Sunda an Imo Konsensya

“Ha mga putli, an ngatanan nga mga butang mga putli: kondi ha mga magraot [“nahugawan,” NW] ngan waray pagtoo, waray hin putli.”—TITO 1:15.

1. Ano an ginbuhat ni Pablo para ha mga kongregasyon ha Kreta?

 KATAPOS han tulo nga biyahe ni apostol Pablo sugad nga misyonero, gindakop hiya ngan ha urhi gindara ha Roma, diin ginpriso hiya hin duha ka tuig. Ano an iya ginbuhat han ginpagawas hiya? Iya ginbisita an isla han Kreta kaupod hi Tito nga ginsuratan niya: “Binilin ko ikaw didto ha Kreta, basi nga pag-opayon mo an kulang nga mga bagay, ngan magpili ka hin mga ansiano.” (Tito 1:5) Ha pagbuhat ni Tito hito nga toka, makakaupod niya an mga tawo nga iba-iba an konsensya.

2. Ano nga problema an kinahanglan masulbad ni Tito ha isla han Kreta?

² Ginsidngan ni Pablo hi Tito mahitungod han mga kwalipikasyon han mga tigurang ha kongregasyon ngan katapos iya iginpatin-aw nga “damu nga mga tawo an diri matinumanon, magyakan hin waray pulos, ngan maglimbong.” Ini hira ‘nagsasamok ha bug-os nga mga panimalay, nanunutdo hin mga diri angayan.’ Kinahanglan ‘sawayon hira’ ni Tito. (Tito 1:10-14; 1 Timoteo 4:7) Siring ni Pablo nga an ira hunahuna ngan konsensya “nahugawan,” ginagamit an pulong nga nangangahulogan hin pagin namantsahan, sugad la nga an maopay nga bado mahimo mamantsahan hin tina. (Tito 1:15, NW) Bangin mga Judio an iba hito nga kalalakin-an, kay nagbubuhat hira han “sirkumsisyon.” An mga kongregasyon yana diri ginsasamok hin kalalakin-an nga sugad hito an panhunahuna; kondi tikang ha iginsagdon ni Pablo kan Tito, damu an aton hibabaroan mahitungod han konsensya.

Adton Nahugawan an Konsensya

3. Ano an iginsurat ni Pablo kan Tito mahitungod han konsensya?

³ Tigamni an kahimtang diin gin-unabi ni Pablo an konsensya. “Ha mga putli, an ngatanan nga mga butang mga putli: kondi ha mga magraot ngan waray pagtoo, waray hin putli; kondi an ira hunahuna, pati konsensya, mga magraot. Nagtutug-an hira nga mag-aram hira ha Dios; kondi pinaagi ha ira mga buhat ira hiya dinidiri.” Matin-aw, an iba hadto kinahanglan magbag-o basi “magmarig-on ha pagtoo.” (Tito 1:13, 15, 16) Nakukurian hira pagkilala kon ano an putli ngan mahugaw, ngan nahidabi hini an ira konsensya.

4, 5. Ano an sayop han iba nga membro han mga kongregasyon, ngan paonan-o ini nakaapekto ha ira?

⁴ Sobra napulo ka tuig antes hito, nagdesisyon an nagmamando nga lawas han mga Kristiano nga an sirkumsisyon diri na ginkikinahanglan basi magin tinuod nga magsiringba, ngan ira iginsumat ito ha mga kongregasyon. (Buhat 15:1, 2, 19-29) Kondi, an iba ha Kreta nagbubuhat pa gihapon han “sirkumsisyon.” Dayag nga ginkontra nira an nagmamando nga lawas, ‘nanunutdo hin mga diri angayan.’ (Tito 1:10, 11) Tungod kay nabaliko an panhunahuna, bangin igin-aaghat  nira an mga surundon ha Balaud mahitungod han mga pagkaon ngan rituwal nga paglimpyo. Bangin gindudugangan pa ngani nira an ginsiring ha Balaud, sugad han ginbuhat han mga nahiuna ha ira ha panahon ni Jesus, ngan igin-aaghat an mga surumatanon han mga Judio ngan mga sugo han mga tawo.—Markos 7:2, 3, 5, 15; 1 Timoteo 4:3.

⁵ An sugad nga panhunahuna nakadaot ha ira abilidad ha pagturutimbang ngan pag-abat kon ano an husto ngan sayop, an ira konsensya. Hi Pablo nagsurat: “Ha mga magraot [“nahugawan,” NW] ngan waray pagtoo, waray hin putli.” An ira konsensya naiba na gud salit diri na ito masasarigan nga giya ha ira mga buhat ngan pagturutimbang. Dugang pa, ira ginhukman an mga igkasi-Kristiano ha personal nga mga butang nga mahimo magkaiba-iba an magin desisyon han tagsa nga Kristiano. Hini nga paagi gintatagad hini nga mga taga-Kreta nga mahugaw an mga butang nga diri man mahugaw. (Roma 14:17; Kolosas 2:16) Bisan kon nagpapahayag hira nga kilala nira an Dios, diri ito nakikita ha ira mga buhat.—Tito 1:16.

‘Putli Para ha mga Putli’

6. Ano an duha nga klase hin mga tawo nga gin-unabi ni Pablo?

⁶ Paonan-o makakabulig ha aton an iginsurat ni Pablo kan Tito? Bueno, tigamni an magkaiba nga punto dinhi: “Ha mga putli, an ngatanan nga mga butang mga putli: kondi ha mga magraot ngan waray pagtoo, waray hin putli; kondi an ira hunahuna, pati konsensya, mga magraot.” (Tito 1:15) Sigurado nga diri karuyag sidngon ni Pablo nga para ha Kristiano nga limpyo ha moral, limpyo ngan igintutugot an ngatanan. Makakasiguro kita hito tungod kay iginpatin-aw na ni Pablo ha usa pa nga surat nga an nagbubuhat hin pornikasyon, idolatriya, espiritismo, ngan iba pa “diri makakapanunod ha ginhadian han Dios.” (Galasia 5:19-21) Salit makakasiring kita nga iginsasaysay ni Pablo an kamatuoran mahitungod han duha nga klase hin mga tawo, adton limpyo ngan adton mahugaw ha moral ngan espirituwal.

7. Ano an igindidiri ha Hebreo 13:4, kondi ano an bangin bumangon nga pakiana?

⁷ Diri la an espisipiko nga igindidiri han Biblia an kinahanglan likyan han sinsero nga Kristiano. Sugad nga ehemplo, tagda inin prangka nga ginsiring: “Pagpakabantuganon han ngatanan an pag-asawa, ngan an higdaan diri paghugawan: kay an mga makihihilawason ngan an mga paralibog paghuhukman han Dios.” (Hebreo 13:4) Bisan an mga diri-Kristiano ngan adton waray kahibaro ha Biblia husto nga makakasiring nga igindidiri hini nga bersikulo an pag-adulteryo. Dinhi ngan ha iba nga bersikulo han Biblia, matin-aw nga ginkukondenar han Dios an pakighilawas han diri mag-asawa. Kondi, kumusta man kon an duha nga diri mag-asawa nagbubuhat hin oral sex (seksuwal nga buhat pinaagi han baba)? Damu nga tinedyer an nasiring nga diri nakakadaot ini tungod kay diri ini pakighilawas. Mahimo ba tagdon han usa nga Kristiano nga diri maraot an oral sex?

8. May kalabotan ha oral sex, paonan-o naiiba an mga Kristiano ha damu nga tawo ha kalibotan?

⁸ Pinamamatud-an han Hebreo 13:4 ngan  1 Korinto 6:9 nga kinangangalasan han Dios an pag-adulteryo ngan pornikasyon (Griego, por·neiʹa). Ano an nahiuupod ha pornikasyon? An Griego nga pulong nagpapasabot han paggamit han mga ikinatawo ha natural o sayop nga paagi nga malaw-ay an katuyoan. Upod hito an ngatanan nga klase han pakighilawas han diri mag-asawa. Salit nahiuupod hito an oral sex, bisan kon damu nga tinedyer ha bug-os nga kalibotan an ginsumatan o nasiring nga diri man maraot an oral sex. An panhunahuna ngan mga buhat han tinuod nga mga Kristiano diri ginigiyahan han mga opinyon han “magyakan hin waray pulos, ngan maglimbong.” (Tito 1:10) Nasunod hira ha hitaas nga mga prinsipyo han Baraan nga Kasuratan. Imbes nga mangatadongan nga diri maraot an oral sex, nasasabtan nira nga sumala ha Kasuratan pornikasyon ito, por·neiʹa, ngan ira ginbabansay an ira konsensya nga diri umuyon hito. a—Buhat 21:25; 1 Korinto 6:18; Efeso 5:3.

Iba-iba nga Konsensya, Iba-iba nga Desisyon

9. Kon “an ngatanan nga mga butang mga putli,” ano an naibubulig han konsensya?

⁹ Kondi ano an karuyag ipasabot ni Pablo han nagsiring hiya nga “ha mga putli, an ngatanan nga mga butang mga putli”? Ginhihisgotan ni Pablo an mga Kristiano nga an ira panhunahuna ngan pag-abat kon ano an husto ngan sayop iginpahiuyon na ha mga prinsipyo han Dios, nga mababasa naton ha iya giniyahan nga Pulong. Kinikilala han sugad nga mga Kristiano nga ha damu nga butang nga diri direkta nga ginkukondenar han Dios, mahimo magkaiba-iba an opinyon han mga tumuroo. Imbes nga magin kritiko, kinikilala nira nga “putli” an mga butang nga diri ginkukondenar han Dios. Diri nira ginlalaoman nga an panhunahuna han ngatanan nga ira igkasi-tumuroo magigin kapariho gud ha ira panhunahuna ha mga buruhaton ha kinabuhi nga waray espisipiko nga giya tikang ha Biblia. Aton paghisgotan an pipira nga ehemplo.

10. Kay ano nga bangin magin hinungdan han problema an imbitasyon ha kasal (o lubong)?

¹⁰ Damu an pamilya nga usa la nga padis an nagin Kristiano. (1 Pedro 3:1; 4:3) Bangin magin hinungdan ini han magkalain-lain nga problema, sugad pananglitan kon may-ada kasal o lubong han usa nga paryente. Hunahunaa an kahimtang han Saksi nga asawa nga diri Saksi an bana. Karaslon an usa nga paryente han iya bana, ngan an seremonya paghihimoon ha singbahan. (O namatay an usa nga kapamilya, bangin kag-anak, ngan an seremonya han paglubong paghihimoon ha singbahan.) Gin-imbitar an mag-asawa, ngan karuyag han bana nga umupod an iya asawa. Ano an ginsisiring han konsensya han asawa mahitungod han pagkadto? Ano an iya bubuhaton? Hunahunaa inin duha nga posibilidad.

11. Isaysay kon paonan-o mahimo mangatadongan an usa nga Saksi nga asawa kon maupod ba hiya ha kasal ha singbahan, ngan ano an iya magigin desisyon?

¹¹ Ginpamalandong ni Loida an marig-on nga sugo han Biblia, ‘Gawas kamo tikang ha Babilonya nga Daku,’ an imperyo han palso nga relihiyon ha kalibotan. (Pahayag 18:2, 4) Hadto parasingba hiya dida ha singbahan diin paghihimoon an kasal ngan maaram hiya nga durante han seremonya an ngatanan hahangyoon nga makigbahin ha pagbubuhaton didto sugad han pag-ampo, pagkanta, o iba pa. Determinado hiya nga diri makigbahin hito ngan nadiri hiya bisan pagkadto tungod kay bangin piriton hiya nga magkompromiso. Gintatahod ni Loida an iya bana ngan karuyag nga suportahan hiya, nga iya ulo sumala ha Kasuratan; kondi diri niya karuyag nga ikompromiso an Kasuratanhon nga mga prinsipyo. (Buhat 5:29) Salit, mataktika nga iginsaysay ni Loida nga bisan kon magdesisyon an iya bana nga kumadto, diri hiya puydi umupod. Mahimo hiya sumiring nga kon umupod hiya ngan magdumiri ha pakigbahin ha seremonya, bangin maalohan la an iya bana, salit an iya diri pag-upod bangin amo an gimaopayi para ha iya bana. An iya desisyon nagresulta hin limpyo nga konsensya.

12. Ano an mahimo magin pangatadongan ngan paggios han usa kon imbitaron hiya ha kasal ha singbahan?

 ¹² Haros pariho hito an problema ni Ruth. Gintatahod niya an iya bana, determinado hiya nga magin maunungon ha Dios, ngan nasunod ha iya konsensya nga nabansay ha Biblia. Katapos pamurubuuton an mga punto sugad han ginpamalandong ni Loida, nag-ampo hi Ruth ngan ginbasa an “Mga Pakiana Tikang ha mga Magbarasa” ha An Barantayan han Mayo 15, 2002. Nahinumdoman niya nga an tulo nga Hebreohanon sinugot ha sugo nga kumadto ha lugar diin paghihimoon an pagsingba ha imahen, kondi nagpabilin hira nga maunungon tungod kay waray hira makigbahin hito. (Daniel 3:15-18) Nagdesisyon hiya nga umupod ha iya bana kondi diri hiya makikigbahin ha bisan ano nga pagbubuhaton didto, ngan uyon ito ha iya konsensya. Mataktika kondi matin-aw nga iginsaysay niya ha iya bana an igintutugot han iya konsensya nga buhaton niya ngan an diri niya mahihimo. Naglalaom hi Ruth nga makikita han iya bana an kaibahan han tinuod ngan palso nga pagsingba.—Buhat 24:16.

13. Kay ano nga diri kita sadang mabaraka kon magkaiba an desisyon han duha nga Kristiano?

¹³ Kon magkaiba an magin desisyon han duha nga Kristiano, iginpapasabot ba hito nga diri importante kon ano an ginbubuhat han usa o nga maluya an konsensya han usa ha ira? Diri. Tungod han eksperyensya ni Loida hadto may kalabotan ha musika ngan seremonya ha singbahan, bangin nasantop niya nga an pagin presente didto magigin peligroso gud para ha iya. Ngan an pagin mapirit hadto han iya bana ha mga isyu may kalabotan ha relihiyon bangin nakaapekto han iya konsensya. Salit kombinsido hiya nga an iya desisyon amo an gimaopayi para ha iya.

14. Ano an sadang hinumdoman han mga Kristiano mahitungod han mga isyu nga nagkikinahanglan hin personal nga pagdesisyon?

¹⁴ Kondi sayop ba an desisyon ni Ruth? Waray katungod an iba ha pagsiring hito. Diri nira sadang hukman o pakarauton hiya ha iya desisyon nga kumadto kondi diri makikigbahin ha bisan ano nga pagbubuhaton ha seremonya. Hinumdumi an sagdon ni Pablo may kalabotan ha personal nga mga desisyon mahitungod han pagkaon o diri pagkaon hin partikular nga karaunon: “Diri magtamay an nakaon han diri nakaon; ngan an diri nakaon diri maghukom han nakaon. . . . Ha iya lugaringon nga agaron hiya matukdaw o mahuhulog. Matuod, hiya pababakdawon; kay an Ginoo may gahum hin pagpabakdaw ha iya.” (Roma 14:3, 4) Sigurado nga waray tinuod nga Kristiano an mag-aaghat ha bisan hin-o nga igbalewaray an giya han nabansay nga konsensya, kay an pagbuhat hito magigin pariho han pagbalewaray han tingog nga makakahatag hin mensahe nga nagluluwas han kinabuhi.

15. Kay ano nga sadang tagdon gud an konsensya ngan mga pagbati han iba?

¹⁵ Mahitungod hini nga sitwasyon, may-ada pa sadang tagdon inin duha nga Kristiano, an usa amo an epekto hito ha iba. Hi Pablo nagsagdon: “Paghukom lugod kamo hini; nga mawaray  tawo nga magbutang dida ha dalan han iya bugto hin hiparakdolan, o an kahigayonan hin pagkahulog.” (Roma 14:13) Bangin maaram hi Loida nga an pariho hito nga mga sitwasyon nakasamok gud ha kongregasyon o ha iya pamilya, ngan an iya bubuhaton makakaapekto gud ha iya mga anak. Ha kabaliktaran, bangin maaram hi Ruth nga an pariho nga mga desisyon waray makasamok ha kongregasyon o ha komunidad. Sadang kilalahon nira nga duha—ngan naton ngatanan—nga an nabansay hin husto nga konsensya nagtatagad gud han epekto hito ha iba. Hi Jesus nagsiring: “Bisan hin-o nga magpapakdol ha usa hini nga mga gudtiay, nga nasarig ha akon, maopay pa nga bitayan an iya liog hin usa nga gilingan nga bato, ngan ilabog hiya ha kahiladman han dagat.” (Mateo 18:6) Kon ginbabalewaray han usa nga posible hiya makapakdol ha iba, bangin mahugawan an iya konsensya, sugad han iba nga Kristiano ha Kreta.

16. Ano an malalaoman naton nga mga pagbag-o ha usa nga Kristiano ha paglabay han panahon?

¹⁶ Sadang magpadayon an pag-uswag han espirituwalidad han usa nga Kristiano, sugad man an iya pag-uswag ha pagpamati ngan pagsunod ha iya konsensya. Aton hunahunaon hi Markos, nga bag-o la nga nabawtismohan. Ginsusugo hiya han iya konsensya nga likyan an ginbubuhat niya hadto nga supak ha Kasuratan, bangin may kalabotan ha mga imahen o ha dugo. (Buhat 21:25) Ha pagkamatuod, ginlilikyan na gud niya an mga butang nga may gutiay nga kaparihoan ha kon ano an igindidiri han Dios. Ha luyo nga bahin, nawuwurok hiya kon kay ano nga iginsasalikway han iba an pipira nga butang nga para ha iya diri maraot, sugad han pipira nga programa ha telebisyon.

17. Iilustrar kon ha ano nga paagi an panahon ngan pag-uswag han espirituwalidad bangin makaapekto ha konsensya ngan mga desisyon han usa nga Kristiano.

¹⁷ Paglabay han panahon, nag-uswag an kahibaro ni Markos ngan mas nagin duok na hiya ha Dios. (Kolosas 1:9, 10) Ano an resulta? An tingog han iya konsensya nabansay hin maopay. Yana hi Markos mas namamati na ha iya konsensya ngan nagtuturutimbang gud han mga prinsipyo ha Kasuratan. Ha pagkamatuod, nasasantop niya nga an iba nga butang nga “may gutiay nga kaparihoan” nga iya ginlikyan diri man ngay-an nasupak ha panhunahuna han Dios. Dugang pa, tungod kay mas nasunod na hiya ha mga prinsipyo han Biblia ngan disidido nga sundon an iya nabansay hin maopay nga konsensya, napapagios na hiya yana han iya konsensya nga likyan an mga programa nga para ha iya hadto diri maraot. Oo, nag-uswag na an iya konsensya.—Salmo 37:31.

18. Ano an hinungdan han aton kalipay?

¹⁸ Ha kadam-an nga kongregasyon, may-ada mga indibiduwal nga iba-iba an pag-uswag sugad nga Kristiano. An iba ha ira mga bag-ohan pa. Bangin an ira konsensya haros hilom la ha pipira nga isyu, kondi klaro an tingog hito ha iba nga isyu. Mahimo hira magkinahanglan hin panahon ngan bulig basi magpahiuyon ha giya ni Jehova ngan sumunod ha ira nabansay nga konsensya. (Efeso 4:14, 15) Maopay na la kay hito nga mga kongregasyon, sigurado nga damu an may-ada hilarom nga kahibaro, eksperyensya ha pag-aplikar han mga prinsipyo han Biblia, ngan konsensya nga nauyon gud ha panhunahuna han Dios. Makalilipay gud nga igkaupod ini nga “mga maputli” nga tawo nga nagtatagad nga “putli” ha moral ngan espirituwal an mga butang nga naruruyagan han Ginoo! (Efeso 5:10) Hinaot magin tumong naton ngatanan nga makab-ot an sugad hito nga pag-uswag ngan matipigan an sugad nga konsensya uyon ha husto nga kahibaro han kamatuoran ngan diosnon nga debosyon.—Tito 1:1.

[Footnote]

Ano an Imo Baton?

• Kay ano nga nahugawan an konsensya han iba nga Kristiano ha Kreta?

• Kay ano nga bangin magkaiba an desisyon han duha nga Kristiano nga nabansay hin maopay an konsensya?

• Ano an sadang mahitabo ha aton konsensya paglabay han panahon?

[Mga Pakiana]

[Mapa ha pahina 26]

(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)

Sicily

GRESYA

Kreta

ASIA MINOR

Kipre

DAGAT MEDITERANYO

[Retrato ha pahina 28]

Bangin magkaiba an desisyon han duha nga Kristiano nga naatubang hin pariho nga sitwasyon