An Kinaadman ni Jehova Nakikita ha mga Linarang

“An mga butang [“kalidad,” NW] niya nga waray makita . . . nakita gud hin maopay dida ha iya pinanhimo.”—ROMA 1:20.

1. Ano an epekto han kinaadman han kalibotan ha damu yana?

 YANA, damu an tinatawag nga maaramon. An iba nasiring nga maaramon an usa tungod kay damu an iya hinbabaroan. Kondi, an gintatagad nga maaramon hini nga kalibotan diri nakakahatag hin masasarigan nga giya basi hibaroan an tinuod nga kahulogan han kinabuhi. Ha kabaliktaran, adton nagpapaimpluwensya ha ira “igin-aanod-anod ngan iginpapalid han tagsa nga hangin han pagturon-an.”—Efe. 4:14.

2, 3. (a) Kay ano nga hi Jehova an ‘usa la nga makinaadmanon’? (b) Paonan-o an kinaadman tikang ha Dios naiiba ha kinaadman han kalibotan?

² Daku gud an kaibahan hadton may-ada tinuod nga kinaadman nga an Surok hito amo hi Jehova nga Dios! An Biblia nagsusumat ha aton nga hi Jehova an ‘usa la nga makinaadmananon.’ (Roma 16:27) Maaram hiya han ngatanan mahitungod han uniberso, kon paonan-o ito ginhimo ngan an tinikangan hito. Gindisenyo ni Jehova an kinaiya han mga butang ha kalibotan—nga dida hito nadepende an pagsaliksik han tawo. Salit, diri hiya nahipapausa ha ira mga naimbento, ngan diri nadadani ha ira pilosopiya. ‘An kaaram hini nga kalibotan, kabuangan ha Dios.’—1 Kor. 3:19.

³ An Biblia nagsusumat ha aton nga hi Jehova “nahatag hin kinaadman” ha iya mga surugoon. (Prob. 2:6) Diri sugad han pilosopiya han tawo, matin-aw an kinaadman tikang ha Dios. Nabulig ito ha aton ha paghimo hin maaramon nga desisyon ngan uyon ito ha husto nga kahibaro ngan pagsabot. (Basaha an Jakobo 3:17.) Hi apostol Pablo nahipausa ha kinaadman ni Jehova. Hiya nagsurat: ‘O pagkahilarom han kamanggaran ngan kinaadman ngan hibabroan han Dios! Pagkamatin-aw han iya mga paghukom, ngan diri hitultolan an iya mga dalan!’ (Roma 11:33) Tungod kay hi Jehova an pinakamaaramon, nasarig kita nga an iya mga balaud naggigiya ha aton ha gimaopayi nga pagkinabuhi. Oo, labaw kay ha bisan hin-o, mas maaram hiya han aton ginkikinahanglan basi magin malipayon.—Prob. 3:5, 6.

Hi Jesus—“Maabtik nga Magburuhat”

4. Ano an usa nga paagi nga mahibabaroan naton an kinaadman ni Jehova?

⁴ An kinaadman ni Jehova ngan an iya iba pa nga diri-matupngan nga kalidad makikita ha iya mga linarang. (Roma 1:20) Tikang ha gidadakui tubtob ha gigutiayi, nagpapahayag ito han iya mga kalidad. Diin man kita mag-obserba—ha langit o ha tuna—damu an ebidensya nga may-ada pinakamaaramon ngan mahigugmaon nga Maglalarang. Damu an mahibabaroan naton mahitungod ha iya pinaagi ha pag-usisa ha iya mga linarang.—Sal. 19:1; Isa. 40:26.

5, 6. (a) Hin-o an kabulig ni Jehova ha paglarang? (b) Ano an aton paghihisgotan ngan kay ano?

⁵ Diri nag-uusahan hi Jehova han ‘ginhimo niya an mga langit ngan an tuna.’ (Gen. 1:1) Ipinapakita han Biblia nga maiha pa antes tikangan an paglarang han mga butang nga nakikita, ginlarang Niya an usa nga espiritu nga persona nga pinaagi ha iya ginhimo ‘an ngatanan nga [iba nga] binuhat.’ Ito nga espiritu nga linarang amo an bugtong nga Anak han Dios—“an siyahan nga natawo ha ngatanan nga mga binuhat”—nga ha urhi nagkinabuhi ha tuna sugad nga tawo nga hi Jesus. (Kol. 1:15-17) Pariho kan Jehova, maaramon liwat hi Jesus. Ha pagkamatuod, ha Proberbios kapitulo 8 iginhuhulagway hiya sugad  nga personipikasyon han kinaadman. Hito nga kapitulo tinatawag liwat hiya nga “maabtik nga magburuhat.”—Prob. 8:12, 22-31; NW.

⁶ Salit, an mga linarang nagpapahayag han kinaadman ni Jehova ngan han iya Maabtik nga Magburuhat, hi Jesus. Nagtututdo ito ha aton hin importante nga leksyon. Aton paghisgotan an upat nga ehemplo han mga linarang nga iginhuhulagway ha Proberbios 30:24-28 nga may-ada kinaiya nga ‘kinaadman.’ a

Leksyon ha Pagkamaduruto

7, 8. Ano nga impormasyon mahitungod han hamtik an nakapainteres ha imo?

⁷ Kon aton usisahon an disenyo ngan an ginbubuhat han mga linarang, bisan an “gudtiayay dida ha tuna” nagtututdo ha aton hin leksyon. Pananglitan, tagda an kinaadman han sirom o hamtik.—Basaha an Proberbios 30:24, 25.

⁸ Natoo an iba nga parasaliksik nga ha tagsa nga tawo may-ada mga 200,000 nga hamtik, nga maduruto nga nagtatrabaho ha bawbaw ngan ha ilarom han tuna. An mga hamtik naoorganisa ha mga kolonya, ngan ha kadam-an hito nga mga kolonya may-ada tulo nga klase: rayna, lalakí, ngan trabahador. An tagsa nga grupo nabulig ha pagmangno ha panginahanglan han kolonya. Ha Amerika del Sur may-ada klase hin hamtik nga nangungutod hin dahon ngan tinatawag nga maabtik nga hardinero. Inin gutiay nga insekto nag-aabuno, nagbabalhin, ngan nag-uutod han mga ulaping o kurakdot ha hardin hito ha paagi nga napapadamu an pagkaon. Hinbaroan han mga parasaliksik nga iginpapahiuyon han maabtik nga “hardinero” an trabaho hito sumala ha ginkikinahanglan nga pagkaon han kolonya. b

9, 10. Paonan-o naton masusubad an pagkamaduruto han mga hamtik?

⁹ Mahibabaro kita tikang ha mga hamtik. Nagtututdo ito ha aton nga kinahanglan magin maduruto kon karuyag naton magin malampuson. An Biblia nagsusumat ha aton: “Kadto ha sirom, ikaw, hubya; painoinoha an iya mga binuhatan ngan pagmakinaadmananon: [Bisan] waray pangulo, kapatas, o hadi, nag-aandam han iya tinapay ha panahon ha kapaso, ngan nagtitirok han iya karan-on ha katbari.” (Prob. 6:6-8) Maduruto hi Jehova ngan an iya Maabtik nga Magburuhat nga hi Jesus. “An akon Amay nagbubuhat ngada yana; ngan ako nagbubuhat,” siring ni Jesus.—Juan 5:17.

¹⁰ Sadang liwat kita magin maduruto sugad kan Jehova ngan kan Kristo. Anoman an aton pribilehiyo ha organisasyon han Dios, kita ngatanan sadang magkaada damu nga “buruhaton ha Ginoo.” (1 Kor. 15:58) Salit, sadang sundon naton an sagdon ni Pablo ha mga Kristiano ha Roma: “Ha buruhaton diri kamo maghubya; magmaabtik kamo ha espiritu; mag-alagad kamo ha Ginoo.” (Roma 12:11) Diri kawang an aton pangalimbasog ha pagbuhat han kaburut-on ni Jehova kay an Biblia nagpapasarig ha aton:  “An Dios diri nga diri-matadong, nga hikalimtan niya an iyo buhat ngan an iyo gugma nga iyo iginpakita tungod ha iya ngaran.”—Heb. 6:10.

Panalipod ha Espirituwal nga Kadaot

11. Isaysay an kinaiya han kuneho ha bato.

¹¹ An kuneho ha bato usa pa nga gutiay nga linarang nga makakagtutdo ha aton hin importante nga leksyon. (Basaha an Proberbios 30:26.) Puropariho ito ha daku nga rabit kondi gutiay ngan malidong an mga talinga ngan haglipot an bitiis. Naukoy ito ha kabatoan. An matin-aw nga pagkita hito ngan an mga buho ngan gutak ha hitaas ngan batoon nga urukyan hito nagpapanalipod tikang ha mandaragit. Kinaiya han kuneho ha bato an pag-ukoy nga duok ha usa kag usa, nga nagpapanalipod ngan nabulig basi diri hagkotan ha katugnaw. c

12, 13. Ano nga leksyon an aton hibabaroan ha kuneho ha bato?

¹² Ano an hibabaroan naton ha kuneho ha bato? Siyahan, tigamni nga ini nga hayop nag-iikmat nga diri madagit. Tungod kay matin-aw an pagkita, nakikita hito an mandaragit bisan hirayo pa, ngan diri ito napahirayo ha mga buho ngan gutak nga matatagoan. Sugad man, kinahanglan magkaada kita hin matin-aw nga pagkita ha espirituwal basi makita naton an mga peligro nga natatago ha kalibotan ni Satanas. Hi apostol Pedro nagsagdon ha mga Kristiano: “Magbuotan, ngan mag-agma kamo: kay an iyo kaaway nga amo an Yawa, sugad hin maaringasa nga leon, naglilinakatlakat, pagpinamiling hin iya lalamyon.” (1 Ped. 5:8) Han nakanhi hi Jesus ha tuna, nagin mabinantayon hiya ha ngatanan nga pagsulay ni Satanas ha pagbungkag han Iya integridad. (Mat. 4:1-11) Maopay gud nga susbaranan hi Jesus para ha iya mga sumurunod!

¹³ Usa nga paagi nga magigin mabinantayon kita amo an pagpahimulos han espirituwal nga panalipod ni Jehova. Diri gud naton pabay-an an pag-aram han Pulong han Dios ngan pagtambong ha mga katirok. (Luk. 4:4; Heb. 10:24, 25) Dugang pa, sugad nga an kuneho ha bato naukoy nga duok ha usa kag usa, kinahanglan magpabilin kita nga duok ha aton mga igkasi-Kristiano basi ‘magbalyoay hin pagdasig.’ (Roma 1:12) Pinaagi ha pagpahimulos han panalipod ni Jehova, ipinapakita naton nga nauyon kita kan salmista David nga nagsurat: “Hi Jehova amo an akon bato nga bantilis, ngan akon kuta, ngan akon manluluwas; Dios ko,  bato nga bantilis ko, ha iya maayop ako.”—Sal. 18:2.

Pagpadayon Bisan Pa han Pagtimaraot

14. Bisan kon an usa nga duron baga hin waray mahihimo, ano an masisiring mahitungod han panon han duron?

¹⁴ Mahibabaro liwat kita ha duron. An usa nga duron, nga mga duha ka pulgada an kahilaba, baga hin waray mahihimo, kondi an panon hito daku gud an nahihimo. (Basaha an Proberbios 30:27.) Tungod kay makusog kumaon, madagmit nga nadadaot hito an uma nga aranihon na. Ha Biblia, an aringasa han tiarabot nga panon han mga insekto, upod na an mga duron, iginpariho ha aringasa han mga karomata ngan nasusunog nga dagami. (Joel 2:3, 5) Naghaharing an mga tawo basi mapugngan an panon han duron, kondi kasagaran nga diri ito epektibo. Kay ano? Tungod kay an namamatay nga mga duron nakakaparong han kalayo, ngan an iba ha panon nagpapadayon nga diri-napupugngan. Bisan kon waray hadi o lider, an panon han duron nagios pariho hin organisado nga kasundalohan ngan nalalamposan hito an haros ngatanan nga ulang. d—Joel 2:25.

15, 16. Paonan-o an mga parasamwak han Ginhadian yana pariho ha panon han duron?

¹⁵ Iginpariho ni propeta Joel an buruhaton han mga surugoon ni Jehova ha ginbubuhat han mga duron. Hiya nagsurat: “Hira nadalagan sugad hin magkusog nga mga tawo; hira nasaka han kuta pariho han mga tawo ha pakig-away; ngan hira nagdudungan-biksal an tagsa-tagsa ha iya mga dalan, ngan diri hira nabulag ha ira mga rumbay. Waray usa nga nasunggo ha usa; hira an tagsa-tagsa nagdudungan-biksal ha iya agianan; ngan hira nagtatara han mga hinganiban, ngan diri nasimang han ira tinatadong.”—Joel 2:7, 8.

¹⁶ Iginhuhulagway gud hin maopay hini nga tagna an mga parasamwak han Ginhadian yana! Waray “kuta” han pagtimaraot nga nakakapaundang han ira pagsangyaw. Lugod, ira ginsusubad hi Jesus, nga nagpadayon ha pagbuhat han kaburut-on han Dios bisan kon  damu an nagtamay ha iya. (Isa. 53:3) Oo, an iba nga Kristiano napukan ha “hinganiban” pinaagi ha pagpataya ha ira tungod han ira pagtoo. Kondi, nagpapadayon an pagsangyaw ngan nagtitikadamu an parasamwak han Ginhadian. Ha pagkamatuod, tungod han pagtimaraot kasagaran nga naipapasarang an maopay nga sumat ha mga tawo nga diri unta makakabati han mensahe han Ginhadian. (Buh. 8:1, 4) Nagpapadayon ka ba ha imo pagsangyaw sugad han duron—bisan pa han kawaray-interes ngan pagtimaraot?—Heb. 10:39.

“Kupkop Kamo ha Maopay”

17. Kay ano nga an mga tiil han tuko nadukot ha maghamis nga butang?

¹⁷ An gutiay nga taguto o tuko baga hin diri naaapektohan han grabidad. (Basaha an Proberbios 30:28.) Ha pagkamatuod, nahipapausa an mga syentista ha abilidad hinin gutiay nga linarang ha pagsaka hin malaksi ha mga bungbong ngan pagdalagan pa ngani ha mahamis nga kisame nga diri nahuhulog. Paonan-o ito nahihimo han tuko? Diri tungod han suction cup o han pandukot. Lugod, manipis an panit han tagsa nga kuramoy hito nga may-ada yinukot nga umbok nga barahiboon. An tagsa hini nga barahibo may-ada ginatos nga sugad-inulang (filament) nga an durho porma hin platito. An pwersa hini nga mga barahibo igo na nga makasuporta ha kabug-aton han tuko—bisan kon madagmit nga nadalagan ito ha salaming! Tungod kay nahipapausa ha abilidad han tuko, an mga parasaliksik nasiring nga maopay gud nga pandukot an artipisyal nga butang nga ginsubad ha mga tiil han tuko. e

18. Paonan-o naton masisiguro nga pirme kita ‘nakupkop ha maopay’?

¹⁸ Ano an aton hibabaroan ha tuko? An Biblia nagsasagdon ha aton: “Kangalasan niyo an maraot; kupkop kamo ha maopay.” (Roma 12:9) Tungod han maraot nga impluwensya nga kalyap ha kalibotan ni Satanas, mahimo naton mabuhian an mga prinsipyo han Dios. Pananglitan, an pakig-upod ha diri nasunod ha mga balaud han Dios—ha eskwelahan man o ha trabaho o pinaagi han maraot nga kaliawan—bangin makadaot han aton determinasyon ha pagbuhat han husto. Ayaw tuguti nga mahitabo ito! An Pulong han Dios nagpapahamangno: “Ayaw pagmakinaadmananon ha imo kalugaringon nga mga mata.” (Prob. 3:7) Lugod, sunda an maaramon nga sagdon ni Moises ha katawohan han Dios hadto: ‘Mahadlok ka kan Jehova nga imo Dios; ha iya mag-alagad ka; ngan ha iya kumupkop ka.’ (Deut. 10:20) Pinaagi ha pagkupkop kan Jehova, masusubad naton hi Jesus nga mahitungod ha iya ginsiring ini: “Ginhigugma mo an katadongan, ngan gindumtan mo an karaotan.”—Heb. 1:9.

Mga Leksyon Tikang ha mga Linarang

19. (a) Ano nga mga kalidad ni Jehova an imo nakikita ha mga linarang? (b) Paonan-o kita nakakapahimulos han kinaadman han Dios?

¹⁹ Sugad han aton hinbaroan, an mga kalidad ni Jehova nakikita gud ha iya mga linarang, ngan nahibabaro kita hin importante nga mga leksyon tikang hito. Kon mas gin-uusisa naton an mga buhat ni Jehova, mas nahipapausa kita han iya kinaadman. An pagsunod ha kinaadman han Dios makakadugang han aton kalipay yana ngan magpapanalipod ha aton ha tidaraon. (Ekles. 7:12) Oo, maieksperyensyahan naton an pagkatotoo han pasarig ha Proberbios 3:13, 18, nga nasiring: ‘Malipayon an tawo nga nakaagi han kinaadman, ngan an tawo nga nakakuha han sarabotan. Ito an kahoy ha kinabuhi ha ira nga nakapot hito: ngan malipayon an tagsa-tagsa nga nagtitipig hito.’

[Mga footnote]

Nahinunumdoman Mo Ba?

Ano nga praktikal nga leksyon an aton hibabaroan tikang ha . . .

• hamtik?

• kuneho ha bato?

• duron?

• tuko?

[Mga Pakiana]

[Retrato ha pahina 16]

Maduruto ka ba sugad han hamtik nga nangungutod hin dahon?

[Mga Retrato ha pahina 17]

Napapanalipdan an kuneho ha bato pinaagi han pagin duok ha usa kag usa. Pariho ka ba hito?

[Mga Retrato ha pahina 18]

Pariho ha mga duron, an mga Kristiano nagpapadayon ha pagsangyaw

[Retrato ha pahina 18]

Sugad la han tuko nga nakupkop ha maghamis nga butang, an mga Kristiano nakupkop ha maopay

[Ginkuhaan han Retrato]

Stockbyte/Getty Images