resulta han maduruto nga pagtrabaho. Sadang ito magpabug-at ha aton labi na han panginahanglan ha pagsarig ha Dios. a

28:5. Kon aton ‘pamilngon hi Jehova’ pinaagi ha pag-ampo ngan pag-aram han iya Pulong, kita ‘makakasabot han ngatanan’ nga ginkikinahanglan ha pag-alagad ha iya ha paagi nga iya kinakarawat.

MABUG-AT NGA MGA MENSAHE

(Proberbios 30:1–31:31)

An libro han Proberbios ha Biblia nagtatapos pinaagi hin duha nga magbug-at nga mensahe. (Proberbios 30:1; 31:1) Pinaagi hin mga pagtanding nga makapaaghat ha paghunahuna, an mensahe ni Agur naghuhulagway han kawaray-mahihimo han kahakog ha pagtagbaw ha usa, ngan nagpapakita ito han pagin diri-abat han mga paagi han nagsusulay ha usa nga daraga. b Nagpapahamangno liwat ito kontra han pagpahitaas ha kalugaringon ngan may-kasina nga pagyakan.

An mabug-at nga mensahe nga ginkarawat ni Lemuel ha iya nanay may-ada maopay nga sagdon mahitungod han paggamit han alaksiw ngan nakakahubog nga irinmon ngan mahitungod han paghukom uyon ha katadongan. An paghulagway ha maopay nga asawa natatapos ha sugad hini nga mga pulong: “Tagi hiya han bunga han iya mga kamot, ngan papagdayawa ha iya dida ha mga ganghaan an iya mga buhat.”—Proberbios 31:31.

Magkaada kinaadman, karawata an disiplina, patuboa an diosnon nga kahadlok, sarig kan Jehova. Birilhon gud nga mga leksyon an igintututdo han giniyahan nga mga proberbio! Ha bug-os naton nga mahihimo, iaplikar naton an sagdon hito ngan hito nga paagi mapapahimulosan naton an kalipay han ‘tawo nga nahahadlok kan Jehova.’—Salmo 112:1.

[Mga footnote]

[Retrato ha pahina 16]

Hi Jehova an Surok han ngatanan nga totoo nga kahibaro

[Retrato ha pahina 18]

Ano an iginpapasabot han ‘pagpasarang han hibaro’?