1, 2. Kay ano nga diri naton sadang basulon hi Jehova ha mga problema han katawohan? Iilustrar.

SIDNGON ta nga usa ka nga lalaki nga damu ka tuig na nga malipayon ha imo pag-asawa. Pero usa ka adlaw pag-uli mo, nakita mo nga an ngatanan nga gamit ha iyo balay nadaot. An mga muwebles gin-guba ngan an mga gamit ha kusina ginbuong. An imo ginpapabilhan nga balay baga hin gin-agian hin bagyo. Masiring ka ba dayon, “Kay ano nga ginbuhat ini han akon asawa?” O mas posible nga magpakiana ka, “Hin-o an nagbuhat hini?” Sigurado nga an ikaduha nga pakiana an imo dayon mahuhunahuna. Kay ano? Kay maaram ka nga diri gud ito hihimoon han imo hinigugma nga asawa.

² Yana aton nakikita nga an tuna nga urukyan han katawohan nadaot tungod han polusyon, kamadarahog, ngan imoralidad. Tungod kay nag-aaram kita han Biblia, maaram kita nga diri gud hi Jehova an hinungdan hini ngatanan nga problema. Iya ginlarang ini nga planeta basi magin makaruruyag nga paraiso. (Gen. 2:8, 15) Hi Jehova mahigugmaon nga Dios. (1 Juan 4:8) An aton pag-aram ha Kasuratan nakabulig ha aton nga hibaroan an tinuod nga hinungdan han damu han mga problema ha kalibotan—waray iba kondi hi Satanas nga Yawa, “an magmarando han kalibotan.”—Juan 14:30; 2 Cor. 4:4.

3. Paonan-o kita mahimo magkaada sayop nga panhunahuna?

³ Kondi diri naton maibabasol kan Satanas an ngatanan nga aton problema. Kay ano? Kay an iba naton nga problema resulta han aton mga sayop. (Basaha an Deuteronomio 32:4-6.) Bangin sumiring kita nga natoo kita hini. Kondi tungod han aton pagkadiri-hingpit mahimo kita magkaada sayop nga panhunahuna ha aton mga problema, ngan mahimo ito magin peligroso. (Prob. 14:12) Imbes nga basulon an aton kalugaringon o hi Satanas tungod han usa nga problema, bangin hi Jehova an aton basulon. Bangin ‘maurit [pa ngani kita] kan Jehova.’—Prob. 19:3.

4, 5. Paonan-o an usa nga Kristiano bangin ‘maurit kan Jehova’?

⁴ Posible gud ba nga ‘maurit [kita] kan Jehova’? Sigurado  nga waray pulos an pagbuhat hito. (Isa. 41:11) Ano an makukuha naton hito? Usa nga parasiday an nagsiring: “Halipot hinduro an imo kamot para suntukon an Dios.” Bangin diri gud naton isisiring an aton reklamo kontra kan Jehova. Kondi an Proberbios 19:3 nasiring nga an kalurongan han tawo “nakakapabaliko han iya dalan; ngan an iya kasingkasing nauurit kan Jehova.” Oo, an usa mahimo maurit ha Dios ha iya kasingkasing. Mahimo ini makita ha diri-abat nga mga paagi. Mahimo hiya magdumot, siring pa, kan Jehova. Sugad nga resulta, bangin diri na hiya makig-upod ha kongregasyon o diri na bug-os nga sumuporta ha mga kahikayan para ha pagsingba kan Jehova.

⁵ Ano an bangin magin hinungdan nga kita ‘maurit kan Jehova’? Paonan-o naton malilikyan ito nga lit-ag? Importante nga hibaroan naton an mga baton hini nga mga pakiana. An aton mismo relasyon kan Jehova nga Dios an nahidadabi!

6, 7. Kay ano nga an mga Israelita ha panahon ni Moises nagreklamo kontra kan Jehova?

⁶ Ano an bangin magin hinungdan nga an kasingkasing han usa nga matinumanon nga surugoon ni Jehova magreklamo kontra ha iya Dios? Aton hisgotan an lima nga hinungdan ngan usisahon an mga ehemplo ha Biblia nga nagpapakita kon paonan-o an iba hadto nalit-agan hito.—1 Cor. 10:11, 12.

⁷ An negatibo nga ginsisiring han iba mahimo makaimpluwensya ha aton. (Basaha an Deuteronomio 1:26-28.) Diri pa la maiha nga an mga Israelita nakatalwas ha pagkauripon ha Ehipto. Milagroso nga nagpahinabo hi Jehova hin napulo nga peste ngada hiton matalumpiguson nga nasud ngan katapos Iya ginbungkag hi Paraon ngan an iya kasundalohan ha Dagat nga Pula. (Eks. 12:29-32, 51; 14:29-31; Sal. 136:15) An katawohan han Dios tisulod na ha Tuna nga Iginsaad. Kondi hiton importante gud nga panahon, an mga Israelita nagreklamo kontra kan Jehova. Kay ano nga nawad-an hira hin pagtoo? Nanluya hira tungod han negatibo nga sumat han iba nga ginsugo pag-espiya ha Tuna nga Iginsaad. (Num. 14:1-4) Ano an nagin resulta hito? Usa nga henerasyon an waray tuguti nga makasulod hito nga “maopay nga tuna.” (Deut. 1:34, 35) May mga panahon ba nga bangin magluya an aton pagtoo tungod han negatibo nga ginsisiring han iba ngan magin hinungdan nga magngurutob kita mahitungod han pagtratar ha aton ni Jehova?

8. Ha panahon ni Isaias, kay ano nga hi Jehova an ginbasol han katawohan han Dios ha ira kahimtang?

⁸ An mga kakurian ngan problema mahimo makapaluya ha aton. (Basaha an Isaias 8:21, 22.) Ha panahon ni Isaias, an nasud han Juda nakaeksperyensya hin mga kakurian. Ginpapalibotan hira han mga kaaway. Gutiay la an pagkaon. Damu an nagugutom. Kondi may mas daku pa nga problema—gutom hira ha espirituwal. (Amos 8:11) Pero imbes nga sumarig nga bubuligan hira ni Jehova nga malamposan ini nga mga kakurian, ira ‘ginpanhimaraot’ an ira hadi ngan an ira Dios. Oo, ginbasol nira hi Jehova ha ira mga problema. Kon makaeksperyensya kita hin mga trahedya o problema, posible ba liwat kita maghunahuna, ‘Nakain hi Jehova han ginkikinahanglan ko hiya?’

9. Kay ano nga an mga Israelita ha panahon ni Esekiel nagkaada sayop nga panhunahuna?

⁹ Diri kita maaram han ngatanan nga detalye. An mga Israelita ha panahon ni Esekiel diri maaram han ngatanan nga detalye, salit naghunahuna hira nga an paagi ni Jehova “diri matadong.” (Esek. 18:29, Maopay nga Sumat) Sugad hin ginhimo nira an ira kalugaringon nga mga hukom han Dios, ginhuhunahuna nga an ira mga suruklan ha hustisya mas hitaas kay han mga suruklan ni Jehova ngan ginhuhukman hiya basado ha ira limitado nga pagsabot ha mga panhitabo. Kon may mga panahon nga diri naton bug-os nga nasasabtan an usa nga asoy ha Biblia o an nahitatabo ha aton kinabuhi, posible ba nga abaton naton nga an paagi ni Jehova diri makatadunganon, o “diri matadong”?—Job 35:2.

10. Paonan-o bangin masubad han usa ka tawo an sayop nga ehemplo ni Adan?

 ¹⁰ Bangin an iba an aton basulon ha aton mga sala ngan sayop. Ha tinikangan gud han kasaysayan han tawo, an Dios an ginbasol ni Adan ha iya kalugaringon nga sala. (Gen. 3:12) Bisan kon tinuyo nga gintalapas ni Adan an balaud han Dios ngan maaram hiya han magigin resulta hito, iya ginbasol hi Jehova. Sugad hin nagsiring hiya nga gintagan hiya ni Jehova hin diri maopay nga asawa. Tikang hito nga panahon, ginsusubad han iba hi Adan. Ira ginbabasol an Dios ha ira kalugaringon nga mga sayop. Maopay nga pakianhan naton an aton kalugaringon, ‘An akon ba kasubo ngan kabido tungod han akon mga sayop mahimo magin hinungdan nga maghunahuna ako nga sobra kaistrikto an mga suruklan ni Jehova?’

11. Ano nga leksyon an aton mahibabaroan kan Jonas?

¹¹ Bangin sobra nga hunahunaon naton an aton kalugaringon. Hi Jonas nagreklamo ha maloloy-on nga desisyon ni Jehova may kalabotan ha Ninibe. (Jon. 4:1-3) Kay ano? Posible nga sobra nga nabaraka hiya nga maalohan han waray matuman an kabungkagan nga iya iginpasamwak. Mas nagin importante kan Jonas an iya reputasyon imbes nga malooy unta hiya ha mabinasulon nga mga taga-Ninibe. Posible ba nga sobra nga hunahunaon liwat naton an aton kalugaringon salit ‘maurit [kita] kan Jehova’ kay waray pa umabot an kataposan? Kon mga dekada na kita nga nagsasangyaw nga hirani na an adlaw ni Jehova, posible ba nga maaringit kita kan Jehova kon pakarauton kita han iba tungod han aton pagpasamwak han ginsisiring han Biblia?—2 Ped. 3:3, 4, 9.

12, 13. Kon ha aton kasingkasing magtikang kita pagkwestyon han pipira nga ginbubuhat ni Jehova, ano an diri naton sadang pabay-an?

¹² Ano an puydi naton buhaton kon an aton makasasala nga kasingkasing magtikang pagkwestyon han pipira nga ginbubuhat ni Jehova? Hinumdumi nga diri maaramon an pagbuhat hito. An usa pa nga hubad han Proberbios [o, Darahonon] 19:3 nasiring: “May mga tawo nga naghihingaraot pinaagi han ira linurong nga ginawian, ngan katapos, an GINOO an ira ginbabasol.” (Maopay nga Sumat) Samtang ginhuhunahuna ito, aton yana hisgotan an lima nga makakabulig ha aton nga diri gud basulon hi Jehova tungod han diri mag-opay nga panhitabo.

 ¹³ Ayaw pagpabay-i an imo relasyon kan Jehova. Malilikyan naton an diri-hingpit nga tendensya nga maurit ha Dios kon titipigan naton an aton duok nga relasyon ha iya. (Basaha an Proberbios 3:5, 6.) Kinahanglan sumarig kita kan Jehova. Kinahanglan likyan liwat naton an paghunahuna nga maaramon kita o an sobra nga paghunahuna ha aton kalugaringon. (Prob. 3:7; Ekles. 7:16) Makakabulig ito ha aton nga diri basulon hi Jehova kon may maraot nga mga nahitatabo.

14, 15. Ano an mabulig ha aton nga diri magpaapekto ha negatibo nga ginsisiring han iba?

¹⁴ Ayaw pagpaapekto ha negatibo nga ginsisiring han iba. Ha panahon ni Moises, damu an hinungdan nga an mga Israelita tumoo nga hi Jehova malampuson nga maggigiya ha ira ngadto ha Tuna nga Iginsaad. (Sal. 78:43-53) Kondi han ira nabatian an negatibo nga sumat han napulo nga diri-matinumanon nga espiya, waray hira “mahinumdom han iya kamot,” o gahum. (Sal. 78:42) Kon aton papamalandungon an mga buhat ni Jehova ngan hinunumdoman an ngatanan nga mag-opay nga butang nga iya ginbuhat para ha aton, mapaparig-on naton an aton relasyon ha iya. Sugad nga resulta, diri naton tutugotan an negatibo nga mga ideya han iba nga makadaot han aton relasyon kan Jehova.—Sal. 77:11, 12.

¹⁵ Ano man kon may-ada kita negatibo nga panhunahuna ha aton mga igkasi-tumuroo? Ha sugad nga mga kahimtang, mahimo maapektohan an aton relasyon kan Jehova. (1 Juan 4:20) Han ginkwestyon han mga Israelita an pagpilia kan Aaron ngan an iya posisyon, gintagad ito ni Jehova sugad nga pagngurutob kontra ha Iya. (Num. 17:10) Ha pariho nga paagi, kon magreklamo ngan magngurutob kita kontra ha mga ginagamit ni Jehova nga manguna ha tunan-on nga bahin han iya organisasyon, sugad hin nagrireklamo kita kontra kan Jehova.—Heb. 13:7, 17.

16, 17. Ano an kinahanglan hinumdoman naton kon may mga problema kita?

¹⁶ Hinumdumi nga diri tikang kan Jehova an aton mga problema. Bisan kon an mga Israelita ha panahon ni Isaias binaya na kan Jehova, karuyag pa gihapon Niya hira buligan. (Isa. 1:16-19) Anoman nga problema an bangin maeksperyensyahan naton, nakakaliaw an paghibaro nga hi Jehova nagtatagad ha aton ngan karuyag niya kita buligan. (1 Ped. 5:7) Ha pagkamatuod, nagsasaad hiya nga iya ihahatag ha aton an kusog nga aton ginkikinahanglan basi padayon nga makailob.—1 Cor. 10:13.

¹⁷ Kon nag-aantos kita hin kawaray hustisya, sugad han naeksperyensyahan han matinumanon nga hi Job, kinahanglan hinumdoman naton nga diri ito tikang kan Jehova. Ginkakangalasan ni Jehova an kawaray hustisya; nahigugma hiya han katadongan. (Sal. 33:5) Pariho han sangkay ni Job nga hi Elihu, hinaot karawaton naton: “Ipahirayo tikang ha Dios, nga hiya magbuhat hin kahugawan, ngan tikang ha Makagarahum, nga hiya magbuhat hin karat-an.” (Job 34:10) Imbes nga maghatag ha aton hin mga problema, hi Jehova naghahatag ha aton han “tagsa nga maopay nga regalo ngan [han] tagsa nga perpekto nga hatag.”—San. 1:13, 17.

18, 19. Kay ano nga diri gud kita sadang magruhaduha kan Jehova? Iilustrar.

¹⁸ Ayaw gud pagruhaduha kan Jehova. An Dios hingpit, ngan an iya panhunahuna hurohitaas kay han aton panhunahuna. (Isa. 55:8, 9) Salit an pagkamapainubsanon ngan pagkarawat han aton mga limitasyon sadang makabulig ha aton nga karawaton nga limitado an aton pagsabot. (Roma 9:20) Talagsa gud la an higayon nga maaram kita han ngatanan nga detalye mahitungod han usa nga kahimtang. Sigurado nga naeksperyensyahan mo na nga tinuod ini nga proberbio: “Daw pirme matadong an una magyakan didto ha hukmanan, tubtob hin pagpakianhi ha iya han iya kontra.”—Dar. [o, Prob.] 18:17, Maopay nga Sumat.

¹⁹ Kon an usa naton nga tinaporan nga sangkay may ginbuhat nga ha siyahan diri naton masabtan o para ha aton diri niya kasagaran ginbubuhat, huhunahunaon ba dayon naton nga sayop ito? O diri kita maghuhunahuna hin maraot ha iya, labi na kon maiha na naton hiya nga kilala?  Kon sugad kamahigugmaon an aton pagtratar ha aton diri-hingpit nga mga sangkay, labi na gud nga sadang kita sumarig ha aton langitnon nga Amay, nga an mga paagi ngan panhunahuna mas hitaas kay han aton!

20, 21. Kay ano nga importante nga basulon naton an angayan basulon?

²⁰ Basola an angayan basulon. Kay ano nga ito an sadang naton buhaton? Kay bangin kita an hinungdan han iba han aton mga problema. Kon amo, kinahanglan karawaton naton ito. (Gal. 6:7) Ayaw basola hi Jehova hito nga mga problema. Kay ano nga diri makatadunganon kon babasulon naton hiya? Tagda ini nga ilustrasyon: An usa nga awto bangin may kapasidad nga dumalagan hin malaksi hinduro. Hunahunaa nga samtang naagi ha kurbada hinduro nga kalsada ginpadalagan ito han drayber lahos han iginsusuhestyon nga kalaksihon ngan nadisgrasya hiya. An naghimo ba han awto an sadang basulon hini nga aksidente? Syempre diri! Ha pariho nga paagi, ginlarang kita ni Jehova nga may kagawasan ha pagpili. Kondi gintagan liwat kita niya hin giya kon paonan-o maghihimo hin maaramon nga mga desisyon. Salit kay ano nga babasulon naton an aton Maglalarang ha aton nabuhat nga mga sayop?

²¹ Syempre, diri ngatanan han aton problema resulta han aton mga sayop. An iba nga panhitabo resulta han ‘panahon ngan higayon,’ o diri-ginlalaoman nga panhitabo. (Ekles. 9:11) Kondi labaw ha ngatanan, diri gud naton hingalimtan nga hi Satanas nga Yawa an nangunguna nga hinungdan han karaotan. (1 Juan 5:19; Pah. 12:9) Hiya an kaaway, diri hi Jehova!—1 Ped. 5:8.

22, 23. Ano an sadang naton hinumdoman kon nanluluya kita tungod han aton mga problema?

²² Kon nakakaeksperyensya ka hin mga kakurian ngan problema, hinumdumi an susbaranan nira Josue ngan Kaleb. Diri pariho han napulo nga iba pa nga espiya, inin duha nga matinumanon nga kalalakin-an nagdara hin positibo nga sumat. (Num. 14:6-9) Nagpakita hira hin pagtoo kan Jehova. Bisan pa hito, kinahanglan hira maglakaton ha kamingawan hin 40 ka tuig upod han ngatanan iba pa nga Israelita. Nagreklamo ba o nasina hira Josue ngan Kaleb ngan naghunahuna nga diri ito makatadunganon? Waray. Sinarig hira kan Jehova. Ginbendisyonan ba hira? Oo! Bisan kon usa nga henerasyon an nagkamatay ha kamingawan, ha urhi hira nga duha sinulod ha Tuna nga Iginsaad. (Num. 14:30) Ha pariho nga paagi, makakarawat naton an bendisyon ni Jehova kon diri kita “manluya” ha pagbuhat han iya kaburut-on.—Gal. 6:9; Heb. 6:10.

²³ Kon nanluluya ka tungod han mga problema, han mga kaluyahan han iba, o han imo mismo mga kaluyahan, ano an sadang mo buhaton? Pagpokus ha makaruruyag nga mga kalidad ni Jehova. Handurawa an paglaom nga iginhatag ni Jehova ha imo. Pakianhi an imo kalugaringon, ‘Ano daw la an akon kahimtang kon waray hi Jehova?’ Pirme magpabilin nga duok ha iya, ngan ayaw gud tuguti an imo kasingkasing nga maurit ha iya!