Kon Mamatay an Usa nga Hinigugma

Han Martes, Hulyo 17, 2007, mga alas syete ha gab-i, usa nga pampasahero nga eruplano an nahidanglas tipagawas ha runway han pinakamatawo nga paluparan ha Brazil ha sentro han São Paulo. An eruplano tinabok ha usa nga highway ngan binunggo ha bodega hin mga kargamento. Mga 200 an namatay hito.

ITO nga ginhulagway sugad nga an pinakagrabe nga aksidente ha eruplano ha Brazil diri gud mahingangalimtan han mga namatayan hin hinigugma. Usa han namatayan hi Claudete. Nagkikita hiya hin TV han hibatian niya an sumat mahitungod han aksidente. Sakay hito an iya 26 anyos nga anak nga hi Renato nga karaslon ha Oktubre. Natatarantar nga gintawagan niya an selyular nga telepono ni Renato kondi waray na nabaton hito. Naharaptay hiya ngan nagtinuok hinduro.

Hi Antje namatayan hin uyab ha makangingirhat nga aksidente ha awto han Enero 1986. Han hibaroan niya ito, na-shock hiya. “Ha tinikangan, diri ako makatoo. Para ha akon, usa la ito ka maraot nga inop ngan tigda nga magmamata ako ngan mahibabaro nga diri tinuod ito. Nangurog ngan inabat ako hin duro nga kasakit nga sugad hin ginsuntok ako ha tiyan.” Nagkaada hiya depresyon han sumunod nga tulo ka tuig. Bisan kon sobra 20 anyos na an naglabay tikang hito nga aksidente, nangungurog pa gihapon hiya kon nahinunumdoman ito.

Diri maihulagway han mga pulong an duro nga pagbati hin kahikalasi, diri pakatoo, katigdai, ngan pagturaw nga resulta han diri ginlalaoman nga kamatayi. Kondi, bisan kon ginlalaoman na an kamatay han hinigugma, sugad pananglitan kon maiha na nga may sakit an usa, posible nga duro pa gihapon an kasakit nga maieksperyensyahan. Waray gud andam nga mamatayan hin hinigugma. Han 2002, namatay an nanay ni Nanci katapos han maiha nga pagkasakit. Bisan pa hito, han mamatay an iya nanay, nahipalingkod hiya ha salog han hospital tungod kay diri hiya makatoo. Baga hin nawarayan pulos an iya kinabuhi. Lima ka tuig na an naglabay, kondi nagtutuok pa gihapon hiya kon nahinunumdom hiya kan iya nanay.

“An tawo diri nahingangalimot hin bug-os ha nawawara, nahiaara la hira,” siring ni Dr. Holly G. Prigerson. Kon namatayan ka hin hinigugma, ginlalaoman man ito o diri, bangin magpakiana ka: ‘Normal la ba nga masubo tungod han kamatayi? Paonan-o malampuson nga maaantos an kasubo ha kamatay hin hinigugma? Makikita ko pa ba an akon hinigugma nga namatay?’ An masunod nga artikulo maghihisgot hini ngan han iba pa nga imo pakiana.

[Ginkuhaan han Retrato ha pahina 3]

EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images