Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han mga Pagtangis
An Pulong ni Jehova Buhi
Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han mga Pagtangis
NAKITA ni propeta Jeremias an katumanan han mensahe han paghukom nga iya iginpahayag ha sulod hin 40 ka tuig. Ano an iya gin-abat han nakita niya mismo an kabungkagan han syudad nga iya hinigugma? Ha Griego nga Septuagint, ini an ginsisiring ha introduksyon han libro han Mga Pagtangis: “Hi Jeremias liningkod nga nagtitinangis ngan nagminatay pinaagi hini nga kanta han kasubo para ha Jerusalem.” An libro han Mga Pagtangis, nga ginkomposo han 607 A.K.P. samtang klaro pa gud ha hunahuna ni Jeremias an 18-ka-bulan nga paglikos nga sinundan han pagsunoga ha Jerusalem, matin-aw nga nagpapahayag han kinasingkasing nga kabido ni Jeremias. (Jeremias 52:3-5, 12-14) Ha bug-os nga kasaysayan, waray iba nga syudad an gintangisan ha makapabantad ngan masurub-on gud nga mga pulong.
An libro han Mga Pagtangis usa nga koleksyon han lima nga siday nga kanta. An siyahan nga upat mga kanta han kasubo, o mga pagminatay; an ikalima usa nga panginyupo, o pag-ampo.—Pagtangis 5:1.
“AN AKON MGA MATA NALUYA TUNGOD HAN MGA LUHA”
“Naonan-o daw la nga an bungto nga puno hin mga tawo naglingkod hin mamingawon! Hiya nagin sugad hin usa nga balo nga babaye, nga daku dida ha mga nasud! Hiya nga hadto anay prinsesa han mga lalawigan nahimo nga sakop!” Ito an tinikangan han mga kanta han kasubo ni propeta Jeremias mahitungod han Jerusalem. Iya iginpakita an hinungdan hini nga kalamidad, nasiring: “Hi Jehova nagsakit ha iya tungod han kadamu han iya mga kalapasan.”—Pagtangis 1:1, 5.
An Jerusalem, nga iginhulagway sugad nga balo nga namatayan hin bana ngan mga anak, nasiring: “Tan-awa kon may-ada bisan ano nga kasub-anan nga pariho han akon kasub-anan.” Mahitungod han iya mga kaaway, hiya nag-ampo ha Dios: “Pakadaa an ngatanan nga ira karaotan ha imo atubangan; ngan buhata ha ira sugad han imo ginbuhat ha akon tungod han ngatanan ko nga kalapasan: kay an akon mga panhayhay damu ngan an akon kasingkasing maluya.”—Pagtangis 1:12, 22.
Tungod han duro nga kasubo, hi Jeremias nasiring: “Gin-utod [ni Jehova] ha mapintas nga kasina an bug-os nga sungay han Israel; iya kinungkong an iya too nga kamot tikang ha atubangan han kaaway; ngan iya ginsunog hi Jakob pariho hin naglilinaga nga kalayo, nga nagsisibad ha palibot.” Iginhulagway niya an iya daku nga kasub-anan, nasiring: “An akon mga mata naluya tungod han mga luha, an akon kasingkasing nasasamok; an akon atay nahuwad ngada ha tuna tungod han kagunaw.” Bisan an mga tawo nga nalabay nagpahayag hin kahipausa, nasiring: “Amo ba ini an bungto nga tinatawag han mga tawo An kahingpitan han katahom, An kahimongaya han bug-os nga tuna?”—Pagtangis 2:3, 11, 15.
Baton ha Mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
1:15—Ha ano nga paagi hi Jehova “nagyapak sugad ha usa nga purug-an han alaksiw han uray nga anak nga babaye han Juda”? Han ginbungkag han mga Babilonyahanon an syudad, nga iginhulagway sugad nga uray, damu hinduro nga dugo an ira ginpaagay salit maipapariho ito ha pagpuga hin mga ubas ha purug-an hin alaksiw. Igintagna ini ni Jehova ngan gintugotan niya nga mahitabo ito, salit masisiring nga iya ‘ginyapakan an purug-an.’
2:1—Ha ano nga paagi “ipinilak tikang ha langit ngada ha tuna an katahoman han Israel”? Tungod kay “an mga langit hiruhitaas kay han tuna,” kon ginpapaubos an harangdon nga mga butang, usahay iginhuhulagway ito sugad nga “ipinilak tikang ha langit ngada ha tuna.” “An katahoman han Israel”—an himaya ngan gahum nga napapahimulosan hito samtang ginbibendisyonan pa ito ni Jehova—sugad hin iginpilak han ginbungkag an Jerusalem ngan nagin binayaan an Juda.—Isaias 55:9.
2:1, 6—Ano an “turumbanan” ni Jehova ngan an iya “tabernakulo”? An salmista nagkanta: “Masulod kita ha iya mga tabernakulo; magsisingba kita dida ha atubangan han turumbanan han iya mga tiil.” (Salmo 132:7) Salit, an “turumbanan” ha Pagtangis 2:1 nagtutudlok ha balay han pagsingba kan Jehova, o an iya templo. “Sinunog [han mga Babilonyahanon] an balay ni Jehova” nga sugad hin tabernakulo la ito, o payag, ha hardin.—Jeremias 52:12, 13.
2:17—Ano nga partikular nga “mga pulong” an gintuman ni Jehova may kalabotan ha Jerusalem? Baga hin an gin-uunabi dinhi amo an Lebitiko 26:17, nga nasiring: “Ibubutang ko an akon bayhon patok ha iyo, ngan kamo hahampakon ha atubangan han iyo mga kaaway: hira nga nagdudumot ha iyo maghahadi ha iyo; ngan mangangalagiw kamo nga waray bisan hin-o nga maglalanat ha iyo.”
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:1-9. An Jerusalem iginhuhulagway nga nagtitinangis hinduro ha gab-i, ngan an iya mga luha aada ha iya mga bayhon. Binayaan an iya mga ganghaan, ngan nanhahayhay an iya mga saserdote. An iya mga uray nabibido hinduro, ngan hiya mismo naabat hin kapaitan. Kay ano? Tungod kay an Jerusalem nagbuhat hin duro nga sala. An iya kahugaw aada ha iya mga saya. Diri kalipay an resulta han pagtalapas, kondi mga luha, panhayhay, kabido, ngan kapaitan.
1:18. Ha pagsirot ha mga matinalapasnon, pirme ipinapakita ni Jehova an hustisya ngan katadongan.
2:20. An mga Israelita ginpahamangnoan nga kon diri hira mamamati ha tingog ni Jehova, makakaeksperyensya hira hin mga panhimaraot, lakip na an pagkaon ‘han unod han ira mga anak nga lalaki ngan han ira mga anak nga babaye.’ (Deuteronomio 28:15, 45, 53) Diri gud maaramon an pagpili han pagkinabuhi nga diri masinugtanon ha Dios!
“AYAW TAGOA AN IMO TALINGA HA AKON PAGGINHAWA”
Ha Pagtangis kapitulo 3, an nasud han Israel gin-unabi sugad nga “tawo.” Bisan kon nakakaeksperyensya hin kasakitan, ini nga tawo nagkakanta: “Hi Jehova maopay ha ira nga naghuhulat ha iya, ha kalag nga nangingita ha iya.” Ha iya pag-ampo ngadto ha matuod nga Dios, naghangyo hiya: “Imo pinamatian an akon tingog; ayaw tagoa an imo talinga ha akon pagginhawa, ha akon pagsangpit.” Nanginyupo hiya kan Jehova nga tagdon an pagtamay han kaaway, nasiring: “Imo tagan hira hin balos, O Jehova, sumala han buhat han ira mga kamot.”—Pagtangis 3:1, 25, 56, 64.
Bug-os nga iginpahayag ni Jeremias an iya mga pagbati may kalabotan ha makaharadlok nga mga epekto han 18-ka-bulan nga paglikos ha Jerusalem ngan nangaraba: “An karat-an han anak nga babaye han akon katawohan darodaku kay han sala han Sodoma, nga ginlaglag sugad la ha usa la ka dali, ngan waray mga kamot nga iginbutang ha iya.” Nagpadayon hi Jeremias: “Hira nga pinamatay pinaagi hin kampilan maoroopay kay ha ira nga nagkamamatay tungod hin gutom; kay ini nagtitistis la, bubun-on hin lahos, tungod han kakulang han mga bunga han uma.”—Pagtangis 4:6, 9.
Iginhuhulagway han ikalima nga siday nga an mga umurukoy han Jerusalem nagyayakan. Hira nasiring: “Panumdom, O Jehova, kon ano an inabot ha amon: kitaa, ngan tan-awa an amon kaalohan.” Samtang ira gin-aasoy an ira kasakitan, nakikimalooy hira: “Ikaw, O Jehova, nag-uukoy ha kadayonan; an imo trono amo an tikang ha lito ngadto ha lito. Pabalikon mo kami ngada ha imo, O Jehova, ngan kami mahibabalik; bag-oha an amon mga adlaw sugad han kadaan.”—Pagtangis 5:1, 19, 21.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
3:16—Ano an iginpapasabot han mga pulong: “Iya . . . pinamari an akon mga ngipon pinaagi hin mga bato nga gudti”? An usa nga reperensya nasiring: “Han an mga Judio nagbibiyahe tipakadto ha pagkadistyero, napiritan hira pagluto han ira tinapay ha mga buho nga gin-ukab ha tuna, salit nasalaktan hin pino nga mga bato an ira tinapay.” Makakatipak hin ngipon an pagkaon han sugad nga tinapay.
4:3, 10—Kay ano nga igintanding ni Jeremias “an anak nga babaye han [iya] katawohan” ha “mga abestros didto ha kamingawan”? An abestros ‘maisog ha iya mga anak, sugad hin diri hira iya,’ siring han Job 39:16. Pananglitan, katapos mapusa an mga bonay, an babayé nga abestros nabaya ha salag ngan naupod ha iba nga babayé samtang an lalakí nasaliwan ha pag-ataman ha mga piso. Ngan ano an ginbubuhat han magpadis kon naatubang hira hin peligro? Napalagiw hira tikang ha salag ngan ginbabayaan an ira mga piso. Durante han pag-atake han mga Babilonyahanon, nagin duro an gutom ha Jerusalem salit an mga iroy, nga kasagaran na nga mapinairon, nagin waray-kalooy ha ira mga anak, sugad hin mga abestros ha kamingawan. Daku gud an kaibahan hini ha pag-ataman han iroy nga mga tsakal.
5:7—Gintatagad ba ni Jehova nga may baratunon an mga tawo ha mga sala han ira mga kaapoy-apoyan? Diri, hi Jehova diri direkta nga nagsisirot ha katawohan tungod han mga sala han ira mga kaapoy-apoyan. “An tagsa-tagsa ha aton maghahatag ha Dios hin ihap mahitungod ha iya kalugaringon,” siring ha Biblia. (Roma 14:12) Kondi, an mga resulta han mga sala mahimo magpadayon ngan maeksperyensyahan han sunod nga mga henerasyon. Pananglitan, tungod han pagbuhat hin idolatriya han kadaan nga Israel, bisan an matinumanon nga mga Israelita ha sunod nga mga henerasyon nakurian ha pagpabilin ha matadong nga pagkinabuhi.—Eksodo 20:5.
Mga Leksyon Para ha Aton:
3:8, 43, 44. Durante han kalamidad nga nahitabo ha Jerusalem, hi Jehova nagdumiri ha pamati ha pagtawag ha iya han mga umurukoy han syudad para hin bulig. Kay ano? Tungod kay matinalapasnon hira, ngan waray gud hira magbasol. Kon karuyag naton nga batunon ni Jehova an aton mga pag-ampo, kinahanglan sugton naton hiya.—Proberbios 28:9.
3:20. Hi Jehova, an “Gihitaasi ha bawbaw han tuna,” hitaas hinduro salit nagpapaubos hiya ‘basi makatan-aw ha langit ngan ha tuna.’ (Salmo 83:18; 113:6) Kondi, maaram gud hi Jeremias nga disidido an Makagarahum-ha-ngatanan nga dumuko ngada ha mga tawo, karuyag sidngon, magpaubos sugad hin katupong nira basi dasigon hira. Malipayon gud kita nga an matuod nga Dios diri la kay makagarahum-ha-ngatanan ngan pinakamaaramon kondi mapainubsanon liwat hiya!
3:21-26, 28-33. Paonan-o kita makakailob bisan ha duro nga pag-antos? Ginsusumatan kita ni Jeremias. Diri naton sadang hingalimtan nga hi Jehova hura hin mga buhat han mahigugmaon-nga-pagkabuotan ngan maloloy-on gud hiya. Sadang liwat naton hinumdoman nga an aton pagin buhi igo na nga basihan nga diri kita mawad-an hin paglaom, ngan kinahanglan magin mapailubon kita ngan hulaton hin hilom ngan diri-nagrireklamo an tagana ni Jehova nga kaluwasan. Dugang pa, sadang naton “ipabutang an [aton] baba dida ha tapotapo,” karuyag sidngon, mapainubsanon nga karawaton an mga pagsari, tungod kay kinikilala naton nga may-ada maopay nga hinungdan an igintutugot han Dios nga mahitabo.
3:27. An pag-atubang hin mga pagsari ha pagtoo durante han pagkabatan-on mahimo magkinahanglan hin pag-ilob han kakurian ngan pagtamay. Kondi “maopay para han tawo nga magpas-an han yugo han iya pagkabatan-on.” Kay ano? Tungod kay kon an usa nahibabaro ha pagpas-an hin yugo han pag-antos samtang batan-on pa hiya, nagigin andam hiya ha pag-atubang hin mga problema ha iya urhi nga katuigan.
3:39-42. Diri maaramon an ‘pagsumbong’ o pagreklamo kon nag-aantos kita tungod han aton mga sala. Imbes nga magreklamo ha pag-ani han mga resulta han sala, ‘susihon naton ngan sarihan an aton mga paagi, ngan balik kita kan Jehova.’ Maaramon para ha aton nga magbasol ngan tadungon an aton paggawi.
Himoa hi Jehova nga Imo Darangpanan
An libro han Biblia nga Mga Pagtangis nagsusumat kon ano an pagtagad ni Jehova ha Jerusalem ngan ha tuna han Juda katapos sunugon han mga Babilonyahanon an syudad ngan ginbayaan ito nga guba. An mga kapahayagan han pagkarawat han mga sala nga nakarekord dida hito nagpapatin-aw nga ha panhunahuna ni Jehova, an hinungdan han kalamidad amo an kasaypanan han katawohan. An giniyahan nga mga kanta hini nga libro may-ada liwat mga liriko nga nagpapahayag hin paglaom kan Jehova ngan han hingyap ha pagbalik ha husto nga pagkinabuhi. Bisan kon diri ini an pagbati han kadam-an nga mga tawo ha panahon ni Jeremias, iginhuhulagway hini an pagbati ni Jeremias ngan han mabinasulon nga nanhibilin.
An pag-usisa ni Jehova ha kahimtang han Jerusalem, sugad han iginpapahayag ha libro han Mga Pagtangis, nagtututdo ha aton hin duha nga importante nga leksyon. Siyahan, an kabungkagan han Jerusalem ngan an pagkabinayaan han Juda nag-aaghat hin pagin masinugtanon kan Jehova ngan nagpapahamangno ha aton nga diri igbalewaray an iya kaburut-on. (1 Korinto 10:11) An ikaduha nga leksyon hibabaroan naton tikang ha susbaranan ni Jeremias. (Roma 15:4) Bisan ha kahimtang nga baga hin waray na paglaom, inin nasusubo hinduro nga propeta naglaom kan Jehova para han kaluwasan. Importante gud nga bug-os nga sumarig kita kan Jehova ngan ha iya Pulong ngan himoon naton hiya nga aton darangpanan!—Hebreo 4:12.
[Retrato ha pahina 9]
Nakita ni propeta Jeremias an katumanan han iya mensahe han paghukom
[Retrato ha pahina 10]
An pagtoo hinin Koreano nga mga Saksi nasarihan tungod han ira karig-on may kalabotan ha isyu han neutralidad sugad nga Kristiano