Mga Katawohan ha Bug-os nga Kalibotan Gin-uurosa—Paonan-o?

PAONAN-O mo ginsasabot an pulong nga “pagkaurosa”? Para ha pipira, nangangahulogan la ito hin kawaray kasamok o araway. Pananglitan, kon an duha o sobra pa nga nasud nagpirmahan hin kasabotan ngan nagkauyon ha mga balaud para ha kamurayawan, bangin masisiring nga nagkakaurosa hira. Kondi, ito gud ba an kahimtang? Diri.

Tagda ini: Ha bug-os nga kasaysayan, yinukot nga kasabotan may kalabotan ha kamurayawan an ginhimo ngan gintalapas. Kay ano? Tungod kay agsob nga mas prayoridad han mga lider ha kalibotan an magin labaw ha iba kay ha kamurayawan o pagkaurosa. Dugang pa, nahahadlok an iba nga nasud ha mahimo mahitabo kon magin mas gamhanan ha ira an pwersa militar han iba nga nasud.

Kon sugad, an pagin diri magkaaway han duha nga nasud diri nangangahulogan nga nagkakaurosa hira ngan may-ada kamurayawan. Masisiring ba nga may kamurayawan an duha nga lalaki nga an kada usa may-ada pusil nga nakatutok ha kada tagsa tungod la kay waray nira pabutha ito? Kalurongan an pagsiring hito! Kondi, ito an kahimtang han damu nga nasud yana. An nagtitikawara nga pagsarig nagriresulta ha kahadlok nga maabot an adlaw gagamiton an mga hinganiban. Ano an ginhimo basi pugngan ito?

Kahadlok ha Nuklear nga Hinganiban—Tarhog ha Pagkaurosa

Damu an naglalaom ha Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT). Ini nga kasabotan naaprobahan han 1968. Igindidiri hini an paghimo hin nuklear nga hinganiban ha mga nasud nga waray hito, ngan naglilimita han dugang nga pagpinanhimo ha mga nasud nga may-ada na hito. An tumong han NPT, nga gin-aprobahan na yana han sobra 180 nga nasud, amo an bug-os nga pagpoo han nuklear nga hinganiban.

Bisan kon baga hin darayawon an tumong hito, para ha pipira nga kritiko an NPT usa la nga pamaagi ha pagpugong ha mga nasud nga maghimo hin nuklear nga hinganiban. Tungod hito, ginkakahadlokan nga an pipira nga nagpirma han kasabotan bangin magbag-o hin desisyon. Ha pagkamatuod para ha iba nga nasud, diri gud patas nga pugngan hira ha paghimo hin hinganiban nga ira ginhuhunahuna nga makakapanalipod ha ira.

An dugang pa nga nakahimo han isyu nga komplikado—bangin nagdudugang pa ngani han peligro—amo an kamatuoran nga waray nasud an ginpupugngan ha pagkaada nuklear nga enerhiya. Nagriresulta ini nga mahadlok  an pipira nga bangin naghihimo hin nuklear nga hinganiban ha tago an mga nasud nga ginhunahuna nga nagamit hin nuklear nga enerhiya para ha maopay nga katuyoan.

Bisan an mga nasud nga may-ada na nuklear nga hinganiban bangin diri magtuman han NPT. Nasiring an mga kritiko nga kalurongan an paghunahuna nga mahimo poohon o ibanan pa ngani han mga nasud nga may-ada damu nga nuklear nga hinganiban an ira istak hito. Sumala ha usa nga reperensya, “basi mahitabo ini . . . ginkikinahanglan an marig-on nga pagkamagsangkay ngan pagtapod han mga nasud nga magkakontra yana [salit makuri katoohan nga] mahitatabo gud ini.”

An pangalimbasog han mga tawo nga makab-ot an pagkaurosa—anoman kasinsero—napamatud-an nga pakyas. Diri nahipapausa hini an mga estudyante han Biblia tungod kay an Pulong han Dios nasiring: “Diri aada ha tawo nga naglalakat an pagmando ha iya mga pitad.” (Jeremias 10:23) An Biblia prangka liwat nga nasiring: “May-ada dalan nga daw matadong ha usa ka tawo, kondi an kataposan hini amo an mga dalan ha kamatayon.” (Proberbios 16:25) Limitado gud la an nahihimo han mga gobyerno han tawo ha pagkaada pagkaurosa. Bisan pa hito, may-ada kita paglaom.

An Gintitikangan han Tinuod nga Pagkaurosa

Mababasa ha Biblia an saad han Dios nga magkakaada pagkaurosa ha kalibotan, kondi diri pinaagi han pangalimbasog han tawo. Papahinaboon han Maglalarang—nga an katuyoan amo an pagtagana ha katawohan ha bug-os nga kalibotan hin mamurayawon nga kinabuhi—an diri mahihimo han tawo. Para ha iba, baga hin imposible ito ngatanan. Kondi tikang pa gud ha tinikangan, katuyoan na han Dios nga an katawohan magkinabuhi nga mamurayawon ngan nagkakaurosa. a Damu nga teksto ha Biblia an nagpapamatuod nga katuyoan pa gihapon niya nga magkaurosa an katawohan. Tagda an pipira hini:

• “Kadi, pagkita han mga buhat ni Jehova, kon ano nga mga kamingawan an iya ginbuhat dinhi ha tuna. Nga napaukoy niya an mga pag-away tubtob ha kataposan han tuna; Iya nababari an pana, ngan nautod niya an bangkaw: ginsusunog niya an mga karomata ha kalayo.”—SALMO 46:8, 9.

• “Diri hira magdadaot o diri maggugunaw ha bug-os ko nga bukid nga baraan; kay an tuna mapupuno han hibaro ni Jehova, sugad nga an katubigan nagpupuno han dagat.”—ISAIAS 11:9.

• “Iya linamoy ha kadayonan an kamatayon; ngan an Ginoo nga hi Jehova magpapahid han mga luha tikang ha ngatanan nga nawong; ngan an pakaalo ha iya katawohan iya kukuhaon tikang ha bug-os nga tuna; kay hi Jehova nagyakan hini.”—ISAIAS 25:8.

• “Sumala ha iya saad, naghuhulat kita hin mga bag-o nga langit ngan bag-o nga tuna, diin mag-uukoy an katadongan.”—2 PEDRO 3:13.

• “Pagpapahiron [han Dios] an ngatanan nga luha tikang ha ira mga mata; ngan mawawaray na kamatayon; ngan mawawaray na an  kabidoan, bisan pagtangis, bisan kasakit pa gud: kay an siyahan nga mga bagay nag-agi na.”—PAHAYAG 21:4.

Masasarigan ini nga mga saad. Kay ano? Tungod kay sugad nga Maglalarang, hi Jehova nga Dios may-ada gahum ngan abilidad ha pag-urosa han katawohan. (Lukas 18:27) May-ada liwat hiya hingyap nga buhaton ito. Ha pagkamatuod, an Biblia nasiring nga nalilipay an Dios “ha pagtirok ha ngatanan nga mga bagay kan Kristo, an mga bagay nga aadto ha langit ngan hahani ha tuna.”—Efeso 1:8-10.

An saad han Dios nga “bag-o nga tuna” diin “mag-uukoy an katadongan” diri inop la. (2 Pedro 3:13) Mahitungod han iginsaad ni Jehova, hiya nasiring: “Diri ini mabalik ha akon nga kawang, kondi magtutuman hadton akon karuyag, ngan ini mauswag dida ha bagay ngain ko ini igpapadara.”—Isaias 55:11.

Gin-urosa han Pulong han Dios

Sugad han gin-unabi han nauna nga artikulo, an relihiyon agsob nga may-ada baratunon ha pagkabahin-bahin han katawohan imbes ha pagkaurosa. Takos ini han aton seryoso nga pagtagad, tungod kay kon aton kakarawaton nga may-ada Maglalarang, diri ba makatadunganon la nga laoman nga an iya magsiringba may-ada kamurayawan ngan pagkaurosa? Sigurado gud!

An pagkabahin-bahin nga epekto han relihiyon diri nagpapakita han kalidad ni Jehova nga Dios ngan han iya Pulong. Lugod, nagpapakita ito han pagkamaraot han mga relihiyon nga nag-aaghat han tawhanon nga pamaagi para ha pagkaurosa, imbes ha pagsuporta han katuyoan han Dios. Durante han panahon ni Jesus, an mga lider han relihiyon iya gintawag nga “mga salingkapaw” ngan hiya nagsiring ha ira: “Igo gud an igintagna ni Isaias tungod ha iyo, nga nasiring: Ini nga katawohan nagtatahod ha akon han ira mga im-im, kondi an ira kasingkasing hirayo ha akon. Kondi kawang la an ira pagsingba ha akon, kay nagtututdo hira hin mga pagturun-an nga mga sugo han mga tawo.”—Mateo 15:7-9.

Ha kabaliktaran, gin-uurosa han tinuod nga pagsingba an katawohan. Hi propeta Isaias nagtagna: “Mahinanabo ha urhi nga mga adlaw, nga an bukid han balay ni Jehova pagtitindugon dida ha igbaw han kabukiran, ngan pagpapahitaason labaw han kabungtoran; ngan an ngatanan nga nasud maawas ngada hini. Ngan hiya maghuhukom han mga nasud, ngan hiya maghahatag han kahusayan mahitungod han damu nga katawohan; ngan ira pamamandayon an ira mga kampilan nga mga punta hin arado, ngan an ira mga bangkaw nga mga garab nga ipangarapon; an nasud diri na mabikyaw han kampilan patok ha nasud, diri na man nira mababatasan an away.”—Isaias 2:2, 4.

Ha sobra 230 nga nasud yana, ginsusunod han mga Saksi ni Jehova an mga instruksyon nga igintatagana ni Jehova nga Dios may kalabotan han pagkaurosa. Ano an pundasyon han ira pagkaurosa? Hi apostol Pablo nagsurat: “Manul-ot kamo hin paghigugma, nga amo an higot han pagkahingpit.” (Kolosas 3:14) An Griego nga pulong nga ginamit ni Pablo para ha “higot” mahimo iaplikar ha mga ugat ha lawas han tawo. Marig-on ito sugad han pisi, ngan duha an importante nga nahihimo hito. Gintitipigan hito an mga organo ngan mga tul-an han lawas ha husto nga dapit.

Pariho gud ito ha gugma. Ini nga kalidad diri la nagpupugong ha mga tawo nga magparatyanay. An gugma nga pariho han iginpakita ni Kristo nabulig ha mga tawo nga magkaada kamurayawan bisan pa han ira iba-iba nga gintikangan. Pananglitan, nakakabulig ito ha ira nga magkinabuhi uyon ha tinatawag nga Bulawanon nga Surundon. Sugad han nakarekord ha Mateo 7:12, hi Jesu-Kristo nagsiring: “Busa, an ngatanan nga mga butang, nga buot niyo ipapagbuhat han mga tawo ha iyo, buhata man niyo ha ira.” An pagsunod hini nakabulig ha damu nga malamposan an pagpasulabi.

‘Maghigugmaay ha Usa kag Usa’

An mga Saksi ni Jehova determinado nga pamatud-an nga sumurunod hira ni Kristo pinaagi ha pagtuman han iya ginsiring: ‘Tungod hini an ngatanan makilala nga kamo akon mga tinon-an kon kamo maghigugmaay ha usa kag usa.’ (Juan 13:35) Ito nga gugma nakita ha makatirigamnan nga paagi durante han araway han mga tribo  ngan saramok ha politika. Pananglitan, durante han 1994 nga pamatay ha mga tawo nga iba an tribo ha Rwanda, iginpakita han mga Saksi an ira gugma ha usa kag usa. Iginbutang ha peligro han mga Saksi nga Hutu an ira kinabuhi basi panalipdan an ira Tutsi nga kabugtoan!

Syempre, diri reyalistiko an paglaom nga an mga nasud ha kalibotan magkakaada gugma ha igkasi-tawo nga magriresulta hin pagkaurosa han ngatanan. Sumala ha Biblia, bubuhaton ito han Dios ha iya itinanda nga panahon. Kondi, bisan yana, mahimo magin mahigugmaon an mga tawo ngan magkaurosa.

Han naglabay nga tuig, sobra usa ka bilyon ka oras an gin-gamit han mga Saksi ni Jehova ha pagbisita ngan pakiistorya ha mga tawo mahitungod han Biblia ngan han kapulsanan hito ha kinabuhi yana. Tungod han husto nga kahibaro han Pulong han Dios, nagkakaurosa an minilyon nga tawo nga an pipira ha ira nagtipig hadto hin kasina ha usa kag usa. Nag-uupod ini han mga Arabo ngan Judio, Armeniano ngan Turko, Aleman ngan Ruso, ha pag-unabi hin pipira.

Karuyag mo ba mahibaro hin dugang pa mahitungod han mga epekto han Pulong han Dios, an Biblia, ha pag-urosa han katawohan? Kon karuyag mo, alayon pakiistorya ha mga Saksi ni Jehova ha iyo lugar, o pagsurat ha angayan nga adres nga nakalista ha pahina 2.

[Footnote]

[Blurb ha pahina 4]

Yinukot nga kasabotan may kalabotan ha kamurayawan an ginhimo ngan gintalapas

[Blurb ha pahina 7]

An diri nahihimo han mga gobyerno han tawo, nahihimo pinaagi ha pag-aplikar han mga prinsipyo han Biblia

[Retrato ha pahina 5]

An Pulong han Dios naghihisgot mahitungod han Gintikangan han tinuod nga pagkaurosa

[Retrato ha pahina 7]

An mga Saksi ni Jehova nga Hutu ngan Tutsi urosa nga nagtukod hin lugar han pagsingba