Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han Lukas
An Pulong ni Jehova Buhi
Importante nga mga Punto Tikang ha Libro han Lukas
AN Ebanghelyo ni Mateo iginsurat labi na para ha mga Judio, ngan an Ebanghelyo ni Markos para ha mga diri-Judio. Kondi an Ebanghelyo ni Lukas iginsurat para ha mga tawo han ngatanan nga nasud. Iginsurat ito han mga 56-58 K.P., ngan kompleto ito nga asoy han kinabuhi ngan ministeryo ni Jesus.
Sugad nga maloloy-on ngan maopay nga doktor, husto nga ginsubay ni Lukas an “ngatanan nga mga bagay tikang ha siyahan” ngan an mga nahitabo ha sulod han 35 ka tuig—tikang han 3 A.K.P. tubtob ha 33 K.P. (Luk. 1:3) Haros 60 porsyento han sinurat ha Ebanghelyo ni Lukas diri mababasa ha iba nga Ebanghelyo.
SIYAHAN NGA BAHIN HAN MINISTERYO
Katapos isaysay ni Lukas an detalye mahitungod han katawo ni Juan nga Parabaptis ngan ni Jesus, iya iginsumat nga gintikangan ni Juan an iya ministeryo han ika-15 ka tuig nga pagmando ni Tiberio Cesar, karuyag sidngon han katsaringsing han 29 K.P. (Luk. 3:1, 2) Hi Jesus ginbawtismohan ni Juan han katrakdag hito nga tuig. (Luk. 3:21, 22) Han 30 K.P., ‘binalik hi Jesus ha Galilea ngan nanutdo ha ira mga sinagoga.’—Luk. 4:14, 15.
Gintikangan ni Jesus an iya siyahan nga pagsangyaw ha bug-os nga Galilea. Ginsidngan niya an mga tawo: “Kinahanglan gud, nga akon igwali an maopay nga sumat han ginhadian han Dios ha iba man nga mga bungto.” (Luk. 4:43) Igin-upod niya hi Simon nga parapangisda ngan an iba. Hiya nagsiring: “Tikang niyan makapangisda ka hin mga tawo.” (Luk. 5:1-11; Matt. 4:18, 19) Kaupod ni Jesus an 12 nga apostol durante han iya ikaduha nga pagsangyaw ha Galilea. (Luk. 8:1) Han ikatulo, iya ginsugo an 12 ha pagsangyaw “han ginhadian han Dios, ngan pagtambal han mga magsakit.”—Luk. 9:1, 2.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
1:35—May-ada ba bahin an binhi ni Maria ha iya pagburod kan Jesus? Basi an anak ni Maria magin tinuod nga tulin han iya kaapoy-apoyan nga hira Abraham, Juda, ngan David, sugad han iginsaad han Dios, kinahanglan may-ada bahin an iya binhi ha iya pagburod. (Gen. 22:15, 18; 49:10; 2 Sam. 7:8, 16) Kondi, pinaagi han baraan nga espiritu, iginbalhin ni Jehova an hingpit nga kinabuhi han Iya Anak ngan ginpahinabo an pagburod. (Mat. 1:18) Hito nga paagi mawawara an bisan ano nga pagkadiri-hingpit ha binhi, ngan tikang ha tinikangan mapapanalipdan an nagtutubo nga binhi.
1:62—Nagin ngula ngan bungol ba hi Sakarias? Waray. An iya pagyakan la an naapektohan. Ginpakianhan hiya han iba pinaagi hin ‘sinyas’ kon ano an iya karuyag igngaran ha bata diri tungod kay bungol hiya. Posible nga hinbatian gud niya an ginsiring han iya asawa mahitungod ha pagngaran han ira anak. An kamatuoran nga an iya pagyakan la an kinahanglan ipahiuli nagpapasabot nga waray hiya mabungol.—Luk. 1:13, 18-20, 60-64.
2:1, 2—Ha ano nga paagi nakabulig an pag-unabi han “siyahan” nga pagrehistro basi hibaroan an tuig han katawo ni Jesus? Durante han pagmando ni Cesar Augusto, sobra usa an ginhimo nga pagrehistro—an siyahan han 2 A.K.P. sugad nga katumanan han Daniel 11:20 ngan an ikaduha han 6 o 7 K.P. (Buh. 5:37) Hi Quirinio an gobernador han Sirya durante hiton duha nga pagrehistro, matin-aw nga makaduha hiya nagin gobernador. An pag-unabi ni Lukas han siyahan nga pagrehistro nangangahulogan nga natawo hi Jesus han 2 A.K.P.
2:35—Ano an kahulogan han mga pulong nga ‘usa [nga hilaba] nga kampilan an maglalapos’ ha kalag ni Maria? Nagpapasabot ini han duro nga kasakit nga maieksperyensyahan ni Maria ha pagkita nga kadam-an han mga tawo an diri nakarawat kan Jesus sugad nga Mesias ngan han iya kasubo tungod han masakit nga kamatayon ni Jesus.—Juan 19:25.
9:27, 28—Kay ano nga nasiring hi Lukas nga an pagbalhin-han-dagway nahitabo ha “ikawalo ka adlaw” katapos magsaad hi Jesus ha iya mga disipulo nga an iba ha ira “diri makakatilaw han kamatayon” tubtob nga hikit-an nira hiya nga naabot ha iya Ginhadian, samtang hira Mateo ngan Markos nasiring nga nahitabo ito “katapos han unom ka adlaw”? (Mat. 17:1; Mar. 9:2) Matin-aw nga nagdugang hi Lukas hin duha ka adlaw—an adlaw han pagsaad ni Jesus ngan an adlaw han katumanan hito.
9:49, 50—Kay ano nga waray pugngi ni Jesus an tawo nga nagpaiwas hin mga demonyo, bisan kon diri niya sumurunod ito nga tawo? Waray pugngi ni Jesus ito nga tawo tungod kay waray pa maestablisar an Kristiano nga kongregasyon. Salit, diri pa hiya obligado nga sumunod kan Jesus basi magpakita hin pagtoo ha iya ngaran ngan magpaiwas hin mga demonyo.—Mar. 9:38-40.
Mga Leksyon Para ha Aton:
1:32, 33; 2:19, 51. Gintipigan ni Maria ha iya kasingkasing an mga panhitabo ngan mga pulong nga nagtuman han mga tagna. Ginpapabilhan ba naton an igintagna ni Jesus mahitungod han “kataposan han kalibotan,” igintatanding an iya ginsiring ha nahitatabo yana?—Mat. 24:3.
2:37. An susbaranan ni Ana nagtututdo ha aton nga sadang kita magin marig-on ha pagsingba kan Jehova, ‘padayon nga mag-ampo,’ ngan ‘diri bayaan an pagtarotarampo’ ha aton mga katirok.—Roma 12:12; Heb. 10:24, 25.
2:41-50. Gin-una ni Jose an pagsingba ha Dios ha iya kinabuhi ngan iya gin-ataman an pisikal ngan espirituwal nga kaopayan han iya pamilya. Hini nga paagi, nagpakita hiya hin susbaranan ha mga ulo han pamilya.
4:4. Sadang naton tagdon an Pulong han Dios kada adlaw.
6:40. An magturutdo han Pulong han Dios sadang magpakita hin maopay nga susbaranan ha iya estudyante. Kinahanglan hiya magkinabuhi uyon ha iya igintututdo.
8:15. Basi an pulong ‘mamunga hin bunga nga nagpapadayon ha mapailubon,’ kinahanglan hisabtan, pabilhan, ngan tipigan naton ito. Ginkikinahanglan an pagpamalandong ngan pag-ampo kon nagbabasa han Biblia ngan mga publikasyon nga basado ha Biblia.
IKATARAPOS NGA BAHIN HAN MINISTERYO NI JESUS
Ginpauna ni Jesus an 70 nga disipulo ha mga syudad ngan mga lugar ha Judea. (Luk. 10:1) Hiya nagbiyahe “ha mga kaburobungtohan ngan mga barubaryo nga nanunutdo.”—Luk. 13:22.
Lima ka adlaw antes han Paskua han 33 K.P., sinulod hi Jesus ha Jerusalem nga sakay hin asno. Inabot na an takna han katumanan han iya ginsiring ha iya mga disipulo: “An Anak han tawo mag-aantos han damu nga mga bagay, ngan igsisikway han mga tigurang, ngan han mga puno han mga saserdote, ngan han mga eskriba, ngan pagpapatayon, ngan ha ikatulo ka adlaw mababanhaw.”—Luk. 9:22, 44.
Mga Baton ha mga Pakiana Mahitungod ha Kasuratan:
10:18—Ano an karuyag sidngon ni Jesus han iya ginsidngan an 70 nga disipulo: “Akon hinkit-an hi Satanas nga nahulog, sugad hin kikidlat tikang ha langit”? Diri karuyag sidngon ni Jesus nga ginpaiwas na hi Satanas ha langit. Tungod kay nahitabo la ito waray pag-iha katapos mahitrono hi Kristo sugad nga hadi ha langit han 1914. (Pah. 12:1-10) Pinaagi ha pagsaysay ni Jesus nga baga hin nahitabo na ito bisan kon waray pa, iya ginpapabug-atan nga mahitatabo gud ito.
14:26—Ha ano nga paagi nga an mga sumurunod ni Kristo ‘magdudumot’ ha ira paryente? Ha Biblia, an ‘pagdumot’ mahimo mangahulogan hin paghigugma ha usa ka tawo o butang hin minos kay ha iba. ‘Dudumtan’ han mga Kristiano an ira paryente ha paagi nga mas hihigugmaon nira hi Jesus kay han ira paryente.—Mat. 10:37.
17:34-37—Hin-o “an mga agila,” ngan ano “an lawas” diin hira nagtitirok? Adton ‘kukuhaon,’ o luluwason, iginpapariho ha mga agila nga hirayo an pagkita. “An lawas” diin hira nagtitirok amo an tinuod nga Kristo ha iya diri nakikita nga presensya ngan an espirituwal nga pagkaon nga igintatagana ni Jehova ha ira.—Mat. 24:28.
22:44—Kay ano nga naeksperyensyahan ni Jesus an duro nga kasakitan? Damu an hinungdan hini. Nabaraka hi Jesus nga an iya kamatayon sugad hin kriminal makaapekto kan Jehova ngan ha Iya ngaran. Dugang pa, maaram gud hiya nga an iya kinabuhi nga dayon ngan an tidaraon han ngatanan nga katawohan nadepende ha iya pagpabilin nga matinumanon.
23:44—Usa ba nga bakunawa an hinungdan han tulo ka oras nga pagsirom? Diri. Nagkakaada la bakunawa ha panahon han gimata, diri ha kadayaw, sugad han ha Paskua. An pagsirom ha adlaw han kamatay ni Jesus, milagro han Dios.
Mga Leksyon Para ha Aton:
11:1-4. An pagtanding hini nga mga instruksyon ha may gutiay nga pagkaiba nga mga pulong han modelo nga pag-ampo ha Sermon ha Bukid mga 18 ka bulan na an naglabay, matin-aw nga nagpapakita nga diri la kita sadang mag-inuruutro hin mga pulong kon nag-aampo kita.—Mat. 6:9-13.
11:5, 13. Bisan kon andam hi Jehova ha pagbaton ha aton mga pag-ampo, sadang kita magin mapinadayunon ha pagbuhat hito.—1 Juan 5:14.
11:41. Kon nahatag kita ha iba tungod han aton kalooy sadang ito magtikang ha mahigugmaon ngan mahinatagon nga kasingkasing.
12:47, 48. An usa nga mas daku an responsabilidad kondi diri nagtutuman hito, mas may baratunon kay han usa nga diri maaram o diri bug-os nga nasabot han iya mga obligasyon.
14:28, 29. Maaramon kita kon diri kita nagasto hin sobra ha aton badyet.
22:36-38. Waray sugoa ni Jesus an iya mga disipulo nga magdara hin kampilan ha pagpanalipod o pagdepensa han ira kalugaringon. Lugod, an ira pagkaada hito ha gab-i han gintraydoran hiya nakahatag ha iya hin higayon nga tutdoan hira hin importante nga leksyon: “An ngatanan nga nagamit hin kampilan, ha kampilan man kamamatay.”—Mat. 26:52.
[Retrato ha pahina 31]
Nagpakita hi Jose hin susbaranan sugad nga ulo han pamilya
[Retrato ha pahina 32]
Iginsurat ni Lukas an pinakakompleto nga asoy mahitungod han kinabuhi ngan ministeryo ni Jesus