“Diri Kamo Magbayad Bisan Kanay hin Maraot ha Maraot”
“Diri Kamo Magbayad Bisan Kanay hin Maraot ha Maraot”
“Diri kamo magbayad bisan kanay hin maraot ha maraot; magtitinguha kamo ha mga maopay nga bagay ha atubangan han ngatanan nga mga tawo.”—ROMA 12:17.
1. Ano nga klase hin paggawi an kalyap?
KON ginduduso an usa nga bata han iya bugto, an kasagaran nga reaksyon han bata amo an pagbulos. Makasurubo, diri la kabataan an nagawi hin sugad hito. Damu nga adulto an nagbubuhat liwat hito. Kon nabuhatan hira hin sayop, karuyag nira bumulos. Oo, an kadam-an han mga adulto diri literal nga nagduduso, kondi damu an mabulos ha diri-abat nga mga paagi. Bangin magpasarang hira hin nakakadaot nga tsismis mahitungod han nakasala o mamiling hin mga paagi basi pugngan hiya ha paglampos. Anoman nga paagi an gamiton, uusa la an katuyoan—pagbulos.
2. (a) Kay ano nga gin-aatohan han totoo nga mga Kristiano an tendensya han pagbulos? (b) Ano nga mga pakiana ngan ano nga kapitulo han Biblia an aton paghihisgotan?
2 Bisan kon maiha na nga kalyap an tendensya ha pagbulos, an totoo nga mga Kristiano nagdudumiri ha pagbuhat hito. Lugod, nangangalimbasog hira nga sundon an sagdon ni apostol Pablo: “Diri kamo magbayad bisan kanay hin maraot ha maraot.” (Roma 12:17) Ano an magpapagios ha aton nga magkinabuhi uyon hiton hitaas nga suruklan? Hin-o labi na an diri naton sadang bulsan hin maraot? Ano nga mga kapulsanan an kakarawaton naton kon lilikyan naton an pagbulos? Basi mabaton ito nga mga pakiana, aton pag-adman an konteksto han mga pulong ni Pablo ngan kitaon kon paonan-o ipinapakita han Roma kapitulo 12 nga husto, mahigugmaon, ngan mapainubsanon an paglikay ha pagbulos. Aton paghihisgotan an kada usa hinin tulo nga bahin.
“Busa, . . . Nanginginyupo Ako ha Iyo”
3, 4. (a) Tikang ha Roma kapitulo 12, ano an ginhisgotan ni Pablo, ngan ano an kahulogan han iya paggamit han pulong nga “busa”? (b) Ano an sadang magin epekto han kalooy han Dios ha mga Kristiano ha Roma?
3 Tikang ha kapitulo 12, ginhisgotan ni Pablo an upat nga magkakaw-ing nga topiko nga nakakaapekto ha kinabuhi han usa nga Kristiano. Iya iginhuhulagway an aton relasyon kan Jehova, ha mga igkasi-tumuroo, ha mga diri-tumuroo, ngan ha mga awtoridad ha gobyerno. Ipinakita ni Pablo nga may-ada importante nga hinungdan nga pugngan an sayop nga mga hilig, upod na an tendensya ha pagbulos, han hiya nagsiring: “Busa, mga kabugtoan, nanginginyupo ako ha iyo tungod ha pagkalooy han Dios.” (Roma 12:1) Tigamni an pulong nga “busa,” o salit, nga nangangahulogan “tungod han ginsiring na.” Ha iba nga pagkayakan, hi Pablo nasiring, ‘Tungod han akon iginsaysay pa la ha iyo, nanginginyupo ako ha iyo nga buhaton niyo an sunod nga akon sisidngon ha iyo.’ Ano an iginsaysay na niya ha mga Kristiano ha Roma?
4 Ha siyahan nga 11 nga kapitulo han surat ni Pablo, iya ginhisgotan an urusahon nga higayon para ha mga Judio ngan mga Hentil nga magin mga magmarando upod ni Kristo ha Ginhadian han Dios, usa nga paglaom nga waray karawata han katawohan han Israel ha kabug-osan. (Roma 11:13-36) Iton presyoso nga pribilehiyo nagin posible la “tungod ha pagkalooy han Dios.” Ano an sadang magin reaksyon han mga Kristiano ngada hinin daku nga diri-takos nga pagkabuotan han Dios? An ira mga kasingkasing sadang mapuno hin sinsero gud nga pagpasalamat nga magpapagios ha ira ha pagbuhat han sunod nga ginsisiring ni Pablo: “Ighalad niyo an iyo mga lawas sugad han buhi nga halad, maputli, karuruyagon ha Dios, nga amo an espirituhanon nga pag-alagad.” (Roma 12:1) Kondi, paonan-o ‘maihahalad’ ha Dios hito nga mga Kristiano an ira kalugaringon?
5. (a) Paonan-o ‘maihahalad’ han usa ka tawo an iya kalugaringon ngadto ha Dios? (b) Ano nga prinsipyo an sadang makaimpluwensya ha paggawi han usa nga Kristiano?
5 Hi Pablo nagpadayon ha pagsaysay: “Diri kamo angay umuyon hini nga panahon: Kondi magbalhin kamo tungod ha pagbag-o ha iyo mga hunahuna, basi niyo kasayoran kon ano an maopay ngan karuruyagon ngan hingpit nga kaburut-on han Dios.” (Roma 12:2) Imbes nga tugotan an espiritu han kalibotan nga magmolde ha ira panhunahuna, kinahanglan bag-ohon nira an ira hunahuna ngan ipahiuyon ito ha panhunahuna ni Kristo. (1 Korinto 2:16; Filipos 2:5) Ito nga prinsipyo sadang makaimpluwensya ha adlaw-adlaw nga paggawi han ngatanan nga totoo nga mga Kristiano, upod na kita yana.
6. Sumala ha pangatadongan ni Pablo ha Roma 12:1, 2, ano an nagpapagios ha aton nga likyan an pagbulos?
6 Paonan-o nabulig ha aton an pangatadongan ni Pablo ha Roma 12:1, 2? Pariho hadton dinihogan han espiritu nga mga Kristiano ha Roma, mapasalamaton gud kita ha nagpapadayon ngan damu nga kapahayagan han kalooy nga iginhatag na ngan padayon nga iginhahatag han Dios ha aton ha kada adlaw han aton kinabuhi. Salit, an kasingkasing nga puno hin pagpasalamat nagpapagios ha aton nga mag-alagad ha Dios pinaagi han aton bug-os nga kusog, materyal nga mga butang, ngan mga abilidad. Iton kinasingkasing nga hingyap nagpapagios liwat ha aton nga buhaton an ngatanan nga aton mahihimo ha paghunahuna, diri pariho ha kalibotan, kondi pariho kan Kristo. Ngan an pagkaada han panhunahuna ni Kristo nakakaapekto han aton pagtratar ha iba—ha mga igkasi-tumuroo ngan ha mga diri-tumuroo. (Galasia 5:25) Pananglitan: Kon an aton panhunahuna pariho han kan Kristo, napapagios kita nga atohan an tendensya nga bumulos.—1 Pedro 2:21-23.
“An Gugma Diri Updan hin Kasalingkapaw”
7. Ano nga klase hin gugma an ginhihisgotan ha Roma kapitulo 12?
7 Naglilikay kita ha pagbulos hin maraot ha maraot diri la tungod kay husto ito kondi tungod liwat kay mahigugmaon ito. Tigamni kon paonan-o sunod nga ginhisgotan ni apostol Pablo an motibo han gugma. Ha iya surat ha mga taga-Roma, gin-gamit niya an pulong nga “gugma” (a·gaʹpe ha Griego) hin damu ka beses han ginhihisgotan niya an gugma han Dios ngan ni Kristo. (Roma 5:5, 8; 8:35, 39) Kondi, ha kapitulo 12, gin-gamit niya an a·gaʹpe ha iba nga paagi—ha paghisgot mahitungod han gugma nga ipinapakita ha mga igkasi-tawo. Katapos isaysay nga magkalain-lain an espirituwal nga mga regalo ngan may-ada hito an pipira nga tumuroo, gin-unabi ni Pablo an usa nga kalidad nga sadang patuboon han ngatanan nga Kristiano. Hiya nagsiring: “An [iyo] gugma diri updan hin kasalingkapaw.” (Roma 12:4-9) An pagpakita hin gugma ha iba amo an nangunguna nga pangirilal-an han totoo nga mga Kristiano. (Markos 12:28-31) Ginsasagda kita ni Pablo nga siguruhon nga sinsero an gugma nga ipinapakita naton sugad nga mga Kristiano.
8. Paonan-o naton maipapakita an diri-salingkapaw nga gugma?
8 Dugang pa, iginsaysay ni Pablo kon paonan-o ipinapakita an gugma nga waray pagkasalingkapaw, nasiring: “Kangalasan niyo an maraot; kupkop kamo ha maopay.” (Roma 12:9) Mabug-at nga mga pulong an “kangalasan” ngan “kupkop.” An “kangalasan” mahimo ighubad nga “dumtan hinduro.” Kinahanglan kangalasan naton diri la an mga resulta han karaotan kondi liwat an karaotan mismo. (Salmo 97:10) An pulong nga “kupkop” amo an hubad han Griego nga berbo nga literal nga nangangahulogan hin “pagpadukot.” An Kristiano nga may-ada putli nga gugma marig-on gud nga nakadukot o nakupkop ha kalidad nga pagkamaopay salit nagigin permanente na nga bahin ito han iya personalidad.
9. Ano an pauroutro nga iginsagdon ni Pablo?
9 An usa nga espisipiko nga pagpakita han gugma pauroutro nga gin-unabi ni Pablo. Hiya nagsiring: “Bendisyoni niyo an mga nagtitimaraot ha iyo, bendisyoni nga diri pagpakarauton.” “Diri kamo magbayad bisan kanay hin maraot ha maraot.” “Diri kamo bumalos, mga hinigugma.” “Ayaw padaog han maraot; kondi dumaog ka ha maraot biling ha maopay.” (Roma 12:14, 17-19, 21) Ipinapakita hin matin-aw han mga pulong ni Pablo kon ano an sadang magin pagtratar naton ha mga diri-tumuroo, bisan ha mga nakontra ha aton.
“Bendisyoni Niyo an mga Nagtitimaraot ha Iyo”
10. Ha ano nga paagi mahimo naton bendisyonan an mga nagtitimaraot ha aton?
10 Paonan-o naton ginbubuhat an sagdon ni Pablo: “Bendisyoni niyo an mga nagtitimaraot ha iyo”? (Roma 12:14) Hi Jesus nagsiring ha iya mga sumurunod: “Higugmaon an iyo mga kaaway; mag-ampo kamo tungod han nagpapakaraot ha iyo.” (Mateo 5:44; Lukas 6:27, 28) Salit, usa nga paagi nga aton ginbibendisyonan an mga nagtitimaraot amo an pag-ampo para ha ira, nakikimalooy kan Jehova nga Dios nga kon may-ada nakontra ha aton tungod han kawaray hinbabaroan, abrihan unta niya an ira mga mata ha kamatuoran. (2 Korinto 4:4) Oo, bangin baga hin urusahon an paghangyo ha Dios nga bendisyonan an usa nga nagtitimaraot. Kondi, kon an aton panhunahuna nagigin mas pariho ha panhunahuna ni Kristo, mas maipapakita naton an gugma ha aton mga kaaway. (Lukas 23:34) Ano an mahimo magin resulta han pagpakita han sugad nga gugma?
11. (a) Ano an hibabaroan naton tikang ha susbaranan ni Esteban? (b) Sugad han ipinakita han kinabuhi ni Pablo, ano nga pagbag-o an mahimo mahitabo ha iba nga mga persigidor?
11 Hi Esteban usa nga tawo nga nag-ampo para ha mga nagtitimaraot ha iya, ngan an iya pag-ampo waray makawang. Waray pag-iha katapos han Pentekostes 33 K.P., gindakop hi Esteban han mga nakontra ha Kristiano nga kongregasyon, gindanas hiya tipagawas ha Jerusalem, ngan ginbato. Antes hiya mamatay, hiya nagsinggit: “Ginoo, ayaw ibutang ini nga kasal-anan ha ira.” (Buhat 7:58–8:1) Usa han kalalakin-an nga igin-ampo ni Esteban hiton nga adlaw amo hi Saulo, nga nagkita ngan inuyon ha pagpatay ha iya. Ha urhi, an binanhaw nga hi Jesus nagpakita kan Saulo. Ito nga persigidor hadto nagin sumurunod ni Kristo ngan nagin hi apostol Pablo, an naghimo han surat ngadto ha mga taga-Roma. (Buhat 26:12-18) Uyon ha pag-ampo ni Esteban, matin-aw nga ginpasaylo ni Jehova hi Pablo ha iya sala han pagin persigidor. (1 Timoteo 1:12-16) Diri urusahon nga hi Pablo nagsagdon ha mga Kristiano: “Bendisyoni niyo an mga nagtitimaraot ha iyo”! Maaram hiya tikang ha iya eksperyensya nga an iba nga mga persigidor posible nga magin mga surugoon han Dios ha kamaihaan. Ha aton panahon, an iba nga mga persigidor nagigin mga tumuroo liwat tungod han nakikigmurayaw nga paggawi han mga surugoon ni Jehova.
“Makigmurayaw Kamo ha Ngatanan nga mga Tawo”
12. Paonan-o magkakaw-ing an sagdon ha Roma 12:9, 17?
12 An sunod nga sagdon ni Pablo mahitungod han pagtratar ha mga tumuroo ngan diri-tumuroo amo ini: “Diri kamo bumulos bisan kanay hin maraot ha maraot.” Makatadunganon ito nga resulta han iya ginsiring antes hito: “Kangalasan niyo an maraot.” Ha pagkamatuod, paonan-o masisiring han tawo nga nangangalas gud hiya ha maraot kon gagamiton niya an maraot sugad nga paagi ha pagbulos ha iba? An pagbuhat hito magigin kabaliktaran han pagkaada gugma nga ‘waray kasalingkapaw.’ Katapos, hi Pablo nagsiring: “Magtitinguha kamo ha mga bagay ha atubangan han ngatanan nga mga tawo.” (Roma 12:9, 17) Paonan-o naton iaaplikar ito nga sagdon?
13. Paonan-o kita nagawi “ha atubangan han ngatanan nga mga tawo”?
13 Antes hini, ha surat ni Pablo ha mga taga-Korinto, nagsurat hiya mahitungod han pagtimaraot nga naeksperyensyahan han mga apostol. Hiya nagsiring: “Ginbuhat kami nga taran-awon ha kalibotan, ha mga anghel ngan ha mga tawo man. . . . Nga ginpapasipara kami, ginmamaopay namon; nga gintitimaraot kami, nag-iilob kami; nga ginpapakaalohan kami, nakikimalooy kami.” (1 Korinto 4:9-13) Ha sugad man nga paagi, an totoo nga mga Kristiano yana gin-oobserbahan han mga tawo hini nga kalibotan. Kon naoobserbahan han mga tawo an mag-opay nga ginbubuhat naton bisan kon maraot an pagtratar ha aton, bangin mapagios hira nga magin mas makinarawaton ha aton Kristiano nga mensahe.—1 Pedro 2:12.
14. Tubtob diin kita sadang makigmurayaw?
14 Kondi, tubtob diin kita sadang makigmurayaw? Tubtob nga posible ito. Hi Pablo nagsiring ha iya Kristiano nga kabugtoan: “Kon sadang mahimo, sugad han nahitutungod ha iyo, makigmurayaw kamo ha ngatanan nga mga tawo.” (Roma 12:18) An mga pulong nga “kon sadang mahimo” ngan “sugad han nahitutungod ha iyo” nagpapakita nga bangin diri pirme posible an pakigmurayaw ha iba. Pananglitan, diri naton tatalapason an sugo han Dios basi la makigmurayaw ha tawo. (Mateo 10:34-36; Hebreo 12:14) Kondi, ginbubuhat naton an ngatanan nga makatadunganon nga mahihimo naton—nga diri iginkukompromiso an magtadong nga mga prinsipyo—basi makigmurayaw “ha ngatanan nga mga tawo.”
“Diri Kamo Bumalos”
15. Ano nga hinungdan nga diri kita sadang bumulos an mababasa ha Roma 12:19?
15 Hi Pablo naghatag hin usa pa nga marig-on nga hinungdan kon kay ano nga diri kita sadang bumulos; mapainubsanon an pagbuhat hito. Hiya nasiring: “Diri kamo bumalos, mga hinigugma, kondi tagi niyo hin lugar an kasina han Dios; kay nahisurat na: Akon an pagbalos; ako an mabayad, siring han Ginoo.” (Roma 12:19) Paragbuot an Kristiano nga nabulos. Iya gin-aangkon an buruhaton nga katungod han Dios. (Mateo 7:1) Dugang pa, pinaagi han pagbulos, ipinapakita niya nga kulang hiya hin pagtoo ha pasarig ni Jehova: “Ako an mabayad.” Ha kabaliktaran, an totoo nga mga Kristiano nasarig nga hi Jehova “matabang ha iya mga pinili.” (Lukas 18:7, 8; 2 Tesalonika 1:6-8) Mapainubsanon nga igintatapod nira ha Dios an pagbulos para ha ira.—Jeremias 30:23, 24; Roma 1:18.
16, 17. (a) Ano an kahulogan han ‘pagpundok hin mga baga’ ha ulo han usa? (b) Naobserbahan mo ba mismo kon paonan-o an pagkabuotan nagpahumok han kasingkasing han usa nga diri-tumuroo? Kon amo, paghatag hin ehemplo.
16 An pagbulos ha kaaway mahimo magpatig-a han iya disposisyon, kondi an buotan nga pagtratar ha iya mahimo magpahumok han iya kasingkasing. Kay ano? Tigamni an mga pulong ni Pablo ha mga Kristiano ha Roma. Hiya nasiring: “Kon gutumon an imo kaaway, tagi hiya hin pagkaon; kon uhawon, tagi hiya hin pag-inom; kay kon pagbuhaton mo ini magpupundok ka hin mga baga ha ibabaw ha iya ulo.” (Roma 12:20; Proberbios 25:21, 22) Ano an kahulogan hini?
17 An ‘pagpundok hin mga baga ha ibabaw han iya ulo’ usa nga ekspresyon nga ginkuha tikang ha paagi han pagtunaw hin mga metal ha kadaan nga panahon. An bato nga may-ada puthaw iginbubutang ha hudno, ngan ginbubutangan ito hin mga baga diri la ha ilarom kondi ha igbaw liwat. An mga baga nga iginbutang ha igbaw nakakadugang han kapaso salit natutunaw an metal ngan nahibubulag ha mga hugaw hito. Ha sugad man nga paagi, kon nagpapakita kita hin pagkabuotan ha usa nga parakontra, mahimo naton ‘matunaw,’ siring pa, an iya katig-a ngan maaghat hiya nga ipakita an iya mas maopay nga mga kalidad. (2 Hadi 6:14-23) Ha pagkamatuod, damu nga membro han Kristiano nga kongregasyon an siyahan nga nadani ha totoo nga pagsingba tungod han pagkabuotan nga iginpakita ha ira han mga surugoon ni Jehova.
Kon Kay Ano nga Diri Kita Nabulos
18. Kay ano nga husto, mahigugmaon, ngan mapainubsanon an diri pagbulos?
18 Hinin halipot nga paghisgot han Roma kapitulo 12, nakita naton an pipira nga importante nga hinungdan kon kay ano nga kita ‘diri nagbabayad hin maraot ha maraot.’ Siyahan, husto an paglikay ha pagbulos. Tungod han kalooy nga ipinakita han Dios ha aton, husto la ngan makatadunganon nga ihatag naton an aton kalugaringon kan Jehova ngan kinaburut-on nga sundon an iya mga sugo—upod na an sugo nga higugmaon an aton mga kaaway. Ikaduha, mahigugmaon an diri pagbulos hin maraot ha maraot. Kon ginlilikyan naton an pagbulos ngan nakikigmurayaw lugod, mahigugmaon nga naglalaom kita nga mabuligan bisan an iba nga mabangis nga nakontra nga magin mga magsiringba ni Jehova. Ikatulo, mapainubsanon an diri pagbulos. Pagin paragbuot an pagbulos, kay hi Jehova nasiring: “Akon an pagbulos.” An Pulong han Dios nagpapahamangno liwat: “Kon maabot an palabilabi, dida maabot an pakaalo; kondi an kaupod han mga ubos amo an kinaadman.” (Proberbios 11:2) Ipinapakita naton nga mapainubsanon kita kon maaramon nga iginsasarig naton ha Dios an pagbulos ha sayop.
19. Ano an paghihisgotan ha masunod nga artikulo?
19 Iginsaysay ni Pablo hin halipot an nangunguna nga punto han iya paghisgot mahitungod han angayan nga pagtratar ha iba. Hiya nagsagdon ha mga Kristiano: “Ayaw padaog han maraot; kondi dumaog ka ha maraot biling ha maopay.” (Roma 12:21) Ano nga maraot nga mga pwersa an inaatubang naton yana? Paonan-o naton madadaog ito? An mga baton hini ngan ha mga pakiana nga may kalabotan hito paghihisgotan ha masunod nga artikulo.
Maisasaysay Mo Ba?
• Ano nga sagdon an pauroutro nga mababasa ha Roma kapitulo 12?
• Ano an magpapagios ha aton nga diri bumulos?
• Ano nga mga kapulsanan an makakarawat naton ngan han iba kon diri kita “bumulos hin maraot ha maraot”?
[Mga Pakiana]
[Kahon ha pahina 22]
Iginhuhulagway han Roma kapitulo 12 an relasyon han Kristiano:
• kan Jehova
• ha mga igkasi-tumuroo
• ha mga diri-tumuroo
[Retrato ha pahina 23]
An surat ni Pablo ha mga taga-Roma naghahatag ha mga Kristiano hin praktikal nga sagdon
[Retrato ha pahina 25]
Ano an hibabaroan naton ha susbaranan han disipulo nga hi Esteban?