Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han Jeremias
An Pulong ni Jehova Buhi
Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han Jeremias
SIGURADO nga makaharadlok gud pamation an mga kalamidad nga iginpahayag ni Jeremias ha iya katawohan! An maopay hinduro pagkit-on nga templo nga sentro han pagsingba ha sulod hin sobra tulo ka siglo bug-os nga susunugon. An syudad han Jerusalem ngan an tuna han Juda magigin binayaan ngan guba, ngan an mga umurukoy hito dadad-on nga bihag. An rekord mahitungod hini ngan han iba pa nga kapahayagan han paghukom aada ha ikaduha han pinakahilaba nga mga libro han Biblia, an libro han Jeremias. Iginsasaysay liwat hito an naeksperyensyahan ni Jeremias mismo samtang matinumanon nga nag-aalagad hiya sugad nga propeta ha sulod hin 67 ka tuig. An impormasyon ha libro waray ipresenta sumala ha pagkasunod-sunod han panhitabo, kondi sumala ha topiko.
Kay ano nga sadang magin interesado kita ha libro han Jeremias? An natuman nga mga tagna hito nagpaparig-on han aton pagtoo kan Jehova, nga nagtutuman han iya mga saad. (Isaias 55:10, 11) An buruhaton ni Jeremias sugad nga propeta ngan an reaksyon han katawohan ha iya mensahe pariho ha kahimtang ha aton panahon. (1 Korinto 10:11) Dugang pa, an rekord mahitungod han pagtrato ni Jehova ha iya katawohan nagpapatin-aw han iya mga kalidad ngan sadang makaapekto hinduro ha aton.—Hebreo 4:12.
“AN AKON KATAWOHAN NAGBUHAT HIN DUHA NGA KARAT-AN”
Ginpili hi Jeremias sugad nga propeta han ika-13 ka tuig han pagmando ni Josia, an hadi han Juda, 40 ka tuig antes bungkagon an Jerusalem han 607 A.K.P. (Jeremias 1:1, 2) An kadak-an han mga mensahe nga iginpasamwak durante han nahibibilin nga 18 ka tuig han pagmando ni Josia nagbuhayhag han karaotan han Juda ngan nagpahayag han mga paghukom ni Jehova kontra hito. “Akon hihimoon an Jerusalem nga mga tambak,” siring ni Jehova, “ngan akon hihimoon an mga bungto han Juda nga binayaan, nga waray umurukoy.” (Jeremias 9:11) Kay ano? “Kay an akon katawohan nagbuhat hin duha nga karat-an,” siring niya.—Jeremias 2:13.
Ito nga mensahe naghisgot liwat mahitungod han pagpabalik ha mabinasulon nga nanhibilin. (Jeremias 3:14-18; 12:14, 15; 16:14-21) Kondi, iginsalikway an mensahero. Ginhampak hi Jeremias han “labaw nga punoan dida ha balay ni Jehova” ngan mag-aga nga iginbutang hiya ha pandugan.—Jeremias 20:1-3.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
1:11, 12—Kay ano nga an pagbantay ni Jehova ha iya pulong iginkaw-ing ha “tungkod nga almendra”? An kahoy nga almendra amo an usa han siyahan nga mga kahoy nga namumukad ha katsaringsing. Ha simboliko nga paagi hi Jehova ‘adlaw-adlaw nga nabangon ha sayo ngan nagpapakada han iya mga propeta’ basi pahamangnoan an iya katawohan mahitungod han iya mga paghukom, ngan padayon nga “nagbantay” hiya tubtob nga natuman ito.—Jeremias 7:25.
2:10, 11—Kay ano nga talagsahon gud an mga buhat han diri-matinumanon nga mga Israelita? Bisan kon an pagano nga mga nasud ha Kitim ha weste ngan ha Kedar ha este bangin nagdara hin mga dios han iba nga mga nasud basi idugang ha ira kalugaringon nga mga dios, waray hira maghunahuna nga bug-os nga saliwnan an ira mga dios hin langyawanon nga mga dios. Kondi, an mga Israelita binaya kan Jehova, ngan ira ginhimaya an waray kinabuhi nga mga imahen imbes han buhi nga Dios.
3:11-22; 11:10-12, 17—Kay ano nga igin-upod ni Jeremias an napulo-ka-tribo nga ginhadian ha norte ha iya mga kapahayagan, bisan kon an Samaria napukan na han 740 A.K.P.? Tungod ini kay an kabungkagan han Jerusalem han 607 A.K.P. usa nga kapahayagan han paghukom ni Jehova ha bug-os nga nasud han Israel, diri la ha Juda. (Esekiel 9:9, 10) Dugang pa, katapos mapukan an napulo-ka-tribo nga ginhadian, padayon nga gintagad ha Jerusalem an kaopayan hito, tungod kay padayon nga igin-upod ha mensahe han mga propeta han Dios an mga Israelita.
4:3, 4—Ano an kahulogan hini nga sugo? Kinahanglan iandam, pahumukon, ngan limpyohan han diri-matinumanon nga mga Judio an ira kasingkasing, nga iginpariho ha tuna. Kinahanglan kuhaon nira an “mga kayopapis” han ira mga kasingkasing, karuyag sidngon, kuhaon an mahugaw nga mga panhunahuna, pagbati, ngan motibo. (Jeremias 9:25, 26; Buhat 7:51) Nagkinahanglan ini hin pagbag-o ha paagi han pagkinabuhi—tikang ha pagbuhat hin maraot ngadto ha pagbuhat han mga buruhaton nga nagriresulta hin bendisyon han Dios.
4:10; 15:18—Ha ano nga paagi ginlimbongan ni Jehova an iya rebelyoso nga katawohan? Ha panahon ni Jeremias, may-ada mga propeta nga ‘nananagna hin buwa.’ (Jeremias 5:31; 20:6; 23:16, 17, 25-28, 32) Waray hira pugngi ni Jehova ha pagpasamwak hin malimbong nga mga mensahe.
16:16—Ano an iginpapasabot han kan Jehova ‘pagpakuha hin damu nga mangirisda’ ngan hin “damu nga mangaranop”? Mahimo ini magtudlok ha pagpadara hin kaaway nga kasundalohan basi pamilngon an diri-matinumanon nga mga Judio nga huhukman ni Jehova. Kondi, kon tatagdon naton an ginsiring han Jeremias 16:15, ini nga bersikulo mahimo liwat magpasabot han pagbiling ha mabinasulon nga mga Israelita.
20:7—Ha ano nga paagi nagin “makurukusog” hi Jehova kay ha kan Jeremias ngan ginpatuod, o ginlimbongan hiya? Tungod kay hi Jeremias waray pamatii, iginsalikway, ngan gintimaraot han iginpapasamwak niya an mga paghukom ni Jehova, bangin inabat niya nga waray na hiya kusog ha pagpadayon. Kondi, nagin mas makusog hi Jehova kay han sugad nga mga tendensya, ngan iya gintagan hi Jeremias hin kusog basi makapadayon. Hito nga paagi ginlimbongan ni Jehova hi Jeremias pinaagi han paggamita ha iya ha pagtuman han buruhaton nga ginhunahuna niya nga diri niya mahihimo.
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:8. Usahay mahimo luwason ni Jehova an iya katawohan tikang ha pagtimaraot—bangin gamiton niya an mga hukom nga waray dinadapigan, saliwnan an nakontra nga mga opisyal hin makatadunganon nga mga opisyal, o hatagan hin kusog an iya mga magsiringba basi makailob.—1 Korinto 10:13.
2:13, 18. An diri-matinumanon nga mga Israelita nagbuhat hin duha nga magraot nga butang. Ginbayaan nira hi Jehova, an sigurado nga surok han bendisyon, giya, ngan panalipod. Ngan naghimo hira para ha ira kalugaringon hin simboliko nga mga tangke pinaagi han pakig-alyansa ha militar ha Ehipto ngan Asirya. Ha aton panahon, kon aton babayaan an matuod nga Dios basi karawaton an mga pilosopiya ngan teoriya han tawo ngan an politika han kalibotan, mangangahulogan ito nga aton ginsasaliwnan an “burabod han buhi nga mga tubig” hin “mga tangke nga buong.”
6:16. Ginsagda ni Jehova an iya rebelyoso nga katawohan nga umundang hin madaliay, usisahon an ira kalugaringon, ngan bumalik ha mga “agianan” han ira matinumanon nga mga kaapoy-apoyan. Diri ba angay naton usisahon an aton kalugaringon ha panapanahon basi masiguro kon naglalakat gud ba kita ha dalan nga karuyag ni Jehova nga aton paglaktan?
7:1-15. An pagsarig ha templo ngan pagtagad hito sugad hin anting-anting waray makaluwas ha mga Judio. Sadang kita maglakat pinaagi han pagtoo, diri pinaagi han aton nakikita.—2 Korinto 5:7.
15:16, 17. Pariho kan Jeremias, mahimo naton maatohan an panluya. Mahihimo naton ito pinaagi han pagkalipay ha seryoso nga personal nga pag-aram ha Biblia, pinaagi han pagdayaw han ngaran ni Jehova ha ministeryo, ngan pinaagi han paglikay ha maraot nga mga kaupod.
17:1, 2. Tungod han sala han katawohan han Juda, waray malipay hi Jehova ha ira mga halad. Diri kakarawaton an aton mga halad han pagdayaw kon mahugaw kita ha moral.
17:5-8. Takos han aton pagsarig an mga tawo ngan mga institusyon kon nagios la hira uyon ha kaburut-on han Dios ngan ha mga prinsipyo han Biblia. May kalabotan ha mga isyu sugad han kaluwasan ngan totoo nga kamurayawan ngan kasigurohan, maaramon an pagsarig kan Jehova gud la.—Salmo 146:3.
20:8-11. Kinahanglan diri naton tugotan nga an kawaray interes, pagkontra, o pagtimaraot magwara han aton kadasig ha buruhaton nga pagsangyaw han Ginhadian.—Jakobo 5:10, 11.
“DAD-A AN IYO MGA LIOG HA ILAROM HAN YUGO HAN HADI HA BABILONYA”
Iginpahayag ni Jeremias an mga paghukom kontra ha ultimo nga upat nga hadi han Juda ngan kontra ha palso nga mga propeta, iresponsable nga mga magbarantay, ngan magraot nga mga saserdote. Gin-unabi ni Jehova an matinumanon nga nanhibilin sugad nga mag-opay nga igos pinaagi han pagsiring: “Akon isisiplat an akon mga mata ngada ha ira para ha kaopayan.” (Jeremias 24:5, 6) Tulo nga tagna ha kapitulo 25 an nagsusumaryo han mga paghukom nga iginsaysay hin detalyado ha sunod pa nga mga kapitulo.
An mga saserdote ngan mga propeta nagsarabot ha pagpatay kan Jeremias. An iya mensahe: kinahanglan magserbi hira ha hadi han Babilonya. Hi Jeremias nagsiring kan Hadi Sedekia: “Dad-a an iyo mga liog ha ilarom han yugo han hadi ha Babilonya.” (Jeremias 27:12) Kondi, “hiya nga nag-atag kan Israel magtitirok ha iya [Israel].” (Jeremias 31:10) An mga Rekabita ginsaaran hin bendisyon han Dios tungod han ira pagkamatinumanon. Hi Jeremias “iginsulod ha ruwang han bantay.” (Jeremias 37:21) Ginbungkag an Jerusalem, ngan an kadam-an han mga umurukoy hito gindara nga bihag. Hi Jeremias ngan an iya sekretaryo nga hi Baruk kaupod han mga iginbilin. Bisan kon ginpahamangnoan hira ni Jeremias nga diri hira lumakat, adton nagkahadlok kinadto ha Ehipto. An mensahe ni Jeremias mahitungod han mga nasud iginsasaysay ha kapitulo 46 tubtob 51.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
22:30—Ini ba nga sugo nagwara han katungod ni Jesu-Kristo ha trono ni David? (Mateo 1:1, 11) Waray. Ginpugngan hini nga sugo an bisan hin-o nga tulin ni Jehoyakin ha ‘paglingkod dida ha trono ni David ha Juda.’ Hi Jesus magmamando tikang ha langit, diri tikang ha trono ha Juda.
23:33—Ano an “pinas-an ni Jehova”? Ha panahon ni Jeremias, an importante nga mga mensahe nga iya iginpahayag mahitungod ha kabungkagan han Jerusalem nagin sugad hin pinas-an ha iya mga igkasi-tuminungnong. Sugad nga resulta, an diri-masinugtanon nga katawohan nagin pinas-an liwat ni Jehova salit isasalikway niya hira. Ha sugad man nga paagi, an mensahe han Kasuratan mahitungod han tiarabot nga kabungkagan han Kakristianohan usa nga pinas-an ha Kakristianohan, ngan an mga tawo nga diri namamati ha mensahe mabug-at gud nga pinas-an han Dios.
31:33—Ha ano nga paagi nahisurat ha mga kasingkasing an balaud han Dios? Kon an usa nga tawo nahigugma gud ha balaud han Dios ngan ginhihingyap gud niya nga buhaton an kaburut-on ni Jehova, masisiring nga an balaud han Dios nahisurat ha iya kasingkasing.
32:10-15—Ano an katuyoan han paghimo hin duha nga sinurat nga kontrata para ha uusa nga transaksyon? An kasuratan nga diri selyado ginagamit nga reperensya. An kasuratan nga selyado amo an kopya para ha pagparig-on han pagkahusto han diri-selyado nga kasuratan kon kinahanglanon. Pinaagi han pagsunod ha makatadunganon nga legal nga mga pamaagi bisan ha pakigtransaksyon ha usa nga paryente ngan igkasi-tumuroo, ipinakita ni Jeremias ha aton an maopay nga susbaranan.
33:23, 24—Ano an “duha nga panimalay” nga gin-unabi dinhi? An usa amo an hadianon nga panimalay ha katulinan ni Hadi David, ngan an usa pa amo an saserdotehanon nga panimalay han mga tulin ni Aaron. Han ginbungkag an Jerusalem ngan an templo ni Jehova, baga hin ipinakita hini nga iginsalikway na ni Jehova inin duha nga panimalay ngan diri na hiya magkakaada hin ginhadian ha tuna o diri na mahibabalik an pagsingba ha iya.
46:22—Kay ano nga an tingog han Ehipto iginpariho ha kanan halas? Mahimo ini magtudlok ha pag-atras han Ehipto tungod han kapirde, sugad hin nasitsit nga halas kon naatras ito. Posible liwat ito magtudlok ha gutiay nga tingog hito nga nasud tungod han pakaeksperyensya hin kalamidad. Ipinapakita liwat hini nga pagtanding nga kawang la an pagbutang han mga Paraon han Ehipto hin imahen han sagrado nga halas ha ira turban tungod kay natoo hira nga pananalipdan hira han halas nga dios nga hi Uatchit.
Mga Leksyon Para ha Aton:
21:8, 9; 38:19. Bisan ha ultimo nga takna, iginhatag ni Jehova an mapipilian ha diri mabinasulon nga mga umurukoy han Jerusalem, nga takos mamatay. Oo, “an iya mga kalooy daku.”—2 Samuel 24:14; Salmo 119:156.
31:34. Nakakaliaw gud an paghibaro nga diri gindudumdom ni Jehova an mga sala hadton iya ginpapasaylo ngan diri niya hira sisirotan ha tidaraon!
38:7-13; 39:15-18. Diri hinngangalimtan ni Jehova an aton matinumanon nga pag-alagad, upod na an aton ‘pagmangno ha mga baraan.’—Hebreo 6:10.
45:4, 5. Sugad han kahimtang durante han ultimo nga mga adlaw han Juda, an “kataposan nga mga adlaw” hinin presente nga sistema han mga butang diri amo an panahon ha pamiling hin “dagku nga mga butang,” sugad han karikohan, pagkaprominente, o kasigurohan ha materyal.—2 Timoteo 3:1; 1 Juan 2:17.
GINSUNOG AN JERUSALEM
Ika-11 na ka tuig han pagmando ni Sedekia, han tuig 607 A.K.P. Ha sulod han naglabay nga 18 ka bulan, ginlikosan na ni Hadi Nabukodonosor an Jerusalem. Ha ikapito nga adlaw han ikalima nga bulan han ika-19 nga tuig han pagmando ni Nabukodonosor, kinada ha Jerusalem hi Nebusaradan, an punoan han mga bantay han hadi. (2 Hadi 25:8) Gin-usisa ni Nebusaradan an kahimtang, bangin tikang ha iya kampo ha gawas han mga pader han syudad, ngan nagplano hiya kon ano an bubuhaton. Paglabay hin tulo ka adlaw, ha ikanapulo han bulan, sinulod hiya ha Jerusalem. Ngan iya ginsunog an syudad.—Jeremias 52:12, 13.
Detalyado nga igin-asoy ni Jeremias an kapukan han Jerusalem. An iya paghulagway nagin basihan han mga kanta han kabido. Ini nga mga kanta aada ha libro han Mga Pagtangis ha Biblia.
[Retrato ha pahina 8]
Upod ha mga kapahayagan ni Jeremias an paghukom ni Jehova kontra ha Jerusalem
[Retrato ha pahina 9]
Paonan-o hi Jehova nagin “makurukusog” kay ha kan Jeremias?
[Retrato ha pahina 10]
“Sugad hini nga mag-opay nga mga igos, amo man an akon pagtagad han mga bihag ha Juda.”—Jeremias 24:5