Matatapos Pa ba an Kamadarahog?

DAMU an mauyon dayon nga an kahakog usa han nangunguna nga hinungdan han kamadarahog ha kalibotan yana. An pagpabug-at ha makikalugaringon nga estilo han pagkinabuhi nagriresulta hin sosiedad diin an kadam-an interesado la ha kalugaringon. Bubuhaton han damu an bisan ano basi makuha an ira karuyag, ngan agsob nga nagriresulta ito ha madarahog nga mga buhat. Nahitatabo ini diri la ha mga indibiduwal kondi ha ngatanan nga nasud liwat.

An kinabuhi han mga igkasi-tawo baga hin diri na importante. May mga tawo nga nalilipay pa ngani ha pagin madarahog. Naliliaw hira hito, pariho hin mga kriminal nga nasiring nga nandadaot hira ha iba tungod la kay nalilipay hira ha pagbuhat hito. Ngan kumusta man an damu hinduro nga tawo nga naruruyag ha madarahog nga mga salida nga nag-aaghat ha industriya han pelikula nga kumita tikang hito? An permanente nga pagkinita hin brutal nga mga buhat ha mga pelikula ngan ha mga sumat nagwawara han pagpaid han damu nga tawo.

Agsob nga nakakadaot ha panhunahuna an kamadarahog ngan nag-aaghat ha ginbuhatan hito nga magin madarahog liwat. Ha paghisgot mahitungod ha kamadarahog tungod han kabangis, hi Noemí Díaz Marroquín nga nagtututdo ha National Autonomous University of Mexico nasiring: “An kamadarahog nahibabaroan, bahin ito han kultura . . . Nahibabaro kita ha pagbuhat hin madarahog tungod han impluwensya ngan pag-aghat han aton palibot.” Tungod hito, an mga nabiktima han pag-abuso mahimo liwat man-abuso ha iba, bangin ha pariho nga paagi han gin-abuso hira.

Ha iba nga kahimtang, adton nagamit hin alkohol ngan droga ha sayop nga paagi mahimo magin madarahog. Upod liwat hito an mga indibiduwal nga diri tagbaw ha ira gobyerno tungod kay diri hito igintatagana an panginahanglan han mga tawo. An iba ha ira, tungod kay determinado ha pagpahayag han ira mga opinyon, nagigin madarahog ngan nag-aaghat hin terorismo ngan tungod hito agsob nga an mga inosente an nag-aantos.

Kondi bangin ka maghunahuna: ‘Naglulugaring la ba an mga tawo ha pagbuhat hin madarahog? Ano an nag-aaghat han kamadarahog yana?’

Hin-o Gud an Nag-aaghat han Kamadarahog?

An Biblia nagsusumat ha aton nga hi Satanas nga Yawa nangangalimbasog gud ha pag-impluwensya hini nga kalibotan, salit tinatawag hiya nga an “dios hini nga kalibotan.” (2 Korinto 4:4) Hiya an pinakahakog ngan pinakamadarahog nga persona ha uniberso. Husto nga iginhulagway hiya ni Jesus sugad nga ‘parapamatay’ ngan an ‘amay han buwa.’—Juan 8:44.

Tikang pa han nagtalapas hira Adan ngan Eva, an mga tawo impluwensyado na han gahum ni  Satanas. (Genesis 3:1-7, 16-19) Paglabay hin mga 15 ka siglo katapos talapason han siyahan nga mag-asawa hi Jehova, nagpakatawo an rebelyoso nga mga anghel, nakigrelasyon ha kababayin-an, ngan nagin amay hin mga higante nga gintawag nga Nepilim. Ano nga pangirilal-an an nagpaiba ha ira? Binabaton ito han ira ngaran. Nangangahulogan ito hin “an mga parahulog.” Matin-aw nga magbangis hira nga indibiduwal nga nagdara han kamadarahog ngan karaotan nga mawawara la pinaagi han baha nga ginpahinabo han Dios. (Genesis 6:4, 5, 17) Bisan kon nagkamatay an mga Nepilim ha Baha, binalik an ira mga amay ha lugar han mga espiritu sugad nga diri nakikita nga mga demonyo.—1 Pedro 3:19, 20.

An kamadarahog han rebelyoso nga mga anghel nakita ha bata nga ginsudlan hin demonyo ha panahon ni Jesus. Pauroutro nga nangurog an bata tungod hito, ngan ginpapahinabo hito nga kumadto hiya ha kalayo ngan ha tubig basi madaot hiya. (Markos 9:17-22) Matin-aw nga an sugad nga “espirituhanon nga kasundalohan han kamaraotan” nagpapakita han waray kalooy nga personalidad han ira madarahog nga punoan nga kumander, hi Satanas nga Yawa.—Efeso 6:12.

Yana, an impluwensya han demonyo padayon nga nag-aaghat ha katawohan nga magin madarahog, sugad han igintagna ha Biblia: “Ha kataposan nga mga adlaw, maabot an magpakalilisang nga mga panahon. Kay an mga tawo magmamahigugmaon ha ira kalugaringon, . . . hambog, palabilabihon, . . . diri magbaluson, diri mga baraan, waray gugma nga kinaiya, diri sadang malukmay, maglibakon, diri mag-ilubon, magpintas, waray gugma ha kaopayan, mga maglingo, batinguran, pagdadayaw, mahigugmaon ha kalipayan labi kay ha paghigugma ha Dios; nga may mga dagway ha pagtahod ha Dios, kondi ginwara nira an iya gahum: Pahirayo man ha ira.”—2 Timoteo 3:1-5.

Iginpapahibaro han mga tagna ha Biblia nga an aton panahon labi nga makuri tungod kay katapos iestablisar an Ginhadian han Dios pinaagi kan Kristo Jesus han 1914, hi Satanas ngan an iya mga demonyo ginpaiwas tikang ha langit. An Biblia nasiring: “Kairo han tuna ngan han dagat: kay an yawa linusad ha iyo, nga may daku nga kasina, kay hinbaroan niya nga halipot na la nga oras iton iya pag-ukoy.”—Pahayag 12:5-9, 12.

Nangangahulogan ba ini nga diri mahimo mag-uswag an kahimtang? Hi Díaz Marroquín, nga ginkotar kanina, nasiring nga “an mga tawo may kapas ha diri na pagbuhat” han magraot nga pamatasan. Kondi, tungod han impluwensya ni Satanas nga kalyap ha tuna yana, imposible nga diri na buhaton han tawo an kamadarahog kon diri niya tutugotan an naiiba, superyor nga pwersa nga makaimpluwensya han iya panhunahuna ngan paggios. Ano ini nga pwersa?

Posible an mga Pagbag-o—Paonan-o?

Makalilipay nga an baraan nga espiritu han Dios amo an pinakagamhanan nga pwersa, ngan mahimo hito madaog an bisan ano nga impluwensya han demonyo. Igin-aaghat hito an gugma ngan an kaopayan han katawohan. Basi mapuno han espiritu han Dios, kinahanglan likyan han ngatanan nga naruruyag nga lipayon hi Jehova bisan an panggawi nga nagpapakita hin diri duro kamadarahog. Nagkikinahanglan ini hin pagbag-o han personalidad han usa basi maipahiuyon ha kaburut-on han Dios. Ngan ano ito nga kaburut-on? An aton pagsubad ha paagi han Dios tubtob ha aton mahihimo. Nag-uupod ini han pagtagad naton ha iba sugad han pagtagad ha ira han Dios.—Efeso 5:1, 2; Kolosas 3:7-10.

An pag-aram ha pamaagi han Dios ha pagdumara han mga butang magkukombinse ha imo nga diri gud hi Jehova nagpapakita hin kawaray-interes ha iba. Diri gud hiya nagmamaltrato hin bisan hin-o nga tawo o anoman nga hayop. a (Deuteronomio 22:10; Salmo 36:7; Proberbios 12:10) Nangangalas hiya ha kamadarahog ngan ha ngatanan nga nagbubuhat hito. (Proberbios 3:31, 32) An bag-o nga personalidad nga iginpapakultibar ni Jehova ha mga Kristiano nabulig ha ira nga tagdon nira an iba sugad nga mas labaw ha ira ngan tahuron hira. (Filipos 2:2-4) Iton bag-o nga Kristiano nga personalidad nag-uupod han ‘kinasingkasing nga pagpuangon, pagkalooy, pagpaubos, pagkaaghop, pagkamailob.’ Diri  sadang hingalimtan an gugma, tungod kay ito “an higot han pagkahingpit.” (Kolosas 3:12-14) Diri ka ba nauyon nga magigin naiiba gud an kalibotan kon mapuno ini hin tawo nga mahigugmaon?

Kondi, bangin maghunahuna ka kon posible gud ba magpadayon an bag-o nga maopay nga personalidad. Bueno, tagda an totoo ha kinabuhi nga ehemplo. Nahiaraan na ni Martín b nga singgitan an iya asawa ha atubangan mismo han ira mga anak ngan ginkakastigo hinduro hiya. Makausa nagin sobra na hinduro ito salit kinahanglan dumalagan an kabataan ngadto ha ira mga amyaw basi magpabulig. Paglabay hin mga tuig, an pamilya nagtikang mag-aram han Biblia ha mga Saksi ni Jehova. Hinbaroan ni Martín kon ano nga klase hin tawo sadang hiya magin ngan kon paonan-o niya tatratuhon an iba. Nakagbag-o ba hiya? An iya asawa binaton: “Ha naglabay, kon nawawarayan pasensya an akon bana, sugad hin nagigin iba hiya nga tawo. Tungod hini, masamok an amon kinabuhi ha sulod hin maiha nga panahon. Diri igo an mga pulong basi ipahayag an akon pagpasalamat kan Jehova ha pagbulig kan Martín nga magbag-o. Yana maopay na gud hiya nga amay ngan bana.”

Usa la ito nga kahimtang. Ha bug-os nga tuna, an minilyon nga nag-aaram han Biblia ha mga Saksi ni Jehova inundang na ha pagin madarahog. Oo, posible an pagbag-o.

Hirani Na Mawara an Ngatanan nga Kamadarahog

Ha diri na maiha, an Ginhadian han Dios—an gobyerno nga naestablisar na yana ha langit nga may mapinairon nga Magmarando, hi Kristo Jesus—magpapadapat han iya bug-os nga awtoridad ha tuna. Ginpaiwas na hito ha langit hi Satanas, an burabod han ngatanan nga kamadarahog, ngan an iya mga demonyo. Diri mag-iiha, tatagbawon na han Ginhadian han Dios an mga kinahanglanon han mga sakop hito ha tuna nga mahigugmaon han kamurayawan. (Salmo 37:10, 11; Isaias 11:2-5) Ito la an totoo nga solusyon ha mga problema ha kalibotan. Kondi, kumusta man kon samtang naghuhulat ka hini nga Ginhadian, mabiktima ka han kamadarahog?

 An pagbulos hin kamadarahog liwat diri makakabulig. Magriresulta la ito ha pagdamu han kamadarahog. Gin-aaghat kita han Biblia nga sumarig kan Jehova, nga ha iya itinanda nga panahon ‘maghahatag ha tagsa nga tawo sumala han iya mga paagi, sumala han bunga han iya mga binuhatan.’ (Jeremias 17:10) (Kitaa an kahon nga “Kon Paonan-o Aatubangon an Kamadarahog.”) Oo, bangin nag-aantos ka tungod ha pagin biktima hin madarahog nga krimen. (Eklesiastes 9:11) Kondi, mahimo bag-ohon han Dios an mga resulta han bisan ano nga kamadarahog, bisan an kamatayon. Sumala ha iya saad, mababanhaw adton aada ha iya panumdoman nga nagkamatay na tungod han kamadarahog.—Juan 5:28, 29.

Bisan kon posible pa kita mabiktima han kamadarahog, maliliaw kita pinaagi ha pagkaada duok nga relasyon ha Dios ngan marig-on nga pagtoo ha iya mga saad. Tagda hi Sara nga nagsolo ha pagpadaku han iya duha nga anak nga lalaki ngan ha pagsiguro nga maopay an ira edukasyon. Han lagas na hiya, ginbayaan hiya han iya mga anak, ngan waray hiya buligi ha pinansyal o atamana han nagkasakit hiya. Kondi, hi Sara, nga Saksi na yana, nasiring: “Bisan kon diri ko malikyan nga masubo, waray ako pabay-i ni Jehova. Inaabat ko an iya bulig pinaagi han akon espirituwal nga kabugtoan nga pirme nag-aataman ha akon. Natoo gud ako nga ha diri maiha susulbaron niya diri la an akon problema kondi an problema han ngatanan nga nasarig ha iya gahum ngan nagbubuhat han iya iginsusugo.”

Hin-o an espirituwal nga kabugtoan nga ginhihisgotan ni Sara? Hira amo an iya igkasi-Kristiano nga mga Saksi ni Jehova. Kaupod hira han bug-os-kalibotan nga magburugto han mapinairon nga mga tawo nga kombinsido nga hirani na gud mawara an kamadarahog. (1 Pedro 2:17) Diri magpapabilin an usa nga amo an responsable gud han kamadarahog, hi Satanas nga Yawa, o an bisan hin-o nga nagios hin pariho ha iya. Ini nga “panahon han kamadarahog,” sugad han tawag hito han usa nga parasurat, mawawara na. Kay ano nga diri mag-aram mahitungod hini nga paglaom pinaagi ha pakiistorya ha usa han mga Saksi ni Jehova?

[Mga footnote]

[Kahon ha pahina 6]

Kon Paonan-o Aatubangon an Kamadarahog

An Pulong han Dios nagtatagana hin praktikal nga sagdon mahitungod ha paagi han pag-atubang han kamadarahog. Tagda kon paonan-o mo maiaaplikar an masunod nga mga pulong han kinaadman:

“Ayaw ikaw siring: Akon babalsan an karaotan. Hulat kan Jehova, ngan hiya magluluwas ha imo.”—Proberbios 20:22.

“Kon makakita ka han pagtalumpigos ha mga kablas, ngan han pungka nga pagkuha han kasubayan ngan han pagkamatadong . . . ayaw hipausa han bagay: kay an usa nga hiruhitaas pa kay han hitaas nagtatagad.”—Eklesiastes 5:8.

“Bulahan an mga maaghop, kay hira makakapanunod han tuna.”—Mateo 5:5.

“Busa, an ngatanan nga mga butang, nga buot niyo ipapagbuhat han mga tawo ha iyo, buhata man niyo ha ira.”—Mateo 7:12.

“Diri kamo magbayad bisan kanay hin maraot ha maraot; magtitinguha kamo ha mga maopay nga bagay ha atubangan han ngatanan nga mga tawo. Kon sadang mahimo, sugad han nahitutungod ha iyo, makigmurayaw kamo ha ngatanan nga mga tawo. Diri kamo bumalos, mga hinigugma, kondi tagi niyo hin lugar an kasina han Dios; kay nahisurat na: Akon an pagbalos; ako an mabayad, siring han Ginoo.”—Roma 12:17-19.

“Hi Kristo nag-antos man tungod ha iyo, nga gintagan kamo hin susbaranan, basi kamo magsunod ha iya mga pagpitad: . . . Han pagpakaalohi ha iya, waray hiya bulos hin pagpakaalo; han iya pag-antos, waray hiya magtarhog; kondi nga igintubyan niya an iya kalugaringon ngadto ha naghuhukom hin matadong.”—1 Pedro 2:21-23.

[Mga Retrato ha pahina 7]

Gintututdoan ni Jehova an damu nga tawo nga umundang na ha pagin madarahog