1. Ano an ginbuhat han mga lider han Kakristianohan ha panahon han girra?

KABURUT-ON ba han Dios nga an tinuod nga mga Kristiano umapi ha girra ngan pamatayon an mga tawo ha iba nga mga nasud? Durante han naglabay nga 100 ka tuig, kasagaran nga ini an ginbuhat han damu nga nag-aangkon nga Kristiano. Ginbendisyonan han mga padi nga Katoliko an ira mga sundalo pati an mga armas hito basi makiggirra ha mga igkasi-Katoliko ha kaaway nga nasud. Ini liwat an ginbuhat han mga ministro han Protestante. Usa han nangunguna nga ehemplo hito amo an Girra ha Kalibotan II, diin damu hinduro an ginpamatay.

2, 3. Ano an ginbuhat han mga Saksi ni Jehova durante han Girra ha Kalibotan II ngan ha naglabay nga katuigan, ngan kay ano?

² Ano an ginbuhat han mga Saksi ni Jehova durante hito nga girra? Iginpapakita han kasaysayan nga nagpabilin hira nga neutral. Kay ano? Tungod kay ginsunod nira an ehemplo ngan mga katutdoan ni Jesus. Hiya nagsiring: “Tungod hini an ngatanan mahibabaro nga mga disipulo ko kamo, kon naghihigugmaay kamo.” (Juan 13:35) Igin-aplikar liwat nira an mga prinsipyo han ginsiring ni apostol Pablo ha iya surat ha mga Kristiano ha Corinto.—Basaha an 2 Corinto 10:3, 4.

³ Salit an tinuod nga mga Kristiano, nga may konsensya nga  binansay ha Biblia, diri nag-aaram ha pakiggirra o nakikigbahin hito. Tungod kay an mga Saksi ni Jehova nangangalimbasog nga magkinabuhi sugad nga tinuod nga mga Kristiano, yinukot ha ira an gintimaraot—batan-on ngan lagas, lalaki ngan babaye. Damu ha ira an ginpakurian ha mga kampo ngan mga prisohan pinaagi hin magbug-at nga trabaho. Ginpamatay pa ngani an iba durante han pagmando han Nazi ha Germany. Bisan pa kon madarahog nga gintimaraot an mga Saksi ha Europe, waray gud nira hingalimti an sugo ha ira nga isangyaw an maopay nga sumat han Ginhadian ni Jehova. Matinumanon nga ginbuhat nira ito—ha mga prisohan, kampo konsentrasyon, ngan ha mga lugar diin hira igindistyero. * Ha urhi, an mga Saksi ni Jehova waray makigbahin ha poohay hin lahi nga nahitabo ha Rwanda han 1994. Ha mas bag-o la nga panhitabo, nagpabilin liwat hira nga neutral ha madugo nga girra nga nahitabo ha Balkan, nga nagin hinungdan han pagkabahin-bahin han daan nga Yugoslavia.

4. Ano an epekto han pagpabilin nga neutral han mga Saksi ni Jehova ha mga tawo nga nagkikita ha ira?

⁴ Tungod han pagpabilin nga neutral han mga Saksi ni Jehova, nakombinse an yinukot nga tawo ha iba-iba nga nasud ha kalibotan nga nagkikita ha mga Saksi nga tinuod gud nga nahigugma hira ha Dios ngan ha ira igkasi-tawo, ngan hira an tinuod nga mga Kristiano. Kondi may iba pa nga bahin han aton pagsingba nga nakakakombinse ha damu nga tawo nga an mga Saksi ni Jehova amo an tinuod nga mga Kristiano.

5. Ano an nahitabo nga pagbag-o ha buruhaton han siyahan nga mga sumurunod ni Kristo?

⁵ Ha tinikangan pa la han ministeryo ni Jesus, iya ginpabug-atan an pagkaimportante han pagsangyaw han maopay nga sumat han Ginhadian han Dios. Nagpili hiya hin 12 nga disipulo basi tikangan ini nga buruhaton nga ha urhi hihimoon ha bug-os nga kalibotan. Katapos hito, nagbansay pa hiya hin 70 nga disipulo. (Luc. 6:13; 10:1) Igin-andam hira basi isangyaw an maopay nga sumat ha iba, siyahan ha mga Judio. Katapos, may pagbag-o nga nahitabo! Isasangyaw na ito han mga disipulo ni Jesus ha mga tawo ha iba nga mga nasud. Daku gud ini nga pagbag-o para ha madasigon nga Judio nga mga disipulo!—Buh. 1:8.

6. Ano an nakabulig kan Pedro nga masantop niya nga hi Jehova waray ginpapasulabi?

⁶ Hi apostol Pedro ginpakadto ha balay ni Cornelio, usa nga diri-turi nga Hentil. Ha urhi, nasantop ni Pedro nga an Dios waray ginpapasulabi. Nabawtismohan hi Cornelio ngan an mga membro han iya panimalay. An Kristianidad nakaabot na yana ha damu gud nga lugar; an mga tawo ha ngatanan nga nasud makakabati na han kamatuoran ngan makakakarawat hito. (Buh. 10:9-48) Yana, nakaabot na ito ha bug-os nga kalibotan.

7, 8. Ano an ginbuhat han organisasyon ni Jehova basi an mga tawo makabati han maopay nga sumat? (Kitaa an retrato ha tinikangan hini nga artikulo.)

⁷ Ha aton panahon, an mga nangunguna ha organisasyon ni Jehova madasigon nga nasuporta ngan nag-oorganisar ha pagsangyaw ngan pagpanutdo ha maopay nga sumat ha bug-os nga kalibotan. Yana, haros walo ka milyon an madasigon nga Saksi nga nangangalimbasog gud nga maisangyaw an mensahe ni Kristo ha sobra 600 nga yinaknan, ngan nagtitikadamu pa ito nga yinaknan! Kilala gud hira ha pagsangyaw ha balay-balay pati ha mga kalsada. Usahay nagamit hira hin lamesa o cart basi i-displey an mga literatura.

⁸ Sobra 2,900 nga translator an nakakakarawat hin espesyal nga pagbansay ha paghubad han Biblia ngan ha mga literatura nga basado ha Biblia. An ira ginhuhubad diri la adton gintatagad nga dagku nga yinaknan, kondi pati an mga yinaknan nga diri pamilyar ha kadam-an pero  ginagamit han minilyon nga tawo. Pananglitan ha Spain, minilyon nga taga-Catalonia an nagamit han ira mismo yinaknan nga Catalan. Ha naglabay la nga mga tuig, nagtikadamu an gumamit hito nga yinaknan ha mga syudad han Valencia ngan Alicante, ha Balearic Islands, pati ha nasud han Andorra. Tungod han paghubad nga ginbubuhat han mga Saksi ni Jehova, an mga taga-Catalonia nagkaada na mga literatura ngan mga katirok ha ira mismo yinaknan nga nakakabantad han ira kasingkasing.

9, 10. Ano an nagpapakita nga karuyag han organisasyon ni Jehova nga an ngatanan nga tawo mahibaro han kamatuoran?

⁹ Ini nga paagi han paghubad ngan pagpanutdo ginbubuhat liwat ha damu nga nasud. Pananglitan ha Mexico, Espanyol an ginagamit nga yinaknan, pero damu liwat nga nitibo an nagyayakan hin iba nga linggwahe. Usa hito an Maya nga linggwahe. Iginbutang han sanga nga opisina han Mexico an grupo nga naghuhubad ha Maya nga linggwahe ha usa nga lugar han nasud diin adlaw-adlaw nira mababatian ngan magagamit ito. Usa pa nga ehemplo an Nepal, nga may sobra 29 ka milyon nga populasyon. Mga 120 nga yinaknan an ginagamit hito nga nasud, kondi sobra 10 ka milyon an nagyayakan hin Nepali, ngan damu pa an nagamit hito sugad nga ira ikaduha nga linggwahe. An aton mga literatura iginpupublikar na liwat hito nga yinaknan.

¹⁰ Ginsiseryoso gud han organisasyon ni Jehova an sugo nga isangyaw an maopay nga sumat han Ginhadian ha bug-os nga kalibotan, sugad han iginpapakita nga pagsuporta ha damu nga grupo han mga translator ha iba-iba nga lugar ha kalibotan. Minilyon nga tract, brosyur, ngan magasin an libre nga iginpapanaltag han mga Saksi ni Jehova. Ginsusuportaran ini pinaagi han ira boluntaryo nga mga donasyon, sugad nga pagsunod hinin sugo ni Jesus: “Ginkarawat niyo nga waray bayad, ihatag nga waray bayad.”—Mat. 10:8.

11, 12. Tungod kay an mga Saksi ni Jehova nagsasangyaw ngan nagtututdo ha bug-os nga kalibotan, ano an ginsisiring han damu nga tawo?

¹¹ Sugad nga mga Kristiano nga madasigon ha pagsangyaw ngan pagpanutdo, an mga Saksi ni Jehova kombinsido gud nga aada hira ha kamatuoran salit nagsasakripisyo gud hira basi maisangyaw an mensahe ha mga tawo ha ngatanan nga nasud ngan kultura. Damu an nagpasimple han ira kinabuhi, nag-aram hin iba nga yinaknan, ngan nagpahiuyon ha iba nga kultura basi makigbahin hinin importante nga buruhaton. Inin pagsangyaw ngan pagpanutdo nga  ginbubuhat ha bug-os nga kalibotan usa pa nga nakakakombinse ha damu nga tawo nga an mga Saksi ni Jehova amo an tinuod nga sumurunod ni Kristo Jesus.

¹² Ini ngatanan ginbubuhat han mga Saksi tungod kay kombinsido hira nga nabilngan nira an kamatuoran. Kondi ano pa an nakakakombinse ha minilyon nga tawo nga an mga Saksi ni Jehova aada ha kamatuoran?—Basaha an Roma 14:17, 18.

13. Paonan-o natitipigan han mga Saksi nga limpyo an ira organisasyon?

¹³ Magpapahimulos kita tikang ha mga ginsiring han maunungon nga mga Kristiano ha aton panahon, nga kombinsido nga aada hira ha kamatuoran. Usa nga maiha na nga surugoon ni Jehova an nagsiring: “Ginhihimo an ngatanan basi an organisasyon ni Jehova matipigan nga limpyo ngan waray hugaw ha moral, salit ginsasagdonan o gindidisiplina an bisan hin-o nga nanginginahanglan.” Paonan-o nira natitipigan ito nga hitaas nga suruklan ha moral? Pinaagi ha pagsunod han mga suruklan nga aada ha Pulong han Dios ngan ha susbaranan nga iginpakita ni Jesus ngan han iya mga disipulo. Salit ha moderno nga kasaysayan han mga Saksi ni Jehova, gutiay la an napapaiwas ha Kristiano nga kongregasyon tungod han diri pagsunod ha mga suruklan han Dios. An kadam-an nga Saksi—upod na an pipira nga nagkinabuhi hadto ha paagi nga diri gin-uuyonan han Dios kondi nagbag-o—nagpapabilin nga limpyo ha atubangan ni Jehova.—Basaha an 1 Corinto 6:9-11.

14. Ano an ginbuhat han damu nga ginpaiwas ha kongregasyon, ngan ano an resulta?

¹⁴ Kumusta man adton kinahanglan paiwason ha kongregasyon sugad nga pagsunod ha giya han Kasuratan? Makalilipay nga yinukot an nagbasol han ira mga ginbuhat ngan nakabalik ha kongregasyon. (Basaha an 2 Corinto 2:6-8.) Pinaagi han pirme pagsunod han mga Saksi ni Jehova ha mga giya han Biblia, natitipigan nga limpyo an mga kongregasyon. Nagpapasarig ini ha ira nga an ira organisasyon amo an gin-uuyonan han Dios. Tungod han ira pagsunod ha mga suruklan han Dios—nga kabaliktaran gud han pagin konsintidor han damu nga relihiyon—ito mismo an nakakombinse ha damu nga tawo nga an mga Saksi ni Jehova aada ha kamatuoran.

15. Ano an nakakombinse ha usa nga brother nga aada hiya ha kamatuoran?

¹⁵ Kay ano nga an iba nga maiha na nga Saksi natoo nga aada hira ha kamatuoran? Usa nga brother nga 54 anyos an nagsiring: “Tikang han tin-edyer pa ako, kombinsido ako nga an akon pagtoo iginbasar ha tulo nga importante nga kamatuoran: (1) may-ada Dios; (2) an Biblia giniyahan han Dios; ngan (3) iya gin-gagamit ngan ginbibendisyonan an Kristiano nga kongregasyon han mga Saksi ni Jehova yana. Ha sulod hin damu nga katuigan nga akon pag-inaram, pirme ko gin-uusisa ini nga mga kamatuoran kon may marig-on gud ba ini nga basihan. Ngan kada tuig, nadudugangan an mga proyba nga tinuod gud ito, salit nagririg-on an akon pagtoo ngan nagigin mas kombinsido ako nga aada kita ha kamatuoran.”

16. Ano an nakakombinse ha usa nga sister nga aada hiya ha kamatuoran?

 ¹⁶ Usa nga inasaw-an nga sister nga nag-aalagad ha headquarters ha New York an nagsiring mahitungod han organisasyon ni Jehova: “Ito gud la an padayon nga nagpapakilala han ngaran ni Jehova. Husto la ito, kay kon huhunahunaon naton, an ngaran ni Jehova mababasa ha Biblia hin mga 7,000 ka beses! Nadasig liwat ako han ginsiring ha 2 Kronikas 16:9: ‘An mga mata ni Jehova nadalagan ngadto nganhi sahid an bug-os nga kalibotan, ha pagpakita ha iya ngahaw nga makusog ha ngaran nira kan kanay kasingkasing hingpit tipakadto ha iya.’” Hiya nagpadayon: “Tungod han kamatuoran, nahibaroan ko kon paonan-o magkakaada hingpit nga kasingkasing basi maipakita gud ni Jehova an iya kusog ha akon. An akon relasyon kan Jehova amo an pinakaimportante ha akon. Ngan gin-aapresyar ko an papel ni Jesus ha pagtagana hin hilarom nga kahibaro mahitungod ha Dios nga nagpaparig-on ha akon.”

17. Ano an nakakombinse ha usa nga brother nga ateyista hadto, ngan kay ano?

¹⁷ Usa nga ateyista hadto an nagsiring: “An mga linarang nakakombinse ha akon nga karuyag han Dios nga magin malipayon an mga tawo, salit diri niya tutugotan nga magpadayon an pag-antos. Dugang pa, samtang mas nagtitikaraot ini nga kalibotan, an katawohan ni Jehova nagigin mas marig-on an pagtoo, mas madasigon, ngan mas mahigugmaon. An espiritu la ni Jehova an makakahimo han sugad nga milagro hinin moderno nga panahon.”—Basaha an 1 Pedro 4:1-4.

18. Ano an imo inaabat mahitungod ha ginsiring han duha nga brother?

¹⁸ Usa pa nga maiha na nga Saksi an nagsumat kon kay ano nga natoo hiya nga kamatuoran an aton iginsasangyaw: “Ha sulod hin damu ka tuig nga akon pag-inaram, nakombinse ako nga an mga Saksi nangangalimbasog gud pagsubad ha siyahan-siglo nga mga Kristiano. Ha akon pagbiyahe ha iba-iba nga nasud, nakita ko mismo an pagkaurosa han mga Saksi ni Jehova ha bug-os nga kalibotan. Natagbaw ngan nalipay ako ha mga kamatuoran nga tikang ha Biblia.” Han ginpakianhan an usa nga brother nga sobra 60 anyos na kon ano an nakakombinse ha iya nga aada hiya ha kamatuoran, an iya baton nakasentro kan Jesu-Kristo, hiya nagsiring: “Gin-aadman naton hin maopay an kinabuhi ngan ministeryo ni Jesus salit naaapresyar naton an iya ehemplo. Naghihimo kita hin mga pagbag-o ha aton pagkinabuhi basi magin mas duok kita ha Dios pinaagi kan Kristo Jesus. Natoo kita nga an halad-lukat ni Kristo amo an basihan han aton katalwasan. Ngan maaram kita nga ginbanhaw hiya. May-ada kita masasarigan nga mga testigo nga magpapamatuod hito.”—Basaha an 1 Corinto 15:3-8.

19, 20. (a) Ano nga responsabilidad an ginpabug-atan ni Pablo ha kongregasyon ha Roma? (b) Ano an aton pribilehiyo sugad nga mga Kristiano?

¹⁹ Sugad nga mga Kristiano nga nahigugma ha igkasi-tawo, diri naton gintatago an kamatuoran nga aton nahibaroan. Hi Pablo nagsiring ha iya kabugtoan ha kongregasyon ha Roma: “Kon dayag nga ipasamwak mo ito nga ‘pulong ha imo baba’ nga hi Jesus an Ginoo, ngan magpakita ka hin kinasingkasing nga pagtoo nga ginbanhaw hiya han Dios, matatalwas ka. Kay pinaagi han kasingkasing an usa nagpapakita hin pagtoo para ha katadongan, kondi pinaagi han baba an usa dayag nga nagpapahayag para ha katalwasan.”—Roma 10:9, 10.

²⁰ Sugad nga mga Saksi ni Jehova, kombinsido kita nga aada kita ha kamatuoran ngan maaram kita nga pribilehiyo naton nga tutdoan an iba han maopay nga sumat han Ginhadian han Dios. Samtang padayon kita nga nagsasangyaw ha iba, hinaot diri la naton itutdo ha ira an mahitungod ha Biblia, kondi ipakita liwat naton ha aton pagkinabuhi nga kombinsido gud kita nga aada kita ha kamatuoran.