Importante nga mga Punto Tikang ha mga Libro han Obadia, Jonas, Ngan Mika
An Pulong ni Jehova Buhi
Importante nga mga Punto Tikang ha mga Libro han Obadia, Jonas, Ngan Mika
“AN BISYON ni Obadia.” (Obadia 1) Ini an tinikangan ha libro han Obadia ha Biblia. Waray iba nga ginsiring an propeta mahitungod ha iya gawas la han iya ngaran ha libro nga iya iginsurat han 607 A.K.P. Ha usa nga libro nga natapos hin sobra duha ka siglo antes pa hini, hi propeta Jonas tangkod nga nagsaysay han iya mismo naeksperyensyahan may kalabotan ha iya toka sugad nga misyonero. Nahitabo an 60 ka tuig nga panagna ni Mika ha kabutngaan han panagna nira Obadia ngan Jonas, tikang han 777 A.K.P. tubtob 717 A.K.P. An iginsumat la ni Mika mahitungod ha iya amo nga hiya “an Morastitanhon” ngan nga an pulong ni Jehova inabot ha iya “ha mga adlaw ni Jotam, ni Ahas, ngan ni Hesekia, an kahadian ha Juda.” (Mika 1:1) An pagin pamilyar ni Mika ha kinabuhi ha uma makikita ha klase han mga ilustrasyon nga iya ginamit ha pagpatin-aw han iya mensahe.
AN EDOM “MAHIBUBULAG HA KADAYONAN”
Mahitungod ha Edom, hi Obadia nagsiring: “Tungod han pagpungka nga ginbuhat ngadto ha imo bugto nga hi Jakob, an makaaalo magtatabon ha imo, ngan ikaw mahibubulag ha kadayonan.” Nahinunumdoman gud han propeta an bag-o la nga madarahog nga ginbuhat han mga Edomitanhon ha mga anak ni Jakob—an mga Israelita. Han 607 A.K.P., han ginbungkag han Babilonya an Jerusalem, an mga Edomitanhon “tinukdaw ha luyo nga ligid” ngan dinapig ha nananakop nga “mga dumuruong.”—Obadia 10, 11.
Ha kabaliktaran, hirani na igpahiuli an panimalay ni Jakob. Hi Obadia nagtagna: ‘Ha bukid ha Sion mapakadto an mga namamalagiw, ngan ini mababaraan.’—Obadia 17.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
5-8—Ano an makatirigamnan mahitungod han kabungkagan han Edom nga iginpariho ha pag-abot han tikasan ha gab-i ngan han parapanirok hin ubas? Kon kinadto ha Edom an mga kawatan, kukuhaon la unta nira an ira karuyag. Kon nagpakadto an mga paraani, magsasalin unta hira hin aranihon para ha mga pobre. Kondi, kon mapukan an Edom, bibilngon hin maopay an mga bahandi ngan pagtitikasan ito han “mga tawo nga nakada ha kamurayaw kaupod ha [ira]”—an dinapig hito, an Babilonya.—Jeremias 49:9, 10.
10—Paonan-o an Edom ‘nahibulag ha kadayonan’? Sugad han igintagna, nahibulag o napoo an nasud han Edom nga may-ada gobyerno ngan katawohan nga naukoy ha espisipiko nga rehiyon ha tuna. Ginsakop ito ni Hadi Nabonidus han Babilonya ha mga kabutngaan han ikaunom ka siglo A.K.P. Han ikaupat nga siglo A.K.P., gin-ukyan han mga Nabataneo an teritoryo han mga Edomitanhon salit binalhin hira ha sur nga bahin han Judea, ha nasasakopan han Negeb nga ha urhi gintawag nga Idumea. Katapos bungkagon han mga Romano an Jerusalem han 70 K.P., napoo an mga Edomitanhon.
Mga Leksyon Para ha Aton:
3, 4. Tungod kay an mga Edomitanhon nahimutang ha bungturon nga rehiyon nga may higtaas nga kabukiran ngan pangpang nga nakaulang ha mga kaaway ha pag-atake, bangin mapahitas-on nga naghunahuna hira nga talwas ngan may seguridad hira. Kondi diri malilikyan an paghukom ni Jehova.
8, 9, 15. An kinaadman ngan gahum han tawo diri makakapanalipod durante han “adlaw ni Jehova.”—Jeremias 49:7, 22.
12-14. An mga Edomitanhon nagpapahamangno nga ehemplo para hadton nalilipay ha kakurian nga bangin inaatubang han mga surugoon han Dios. Diri ginbabalewaray ni Jehova an maraot nga pagtratar ha iya katawohan.
17-20. Ini nga tagna han pagpahiuli may kalabotan ha mga anak ni Jakob nagtikang matuman han may-ada nanhibilin nga binalik ha Jerusalem tikang ha Babilonya han 537 A.K.P. An pulong ni Jehova pirme natutuman. Bug-os nga makakasarig kita ha iya mga saad.
“AN NINIBE PAGLALAGLAGON”
Imbes nga sundon ni Jonas an sugo han Dios ha iya nga ‘kumadto ha Ninibe, an daku nga bungto, ngan magsinggit patok hito’ hin mensahe han paghukom, kinadto hiya ha iba nga lugar. Pinaagi han pagpadara hin makusog nga “hangin ngada ha dagat” ngan paggamit hin “daku nga isda,” iginbalik hiya ni Jehova ngan ginsugo hiya utro nga kumadto ha kapital han Asirya.—Jonas 1:2, 4, 17; 3:1, 2.
Kinadto hi Jonas ha Ninibe ngan nagtikang pagpasamwak hin matin-aw nga mensahe: “Kap-atan na la ka adlaw, ngan an Ninibe paglalaglagon.” (Jonas 3:4) An diri linalaoman nga resulta han iya pagpasamwak ‘nakapasina’ ha iya. Ginamit ni Jehova an “tabayag” ha pagtutdo ha iya hin leksyon mahitungod ha kalooy.—Jonas 4:1, 6.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
3:3—An kahiluag ba han Ninibe tinuod nga “linalakat ha tulo ka adlaw”? Oo. Ha kadaan nga panahon, an Ninibe posible gud nga nag-uupod han mga lugar tikang ha Korsabad ha norte tubtob ha Nimrud ha sur. An bug-os nga nasasakopan han Ninibe kwadrado an porma nga 100 kilometros kon libuton ito.
3:4—Nag-aram ba hi Jonas han yinaknan han Asirya basi makagsangyaw ha mga taga-Ninibe? Bangin maaram na hi Jonas han yinaknan han Asirya, o bangin nakagyakan hiya hito ha milagroso nga paagi. Usa pa nga posibilidad, bangin iginpahayag niya an mensahe ha Hebreo nga may-ada interpreter. Kon an urhi nga gin-unabi amo an nahitabo, posible nga mas naaghat gud an mga tawo nga usisahon an iya mensahe.
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:1-3. An tinuyo nga pag-eskedyol hin iba nga buruhaton basi malikyan an bug-os nga pakigbahin ha pagsangyaw ngan paghimo hin disipulo nagpapakita hin sayop nga motibo. An nagbubuhat hini nalikay ha hatag han Dios nga toka.
1:1, 2; 3:10. An kalooy ni Jehova diri para la ha usa nga nasud o rasa o espesyal nga grupo han mga tawo. “Hi Jehova maopay ha ngatanan; ngan an iya mahumok nga mga kalooy aada ha iya ngatanan nga mga buhat.”—Salmo 145:9.
1:17; 2:10. An tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i ni Jonas ha tiyan han daku nga isda nagtutudlok ha igintagna nga kamatayon ngan pagkabanhaw ni Jesus.—Mateo 12:39, 40; 16:21.
1:17; 2:10; 4:6. Gintalwas ni Jehova hi Jonas ha mabalud hinduro nga kadagatan. Hiya liwat “nag-andam hin tabayag, ngan pakantayon ini ha igbaw ni Jonas, nga ini magin pandong han iya ulo, ha pagluwas ha iya tikang ha iya maraot nga kahimtang.” An mga magsiringba ni Jehova yana makakasarig ha Iya ngan ha Iya mahigugmaon nga kalooy ha pagpanalipod ngan pagluwas ha ira.—Salmo 13:5; 40:11.
2:1, 2, 9, 10. Pinamamatian ni Jehova an mga pag-ampo han iya mga surugoon ngan gintatagad an ira mga pangamuyo.—Salmo 120:1; 130:1, 2.
3:8, 10. An matuod nga Dios “nagbasol” o nagbag-o han iya hunahuna mahitungod ha maraot nga iya ginsiring ngan hiya “waray magbuhat hini.” Kay ano? Tungod kay an mga taga-Ninibe “tinalikod tikang ha ira maraot nga paagi.” Sugad man yana, mapupugngan an paghukom han Dios kon an nakasala magpakita hin tinuod nga pagbasol.
4:1-4. Waray tawo nga makakapagios ha Dios nga limitahan an iya kalooy. Sadang kita mag-ikmat nga diri pakarauton an paagi han pagpakita ni Jehova hin kalooy.
4:11. Mapailubon nga iginpapasangyaw ni Jehova an mensahe han Ginhadian ha bug-os nga tuna tungod kay—pariho han iya ginbuhat ha 120,000 nga katawohan ha Ninibe—nalolooy hiya hadton “diri nakakatin-o han ginkakalainan han ira too nga kamot ngan han ira wala nga kamot.” Diri ba kita sadang malooy ha mga tawo ha aton teritoryo ngan madasigon nga makigbahin ha pagsangyaw han Ginhadian ngan paghimo hin mga disipulo?—2 Pedro 3:9.
‘PADADAKUON AN IRA KADANGASAN’
Iginbuhayhag ni Mika an mga sala han Israel ngan Juda, igintagna nga magigin binayaan an mga kapital hito, ngan iginsaad an pagpahiuli. An Samaria masusugad hin “tambak ha uma.” Tungod han ira idolatroso nga buhat, an Israel ngan Juda takos hin “kadangasan” o kaalohan. Tungod han ira pagin bihag, an ira kadangasan padadakuon “sugad hin agila”—baga hin usa nga klase hin buwitre nga may-ada la pipira nga mahumok nga barahibo ha ulo. Hi Jehova nagsaad: “Ako ha waray ruhaduha magtitirok, [kan] Jakob.” (Mika 1:6, 16; 2:12) Tungod han magraot nga lider ngan sarawayon nga mga propeta, an Jerusalem liwat “mahihimo nga mga tambak.” Kondi hi Jehova magtitirok han iya katawohan. Tikang ha “Betlehem Eprata” magawas an usa nga magigin hadi ha Israel.—Mika 3:12; 4:12; 5:2.
Nagin diri makatadungan ba hi Jehova ha Israel? Makuri ba sundon an iya mga kasugoanan? Diri. An ginhahangyo la Niya ha iya mga magsiringba amo nga hira ‘magbuhat ha subay, maghigugma han pagpaid, ngan magmapainubsanon’ ha paglakat kaupod Niya. (Mika 6:8) Kondi an mga tawo ha panahon ni Mika nagin magraot hinduro nga “an gimamaopayi ha ira sugad han baknit; an labi kamaligdong mararuraot kay han tunukon nga alad” nga nakakadaot ngan nakakasakit ha bisan hin-o nga nahirani. Kondi an propeta nagpakiana: “Hin-o an Dios nga pariho [kan Jehova]”? Ipapakita utro han Dios an iya kalooy ha iya katawohan ngan “ilalabog an ngatanan nira nga sala ngadto ha mga kahiladman han dagat.”—Mika 7:4, 18, 19.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
2:12—Kakan-o natuman an tagna mahitungod ha ‘pagtirok han nanhisalin han Israel’? Siyahan nga natuman ito han 537 A.K.P. han an mga Judio nga nanhibilin binalik ha ira natawohan nga tuna tikang ha pagkabihag ha Babilonya. Ha aton panahon yana, an tagna natutuman ha ‘Israel han Dios.’ (Galasia 6:16) Tikang han 1919, gintitirok an dinihogan nga mga Kristiano sugad hin mga karnero ha toril. Upod han “daku nga panon” han ‘iba nga mga karnero,’ labi na tikang han 1935, hira nagin “daku nga aringasa tungod han kadamu han mga tawo.” (Pahayag 7:9, NW; Juan 10:16) Madasigon nga nagkakaurosa hira nga nasuporta ha tinuod nga pagsingba.
4:1-4—“Ha urhi nga mga adlaw,” paonan-o hi Jehova “maghuhukom han damu nga katawohan, ngan mahatag hin kahusayan mahitungod han magkusog nga mga nasud”? An “damu nga katawohan” ngan “magkusog nga mga nasud” diri nangangahulogan hin grupo han mga nasud o organisasyon ha politika. Lugod, nangangahulogan ini hin mga tawo tikang ha ngatanan nga nasud nga nagigin mga magsiringba ni Jehova. Hiya naghuhukom ngan nagtatadong han mga butang may kalabotan han ira relasyon ha Iya.
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:6, 9; 3:12; 5:2. Ginbungkag han Asirya an Samaria han 740 A.K.P.—ha panahon ni Mika. (2 Hadi 17:5, 6) An mga Asiryahanon sinulong tubtob ha Jerusalem durante han pagmando ni Hesekia. (2 Hadi 18:13) Ginsunog ito han mga Babilonyahanon han 607 A.K.P. (2 Kronikas 36:19) Sugad han igintagna, an Mesias natawo ha “Betlehem Eprata.” (Mateo 2:3-6) Natutuman gud an tagna ni Jehova.
2:1, 2. Peligroso gud kon nasiring kita nga nag-aalagad kita ha Dios kondi mas inuuna naton an pamiling hin bahandi imbes nga an “ginhadian han Dios, ngan an iya katadongan.”—Mateo 6:33; 1 Timoteo 6:9, 10.
3:1-3, 5. Ginlalaoman ni Jehova nga adton nagmamangno ha iya katawohan magios ha makatadunganon nga paagi.
3:4. Kon karuyag naton nga batunon ni Jehova an aton pag-ampo, kinahanglan diri kita magbuhat hin sala o magkinabuhi ha salingkapaw nga paagi.
3:8. An sugo ha aton nga pagsangyaw han maopay nga sumat nga nag-uupod han mensahe han paghukom, matutuman la kon parig-unon kita han baraan nga espiritu ni Jehova.
5:5. Ini nga tagna may kalabotan ha Mesias nagpapasarig ha aton nga kon inaatake han mga kaaway an katawohan han Dios, ‘pito [nagrirepresentar hin pagin kompleto] nga magbarantay’ ngan ‘walo nga punoan’—damu gud nga may kapas nga kalalakin-an—an ginsusugo ha pagpanalipod ha katawohan ni Jehova.
5:7, 8. Para ha damu nga tawo, an dinihogan nga mga Kristiano yana “sugad hin tun-og tikang kan Jehova”—usa nga bendisyon tikang ha iya. Tungod ini kay ginagamit niya an mga dinihogan ha pagpasamwak han mensahe han Ginhadian. An ‘iba nga mga karnero’ nabulig ha mga tawo nga magkaada relasyon ha Dios pinaagi ha madasigon nga pagsuporta ha mga dinihogan ha pagsangyaw. (Juan 10:16) Daku gud nga pribelihiyo an pakigbahin hini nga buruhaton nga naghahatag hin tinuod nga karepresko ha iba!
6:3, 4. Sadang naton subaron hi Jehova nga Dios ngan magin maloloy-on ngan mapinairon bisan ha mga makuri pakibagayan o maluya ha espirituwal.
7:7. Samtang naatubang kita hin mga problema ha kataposan hinin maraot nga sistema, diri kita sadang mawad-an hin paglaom. Lugod pariho kan Mika, kinahanglan ‘maghulat kita ha aton Dios.’
7:18, 19. Sugad nga hi Jehova andam ha pagpasaylo han aton mga sala, sadang kita magin andam ha pagpasaylo ha mga nakakasala ha aton.
Padayon nga ‘Maglakat ha Ngaran ni Jehova’
Adton nakontra ha Dios ngan ha iya katawohan “mahibubulag ha kadayonan.” (Obadia 10) Kondi, mawawara an kasina ni Jehova kon mamati kita ha Iya pahamangno ngan ‘tumalikod tikang ha magraot nga paagi.’ (Jonas 3:10) “Ha urhi nga mga adlaw,” karuyag sidngon, durante hinin “kataposan nga mga adlaw,” an tinuod nga pagsingba ginpapahitaas labaw ha ngatanan nga palso nga relihiyon ngan an mga masinugtanon nagkakasulod ngada hito. (Mika 4:1; 2 Timoteo 3:1) Hinaot magin determinado kita ha ‘paglakat ha ngaran ni Jehova nga aton Dios ha kagihaponan.’—Mika 4:5.
Birilhon gud nga leksyon an igintututdo ha aton han mga libro han Obadia, Jonas, ngan Mika! Bisan kon iginsurat ito sobra 2,500 ka tuig na an naglabay, an mensahe hito “buhi, ngan maabtik” tubtob yana.—Hebreo 4:12.
[Retrato ha pahina 13]
Hi Obadia nagtagna: “[An Edom] mahibubulag ha kadayonan”
[Retrato ha pahina 15]
Hi Mika ‘naghulat kan Jehova,’ ngan mahihimo mo liwat ito
[Retrato ha pahina 16]
An pagsangyaw usa nga pribilehiyo nga sadang pabilhan