“Urusahon” an Pagkahimo ha Aton

“An paghimo ha akon makatarag-ob ngan urusahon.”—SALMO 139:14.

1. Kay ano nga damu nga mahunahunaon nga tawo an natoo nga an Dios an naghimo han urusahon nga mga linarang ha tuna?

 AN KALIBOTAN puno hin urusahon nga mga linarang. Paonan-o iniksister ini nga mga butang? An iba natoo nga mababaton ito nga pakiana bisan kon diri na maghunahuna nga may-ada intelihente nga Maglalarang. Kondi para ha iba, kon basta na la kita sumiring nga waray Maglalarang, malilimitahan an aton abilidad ha pagsabot ha mga linarang. Natoo hira nga an mga linarang ha tuna duro kakomplikado, damu hinduro kalain ngan, bangin sumiring ka pa, urusahon gud salit imposible nga basta la ito iniksister. Para ha damu nga tawo, upod na an iba nga mga syentista, an ebidensya nagpapakita nga an uniberso may-ada maaramon, gamhanan ngan buotan nga Maglalarang. a

2. Ano an nagpagios kan David nga dayawon hi Jehova?

² Hi Hadi David han kadaan nga Israel kombinsido nga may-ada Maglalarang nga takos dayawon tungod han Iya urusahon nga mga linarang. Bisan kon hi David nabuhi maiha na antes pa han syentipiko nga panahon yana, nasantop niya nga napapalibotan hiya han urusahon nga mga ehemplo han mga linarang han Dios. Ha pagpamalandong pa la ni David ha iya kalugaringon nga lawas, nahipausa na hiya ha abilidad han Dios ha paglarang. Hiya nagsurat: “Ako magpapasalamat ha imo; kay an paghimo ha akon makatarag-ob ngan urusahon: urusahon an imo mga buhat; ngan an akon kalag maaram hito hin maopay.”—Salmo 139:14.

3, 4. Kay ano nga importante nga an kada usa ha aton maghunahuna hin seryoso mahitungod han mga buhat ni Jehova?

³ Nagkaada hi David hinin marig-on nga pagtoo tungod han seryoso nga paghunahuna. Yana, an mga kurso ha eskwelahan ngan an media puno hin nakakadaot-han-pagtoo nga mga teoriya mahitungod han tinikangan han tawo. Basi magkaada kita hin pagtoo nga pariho han kan David, kita liwat kinahanglan maghunahuna hin seryoso. Magigin peligroso kon diri kita mag-uusisa ngan matoo na la ha gintotoohan han iba, labi na mahitungod han importante nga mga isyu sugad han pag-eksister han usa nga Maglalarang ngan han iya bahin ha paglarang han ngatanan.

⁴ Dugang pa, an pamalandong ha mga buhat ni Jehova nagpaparig-on han aton apresasyon ha iya ngan nabulig ha aton nga sumarig ha iya mga saad para ha tidaraon. Sugad nga resulta, mapapagios kita nga kilalahon hi Jehova hin mas maopay pa gud ngan mag-alagad ha iya. Salit aton paghisgotan kon paonan-o pinamamatud-an han moderno nga syensya an ginsiring ni David nga ‘urusahon an pagkahimo’ ha aton.

An Urusahon nga Pagkaporma han Aton Lawas

5, 6. (a) Paonan-o kita ngatanan nagtikang umiksister? (b) Ano an ginhihimo han aton mga isol?

⁵ “Ikaw an naghimo han mga bahin nga ugkad [“mga isol,” NW] nakon; imo ako gintabonan ha tiyan han akon nanay.” (Salmo 139:13) Kita ngatanan  nagtikang umiksister ha sulod han tiyan han aton nanay sugad nga usa nga selyula nga mas gutiay pa kay ha tuldok nga nahihimo han lapis. Iton gutiay hinduro nga selyula komplikado gud—sugad hin gutiay nga laboratoryo han kemikal! Madagmit nga nagtubo ito. Ha kataposan han imo ikaduha nga bulan ha tagoangkan, naporma na an imo pinakaimportante nga mga organo. Upod hito an imo mga isol. Han natawo ka, an imo mga isol andam na ha pagsara han imo dugo—ginkukuha an nakakahilo nga hugaw ngan sobra nga tubig kondi iginbibilin an mapulsanon nga mga sustansya. Kon mahimsog an imo duha nga isol, ginsasara hito an tubig ha imo dugo—mga 5 ka litro ha usa nga adulto—kada 45 minutos!

⁶ An imo mga isol nabulig liwat ha pagkontrol han kadamu han mineral ha imo dugo, han sukol han acid dida hito, ngan han presyon hito. Damu pa an importante nga mga buruhaton hito, sugad han pagbag-o han bitamina D ngadto ha pagin iba nga sustansya nga kinahanglanon para ha husto nga pagkaporma han mga tul-an ngan paghimo han hormone nga erythropoietin, nga nagpapagios ha imo mga tul-an nga maghimo hin pula nga mga selyula han dugo. Diri urusahon nga an mga isol tinatawag nga “an maabtik nga mga chemist han lawas”! b

7, 8. (a) Ihulagway an siyahan nga pagkaporma han diri pa natatawo nga bata. (b) Ha ano nga paagi an napuporma nga bata sugad hin “ginlara hin gimatahomi ha gitatagoi nga nayon han tuna”?

⁷ “An akon lawas waray mahitago ha imo, han paghimoa ha akon hin hilom, ngan ginlara hin gimatahomi ha gitatagoi nga nayon han tuna.” (Salmo 139:15) An orihinal nga selyula nabahin, ngan an bag-o nga mga selyula padayon nga nabahin. Waray pag-iha, an mga selyula nagtikang mag-iba-iba basi magin mga selyula han nerbyos, han kaunoran, han panit, ngan iba pa. An parapriho nga klase hin mga selyula nagtarampo basi maporma an mga tissue ngan sunod an mga organo. Pananglitan, durante han ikatulo ka semana tikang ha pagburod, nagtikang ka magkaada hin sistema han mga tul-an. Ha panahon nga pito ka semana ka pa la ngan mga usa ka pulgada pa la an kahilaba, aada na an ngatanan han 206 nga imo magigin tul-an sugad nga adulto, bisan kon waray pa ito magtig-a.

⁸ Inin urusahon nga proseso han pagkaporma nahitabo ha sulod han tagoangkan han imo nanay, nga diri nakikita han tawo ngan sugad hin nahilubong hin hilarom ha tuna. Oo, damu nga detalye mahitungod ha kon paonan-o kita napuporma an diri pa gihapon hinbabaroan han tawo. Pananglitan, ano an nagpagios ha espisipiko nga mga gene ha imo mga selyula nga pahinaboon an proseso han pag-iba-iba han mga selyula para ha magkalain-lain nga bahin han lawas? Bangin madiskobrehan ito han syensya ha kamaihaan, kondi sugad han sunod nga ginsiring ni David, ha tinikangan pa la maaram na hito an aton Maglalarang—hi Jehova.

9, 10. Ha ano nga paagi an kaporma han mga bahin han lawas han iginbuburod nga bata “nahisurat” ha “basahon” han Dios?

⁹ “An imo mga mata nakakita ha akon lawas nga waray pa kahingpitan; ngan ha imo basahon an akon mga adlaw nanhibadlis, ngan an ngatanan hito nahisurat han waray pa bisan usa ha ira.” (Salmo 139:16) Nakada ha imo siyahan nga selyula an kompleto nga plano para ha imo bug-os nga lawas. Ini nga plano an ginbasaran han imo kaporma durante han siyam ka bulan nga nakadto ka ha tagoangkan antes matawo ngan tubtob ha sobra duha ka dekada nga pagtubo ngadto ha pagkaadulto. Durante hini nga panahon, an imo lawas inagi ha damu nga proseso, nga an ngatanan giniyahan han impormasyon nga nakaprograma dida hiton orihinal nga selyula.

¹⁰ Hi David waray kahibaro mahitungod han mga selyula ngan mga gene, ngan waray hiya mikroskopyo. Kondi husto nga nasabtan niya nga an kaporma han iya lawas ebidensya han abanse nga plano. Bangin may-ada gutiay nga hinbabaroan hi David mahitungod ha kon paonan-o napuporma an mga bata nga iginbuburod, salit nakapangatadongan  hiya nga an tagsa nga proseso kinahanglan mahitabo sumala ha naeksister na nga disenyo ngan eskedyol. Ha simboliko nga mga pulong, iya iginhulagway nga ini nga disenyo “nahisurat” ha “basahon” han Dios.

11. Ha ano nakadepende an aton pisikal nga hitsura?

¹¹ Yana, hinbabaroan na nga an mga kinaiya nga napanunod mo ha imo mga kag-anak ngan kaapoy-apoyan—sugad han imo kahitaas, hitsura han nawong, kolor han mata ngan buhok, ngan yinukot nga iba pa nga kinaiya—nadepende ha imo mga gene. Ha tagsa han imo mga selyula aada an napuplo ka yukot nga gene, ngan an tagsa nga gene bahin han hilaba nga kaw-ing nga ginkukompwesto hin DNA (deoxyribonucleic acid). An mga instruksyon may kalabotan ha pagkahimo han imo lawas sugad hin “nahisurat” ha kemikal nga istraktura han imo personal nga DNA. Ha kada panahon nga nababahin an imo mga selyula—basi maghimo hin bag-o nga mga selyula o saliwnan an daan nga mga selyula—iginpapasa han imo DNA ito nga mga instruksyon, ngan hito nga paagi nagpapadayon ka nga buhi ngan natitipigan an imo kabug-osan nga hitsura. Makatirigamnan gud ito nga ehemplo han gahum ngan kinaadman han aton langitnon nga Maglalarang!

An Aton Naiiba nga Hunahuna

12. Ha ano nga paagi naiiba gud an mga tawo ha mga hayop?

¹² “Hin kamakaruruyag ha akon an imo mga pamalandong, O Dios! Hin pagkadaku han kabug-osan nira! Kon akon ito pag-ihapon, mamadamu pa han baras.” (Salmo 139:17, 18a) Urusahon liwat an pagkahimo ha mga hayop, ngan an iba may-ada pipira nga sentido ngan abilidad nga labaw pa kay han kanan mga tawo. Kondi an Dios naghatag ha mga tawo hin abilidad ha paghunahuna nga labaw gud ha bisan ano nga hayop. “Bisan kon kita nga mga tawo pariho ha iba nga mga linarang ha damu nga paagi, naiiba kita ha ira tungod han aton abilidad ha pagyakan ngan paghunahuna,” siring han usa nga libro ha syensya. “Naiiba liwat kita tungod han aton duro nga pagkamausisa mahitungod han aton kalugaringon: Ano an pagkadisenyo han aton lawas? Paonan-o kita naporma?” Mga pakiana ini nga pinamalandong liwat ni David.

13. (a) Kay ano nga nakahimo hi David pagpamalandong ha mga panhunahuna han Dios? (b) Paonan-o naton masusubad hi David?

¹³ Labaw ha ngatanan, naiiba kita ha mga hayop tungod han aton abilidad ha pamalandong han mga panhunahuna han Dios. c Inin espesyal nga regalo an usa han mga paagi nga ginhimo kita ha dagway han Dios. (Genesis 1:27) Ginamit hin maopay ni David ini nga regalo. Pinamalandong niya an ebidensya han pag-eksister han Dios ngan an Iya mag-opay nga mga kalidad nga nakikita ha tuna ha iya palibot. Hi David may-ada liwat han siyahan nga mga libro han Baraan nga Kasuratan, diin mababasa an mga kapahayagan han Dios mahitungod han iya kalugaringon ngan han iya mga linarang. Inin giniyahan nga mga sinurat nakabulig kan David nga masabtan an mga panhunahuna, personalidad, ngan katuyoan han Dios. An pamalandong ni David ha Kasuratan, ha mga linarang, ngan ha pagtratar han Dios ha iya nagpagios ha iya nga dayawon an iya Maglalarang.

 Kon Ano an Nahiuupod ha Pagtoo

14. Kay ano nga diri naton kinahanglan hibaroan an ngatanan mahitungod ha Dios para magkaada kita pagtoo ha iya?

¹⁴ Samtang mas pinamamalandong ni David an mga linarang ngan an Kasuratan, mas nasasantop niya nga diri gud niya masasabtan an bug-os nga kahibaro ngan abilidad han Dios. (Salmo 139:6) Sugad man kita. Diri gud naton masasabtan an ngatanan nga detalye mahitungod han ngatanan nga linarang han Dios. (Eklesiastes 3:11; 8:17) Kondi ‘iginpahayag’ han Dios an igo nga kahibaro pinaagi han Kasuratan ngan han mga linarang basi an mga namimiling han kamatuoran nga nagkikinabuhi ha bisan ano nga panahon mabuligan ha pagkaada pagtoo nga iginbasar ha ebidensya.—Roma 1:19, 20; Hebreo 11:1, 3.

15. Iilustrar kon ha ano nga paagi magkakaw-ing an pagtoo ngan an aton relasyon ha Dios.

¹⁵ An pagkaada pagtoo nagkikinahanglan hin labaw pa kay ha pagkarawat la nga an kinabuhi ngan an uniberso sigurado nga may-ada intelihente nga Maglalarang. Nahiuupod hito an pagsarig kan Jehova nga Dios sugad nga persona—usa nga persona nga naruruyag nga makilala naton hiya ngan matipigan an maopay nga relasyon ha iya. (Jakobo 4:8) Mahimo naton ito igpariho ha pagtoo ngan pagsarig han usa ha iya mahigugmaon nga amay. Kon may-ada magruhaduha kon an imo amay mabulig gud ba ha imo ha panahon han kakurian, bangin diri mo hiya makukombinse nga masasarigan an imo amay. Kondi, kon pinaagi han eksperyensya nakatirok ka na hin ebidensya han pagkamahigugmaon han imo amay, makakasarig ka nga diri ka niya papakyason. Sugad man liwat, an pagkilala kan Jehova pinaagi han pag-aram ha Kasuratan, pamalandong ha mga linarang, ngan pakaeksperyensya han iya bulig sugad nga baton ha aton mga pag-ampo nagpapagios ha aton nga sumarig ha iya. Nag-aaghat ito ha aton nga maruyag ha paghibaro hin damu pa gud mahitungod ha iya ngan ha pagdayaw ha iya ha kadayonan tungod han diri-hakugnon nga gugma ngan debosyon. Ito an pinakadungganon nga tumong nga mahimo kab-uton han bisan hin-o.—Efeso 5:1, 2.

Pamilnga an Giya han Aton Maglalarang!

16. Ano an mahibabaroan naton tikang ha duok nga relasyon ni David kan Jehova?

¹⁶ “Pagsusiha ako, O Dios, ngan hibaroi an akon kasingkasing: suraya ako, ngan hibaroi an akon mga hunahuna; ngan kitaa kon may-ada ba ha akon in maraot nga agian, ngan igsulsog ako dida han agian nga waray kataposan.” (Salmo 139:23, 24) Maaram hi David nga hi Jehova nakilala na gud ha iya—an ngatanan nga iya ginhuhunahuna, ginsisiring, o ginbubuhat nakikita han iya Maglalarang. (Salmo 139:1-12; Hebreo 4:13) Iton detalyado nga kahibaro han Dios nakabulig kan David nga umabat hin pagin talwas, sugad la nga an gutiay nga bata naabat nga talwas hiya kon kinukugos hiya han iya mahigugmaon nga mga kag-anak. Pinabilhan gud ni David inin duok nga relasyon kan Jehova ngan nangalimbasog hiya nga tipigan ito pinaagi han pagpamalandong mahitungod han Iya mga buhat ngan pinaagi han pag-ampo ha Iya. Ha pagkamatuod, damu han mga salmo ni David—upod na an Salmo 139—an mga pag-ampo nga dinuyogan hin musika. An pamalandong ngan pag-ampo makakabulig liwat ha aton nga magin duok kan Jehova.

17. (a) Kay ano nga karuyag ni David nga usisahon ni Jehova an iya kasingkasing? (b) Paonan-o nakakaapekto ha aton kinabuhi an paagi han aton paggamit han aton kagawasan ha pagbuot?

¹⁷ Tungod kay ginlarang kita ha dagway han Dios, tinagan kita hin kagawasan ha pagbuot. Makakadesisyon kita ha pagbuhat han maopay o ha pagbuhat  han maraot. Nahiuupod hito nga kagawasan an pagkaada baratunon ha moral. Diri karuyag ni David nga mahiupod ha magraot. (Salmo 139:19-22) Karuyag niya nga likyan an pakahimo hin mabug-at nga mga sayop. Salit, han pinamalandong ni David an kahibaro ni Jehova ha ngatanan nga butang, mapainubsanon nga naghangyo hiya ha Dios nga usisahon an iya kasingkasing ngan giyahan hiya ha dalan ngadto ha kinabuhi. An matadong nga mga suruklan han Dios ha moral aplikado ha ngatanan; salit kita liwat kinahanglan maghimo hin husto nga mga desisyon. Ginsasagda kita ngatanan ni Jehova nga sugton hiya. Kon ginbubuhat naton ito, makakarawat naton an iya pag-uyon ngan an damu nga kapulsanan. (Juan 12:50; 1 Timoteo 4:8) An paglakat upod ni Jehova adlaw-adlaw nabulig ha aton nga magkaada kamurayawan ha hunahuna, bisan kon naatubang kita ha makuri hinduro nga mga problema.—Filipos 4:6, 7.

Sunda an Aton Urusahon nga Maglalarang!

18. Ano an nasantop ni David tungod ha iya pamalandong ha mga linarang?

¹⁸ Han batan-on pa hi David, agsob nga nakadto hiya ha gawas ngan nagbabantay ha kakarnerohan. An kakarnerohan nanduduko ha panabsab, kondi nahangad hiya ngadto ha langit. Ha masirom nga kagab-ihon, pinamamalandong ni David an pagkaurusahon han uniberso ngan an kahulogan hito ngatanan. Hiya nagsurat: “An mga langit nagsusumat han kahimayaan han Dios; ngan an kahawanhawanan nagpapahayag han mga buhat han iya mga kamot. An adlaw ngadto ha adlaw namumulong, an gab-i ngadto ha gab-i nagpapahayag hin kinaadman.” (Salmo 19:1, 2) Nasantop ni David nga kinahanglan pamilngon niya ngan sundon an Usa nga naghimo han ngatanan nga butang ha urusahon hinduro nga paagi. Kinahanglan buhaton liwat naton ito.

19. Ano nga mga leksyon an hibabaroan han mga batan-on ngan lagas ha ‘urusahon nga pagkahimo’ ha ira?

¹⁹ Hi David usa nga susbaranan han pagsunod ha sagdon nga ha urhi iginsagdon han iya anak nga hi Salomon ha mga batan-on: “Hinumdumi yana an imo Magburuhat ha mga adlaw han imo pagkabatan-on . . . Kahadluki an Dios, ngan bantayi an iya mga sugo; kay amo ini an bug-os nga turumanon han tawo.” (Eklesiastes 12:1, 13) Han batan-on pa hi David, nasabtan na niya nga ‘urusahon an pagkahimo’ ha iya. An pagkinabuhi uyon hini nga pagsabot nagresulta hin dagku nga kapulsanan ha iya ha bug-os niya nga kinabuhi. Kon kita nga mga batan-on ngan lagas nagdadayaw ngan nag-aalagad ha aton Harangdon nga Maglalarang, magigin makalilipay an aton kinabuhi yana ngan ha tidaraon. Mahitungod hadton nagpapabilin nga duok kan Jehova ngan nagkikinabuhi uyon ha iya matadong nga mga paagi, an Biblia nagsasaad: “Mamumunga la gihapon hira bisan ha ira pagkatigurang; ngan hira magigin tagukon ngan hilaw: ha pagpahayag nga hi Jehova matul-id.” (Salmo 92:14, 15) Ngan magkakaada kita paglaom nga magkalipay ha urusahon nga mga buhat han aton Maglalarang ha kadayonan.

[Mga footnote]

Maisasaysay Mo Ba?

• Paonan-o an paagi han kaporma han iginbuburod nga bata nagpapakita nga ‘urusahon an pagkahimo’ ha aton?

• Kay ano nga sadang pamalandungon naton an mga panhunahuna ni Jehova?

• Ha ano nga paagi magkakaw-ing an pagtoo ngan an aton relasyon kan Jehova?

[Mga Pakiana]

[Retrato ha pahina 23]

An kaporma han bata ha sulod han tagoangkan nasunod ha nakaplano na nga disenyo

DNA

[Ginkuhaan han Retrato]

Iginbuburod nga bata: Lennart Nilsson

[Retrato ha pahina 24]

Pariho hin kabataan nga nasarig ha ira mahigugmaon nga amay, nasarig kita kan Jehova

[Retrato ha pahina 25]

An pamalandong ha mga linarang ni Jehova nagpagios kan David nga dayawon Hiya