Nobenta ka Tuig na an Naglabay han Nagtikang Ako Paghinumdom han Akon Maglalarang

Iginsumat ni Edwin Ridgwell

HAN Armistice Day han Nobyembre 11, 1918, an kabataan ha amon eskwelahan tigda la nga gintirok basi magsaurog han pagtapos han Daku nga Girra, nga ha urhi gintawag nga Girra ha Kalibotan I. Singko anyos pa la ako ngan diri ko bug-os nga hinsasabtan an okasyon. Kondi, maaram ako nga diri ko karuyag makigbahin ha selebrasyon tungod han igintutdo han akon mga kag-anak mahitungod ha Dios. Nag-ampo ako, pero waray ko mapugngi an akon kahadlok, ngan nagtuok ako. Bisan pa hito, waray ako makigbahin ha selebrasyon. Ito an tinikangan han akon ‘paghinumdom’ han akon Maglalarang.—Ekles. 12:1.

Pipira ka bulan antes hito nga panhitabo, binalhin an amon pamilya hirani ha Glasgow ha Scotland. Hito nga panahon, tinambong hi Tatay ha pahayag publiko nga “Minilyon nga Nabubuhi Yana an Diri Na Gud Mamamatay.” Nabag-o hito an iya kinabuhi. Nagtikang hira ni Nanay mag-aram ha Biblia ngan agsob mag-istorya mahitungod han Ginhadian ngan han mga bendisyon nga pahihinaboon hito. Nagpapasalamat ako ha Dios nga tikang hito nga panahon gintutdoan ako han akon mga kag-anak ha paghigugma ngan pagsarig ha Iya.—Prob. 22:6.

Tinikangan han Akon Bug-os-Panahon nga Pagministeryo

Han 15 anyos ako, nagin kwalipikado ako pag-eskwela ha kolehiyo, pero karuyag ko gud magpayunir. Para kan Tatay bata pa ako, salit nagtrabaho anay ako ha usa nga opisina. Kondi, tungod han akon duro nga hingyap nga bug-os-panahon nga mag-alagad kan Jehova, nagsurat ako kan J. F. Rutherford, an nagdudumara han pagsangyaw hito nga panahon ha bug-os nga kalibotan. Gin-aro ko an iya opinyon mahitungod han akon mga plano. Binalos hiya: “Kon aada ka na ha husto nga pangidaron ha pagtrabaho, aada ka na ha husto nga pangidaron ha pakigbahin ha buruhaton han Ginoo. . . . Natoo ako nga bibendisyonan ka han Ginoo kon mangangalimbasog ka pag-alagad ha Iya nga matinumanon.” Ito nga surat nga may petsa nga Marso 10, 1928, nakaapekto gud ha amon pamilya. Waray pag-iha, nagpayunir kami nira Tatay, Nanay, ngan han akon magurang.

Ha usa nga kombensyon ha London han 1931, nanawagan hi Bugto Rutherford hin mga boluntaryo ha pagsangyaw ha iba nga nasud. Nagboluntaryo ako ngan igintoka ha Kaunas, an kapital hadto han Lithuania, kaupod hi Andrew Jack. Hito nga panahon, disiotso anyos ako.

Pagsangyaw ha Iba nga Nasud

Hito nga panahon, an Lithuania pobre nga nasud, ngan pag-uma ngan paghayop an panginabuhi han mga tawo. Diri masayon an pagsangyaw didto. Makuri an pamiling hin urukyan, ngan an pipira han amon gin-ukyan diri namon hingangalimtan. Pananglitan, usa ka gab-i, nakamata kami ni Andrew tungod kay diri na kami komportable. Han gindagkotan namon an lam para, nakita namon nga an katre puno hin sudlot, ngan an amon lawas puno liwat hin kagat hito! Kada aga ha sulod hin usa ka semana, nakadto ako ha hirani nga salog ngan ginhuhurom an akon lawas tubtob ha liog ha mataghom nga tubig hito basi mawara an kaul-ol. Bisan pa hito, determinado kami magpadayon ha amon ministeryo. Waray pag-iha, nasulbad an amon problema ha urukyan han nakilala namon an batan-on nga mag-asawa nga kinarawat han kamatuoran. Ira kami ginpaukoy ha ira gutiay kondi malimpyo nga balay. Ha salog kami nakaturog, kondi mas maopay an pagkaturog ha salog nga malimpyo kay ha katre nga puno hin sudlot!

Hito nga panahon, an Lithuania kontrolado han mga lider han Romano Katoliko ngan Ruso Ortodokso. Mga riko la an nakakapalit hin Biblia. Salit, an amon siyahan nga tumong amo an pagkobre hin damu nga teritoryo ngan pakapahimutang hin literatura ha mga interesado tubtob ha amon mahihimo. Siyahan, namimiling kami hin urukyan ha usa nga bungto. Sunod, maikmat nga nagsasangyaw kami ha kasuok-suokan nga dapit, katapos madagmit nga ginkukobrehan an bungto. Hito nga paagi, kasagaran nga tapos na namon makobrehan an teritoryo antes pa an kapadian makagsamok ha amon.

Nagin Uruistorya Ngan Nagresulta hin Libre nga Publisidad

Han 1934, gintawag hi Andrew ha sanga nga opisina ha Kaunas, salit hi John Sempey an akon nagin kaupod. May-ada kami diri hingangalimtan nga mga eksperyensya. Usa ka adlaw nagsangyaw ako ha opisina hin abogado ha usa nga gutiay nga bungto. Nasina an abogado, kinuha hin pusil ha hunos, ngan gintabog ako. Hilom nga nag-ampo ako ngan nahinumdoman ko an sagdon han Biblia: “An malumo nga baton nakakapaiway han kapungot.” (Prob. 15:1) Salit, siniring ako, “Kinanhi ako sugad nga sangkay basi isumat an maopay nga mensahe.” Kumalma an kamot han tipagpurusil na nga abogado, ngan hinay-hinay nga binaya ako.

Han nagkita kami ni John, ginsumatan niya ako nga may-ada liwat hiya diri maopay nga eksperyensya. Gindara na ngay-an hiya ha presinto tungod kay gin-akusahan hiya ha pangawat ha iya nakaistorya hin kwarta nga daku an kantidad. Didto, ginpahubo hiya basi inspeksyunon. Syempre, waray ha iya an kwarta. Ha urhi, nadakop an tinuod nga kawatan.

Inin duha nga panhitabo nagin uruistorya dida hiton mamingaw nga bungto ngan nagresulta hin libre nga publisidad ha amon mensahe!

Patago nga Buruhaton

Peligroso nga toka an pagdul-ong hin mga literatura ha kahirani nga Latvia, diin igindidiri an pagsangyaw. Haros kada bulan, nakadto kami sakay hin pan-gab-i nga tren. Katapos idul-ong an mga literatura, usahay nakadto pa kami ha Estonia basi kumuha hin dugang nga literatura nga amon ginbibilin ha Latvia ha pagtipauli.

Usa ka higayon, gintimrihan an usa nga taga-kustom mahitungod han amon buruhaton, salit ginpahaw-as kami ha tren ngan gin-obligar ha pagdara han mga literatura ngadto ha iya  superbisor. Nag-ampo kami ni John kan Jehova nga buligan kami. Urusahon nga waray magsumat an taga-kustom ha iya superbisor kon ano an amon dara, kondi siniring la lugod, “May idideklara ini nga kalalakin-an.” “Igindeklara” ko an mga literatura nga akon ginhulagway sugad nga makakabulig ha mga estudyante nga makasabot han kahulogan han magraot nga nahitatabo ha kalibotan. Katapos, gintugotan kami han superbisor nga magpadayon, ngan talwas nga naidul-ong an mga literatura.

Han nagtikasamok an sitwasyon han politika ha mga Estado han Baltic, mas ginkontra an mga Saksi ngan gindiri an pagsangyaw pati ha Lithuania. Ginpabaya ha nasud hira Andrew ngan John, ngan tungod han daku nga posibilidad han Girra ha Kalibotan II, ginpabaya an ngatanan nga taga-Britanya. Binaya liwat ako, bisan kon nasubo gud ako hito.

Mga Pribilehiyo Ngan Bendisyon ha Norte nga Ireland

Hito nga panahon, an akon mga kag-anak binalhin na ha Norte nga Ireland, ngan han 1937, binalhin liwat ako didto. Tungod han kasamok han girra, igindiri liwat didto an mga literatura, kondi bisan pa hito nagpadayon kami ha pagsangyaw. Katapos han Girra ha Kalibotan II, waray na igdiri han gobyerno an aton buruhaton. Hi Harold King, usa nga eksperyensyado nga payunir nga ha urhi nagin misyonero ha Tsina, an nanguna ha pag-organisa hin mga pahayag publiko nga ginhihimo diri ha sulod hin establisimento. Hiya nagsiring: ‘Yana nga Sabado ako an siyahan nga magpapahayag.’ Katapos kinita hiya ha akon ngan siniring, “Sunod nga Sabado ikaw na.” Ginkalasan ako.

Nahinunumdoman ko pa gud an akon siyahan nga pagpahayag. Ginatos an tinambong. Natungtong ako ha kahon, ngan waray ako gamit nga mikropono. Katapos han pahayag, usa nga lalaki an dinaop ha akon, nakiglamano, ngan nagpakilala nga Bill Smith. Nagsiring hiya nga nakita niya an damu nga tawo ngan dinaop basi mag-usyuso. Ha amon pag-istorya hinbaroan ko nga hi Bill nakaistorya na ngay-an ni Tatay, pero nautod  an ira komunikasyon han binalhin hi Tatay ngan an akon pinakairoy ha Dublin basi magpayunir. Gindumarahan ko hiya hin pag-aram. Ha urhi, siyam nga kapamilya ni Bill an nagin Saksi.

Makausa, nagsangyaw ako ha kasuok-suokan han Belfast, diin dagku an balay. Nakilala ko didto an usa nga Ruso nga babaye nga nag-ukoy hadto ha Lithuania. Han gintanyagan ko hiya hin mga literatura, iya gintudlok an usa nga libro ngan siniring: “May-ada ako hito. Iginhatag ito han akon batâ nga propesor ha unibersidad ha Kaunas.” Iginpakita niya an libro nga Creation ha Polako nga yinaknan. Puno hin surat an ligid han mga pahina hito. Nahipausa hiya ha paghibaro nga ako an naghatag hito ha iya batâ han nakaistorya ko ito ha Kaunas!—Ekles. 11:1.

Han hibaroan ni John Sempey nga makadto ako ha Norte nga Ireland, ginhangyo niya ako nga bisitahon an iya manghod nga hi Nellie tungod kay interesado ito ha kamatuoran. Ako ngan an akon magurang nga hi Connie an nagdumara hin pag-aram kan Nellie. Madagmit nga nag-uswag hiya ngan nagdedikar han iya kinabuhi kan Jehova. Ha urhi, nagkauyab kami ngan nagpakasal.

Singkwenta-y-sais ka tuig nga nagkaupod kami ni Nellie ha pag-alagad kan Jehova ngan nakapribilehiyo pagbulig hin sobra usa ka gatos nga mahibaro han kamatuoran. Hingyap namon hadto nga magkaupod nga makatalwas ha Armagedon ngan mabuhi ha bag-o nga kalibotan ni Jehova, kondi han 1998, namatay hiya. Makasurubo hinduro ito nga panhitabo—usa han pinakamasakit nga panhitabo ha akon kinabuhi.

Pagbalik ha mga Estado han Baltic

Mga usa ka tuig tikang mamatay hi Nellie, nakakarawat ako hin makalilipay nga bendisyon. Gin-imbitar ako nga kumadto ha sanga nga opisina ha Tallinn, ha Estonia. An surat han kabugtoan didto nasiring: “Ha napulo nga kabugtoan nga gintoka ha mga Estado han Baltic ha ikatarapos han dekada han 1920 ngan temprano han dekada han 1930, ikaw na la an buhi.” Nagdugang ito nga an sanga nga opisina nag-aandam han istorya han kasaysayan han pagsangyaw ha Estonia, Latvia, ngan Lithuania, ngan nagpakiana: “Mahimo ka ba kumadi?”

Daku gud nga pribilehiyo an pagsumat han akon mga eksperyensya ngan han kanan akon mga kaupod! Ha Latvia, naipakita ko ha kabugtoan an orihinal nga apartment nga gin-gamit sugad nga sanga nga opisina, ngan an espasyo ha igbaw han alkuba diin gintatago namon an mga literatura, nga waray gud madiskobrehi han mga pulis. Katapos ha Lithuania, kinadto kami ha gutiay nga bungto han Šiauliai, diin nagpayunir ako hadto. Ha usa nga turotarampo didto, usa nga bugto an nagsumat ha akon: “Mga tuig na an naglabay pinalit kami ni Nanay hin balay ha bungto. Han ginkukuha namon an basura ha kwarto ha may atop, nakita ko an libro nga The Divine Plan of the Ages ngan The Harp of God. Han ginbasa ko ito, nasantop ko nga nabilngan ko an kamatuoran. Posible gud nga imo adto mga libro nga nabilin damu ka tuig na an naglabay!”

Tinambong liwat ako hin sirkito nga asembleya ha usa nga bungto diin nagpayunir ako. Hito nga asembleya, 65 ka tuig na an naglabay, 35 la an tinambong. Kondi yana, makalilipay gud nga makita an sobra 1,500 nga tinambong! Ginbendisyonan gud ni Jehova an buruhaton!

Waray Ako Bayai ni Jehova

Hinin bag-o la, kinarawat ako hin diri gud linalaoman nga bendisyon han naruyag an mahusay nga bugto nga hi Bee nga magin akon asawa. Nagpakasal kami han Nobyembre 2006.

Makakagarantiya gud ako ha bisan hin-o nga batan-on nga naghuhunahuna kon ano an iya bubuhaton ha iya kinabuhi nga maaramon gud an pagsunod hinin giniyahan nga mga pulong: ‘Hinumdumi an imo Magburuhat ha mga adlaw han imo pagkabatan-on.’ Yana, inaabat ko an kalipay pariho han inabat han salmista: “Dios, gintutdoan mo ako tikang han akon kabata; ngan ngada yana nagpahayag ako han imo mga urusahon nga buhat. Oo, bisan kon ako matigurang ngan ubanon na an akon ulo, O Dios, ayaw ako bayai, tubtob nga ako makapagpahayag ha imo kusog ngadto han sapit nga katulinan, ngan han imo gahum ngadto ha tagsa nga tikanhi pa.”—Sal. 71:17, 18.

[Mapa ha pahina 25]

(Para ha aktuwal nga pormat, kitaa an publikasyon)

Peligroso nga toka an pagdul-ong hin literatura ha Latvia

ESTONIA

TALLINN

Gulpo han Riga

LATVIA

RIGA

LITHUANIA

VILNIUS

Kaunas

[Retrato ha pahina 26]

Nagin “colporteur” o payunir ako ha Scotland ha edad nga 15

[Retrato ha pahina 26]

Durante han amon kasal ni Nellie, 1942