1, 2. (a) Ano an karuyag hibaroan han pipira nga lider han relihiyon, ngan paonan-o binaton hi Pedro? (Kitaa an retrato hini nga pahina.) (b) Kay ano nga nagkaada kaisog hi Pedro?

MGA pipira pa la ka semana katapos mamatay hi Jesus, inatubang hi apostol Pedro hin nasisina hinduro nga grupo hin kalalakin-an. Hira an maimpluwensya nga mga lider han relihiyon han mga Judio​—an nagmaniobra mismo basi mamatay hi Jesus. Nasisina hira kan Pedro kay nagtambal hiya hin piay tikang ha katawo, salit karuyag nira hibaroan kon ha ano nga gahum o ha kan kanay ngaran ginbuhat niya ito. An apostol maisugon nga binaton: “Pinaagi han ngaran ni Jesu-Kristo nga Nazareno, nga iyo iginraysang ha kahoy pero ginbanhaw han Dios, mahimsog na ini nga tawo nga natindog ha iyo atubangan.”​—Buh. 4:5-10.

² Antes hito, nahadlok gud hi Pedro salit tulo ka beses nga iginnigar niya hi Jesus. (Mar. 14:66-72) Kondi kay ano nga may kaisog na hiya yana nga atubangon ini nga mga lider han relihiyon? Labot la ha bulig han baraan nga espiritu, kombinsido hi Pedro nga ginbanhaw hi Jesus. Kay ano? Ngan kay ano nga kombinsido liwat kita hito?

3, 4. (a) Ano nga mga pagkabanhaw an nahitabo antes pa matawo an mga apostol ni Jesus? (b) Hin-o an mga ginbanhaw ni Jesus?

³ Para ha mga apostol ni Jesus, diri bag-o an ideya nga an patay mabubuhi utro. May mga pagkabanhaw na nga nahitabo antes pa  hira matawo. Maaram hira nga gintagan han Dios hin gahum hira propeta Elias ngan Eliseo basi makahimo hin sugad nga mga milagro. (1 Hadi 17:17-24; 2 Hadi 4:32-37) Han an usa nga patay nga lalaki iginlabog ngadto ha lubnganan ngan an lawas hito nahiduot ha mga tul-an ni Eliseo, nabuhi ito utro. (2 Hadi 13:20, 21) An mga Kristiano ha siyahan nga siglo natoo hini nga mga asoy ha Kasuratan, sugad la nga natoo kita nga totoo an Pulong han Dios.

⁴ Posible nga kita ngatanan nababantad gud kon nagbabasa kita hin mga asoy han pagkabanhaw nga ginbuhat ni Jesus. Han ginbanhaw niya an bugtong nga anak han usa nga balo, sigurado nga nahipausa gud hito an balo. (Luc. 7:11-15) Ha usa pa nga higayon, ginbanhaw ni Jesus an 12 anyos nga daragita. Hunahunaa la an duro nga kalipay ngan kahipausa han nasusubo gud nga mga kag-anak han nabanhaw an ira anak! (Luc. 8:49-56) Ngan sigurado nga nalipay gud hinduro an mga tawo han nakita nira an nabanhaw nga hi Lasaro nga nagawas ha iya lubnganan!​—Juan 11:38-44.

5. Kay ano nga naiiba an pagkabanhaw ni Jesus ha mga pagkabanhaw nga nahiuna hito?

⁵ Maaram an mga apostol nga naiiba an pagkabanhaw ni Jesus ha mga pagkabanhaw nga nahiuna hito. An mga ginbanhaw hadto nabuhi nga may pisikal nga lawas pero ha urhi namatay utro. Kondi hi Jesus ginbanhaw nga may espiritu nga lawas nga diri nadudunot. (Basaha an Buhat 13:34.) Hi Pedro nagsurat nga hi Jesus ‘ginpatay sugad nga tawo, pero ginbanhaw sugad nga espiritu.’ Dugang pa, “aada hiya ha too nga kamot han Dios, kay kinadto hiya ha langit; ngan iginpasakop ha iya an mga anghel ngan mga awtoridad ngan kagamhanan.” (1 Ped. 3:18-22) An nahiuna nga mga pagkabanhaw urusahon ngan milagroso, kondi an pagkabanhaw ni Jesus amo an pinakadaku nga milagro.

6. Ano an nagin epekto ha mga disipulo han pagkabanhaw ni Jesus?

⁶ An pagkabanhaw ni Jesus nagkaada daku nga epekto ha iya mga disipulo. Diri sugad han ginhuhunahuna han iya mga kaaway, buhi na hiya ngan usa na nga gamhanan nga espiritu nga diri na madadaot han bisan hin-o nga tawo. Ginpamatud-an han iya pagkabanhaw nga hiya an Anak han Dios, salit an duro nga kasubo han mga disipulo nasaliwnan hin duro nga kalipay, ngan an ira kahadlok nasaliwnan hin kaisog. An pagkabanhaw ni Jesus importante gud ha katumanan han katuyoan ni Jehova ngan ha kalamposan han maopay nga sumat nga maisugon nga iginpapasamwak nira ha higrayo nga lugar.

7. Ano an ginbubuhat yana ni Jesus, ngan ano an nabangon nga mga pakiana?

⁷ Sugad nga mga surugoon ni Jehova, maaram gud kita nga hi Jesus diri la usa nga bantogan nga tawo. Buhi hiya yana ngan gin-gigiyahan niya an usa nga buruhaton nga nahidadabi an ngatanan nga tawo. Sugad nga nagmamando nga Hadi ha langitnon nga Ginhadian han Dios, diri na mag-iiha, wawad-on ni Jesu-Kristo ha tuna an karaotan ngan hihimoon ito nga paraiso diin an mga tawo mabubuhi ha waray kataposan. (Luc. 23:43) Diri gud unta ini mahitatabo kon waray mabanhaw hi Jesus. Kondi, ano an mga rason nga natoo kita nga ginbanhaw hi Jesus? Ngan ano an kahulogan para ha aton han iya pagkabanhaw?

8, 9. (a) Kay ano nga naghangyo an mga lider han relihiyon han mga Judio nga bantayan hin maopay an lubnganan ni Jesus? (b) Ano an nahitabo han an kababayin-an kumadto ha lubnganan?

⁸ Katapos patayon hi Jesus, an punoan nga mga saserdote ngan an mga Pariseo kumadto kan Pilato ngan nagsiring: “Ginoo, nahinumdom kami nga han buhi pa ito nga impostor nagsiring hiya, ‘Paglabay hin tulo ka adlaw babanhawon  ako.’ Salit pabantayi hin maopay an lubnganan tubtob ha ikatulo ka adlaw, basi diri makakadto an iya mga disipulo pagkawat ha iya ngan magsumat ha mga tawo, ‘Ginbanhaw na hiya!’ ngan ini nga limbong magigin mas maraot pa kay ha nauna.” Hi Pilato nagsiring ha ira: “Kuha kamo hin mga gwardya ngan pabantayi ito hin maopay.” Ngan ito gud an ira ginbuhat.​—Mat. 27:62-66.

⁹ Hi Jesus iginlubong ha usa nga gin-ukab nga bato nga bantilis ngan ginsadhan ito hin daku nga bato. Karuyag han mga lider han relihiyon han mga Judio nga magpabilin hi Jesus nga patay ha kadayonan dida hito nga lubnganan. Kondi kabaliktaran gud ini han ginhuhunahuna ni Jehova. Han hi Maria Magdalena ngan an usa pa nga Maria kumadto ha lubnganan paglabay hin tulo ka adlaw, nakita nira nga ginkuha na an bato ha ganggang ngan usa nga anghel an nalingkod dida ha bato. Ginsagda hira han anghel nga kitaon an lubnganan basi makita nga waray na ito sulod. “Waray na hiya dinhi,” siring han anghel, “kay ginbanhaw na hiya.” (Mat. 28:1-6) Buhi hi Jesus!

10. Ano an iginhatag ni Pablo nga pamatuod nga nabanhaw hi Jesus?

¹⁰ An panhitabo han sumunod nga 40 ka adlaw nagpamatuod nga nabanhaw gud hi Jesus. Ha pagsumaryo han ebidensya, hi apostol Pablo nagsurat ha mga taga-Corinto: “An pinakaimportante nga butang nga akon nahibaroan igintutdo ko liwat ha iyo, nga an Kristo namatay tungod ha aton mga sala sumala ha Kasuratan, nga hiya iginlubong, nga hiya ginbanhaw ha ikatulo ka adlaw sumala ha Kasuratan, nga nagpakita hiya kan Cefas, ngan katapos ha 12 nga apostol. Katapos hito, ha usa nga higayon nagpakita hiya ha sobra 500 nga kabugtoan, nga an kadam-an ha ira kaupod pa gihapon naton, pero an iba nangaturog na ha kamatayon. Sunod, nagpakita hiya kan Santiago, katapos ha ngatanan nga apostol; pero katapos hito ngatanan, nagpakita hiya ha akon nga sugad hin igin-anak ako nga diri pa panahon.”​—1 Cor. 15:3-8.

11. Paonan-o nahitabo an pagkabanhaw ni Jesus “sumala ha Kasuratan”?

¹¹ Siyahan, “sumala ha Kasuratan” nabanhaw hi Jesus. Igintagna han Pulong han Dios an pagkabanhaw. Pananglitan, hi David nagsurat nga an nangunguna nga ‘baraan,’ o maunungon ha Dios diri babayaan ha Lubnganan. (Basaha an Salmo 16:10.) Han Pentekostes 33 C.E., iginsaysay ni apostol Pedro nga ito nga maunungon amo hi Jesus han hiya nagsiring: “Nakita nga daan [ni David] an pagkabanhaw han Kristo ngan nagyakan mahitungod hito, nga waray hiya pabay-i ha Hades ngan waray madunot an iya lawas.”—Buh. 2:23-27, 31.

12. Hin-o an nakakita ha ginbanhaw nga hi Jesus?

¹² Ikaduha, damu an nakakita ha ginbanhaw nga hi Jesus. Ha sulod hin sobra 40 ka adlaw, an ginbanhaw nga hi Jesus nagpakita ha iya mga disipulo didto ha hardin nga ginlubngan ha iya, ha dalan tipakadto ha Emaus, ngan ha iba pa nga lugar. (Luc. 24:13-15) Hito nga mga higayon, nakig-istorya hiya ha mga indibiduwal, pati na kan Pedro, ngan ha mga grupo. Makausa, nagpakita pa ngani hi Jesus ha usa nga grupo nga sobra 500 ka tawo! Diri kita makakagnigar ha kamatuoran nga damu gud an nakakita ha ginbanhaw nga hi Jesus.

13. Paonan-o an kadasig han mga disipulo nagpapakita nga sigurado gud hira nga ginbanhaw hi Jesus?

¹³ Ikatulo, madasigon nga iginpasamwak han mga disipulo an pagkabanhaw ni Jesus. Tungod han ira madasigon nga pagsangyaw mahitungod ha pagkabanhaw han Kristo, inatubang hira hin pagtimaraot, pag-antos, ngan an pipira ha ira ginpatay pa ngani. Kon waray mabanhaw hi Jesus​—kon buwa la ito nga istorya—​kay ano nga ibubutang ni Pedro ha peligro an iya kinabuhi basi isumat ito ha mga lider han relihiyon,  nga nangangalas kan Jesus ngan nagmaniobra nga mamatay hiya? Sigurado gud hi Pedro pati an iba pa nga disipulo nga ginbanhaw hi Jesus ngan gin-gigiyahan hito an buruhaton nga iginsugo han Dios. Dugang pa, an pagkabanhaw ni Jesus nagpasarig ha iya mga sumurunod nga mababanhaw liwat hira. Pananglitan, namatay hi Esteban nga kombinsido gud nga babanhawon an mga patay.​—Buh. 7:55-60.

14. Kay ano nga natoo ka nga buhi hi Jesus?

¹⁴ Ikaupat, may pamatuod kita nga hi Jesus nagmamando na yana sugad nga Hadi ngan nag-aalagad sugad nga Ulo han Kristiano nga kongregasyon. Tungod hito, nag-uuswag an tinuod nga Kristianidad. Mahitatabo ba ini kon waray mabanhaw hi Jesus? Ha pagkamatuod, posible nga waray gud unta kita mababatian mahitungod ha iya kon waray hiya mabanhaw. Kondi may marig-on kita nga mga rason basi tumoo nga buhi hi Jesus ngan iya kita gin-gigiyahan ngan ginpapangunahan samtang iginsasangyaw naton an maopay nga sumat ha bug-os nga kalibotan.

15. Kay ano nga an pagkabanhaw ni Jesus naghahatag ha aton hin kaisog basi magsangyaw?

¹⁵ An pagkabanhaw han Kristo naghahatag ha aton hin kaisog basi magsangyaw. Ha sulod hin 2,000 ka tuig, ginagamit han mga kaaway han Dios an iba-iba nga klase hin hinganiban​—apostasya, pagtamay, kamadarahog, pagdiri, pagpasakit, ngan pagpatay—​basi paundangon an pagpasamwak han maopay nga sumat. Bisan pa hito, ‘waray hinganiban nga ginhitsura patok ha aton’ an makakapaundang ha aton ha pagsangyaw mahitungod han Ginhadian ngan ha panhimo hin mga disipulo. (Isa. 54:17) Diri kita nahahadlok hadton ginagamit ni Satanas. Kaupod naton hi Jesus, ngan ginbubuligan kita niya sugad han iya iginsaad. (Mat. 28:20) Diri kita nahahadlok tungod kay bisan ano an buhaton han aton mga kaaway, diri hira makakapahilom ha aton!

16, 17. (a) Paonan-o an pagkabanhaw nagpaparig-on nga tinuod an ngatanan nga igintutdo ni Jesus? (b) Sumala ha Juan 11:25, ano nga gahum an iginhatag han Dios kan Jesus?

¹⁶ An pagkabanhaw ni Jesus nagpaparig-on nga tinuod an ngatanan nga iya igintutdo. Hi Pablo nagsurat nga kon waray banhawa an Kristo, magigin waray pulos an pagtoo ngan pagsangyaw han mga Kristiano. Usa nga eskolar han Biblia an nagsurat: “Kon waray banhawa an Kristo, . . . an mga Kristiano magigin makalolooy nga mga uwat, nga biktima hin daku hinduro nga panlimbong.” Kon waray mabanhaw hi Jesus, an mga asoy han Ebanghelyo magigin makasurubo la nga istorya mahitungod han usa nga maopay ngan makinaadmananon nga tawo nga ginpatay han iya mga kaaway. Kondi ginbanhaw hi Kristo, ngan nagpaparig-on ini nga tinuod an ngatanan nga iya igintutdo, pati na an iya ginsiring mahitungod han tidaraon.​—Basaha an 1 Corinto 15:14, 15, 20.

¹⁷ Hi Jesus nagsiring: “Ako an pagkabanhaw ngan an kinabuhi. An nagpapakita hin pagtoo ha akon, bisan kon mamatay hiya, mabubuhi.” (Juan 11:25) Iton urusahon nga iya ginsiring sigurado gud nga matutuman. Gintagan ni Jehova hi Jesus hin gahum ha pagbanhaw hadton magmamando ha langit pati ha binilyon nga namatay nga may paglaom nga mabuhi dinhi ha tuna ha waray kataposan. An halad nga kinabuhi ni Jesus ngan an iya pagkabanhaw naggagarantiya nga mawawara na an kamatayon. Diri ba ito nagpaparig-on ha imo nga magpailob ha anoman nga pagsari ngan maisugon nga atubangon bisan an kamatayon?

18. Ano an igin-gagarantiya han pagkabanhaw ni Jesus?

¹⁸ An pagkabanhaw ni Jesus nagpapasarig ha aton nga huhukman an mga umurukoy ha tuna uyon ha mahigugmaon nga mga suruklan ni Jehova. Hi Pablo nagsiring ha usa nga grupo hin kalalakin-an ngan kababayin-an ha  kadaan nga Atenas: “Katuyoan [han Dios] nga hukman an kalibotan uyon ha katadongan pinaagi han usa nga tawo nga iya ginpili, ngan an ngatanan nga tawo makakasiguro hini tungod kay iya ginbanhaw hiya.” (Buh. 17:31) Oo, hi Jesus an hukom nga ginpili han Dios, ngan makakasarig kita nga may hustisya ngan mahigugmaon an iya paghukom.​—Basaha an Isaias 11:2-4.

19. Paonan-o nakakaapekto ha aton an pagtoo nga ginbanhaw hi Kristo?

¹⁹ An pagtoo nga ginbanhaw hi Jesus nagpapagios ha aton nga buhaton an kaburut-on han Dios. Kon waray ighalad ni Jesus an iya kinabuhi ngan kon waray hiya mabanhaw, padayon unta kita nga magigin uripon han sirot nga sala ngan kamatayon. (Roma 5:12; 6:23) Waray unta kita paglaom, ngan bangin sumiring kita: “Pangaon ngan panginom kita, kay buwas mapatay kita.” (1 Cor. 15:32) Kondi diri kita nakapokus ha pagpatagbaw ha aton kalugaringon. Lugod, ginpapabilhan naton an paglaom han pagkabanhaw ngan andam kita pirme sumunod ha mga instruksyon ni Jehova ha ngatanan nga butang.

20. Paonan-o ginpapamatud-an han pagkabanhaw ni Jesus an pagkaharangdon han Dios?

²⁰ An pagkabanhaw ni Kristo ebidensya han pagkaharangdon ni Jehova, an usa nga “nagbabalos ha mga sinsero nga nag-aalagad ha iya.” (Heb. 11:6) Daku gud nga gahum ngan kinaadman an iginpakita ni Jehova basi mabanhaw hi Jesus ngadto ha langit nga may imortal nga kinabuhi! Iginpakita liwat han Dios nga may abilidad hiya ha pagtuman han ngatanan niya nga saad. Upod hito an matagnaon nga saad han Dios nga an usa nga espesyal nga ‘tulin’ magkakaada importante gud nga bahin ha pagsulbad han isyu mahitungod han kan Jehova katungod ha pagmando ha bug-os nga uniberso. Basi matuman ito, kinahanglan mamatay ngan mabanhaw hi Jesus.​—Gen. 3:15.

21. Ano an kahulogan para ha imo han paglaom han pagkabanhaw?

²¹ Mapasalamaton gud kita kan Jehova nga gintagan kita hin sigurado nga paglaom han pagkabanhaw. Ini an iginpapasarig han Biblia: “Kitaa! An tolda han Dios aada ha katawohan, ngan maukoy hiya kaupod nira, ngan hira magigin iya katawohan. Ngan an Dios mismo makakaupod nira. Papahiron niya an mga luha ha ira mga mata, ngan mawawara na an kamatayon, pati an kabido, pagtangis, ngan kasakit. An daan nga mga butang naglabay na.” Iton urusahon nga paglaom iginpahayag ha matinumanon nga apostol nga hi Juan, nga ginsidngan: “Isurat ini, kay ini nga mga pulong masasarigan ngan totoo.” Hin-o an nagpahayag hito ha iya? An ginbanhaw nga hi Jesu-Kristo.​—Pah. 1:1; 21:3-5.