Istorya han Kinabuhi

Paglayag Tipakadto ha Bag-o nga Kalibotan

Iginsumat ni Jack Pramberg

Ha gawas han Arboga, usa nga gutiay ngan maopay nga bungto ha sentro nga Sweden, may-ada sanga nga opisina an mga Saksi ni Jehova nga may sobra 80 nga boluntaryo. Dinhi kami ni Karin, an akon asawa, naukoy ngan nagtatrabaho. Kay ano nga nahinganhi kami?

HA IKATARAPOS han ika-19 ka siglo, usa nga 15 anyos nga daragita nga taga-Sweden an binalhin ha Estados Unidos. Ha urukyan han mga imigrante ha New York City, may nakilala hiya nga seaman nga taga-Sweden. Nagkauyab hira, nag-asawa, ngan nagkaanak—ako. Natawo ako ha Bronx, New York, E.U.A., han 1916, han Girra ha Kalibotan I.

Waray pag-iha katapos hito, binalhin kami ha Brooklyn, pipira la ka bloke tikang ha Brooklyn Heights. Ha urhi ginsumatan ako ni Tatay nga nagpalutaw kami hadto hin barku-barko hirani ha Brooklyn Bridge, nga nakikita ha sentro nga opisina han mga Saksi ni Jehova. Hito nga panahon, waray ko mahunahuna nga an buruhaton didto makakaapekto ha akon kinabuhi.

Han 1918, natapos an Girra ha Kalibotan I, ngan durante hito nga panahon, temporaryo nga naundang an waray hinungdan nga pamatay ha Europa. Nanguli an mga  sundalo basi atubangon an bag-o nga “kaaway”—an kawaray trabaho ngan kapobrehan. Nahunahuna ni Tatay nga mas maopay kon umuli kami ha Sweden, salit nanguli kami han 1923. Ha rehiyon han Dalsland ha Erikstad, usa nga gutiay nga sityo hirani ha estasyon han tren, kami inukoy. Didto nag-abri hi Tatay hin machine shop, ngan didto ako nagdaku ngan nag-eskwela.

Nahitanom an Usa nga Binhi

Waray maglampos an negosyo ni Tatay. Salit temprano ha dekada han 1930, nag-seaman utro hiya. Nabilin kami—hi Nanay nga damu an ginkakabarak-an ngan ako ha pagdumara han shop. Usa ka adlaw, ginbisita ni Nanay an iya bayaw, hi batâ Johan. Tungod kay nababaraka hiya ha kahimtang han kalibotan, hiya nagpakiana: “Johan, sugad na la ba hini pirme an kahimtang han kalibotan?”

“Diri, Ruth,” hiya nagsiring. Nagpadayon hiya ha pagsaysay kan Nanay mahitungod han saad han Dios ha pagtapos han karaotan ngan ha pagpahinabo han matadong nga pagmando ha tuna pinaagi han Ginhadian nga hi Jesu-Kristo an maghahadi. (Isaias 9:6, 7; Daniel 2:44) Iya iginsaysay nga an Ginhadian nga igintutdo ni Jesus nga aton ig-ampo amo an matadong nga pagmando, o gobyerno, nga magpapahinabo han paraiso ha tuna.—Mateo 6:9, 10; Pahayag 21:3, 4.

Naruyagan dayon ni Nanay ito nga mga saad han Biblia. Inuli hiya nga nagpipinasalamat ha Dios. Kondi, waray kami maruyag ni Tatay nga nagigin relihiyoso hi Nanay. Hini nga panahon, ha kabutngaan han dekada han 1930, binalhin ako ha Trollhättan ha weste nga Sweden, diin nakatrabaho ako ha daku nga machine shop. Waray pag-iha, binalhin liwat didto hi Nanay ngan hi Tatay, nga pag-uuli pa la tikang ha barko. Salit nagkaurosa utro an amon pamilya.

Basi matagbaw an kan Nanay hingyap nga mahibaro mahitungod ha Dios, namiling hiya hin mga Saksi ni Jehova ha amon lugar. Hito nga panahon, gindudumara an mga katirok ha pribado nga mga balay sugad la han ginbuhat han siyahan nga mga Kristiano. (Filemon 1, 2) Usa ka adlaw, turno na ni Nanay nga ipagamit an iya balay ha katirok. Ginkukulba nga iya ginpakianhan hi Tatay kon mahimo ba niya imbitaron an iya kasangkayan ha amon. Hi Tatay binaton, “An imo kasangkayan, kasangkayan ko gihap.”

Salit nagin abrido an amon balay para ha mga Saksi. Samtang nagkakaabot hira, nalakat ako. Kondi, waray pag-iha, diri na ako nalakat. An ira pagin makisangkayon, ngan an ira praktikal ngan simple nga pangatadongan nagpara han ngatanan ko nga maraot nga opinyon mahitungod ha ira. Ha akon kasingkasing nagtikang tumubo an usa nga binhi—an paglaom ha tidaraon.

Pagkadto ha Kadagatan

Posible gud nga napanunod ko kan Tatay an hilig ha pagin seaman tungod kay nag-seaman liwat ako. Nagin mahunahunaon liwat ako han akon relasyon ha Dios. Kon naduong an amon barko, pirme ako nangangalimbasog nga makigkita ha mga Saksi ni Jehova. Ha Amsterdam, Holandia, (Netherlands na yana) kinadto ako ha post office basi magpakiana kon diin hira mabibilngan. Katapos hin diri maiha nga pakig-istorya ha ira, gintagan ako hin adres nga akon ginkadto dayon. Usa nga dyes anyos nga bata an nag-abiabi ha akon. Estranghero ako, kondi hito dayon nga takna inabat ko an duok nga relasyon ha iya ngan ha iya pamilya—usa gud nga eksperyensya han urusahon nga internasyonal nga pagminagburugto!

Bisan kon diri pariho an akon  yinaknan hito nga pamilya, hinsabtan ko nga magkakaada asembleya ha hirani nga bungto han Haarlem han kinuha hira hin kalendaryo ngan eskedyol han biyahe han tren ngan nagtikang maghimo hin mapa. Tinambong ako, ngan bisan kon waray ako hinsabtan, naruyagan ko adto. Han nakita ko an mga Saksi nga nanhahatag hin imbitasyon para ha pahayag publiko ha Domingo, naaghat ako nga makigbahin. Salit ginpanmurot ko an imbitasyon nga ginpanlabog han mga tawo ngan ginpanhatag utro ito.

Makausa, dinuong kami ha Buenos Aires, Argentina, ngan may nakita ako didto nga pasilidad han mga Saksi ni Jehova. Ha sulod hito, may-ada opisina ngan bodega. Ha may lamesa, may nalingkod nga babaye nga naggagansilyo, ngan may gutiay nga bata, nga bangin iya anak, nga nagmumulay hin monyika. Gab-i na, ngan may lalaki nga nagkukuha hin mga libro tikang ha estante, upod na an libro nga Creation ha yinaknan han Sweden. Han nakita ko an ira malipayon ngan nag-aabiabi nga pamahungpahong, nasantop ko nga karuyag ko magin Saksi ni Jehova.

Ha amon pagbiyahe tipauli, ginhapit han amon barko an mga nagtatrabaho ha eruplano han militar han Canada nga nadisgrasya ha baybayon han Newfoundland. Paglabay hin pipira ka adlaw, hirani na kami ha Scotland, diin an amon barko gin-imbargo hin barko militar han Inglatera. Gindara kami ha Kirkwall ha Orkney Islands para inspeksyunon. Nagtikang na an Girra ha Kalibotan II, ngan nasakop na han Nazi ni Hitler an Polandia han Septyembre 1939. Paglabay hin pipira ka adlaw, ginpagawas kami, ngan nakabalik kami ha Sweden nga waray ulang.

Nakauli ako ha pisikal ngan ha espirituwal. Yana karuyag ko na gud magin bahin han katawohan han Dios ngan diri ko na gud karuyag nga bayaan pa an mga katirok kaupod nira. (Hebreo 10:24, 25) Nalilipay gud ako ha paghinumdom nga sugad nga seaman, pirme ako nagsasangyaw ha akon katrabaho, ngan maaram ako nga usa ha ira an nagin Saksi.

Usa nga Espesyal nga Pag-alagad

Temprano han 1940, binisita ako ha sanga nga opisina han mga Saksi ni Jehova ha Stockholm. Gin-abiabi ako ni Johan H. Eneroth, nga hito nga panahon amo an nangunguna han pagsangyaw nga buruhaton ha Sweden. Han ginsumatan ko hiya nga karuyag ko bug-os-panahon nga makigbahin ha pagsangyaw sugad nga payunir, iya ako ginkinita ngan nagpakiana, “Natuod ka ba nga ini an organisasyon han Dios?”

“Oo,” binaton ako. Nagresulta ito han akon bawtismo han Hunyo 22, 1940, ngan nagtikang ako pag-alagad ha sanga nga opisina dida hiton makaruruyag nga palibot, kaupod han buotan nga mga igkasi-magburuhat. Ginagamit namon an amon mga kataposan han semana ha ministeryo. Ha katpaso, agsob nga nagbibisikleta kami ha higrayo nga teritoryo ngan ginagamit an bug-os nga kataposan han semana ha pagsangyaw, ngan ha mga kamalig kami nakaturog.

Kondi, kasagaran nga nagsasangyaw kami ha Stockholm ngan ha palibot hito. Usa ka adlaw, may hinkit-an ako nga tawo ha basement han iya balay nga natatarantar nga nag-aayad hin tangke han mapaso nga tubig. Salit ginpilo-pilo ko dayon an pako han akon bado ngan ginbuligan hiya. Han naayad na ito, siniplat hiya ha akon nga sugad hin nagpapasalamat ngan nagsiring: “Siguro may-ada ka iba nga tuyo. Saka anay ngan paghunaw ngan magkape kita.” Sinaka kami, ngan ginsangyawan ko hiya samtang nagkakape. Inabot an panahon, nagin Saksi liwat hiya.

Bisan kon nagdeklara an Sweden ha pagin neutral, apektado han girra an mga tuminungnong. Nagtitikadamu nga kalalakin-an an iginpatawag basi magsundalo, upod na ako. Han nagdumiri ako, ginpriso ako hin haglipot nga peryodo. Ha urhi, ginsentensyahan ako nga mapriso ha labor camp. Agsob nga iginpapatawag han mga huwes kami nga mga batan-on nga Saksi, ngan nasasangyawan namon hira mahitungod han Ginhadian han Dios. Natuman hini an tagna ni Jesus: “Ha atubangan han mga gobernador ngan han mga hadi pagdadad-on kamo tungod ha akon, ha pagpamatuod ha ira, ngan ha mga Hentil.”—Mateo 10:18.

Nagbag-o an Akon Kinabuhi

Han 1945, natapos an girra ha Europa. Ha urhi hito nga tuig, hi Nathan H. Knorr, an nagdudumara han buruhaton ha bug-os nga kalibotan, binisita ha amon kaupod han iya sekretaryo, hi  Milton Henschel, tikang ha Brooklyn. An ira pagbisita nakaapekto gud ha pag-organisa utro han pagsangyaw ha Sweden—ngan ha akon liwat. Han hibatian ko nga posible ako makaeskwela ha Watchtower Bible School of Gilead, nag-aplay dayon ako.

Han sunod nga tuig, nakadto na ako ha amon klasrum nga hito nga panahon nahimumutang ha South Lansing, New York. Durante han lima ka bulan nga pag-eskwela, kinarawat ako hin pagbansay nga nagpahilarom han akon apresasyon ha Biblia ngan ha organisasyon han Dios. Naobserbahan ko nga an mga nangunguna ha pagsangyaw nga buruhaton ha bug-os nga kalibotan makisangkayon ngan makonsiderasyon. Maduruto hira nga nagtatrabaho kaupod naton ngatanan. (Mateo 24:14) Bisan kon waray ako mahipausa hini, nalipay ako nga personal ko nga nakita ito.

Waray la pag-iha ngan Pebrero 9, 1947 na—an gradwasyon han ikawalo nga klase han Gilead. Iginpahibaro ni Bugto Knorr an mga nasud nga itutoka ha amon. Han akon na turno, hiya nagsiring, “Hi Bugto Pramberg mabalik ha Sweden basi magserbi ha kabugtoan didto.” Ha tinuod la, waray ako malipay ha pag-uli.

Pagtuman hin Makuri nga Toka

Han binalik ako ha Sweden, hinbaroan ko an mahitungod han bag-o nga toka nga nagtitikang na ha damu nga nasud ha bug-os nga kalibotan—an toka ha pagmangno han distrito. Igintoka ako sugad nga an siyahan nga paramangno han distrito ha Sweden, ngan an akon buruhaton amo an pagdumara han buruhaton ha bug-os nga nasud. Gin-oorganisa ko an tinatawag na yana nga mga sirkito nga asembleya nga gindudumara ha mga syudad ngan bungto ha iba-iba nga lugar han bug-os nga nasud. Tungod kay bag-o pa gud la ini nga kahikayan, gutiay la nga instruksyon an akon nakarawat. Nag-aandam ngan nag-oorganisa kami ni Bugto Eneroth han programa ha gimaopayi nga amon mahihimo. Kinukulba ako kon nakarawat ako hin toka, ngan nag-ampo ako kan Jehova hin damu hinduro ka beses. Ha sulod hin 15 ka tuig, nakapribilehiyo ako nga magin paramangno han distrito.

Makuri hadto an pakabiling hin angayan nga katirokan. Nakukontento na la kami paggamit hin sarayawan nga mga awditoryum ngan mga pasilidad nga pariho hito, nga agsob nga waray pampapaso ngan diri mintinado. Usa han sugad hini nga asembleya amo an ha Rökiö, Finland. An amon ginkatirokan daan nga awditoryum nga waray na gamita. May-ada bagyo hito nga panahon ngan -20 digri Celsius an temperatura. Salit ginhimo namon an duha nga dagku nga baril hin asyete nga sug-angan basi makapagpasiga. Kondi, waray kami sabot nga may mga tamsi nga nagsalag ha tsimniya, tungod hito waray makagawas an asó. Nagpuruot an bug-os nga lugar! Bisan pa hito, an ngatanan nagpabilin ha ira lingkoran nga napuputos hin panhagkot ngan nanluluha. Ito an nakahimo han asembleya nga diri gud mahingangalimtan.

Usa nga instruksyon ha mga nag-oorganisa hinin tulo ka adlaw nga sirkito nga asembleya amo an pagtagana hin pagkaon ha mga delegado. Ha siyahan, waray kami mga gamit ngan eksperyensya hito. Kondi buotan hinduro an kabugtoan ngan malipayon nga ginkarawat an makuri nga toka. Ha adlaw antes han asembleya,  makikita mo hira nga nakapalibot ha banyera nga nagpapanit hin patatas samtang nag-uuruistorya hin eksperyensya ngan nagkakarisyo. Damu nga mag-opay nga pagkamagsangkay an nagtikang samtang maduruto hira nga nagtatrabaho.

Usa pa nga bahin han amon buruhaton hadto amo an pagpahibaro han sirkito nga mga asembleya pinaagi hin mga plakard. Sugad hin nagpuprosesyon kami ha bug-os nga bungto o barangay ha pag-imbitar ha mga residente para ha pahayag publiko. Ha kabug-osan, buotan ngan matinalahuron an mga tawo. Makausa ha bungto han Finspång, damu hinduro an trabahador nga nagkagawas tikang ha pabrika. Tigda la nga ginuliat an usa ha ira: “Kitaa, an mga tawo nga waray mapoo ni Hitler!”

Usa nga Importante nga Hitabo ha Akon Kinabuhi

Han makilala ko hi Karin, usa nga buotan nga daraga, waray pag-iha nagbag-o an akon kinabuhi sugad nga nagbibiyahe nga ministro. Kami nga duha gin-imbitar ha pagtambong han internasyonal nga kombensyon ha Yankee Stadium, ha New York City, han Hulyo 1953. Didto, durante han intermisyon han Lunes nga ika-20 hito nga bulan, kami ni Karin ginkasal ni Milton Henschel. Naiiba ito nga hitabo tungod kay an estadyum para ha baseball. Katapos mag-alagad sugad nga paramangno han distrito tubtob han 1962, gintawag kami nga magboluntaryo ha Bethel ha Sweden. Ha tinikangan, nagtrabaho ako ha Magazine Department. Katapos, tungod kay mekaniko ako, igintoka ako ha pagmintinar han mga imprintahan ngan han iba pa nga makinarya. Ha pipira ka tuig, nagtrabaho hi Karin ha Laundry Department. Kondi, damu ka tuig na tubtob yana, nagtatrabaho hiya ha Proofreading Department.

Puno gud hin importante, mapulsanon, ngan makalilipay nga panhitabo an amon sobra 54 ka tuig nga pag-alagad kan Jehova sugad nga mag-asawa! Ginbibendisyonan gud ni Jehova an iya organisasyon han mahigugmaon ngan maduruto nga mga surugoon. Han 1940 han nagtikang ako pag-alagad ha sanga nga opisina, may-ada la 1,500 nga Saksi ha Sweden. Kondi yana may-ada na sobra 22,000. Ha iba nga dapit han tuna may-ada mas daku nga pag-uswag, salit sobra unom ngan tunga ka milyon na yana an mga Saksi ha bug-os nga kalibotan.

Ginbubuligan han espiritu ni Jehova an aton buruhaton, nga sugad hin iya ginduduso an aton layag. Tungod kay may-ada kita mata han pagtoo, nakikita naton an mabalud nga kahimtang han katawohan, kondi diri kita nahahadlok. Ha unhan naton, matin-aw nga aton nakikita an bag-o nga kalibotan han Dios. Kami ni Karin mapasalamaton gud ha Dios tungod han ngatanan nga iya kaopayan ngan nag-aampo kami kada adlaw nga tagan kami hin kusog nga matipigan an amon integridad ngan ha kataposan madangat an amon tumong—an pag-uyon han Dios ngan an kinabuhi nga waray kataposan!—Mateo 24:13.

[Retrato ha pahina 12]

Ginsasabak ako ni Nanay

[Retrato ha pahina 13]

Diin nagpalutaw kami ni Tatay hin barku-barko temprano ha dekada han 1920

[Retrato ha pahina 15]

Kaupod ni Herman Henschel (tatay ni Milton) ha Gilead, 1946

[Mga Retrato ha pahina 16]

Ginkasal kami ha Yankee Stadium han Hulyo 20, 1953