AN BIBLIA matin-aw nga nasiring: ‘Sadang higugmaon han bana an iya asawa sugad han iya paghigugma ha iya kalugaringon.’ Sugad man, an asawa sadang “magkaada daku nga respeto ha iya bana.” Sadang nira buhaton an tagsa nira nga papel sugad nga “usa nga unod.” (Efe. 5:33; Gen. 2:23, 24) Samtang nalabay an panahon, mas nagtitikarig-on an relasyon han mag-asawa ngan an ira gugma ha usa kag usa. Maipapariho ito ha mga gamot han duha nga kahoy nga natubo nga magkahirani gud. Mas nagtitikahilarom an pagbati ha usa kag usa han malipayon nga mag-asawa ha paglabay han panahon.

Pero kumusta man kon mamatay an bana o an asawa? An bugkos han pag-asawa, nga marig-on samtang buhi pa hira nauutod. Salit agsob abaton han usa nga nababalo an kabido, kamingaw, ngan bangin kasina o kakonsensya pa ngani. Ha sulod hin 58 ka tuig nga pagin inasaw-an, damu an nakilala ni Daniella nga namatyan hin padis. * Kondi han nabalo hiya, nagsiring hiya: “Hadto, diri ko gud bug-os nga nasasabtan ini nga kahimtang. Diri mo gud ini masasabtan labot la kon maeksperyensyahan mo ini.”

An pipira nga parasaliksik nasiring nga an pinakamasakit nga hitabo ha kinabuhi amo an kamatyi hin hinigugma nga padis. Damu nga balo an nauyon hini. An bana ni Millie namatay damu na ka tuig an naglabay. Ha pagsaysay han iya kinabuhi sugad nga balo, hiya nagsiring, “Pag-abat ko baldado ako.” Ito an iya iginpahayag mahitungod han iya inaabat tungod han kamatay han iya bana nga nakaupod niya ha sulod hin 25 ka tuig.

 Ginhuhunahuna hadto ni Susan nga sobra la magtaguminatay an mga balo nga nabibido pa gihapon bisan kon maiha na nga namatay an ira bana. Kondi namatay an iya bana nga nakaupod niya hin 38 ka tuig. Sobra 20 ka tuig na an naglabay, pero nasiring pa gihapon hiya, “Nahuhunahuna ko hiya kada adlaw.” Agsob hiya magtangis tungod kay nahihidlaw gud hiya ha iya bana.

Ginpapamatud-an han Biblia nga masakit hinduro an mamatyan hin padis ngan maiha gud ito mawara. Han mamatay hi Sara, hi Abraham nga iya bana, “inabot basi makapanhayhay, ngan makagtinuok kan Sara.” (Gen. 23:1, 2) Bisan kon natoo hi Abraham ha pagkabanhaw, nabido hiya hinduro han mamatay an iya hinigugma. (Heb. 11:17-19) Han mamatay an kan Jakob hinigugma nga asawa nga hi Rakel, waray dayon niya ito hingalimti. Mahigugmaon nga gin-inistorya niya ito ha iya mga anak.—Gen. 44:27; 48:7.

Ano an aton hibabaroan tikang hini nga mga ehemplo ha Biblia? Kasagaran na nga maiha mawara an kasakit han mga balo tungod han kamatay han ira padis. An ira pagtangis ngan mga kasubo diri naton sadang tagdon sugad nga kaluyahan, lugod tagdon ito sugad nga natural nga reaksyon tungod han kawad-i hin hinigugma. Bangin kinahanglan nira an aton padayon nga suporta ngan empatiya.

Kon an usa nababalo, diri ito kay pagbalik la ha pagin solo. Katapos han damu ka tuig nga pag-asawa, an bana kasagaran nga maaram na kon paonan-o liliawon ngan paparig-unon an iya asawa kon nasusubo o kon nanluluya. Kon mamatay hiya, an surok han gugma ngan pagliaw han asawa nawawara liwat. Ha pariho nga paagi, maaram na an asawa kon paonan-o niya mapapalipay an iya bana ngan ipapaabat ha iya an kasigurohan. Waray gud makakalabaw pa han iya mahigugmaon nga mga kapot, nakakaliaw nga mga pulong, ngan atensyon nga iya iginhahatag ha mga butang nga naruruyagan ngan ha mga panginahanglan han iya bana. Kon mamatay hiya, an bana bangin umabat nga kulang na an iya kinabuhi. Salit an iba nga namatyan hin padis nababaraka o nahahadlok pa ngani kon ano an ira magigin tidaraon. Ano nga prinsipyo ha Biblia an mabulig ha ira nga magkaada kasigurohan ngan kamurayawan?

“Ayaw gud kamo kabaraka mahitungod han sunod nga adlaw, kay an kada adlaw may kalugaringon nga mga kabaraka. An problema la yana nga adlaw an hunahunaa.” (Mat. 6:34) Ini nga mga pulong ni Jesus naaplikar labi na ha materyal nga mga panginahanglan, pero nakabulig liwat ini ha damu nga mailob an duro nga kabido tungod han kamatyi hin hinigugma. Mga pipira ka bulan katapos mamatay an asawa ni Charles, hiya nagsiring: “Duro la gihapon an akon kahidlaw kan Monique, ngan may mga panahon nga baga hin nagtitikaduro la ito. Kondi nasantop ko nga normal la ito ngan ha paglabay han panahon hinay-hinay nga maiibanan an akon kasakit.”

Oo, kinahanglan ilubon ni Charles an kasakit ha “paglabay han panahon.” Paonan-o niya ito mahihimo? Hiya nagsiring, “Ha bulig ni Jehova, naatubang ko ito ha kada adlaw.” Waray hiya magpadaog han duro nga kasubo. An iya kasakit waray mawara hin usa la ka gab-i, pero waray niya tuguti nga makagwara ini han iya kalipay. Kon namatyan ka han imo padis, pangalimbasog nga maatubang an imo mga kabido ha kada adlaw. Diri ka maaram kon ano nga bulig o pagdasig an bangin makarawat mo ha sunod nga adlaw.

 An kamatayon diri bahin han orihinal nga katuyoan ni Jehova. Ha kabaliktaran, bahin ito han mga “buhat han yawa.” (1 Juan 3:8; Roma 6:23) Ginagamit ni Satanas an kamatayon ngan an kahadlok hito basi uripunon an damu nga tawo ngan bug-os nga mawad-an hin paglaom. (Heb. 2:14, 15) Nalilipay hi Satanas kon an usa nawawad-an hin paglaom nga magkaada hin tinuod nga kalipay ngan katagbaw, bisan ha bag-o nga kalibotan han Dios. Salit an duro nga kabido han usa nga nabalo amo an resulta han pakasala ni Adan ngan han pagrebelde ni Satanas. (Roma 5:12) Bug-os nga wawad-on ni Jehova an kadaot nga ginhimo ni Satanas, ngan iya bubungkagon an kamatayon. Upod hadton mga nakatalwas tikang ha kahadlok nga ginpapahinabo ni Satanas amo adton damu nga tawo nga namatyan hin padis, ngan bangin usa ka ha ira.

Kon mahitungod hadton mga mababanhaw dinhi ha tuna, damu nga mga pagbag-o an ira maieksperyensyahan. Pananglitan, an mga kag-anak, lolo ngan lola, ngan iba pa nga kaapoy-apoyan nga mababanhaw hinay-hinay nga magigin hingpit upod an ira mga anak ngan mga apo. Wawad-on na an mga epekto tungod han kalagas. Bangin mas maopay na gud an pagtagad han mga batan-on ha ira mga kaapoy-apoyan kon ikompara ha pagtagad nira ha ira yana. Makakabulig ini basi magin mas marig-on an relasyon han tawhanon nga pamilya.

Bangin damu an aton pakiana mahitungod ha pagkabanhaw. Pananglitan, ano an mahitatabo kon an usa ka tawo nabalo hin makaduha o sobra pa? An mga Saduseo nagpakiana mahitungod han usa nga babaye nga namatay an iya siyahan nga bana, an ikaduha, ngan an sumunod pa nga iya nagin mga bana.  (Luc. 20:27-33) Kon banhawon na hira, ano an ira magigin relasyon ha usa kag usa? Diri kita maaram, ngan kawang la an pagtigo-tigo o pagkinabaraka kon ano an baton hito nga mga pakiana. Hini nga bahin, kinahanglan kita sumarig ha Dios. Usa nga butang an sigurado—anoman an buhaton ni Jehova ha tidaraon, para ito ha aton kaopayan. Diri naton ito angay kahadlokan, lugod sadang gud naton ito pamulaton.

Usa han pinakamatin-aw nga katutdoan han Pulong han Dios amo nga mababanhaw an aton namatay nga mga hinigugma. An mga asoy han Biblia mahitungod han mga ginbanhaw ha naglabay, naggagarantiya nga “an ngatanan nga aadto ha handumanan nga mga lubnganan makakabati han tingog [ni Jesus] ngan mababanhaw.” (Juan 5:28, 29) Hito nga panahon, an mga tawo magigin malipayon hinduro kon makaupod na nira utro an ira binanhaw nga mga hinigugma. Ngan diri naton mahahanduraw an duro nga kalipay hadton mga binanhaw.

Kon banhawon na an binilyon, magigin malipayon an bug-os nga tuna nga waray pa mahitabo kay ha kakan-o pa man. Makakaupod utro hira han mga buhi. (Mar. 5:39-42; Pah. 20:13) An pamalandong mahitungod hinin milagroso nga mahitatabo ha tidaraon sadang makaliaw ha ngatanan nga namatyan hin mga hinigugma.

May-ada ba bisan usa man la nga masusubo kon mahitabo na an pagkabanhaw? Waray, siring han Biblia. Sumala ha Isaias 25:8, ‘lalamuyon ni Jehova ha kadayonan an kamatayon.’ Nag-uupod ito han bug-os nga pagwara han makasurubo nga epekto han kamatayon, kay an tagna nagpadayon: “An Ginoo nga hi Jehova magpapahid han mga luha tikang ha ngatanan nga nawong.” Kon nasusubo ka yana tungod kay namatay an imo padis, an pagkabanhaw sigurado nga maghahatag ha imo hin hinungdan para malipay.

Waray gud bisan hin-o nga tawo nga bug-os nga makakasabot kon ano an bubuhaton han Dios ha bag-o nga kalibotan. Hi Jehova nasiring: “Sugad nga an mga langit hiruhitaas kay han tuna, amo man an akon mga paagi hiruhitaas kay han iyo mga paagi, ngan an akon mga hunahuna kay han iyo mga hunahuna.” (Isa. 55:9) An saad ni Jesus mahitungod han pagkabanhaw naghahatag ha aton hin higayon nga sumarig kan Jehova, sugad han ginbuhat ni Abraham. Yana, an importante para ha tagsa nga Kristiano amo an pagbuhat  han ginkikinahanglan han Dios. Kon bubuhaton naton ito, tatagdon kita sugad nga “takos banhawon ngan kumarawat han kinabuhi ha tiarabot nga sistema” kaupod hadton mga babanhawon.—Luc. 20:35.

Imbes nga magruhaduha, parig-ona an imo paglaom. Para ha kadam-an, baga hin imposible magkaada hin maopay nga kabubuwason. Kondi hi Jehova naghahatag ha aton hin maopay nga paglaom. Diri kita bug-os nga maaram kon paonan-o tatagbawon ni Jehova an ngatanan naton nga panginahanglan ngan mga hingyap, kondi diri kita sadang magruhaduha nga iya ito bubuhaton. Hi apostol Pablo nagsurat: “Kon nakikita na an butang nga ginlalaoman, diri na ito ginlalaoman. Kay lalaoman pa ba ito nga butang kon nakikita na ito? Pero kon diri pa naton nakikita an aton ginlalaoman, mapailubon nga ginpapamulat gud naton ito.” (Roma 8:24, 25) An marig-on nga paglaom ha mga saad han Dios mabulig ha imo nga makailob. Pinaagi ha pagpailob, maieksperyensyahan mo iton makalilipay nga tidaraon diin ‘ihahatag ni Jehova ha imo an mga pinangangaro han imo kasingkasing.’ Iya tatagbawon an “tinguha han tagsa nga buhi.”—Sal. 37:4; 145:16; Luc. 21:19.

Han hirani na mamatay hi Jesus, an iya mga apostol nasubo, nahadlok, ngan nawurok. Ginliaw hira ni Jesus pinaagi hini nga mga pulong: “Ayaw pabay-i nga masubo an iyo kasingkasing. Magpakita kamo hin pagtoo ha Dios, ngan magpakita liwat kamo hin pagtoo ha akon.” Hiya nagsiring ha ira: “Diri ko kamo babayaan nga masurub-on. Makanhi gud ako ha iyo.” (Juan 14:1-4, 18, 27) Ito nga iya mga pulong nagin basihan basi magkaada hin paglaom ngan magpailob an iya dinihogan nga mga sumurunod ha sulod hin mga siglo. Sugad man, waray hinungdan nga mawad-an hin paglaom adton mga naghihingyap nga makita an ira namatay nga mga hinigugma. Diri tutugotan ni Jehova ngan han iya Anak nga padayon hira nga mabido. Makakasiguro ka gud hito!