Importante nga mga Punto Tikang ha mga Libro han Joel Ngan Amos
An Pulong ni Jehova Buhi
Importante nga mga Punto Tikang ha mga Libro han Joel Ngan Amos
AN IGINSUMAT la niya mahitungod han iya kalugaringon amo nga hiya hi “Joel an anak nga lalaki ni Petuel.” (Joel 1:1) Ha libro nga nagdadara han iya ngaran, gutiay gud la an iya ginhisgotan mahitungod han iba nga butang gawas han iya mensahe nga bisan an panahon han iya panagna ginbanabana la—mga 820 A.K.P., siyam ka tuig katapos magin hadi hi Usiya ha Juda. Kay ano nga waray hiya maruyag pag-istorya mahitungod han iya kalugaringon? Tungod kay posible nga karuyag niya pabug-atan an mensahe ngan diri an mensahero.
Ha panahon liwat ni Usiya, hi Amos nga taga-Juda ngan “paramangno hin kakarnerohan, ngan parapangapon hin mga kahoy nga sikomoro” ginsugo nga magin propeta. (Amos 7:14) Diri pariho kan Joel nga nagtagna ha Juda, ginsugo hi Amos ngadto ha norte ha napulo ka tribo nga ginhadian han Israel. Natapos an libro han Amos han mga 804 A.K.P. han binalik hiya ha Juda. Ito nga libro iginsurat ha simple kondi matin-aw nga paagi.
“HIYAY TUNGOD HAN ADLAW”—KAY ANO?
Mga pag-atake han mga ulod, duron, ngan bangka an nakita ni Joel ha bisyon. An mga nag-atake gin-unabi sugad nga “usa nga daku nga katawohan ngan makusog” ngan gamhanan nga mga tawo. (Joel 1:4; 2:2-7) “Hiyay tungod han adlaw,” nanhahayhay nga nagsiring hi Joel, “kay an adlaw ni Jehova hirani na, ngan sugad hin kagunawan tikang ha Makagarahum ini maabot”! (Joel 1:15) Ha mga naukoy ha Sion, hi Jehova nagsagdon: “Balik kamo ha akon ha bug-os niyo nga kasingkasing.” Kon bumalik hira, hi Jehova ‘mapaid ha iya katawohan’ ngan ipapahirayo hira ha mga taga-amihanan—an pag-atake han mga insekto. Kondi, antes umabot an daku nga adlaw ni Jehova, iya ‘iipison an iya espiritu ha ngatanan nga unod’ ngan “magpapakita hin mga katingalahan dida ha kalangitan ngan dida ha tuna.”—Joel 2:12, 18-20, 28-31.
An mga nasud gin-ayat: “Panhimoa an iyo mga arado nga mga kampilan, ngan an iyo mga ipangarapon nga garab nga mga bangkaw” ngan pag-andam ha pakiggirra. Ginsugo hira nga ‘kumadto ha walog ni Jehosapat,’ diin hira paghuhukman ngan papatayon. ‘Kondi an Juda pag-uukyan ha kadayonan.’—Joel 3:10, 12, 20.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
1:15; 2:1, 11, 31; 3:14—Ano “an adlaw ni Jehova”? An adlaw ni Jehova amo an panahon han iya paghukom ha iya mga kaaway nga magriresulta han ira kabungkagan kondi katalwasan para han tinuod nga magsiringba. Pananglitan, an sugad nga adlaw inabot ha kadaan nga Babilonya han 539 A.K.P. han ginsakop ito han Medes ngan han Persia. (Isaias 13:1, 6) Usa pa nga “adlaw ni Jehova” an hirani na. Ito an adlaw diin iya huhukman an “Daku nga Babilonya”—an imperyo han buwa nga relihiyon ha kalibotan.—Pahayag 18:1-4, 21.
2:1-10, 28—Ha ano nga paagi natuman an tagna mahitungod han pag-atake han mga insekto? Waray rekord ha Biblia nga gin-atake an Kanaan hin mga insekto nga sobra kadamu sugad han iginhulagway ha libro han Joel. Salit, matin-aw nga tagna an pag-atake nga ginhulagway ni Joel ha 33 K.P., han iginbubo ni Jehova an iya espiritu ha siyahan nga mga sumurunod ni Kristo ngan nagtikang hira ha pagsangyaw han mensahe nga nagpasakit ha mga lider han palso nga relihiyon. (Buhat 2:1, 14-21; 5:27-33) Pribilehiyo naton an pakigbahin ha pariho nga buruhaton yana.
2:32—Ano an kahulogan han ‘pagtawag han ngaran ni Jehova’? An pagtawag han ngaran han Dios nangangahulogan ha pagkilala hito nga ngaran, pagtahod gud hito, ngan pagsarig ngan pagtapod han tag-iya hito.—Roma 10:13, 14.
3:14—Ano an “walog ha paghukom”? Simboliko ito nga lugar ha pagpadapat han paghukom han Dios. Ha panahon han hadi han Juda nga hi Jehosapat, nga an ngaran nangangahulogan nga “Hi Jehova Hukom,” ginluwas han Dios an Juda tikang ha mga nasud nga nakapalibot hito pinaagi ha pagwurok han ira kasundalohan. Hito nga paagi, gintawag liwat ito nga “walog ni Jehosapat.” (Joel 3:2, 12) Ha aton panahon, nagrirepresentar ito ha simboliko nga lugar diin tatamaktamakan an mga nasud sugad hin mga ubas ha purug-anan hito.—Pahayag 19:15.
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:13, 14. An tinuod nga pagbasol ngan pagkilala kan Jehova sugad nga an tinuod nga Dios importante ha kaluwasan.
2:12, 13. Kinahanglan kinasingkasing an tinuod nga pagbasol. Nag-uupod ito ha ‘paggisi han aton kasingkasing,’ diri ha pan-gawas nga ‘paggisi han mga panapton.’
2:28-32. Adton ‘natawag [la] han ngaran ni Jehova an maluluwas’ ha “daku ngan makalilisang nga adlaw ni Jehova.” Mapasalamaton gud kita nga iginbububo ni Jehova an iya espiritu ha ngatanan nga katawohan ngan gin-aaghat an mga batan-on ngan kalagasan, kalalakin-an ngan kababayin-an, nga makigbahin ha pagpanagna, karuyag sidngon, ha pagpasamwak han “urusahon nga mga buhat han Dios”! (Buhat 2:11) Samtang nagtitikahirani an adlaw ni Jehova, diri ba kita sadang mahura ha baraan nga panggawi ngan diosnon nga debosyon?—2 Pedro 3:10-12, NW.
3:4-8, 19. Nagtagna hi Joel nga an mga nasud nga nakapalibot ha Juda paghuhukman tungod han pagmaltrato ha pinili nga katawohan han Dios. Uyon hito nga tagna, an syudad han Tiro nga nakada ha daku nga bahin han tuna ginbungkag ni Hadi Nabukodonosor han Babilonya. Ha urhi, han ginsakop ni Alejandro nga Bantogan an syudad nga nakada ha isla, yinukot nga kasundalohan ngan prominente nga mga tawo an ginpamatay ngan 30,000 han umurukoy hito an ginbaligya ha pagkauripon. Sugad liwat hito an naeksperyensyahan han mga Pilisteohanon kan Alejandro ngan han mga sumunod ha iya. Pag-abot han ikaupat ka siglo A.K.P., an Edom nagin binayaan. (Malakias 1:3) Inin natuman nga mga tagna nagpaparig-on han aton pagtoo kan Jehova sugad nga nagtutuman han iya mga saad. Ipinapakita liwat hito kon ano an iya hihimoon ha mga nasud nga nagtitimaraot han iya mga magsiringba yana.
3:16-21. “An mga langit ngan an tuna mababay-og,” ngan maieksperyensyahan han mga nasud an paghukom ni Jehova. “Kondi hi Jehova maaamo an darangpan han iya katawohan,” tatagan hira hin kinabuhi ha kahimtang nga sugad han paraiso. Diri ba kita sadang magin determinado nga magpabilin nga duok ha iya samtang nagtitikahirani an adlaw han iya paghukom ha maraot nga kalibotan?
“PAG-ANDAM HA PAKIGKITA HAN IMO DIOS”
May-ada mensahe hi Amos ha kaaway nga mga nasud nga nakapalibot ha Israel, ngan ha Juda ngan Israel. Bubungkagon an Sirya, Pilistia, Tiro, Edom ngan Moab tungod han ira pagin madarahog ha katawohan han Dios. An mga umurukoy han Juda sigurado nga bubungkagon “tungod kay ira riniwa an balaud ni Jehova.” (Amos 2:4) Kumusta man an napulo ka tribo nga ginhadian han Israel? An mga sala hito nag-uupod hin hakugnon nga panalumpigos ha mga pobre, imoralidad ngan kawaray-pagtahod ha mga propeta han Dios. Ginpahamangnoan ni Amos nga makikighusay hi Jehova kontra ha “mga halaran ha Betel” ngan ‘maghahampak ha balay han kathagkot upod han balay han katpaso.’—Amos 3:14, 15.
Bisan pa han magkalain-lain nga sirot nga iginpadapat na, nagpabilin nga matig-a an idolatroso nga mga Israelita. Ginsidngan hira ni Amos: “Pag-andam ha pakigkita han imo Dios.” (Amos 4:12) Para ha mga Israelita, an adlaw ni Jehova mangangahulogan nga hira ‘mabibihag ha unhan han Damasko,’ karuyag sidngon, ngadto ha Asirya. (Amos 5:27) Ginkontra hi Amos han usa nga saserdote han Betel kondi nagpabilin hiya nga marig-on. “An kataposan inabot na ha akon katawohan nga Israel,” hi Jehova nagsiring kan Amos. “Diri na ako maliwat pag-agi dida ha ira.” (Amos 8:2) Diri makakapanalipod ha ira an Sheol bisan an higtaas nga kabukiran ha paghukom han Dios. (Amos 9:2, 3) Kondi, may-ada saad han pagpahiuli. “Akon pagdadad-on pagbalik an mga bihag han akon katawohan nga Israel,” nasiring hi Jehova, ‘ngan hira magtutukod han mga bungto nga bungkag, ngan maukoy hini; ngan hira magtatanom hin mga urubasan ngan mainom han alaksiw hini; hira liwat maghihimo hin mga tanaman ngan makaon han bunga hini.’—Amos 9:14.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
4:1—Hin-o an ginhuhulagway han “kabakahan han Basan”? An hitaas nga bungtod nga patag an igbaw han Basan, usa nga lugar ha este han Dagat han Galilea, kilala tungod han mag-opay nga mamat han mga hayop, upod na han kabakahan. An abunda nga pasabsaban usa nga hinungdan hini. Iginpariho ni Amos an mahilig ha kahuraan nga kababayin-an han Samaria ha kabakahan han Basan. Waray ruhaduha nga ginpipirit hini nga kababayin-an an “ira mga agaron,” o mga bana nga limbongan an mga pobre basi magin riko dayon hira.
4:6—Ano an iginpapasabot han mga pulong nga “kamalinis han mga ngipon”? Gin-gamit ito ha pariho nga paagi ha “kakulangan hin tinapay,” nagtutudlok ito ha panahon han kagutom han an mga ngipon nagpabilin nga limpyo tungod ha kakulang hin pagkaon.
5:5—Ha ano nga paagi nga an Israel ‘waray mangita ha Betel’? Gin-establisar ni Jeroboam an pagsingba hin baka ha Betel. Tikang hito nga panahon, ito nga syudad nagin sentro han palso nga pagsingba. Posible gud nga an Gilgal ngan Beer-seba mga lugar liwat han apostata nga pagsingba. Basi malikyan an igintagna nga kalamidad, an mga Israelita kinahanglan nga umundang na ha relihiyoso nga mga pagbiyahe ngadto hito nga mga lugar ngan magtikang ha pagpamiling kan Jehova.
7:1—Ano an iginpapasabot han ginharas nga mga banwa han hadi? Posible nga nagtutudlok ito ha buhis nga iginpapakolekta han hadi para ha pag-ataman han iya mga mangangabayo ngan mga hayop. Kinahanglan ini baydan ha “tinikangan han panaringsing han urhi nga panubo.” Katapos hito, mahimo na anihon han mga tawo an ira pananom. Kondi, antes nira mabuhat ito, inaatake ngan dinadaot na hin usa ka panon hin duron an ira pananom ngan an iba pa.
8:1, 2—Ano an iginpapasabot han ‘usa nga gubong han bunga han katpaso’? Nagpapasabot ito nga an adlaw ni Jehova hirani na. Ginbuburo an bunga han katpaso ha ikatarapos han pag-ani, karuyag sidngon, ha pagtapos han tuig han pag-uma. Han ginpahinabo ni Jehova nga makita ni Amos an ‘gubong han bunga han katpaso,’ nagpapasabot ito nga hirani na an kataposan han Israel. Salit, nagsiring an Dios kan Amos: “An kataposan inabot na ha akon katawohan nga Israel; diri na ako maliwat pag-agi dida ha ira.”
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:3, 6, 9, 11, 13; 2:1, 4, 6. May kalabotan ha kasina ni Jehova ha Israel, Juda ngan ha unom nga nasud nga nakapalibot ha ira nga hiya nagsiring: “Diri ko pasisimangon an sirot.” Diri gud malilikyan an paghukom ni Jehova.—Amos 9:2-5.
2:12. Diri naton sadang paluyahon an magduruto nga payunir, nagbibiyahe nga paramangno, misyonero, o membro han pamilya han Betel pinaagi ha pag-aghat ha ira nga umundang ha bug-os panahon nga pag-alagad basi magkinabuhi ha ginhuhunahuna han damu nga normal nga kinabuhi. Ha kabaliktaran, sadang naton dasigon hira nga ipadayon an ira maopay nga buhat.
3:8. Sugad nga an usa nahahadlok kon nakakabati hin uwang han leon, ha pariho nga paagi naaghat hi Amos ha pagsangyaw han hinbatian niya hi Jehova nga nasiring: “Lakat, panagna ha akon katawohan.” (Amos 7:15) An kahadlok ha Dios sadang mag-aghat ha aton nga magin madasigon nga magsarangyaw han mensahe han Ginhadian.
3:13-15; 5:11. Ha bulig ni Jehova, an minos nga magbarantay hin karnero nga hi Amos ‘nakagpamatuod’ ha mga riko ngan tungod han ira kahimtang diri hira nababaraka. Ha pariho nga paagi, masasangkapan kita ni Jehova nga maipasamwak an mensahe han Ginhadian anoman kakuri an teritoryo.
4:6-11; 5:4, 6, 14. Bisan pa han pauroutro nga kapakyas han mga Israelita nga “bumalik” kan Jehova, hira gin-aghat nga ‘pangitaon hi Jehova, ngan [padayon nga] mabuhi.’ Tubtob nga mapailubon nga gintutugotan ni Jehova nga magpadayon inin maraot nga sistema, sadang naton aghaton an aada hito nga pamilngon hiya.
5:18, 19. Lurong an usa nga ‘nag-uungara han adlaw ni Jehova’ bisan kon diri gud hiya andam hito. An kahimtang hito nga tawo pariho ha usa nga naglilikay hin leon kondi iginkita hin uso ngan dinalagan pahirayo ha uso kondi gintukob hin halas. Maaramon kita kon ‘nag-aagma’ kita ha espirituwal ngan nagpapabilin nga pirme andam.—Lukas 21:36.
7:12-17. Sadang kita magkaada kompyansa ngan diri mahadlok ha pagpasamwak han mensahe han Dios.
9:7-10. An pagin katulinan han magtinumanon nga patriarka ngan hadton ginluwas ha Ehipto sugad nga pinili nga katawohan han Dios, waray makapugong ha diri magtinumanon nga Israelita nga kumarawat han iya kasina pariho han nahitabo ha mga Cushita. An pagkaada maopay nga relasyon ha waray dinadapigan nga Dios nadepende, diri ha pagkaada hin partikular nga katulinan, kondi ha ‘kahadlok ha iya, ngan pagbuhat hin matadong.’—Buhat 10:34, 35.
Kon Ano an Aton Sadang Buhaton
Hirani na an adlaw han paghukom han Dios ha kalibotan ni Satanas. Iginbubo han Dios an iya espiritu ha mga nagsisingba ha iya, ginsasangkapan hira basi mapahamangnoan an katawohan mahitungod han pag-abot han iya adlaw. Diri ba kita sadang makigbahin hin bug-os ha pagbulig ha iba nga makilala hi Jehova ngan ‘magtawag han iya ngaran’?—Joel 2:31, 32.
“Dumti an maraot,” nagsagda hi Amos, “ngan higugmaa an maopay, ngan pagtukod han kasubayan dida ha ganghaan.” (Amos 5:15) Samtang nagtitikahirani an adlaw ni Jehova, maaramon an pagin duok ha iya ngan magpabilin nga bulag ha maraot nga kalibotan ngan ha nakakadaot nga mga kaupod. Basi matuman ito nga tumong, makakabulig gud ha aton an napapanahon nga leksyon tikang ha mga libro han Joel ngan Amos ha Biblia!—Hebreo 4:12.
[Retrato ha pahina 12]
Nagtagna hi Joel: “An adlaw ni Jehova hirani na”
[Mga Retrato ha pahina 15]
Pariho kan Amos, sadang kita magin may kompyansa ngan waray kahadlok nga parasamwak han mensahe han Dios