“An Maopay Hinduro nga Regalo” ha Polandia

HAN Hulyo 6, 1525, igindeklara ni Duke Albrecht han Hohenzollern an Luterano sugad nga relihiyon han Estado. Tungod hito, an Prussia nga iya gindudumarahan, nga hito nga panahon bahin han ginhadian han Polandia, nagin an siyahan nga estado ha Europa nga opisyal nga kinarawat han katutdoan ni Martin Luther.

Karuyag ni Albrecht himoon an Königsberg—kapital han Este nga Prussia—nga sentro han kultura han Protestante. Gin-establisar niya an usa nga unibersidad ha syudad ngan gin-gastohan an pag-imprinta han mga publikasyon han Luterano ha pipira nga yinaknan. Han 1544, naghimo liwat hiya hin balaud nga an mga Polako ha iya nasasakopan nga mga lugar mamati hin mga bahin han Baraan nga Kasuratan ha ira yinaknan. Kondi, hito nga panahon, waray pa hubad han Biblia ha ira pinulongan.

Usa nga Hubad nga Ginagamit ha “Adlaw-adlaw nga Yinaknan”

Basi matadong an kahimtang, nagtikang hi Albrecht pamiling hin makakahubad han Kristiano Griego nga Kasuratan ha Polako nga yinaknan. Han mga 1550, iya ginbaydan an serbisyo han parasurat, parabaligya hin libro, ngan paraimprinta nga hi Jan Seklucjan. Naggradwar hi Seklucjan ha Unibersidad han Leipzig ngan kilala nga nanhahagit ha Katoliko pinaagi ha pagpasarang han katutdoan han Protestante. Ha pagkamatuod, diri pa la maiha nga kinadto hiya ha Königsberg basi makalikay ha kaso nga pagpasarang han iya relihiyoso nga gintotoohan.

Naiikag hi Jan Seklucjan nga makagpublikar hin Kasuratan ha Polako nga yinaknan. Mga usa ka tuig la katapos niya karawaton an buruhaton, naimprinta an siyahan nga Ebanghelyo ni Mateo. Ini nga edisyon may-ada detalyado nga komentaryo ngan mapulsanon nga mga impormasyon ha ligid nga naghahatag hin iba nga pagkahubad ha pipira nga teksto. Waray pag-iha katapos hito, iya gindumara an pag-imprinta hin edisyon nga nagsusulod han upat nga Ebanghelyo. Ha tulo ka tuig la, naimprinta niya an bug-os nga Kristiano Griego nga Kasuratan.

Basi maipublikar an husto nga hubad, gin-usisa han naghubad an Griego nga Kasuratan. Dugang pa, an introduksyon han 1551 nga edisyon nagsiring nga an Latin nga mga hubad ngan “mga hubad ha pipira nga yinaknan an ginkonsulta.” Ginhulagway ni Stanisław Rospond, an awtor han Studies on the Polish Language  of the 16th Century, ini nga hubad sugad nga “makaruruyag ngan natural nga prosa.” An naghubad waray malimitahi han “komplikado nga mga pulong,” siring ni Rospond. Lugod, iya gin-gamit an Polako nga mga pulong nga ginagamit ha “adlaw-adlaw nga yinaknan.”

Bisan kon hi Seklucjan an nagdumara hini nga proyekto, ipinapakita han mga ebidensya nga diri hiya an naghubad. Kon sugad, hin-o an maopay nga parahubad? Hi Stanisław Murzynowski, usa nga lalaki nga posible 23 anyos an pangidaron han ginbaydan ni Seklucjan an iya serbisyo para hinin makuri nga buruhaton.

Natawo hi Murzynowski ha huron, kondi han igo na an iya pangidaron, ginpakadto hiya han iya tatay ha Königsberg basi mag-aram han Griego ngan Hebreo. Katapos, nag-eskwela hiya ha Unibersidad han Wittenberg, Alemanya, diin posible nga iya nakilala hi Martin Luther. Han naeskwela pa hiya, nakapamati hiya hin mga pahayag ni Philipp Melanchthon nga sigurado nga nakabulig ha iya basi magin maabtik ha Griego ngan Hebreo. Katapos han dugang nga pag-eskwela ha Italya, binalik hiya ha Königsberg ngan iya igintanyag an iya serbisyo kan Duke Albrecht.

“Maduruto ngan epektibo nga naghubad hi Murzynowski,” siring ni Maria Kossowska ha iya libro nga The Bible in the Polish Language, “kondi waray hiya mangalimbasog nga masentro an atensyon ha iya, o magkaada hitaas nga katungdanan, o maghangyo nga ibutang an iya ngaran ha pahina para han ulohan han hubad.” Ha pagkatinuod, nagsurat pa ngani hiya mahitungod han iya abilidad: “Diri ako maopay magsurat ha Latin o Polako nga yinaknan.” Bisan pa han iya pagruhaduha, nagin instrumento hiya basi mabasa han mga Polako an Pulong han Dios. Ginhulagway han iya katrabaho nga hi Seklucjan, an bersyon nga ira ginpublikar nga “an maopay hinduro nga regalo” ha Polandia.

Usa han Pinakamaopay nga Regalo

Tikang ha siyahan nga hubad han Biblia ha Polako nga yinaknan, damu na an sinunod. Han 1994, napublikar an New World Translation of the Christian Greek Scriptures, ngan han 1997, an bug-os nga New World Translation of the Holy Scriptures ha Polako nga yinaknan. An mga parahubad, nga waray mangalimbasog nga masentro an atensyon ha ira, naniguro ha paghubad han Pulong han Dios ha paagi nga diri kay basta husto la kondi ha paagi nga natural ha adlaw-adlaw nga pagyakan yana nga panahon, diri han kanan ika-16 ka siglo.

Yana, an Biblia mababasa ha bug-os o ha bahin ha mga 2,400 nga yinaknan. Kon makakuha ka hin husto nga hubad han Pulong han Dios ha imo yinaknan, usa ito han pinakamaopay nga regalo nga imo makakarawat, usa nga regalo tikang kan Jehova nga Dios ha paggiya ha imo.—2 Timoteo 3:15-17.

[Retrato ha pahina 20]

Hinumdoman nga bato para kan Stanisław Murzynowski, usa nga parahubad han “Bag-o nga Testamento” ha Polako nga yinaknan

[Retrato ha pahina 21]

Kapitulo 3 han libro ni Mateo nga iginhubad ni Stanisław Murzynowski

[Ginkuhaan han Retrato]

Dzięki uprzejmości Towarzystwa Naukowego Płockiego