“Lakat, Hugasi Didto ha Parigosan ha Siloe”

KATAPOS tambalon an buta nga tawo pinaagi hin lapok, hi Jesus nagsiring ha iya: “Lakat, hugasi didto ha parigosan ha Siloe [“Siloam,” NW].” Sinugot an tawo ngan binalik nga “nakita na.” (Juan 9:6, 7) Hain an Parigosan han Siloam? An bag-o nga nadiskobrehan han mga arkeologo naghahatag hin bag-o nga impormasyon ha lokasyon hito.

Damu nga turista an binisita na ha lugar ha Jerusalem nga kilala sugad nga Parigosan han Siloam, natoo hira nga ito gud an parigosan nga gin-unabi ha Juan 9:7. Nahimumutang ito ha kataposan han tanel ni Hesekia—530 metros nga tanel hin tubig nga ginhimo han ikawalo ka siglo A.K.P. Kondi, ini nga parigosan tikang pa han ikaupat ka siglo K.P., ngan ginhimo han “mga Kristiano” nga sayop nga naghunahuna nga an parigosan nga gin-unabi ha Ebanghelyo ni Juan nahimumutang ha durho hini nga tanel.

Kondi, han 2004 nabilngan han mga arkeologo an ira ginhunahuna nga amo gud an Parigosan han Siloam nga nag-eksister han nakanhi pa hi Jesus ha tuna. Nahimumutang ito mga 100 metros ha sur-este han dapit nga ginhunahuna hadto nga Parigosan han Siloam. Paonan-o nira ito nadiskobrehan? Kinahanglan ipaayad han mga opisyal han syudad an usa nga imburnal dida hito nga dapit, salit nagsugo hira hin mga trabahador nga may-ada dagku nga makinarya. Usa nga arkeologo nga nagtatrabaho ha hirani an nagkinita han pag-ukab ngan kinita hiya hin duha nga balitang. Gin-undang anay an trabaho, ngan gin-aprobahan han Israeli Antiquities Authority  an pag-ukab hito nga dapit. Naukab an usa nga bahin han parigosan, mga 70 metros an kahilaba, ngan duha nga kanto hito.

An mga sinselyo nga nabilngan durante han pag-ukab nagtikang pa han ikaduha, ikatulo, ngan ikaupat nga tuig han pagrebelde han mga Judio ha Roma. Ito nga pagrebelde nahitabo butnga han 66 ngan 70 K.P. An mga sinselyo nagpapamatuod nga ginagamit an parigosan tubtob han 70 K.P. han ginbungkag han mga Romano an Jerusalem. An basahon nga Biblical Archaeology Review nagtapos: “Kon sugad, an parigosan ginamit tubtob matapos an pagrebelde, katapos gin-abandona ito. Ini nga lugar, an pinakahabubo nga dapit ha bug-os nga Jerusalem, gin-ukyan utro paglabay hin mga 300 ka tuig. Kada tuig, an pag-uran durante han katugnaw nga naagos tipakadto ha ubos nga walog nagdudugang hin lapok didto. Ngan katapos bungkagon han Roma an syudad, waray na ito limpyohi. Paglabay han mga siglo, natirok an madakmol nga lapok ngan hinay-hinay nga natabonan ito. Nakita han mga arkeologo an iba nga dapit hito nga natabonan hin 3 metros nga lapok.”

Kay ano nga interesado an sinsero nga mga estudyante han Biblia ha hinmumutangan han Parigosan han Siloam? Tungod kay nabulig ini ha ira nga mas masabtan an heograpiya han Jerusalem han siyahan nga siglo, nga agsob unabihon ha mga asoy han Ebanghelyo mahitungod han kinabuhi ngan ministeryo ni Jesus.

[Picture ha pahina 7]

Bag-o nga nadiskobrehan nga Parigosan han Siloam

[Ginkuhaan han Retrato]

© 2003 BiblePlaces.com