Subara an Ira Pagtoo

Nahibaro Hiya Tikang ha Iya mga Sayop

NAGHINGYAP hi Jonas nga diri na mahibatian an makangingirhat nga aringasa. Diri la ito aringasa hin makusog nga hangin nga nasalpok ha mga lubid nga nasuporta han layag; diri man liwat ito an sugad bukid kadagku nga balud nga nabunal ha ligid han barko salit nanraragaak an ngatanan nga tabla hito. Diri, kondi para kan Jonas mas makangingirhat an mga singgit han mga marinero—an kapitan ngan an iya mga tripulante—samtang nangangalimbasog hira ha pagsalbar han barko tikang ha kalunod. Sigurado hi Jonas nga tungod ha iya mamatay ini ngatanan nga kalalakin-an!

Kay ano nga aada hi Jonas ha sugad nga sitwasyon? Tungod kay seryoso nga nakasayop hiya kan Jehova, an iya Dios. Ano an iya nabuhat? Diri na gud ba mapapasaylo ito? An mga baton hini damu an maitututdo ha aton. Pananglitan, an istorya ni Jonas mabulig ha aton nga hisabtan kon kay ano nga bisan adton may putli nga pagtoo mahimo makasayop—ngan kon paonan-o nira matatadong an ira mga sayop.

Propeta Tikang ha Galilea

Kon nahuhunahuna han mga tawo hi Jonas, agsob nga nakasentro la hira ha iya mga kaluyahan, sugad han iya mga pagtalapas o pagin matig-a han ulo. Kondi, labaw pa hito an sadang naton mahunahuna mahitungod ha iya. Hinumdumi, ginpili hi Jonas nga mag-alagad kan Jehova sugad nga propeta. Sigurado nga diri hiya pipilion han Dios ha sugad kabug-at nga responsabilidad kon diri hiya matinumanon o matadong.

Ha 2 Hadi 14:25, may-ada kita gutiay nga mahibabaroan mahitungod kan Jonas. Tikang hiya ha Gat-heper, mga upat la ka kilometro tikang ha Nasaret, an bungto diin nagdaku hi Jesu-Kristo paglabay hin mga 800 ka tuig. a Hi Jonas nagin propeta durante han pagmando ni Hadi Jeroboam II han napulo-ka-tribo nga ginhadian han Israel. Maiha na nga patay hi Elias; an sumunod ha iya, hi Eliseo, namatay durante han pagmando han amay ni Jeroboam. Bisan kon gin-gamit ni Jehova ito nga kalalakin-an ha pagpoo han pagsingba kan Baal, kinaburut-on nga binaya utro an Israel ha tinuod nga pagsingba. Hito nga panahon, gindudumara an tuna hin hadi nga ‘nagbubuhat hin maraot ha atubangan ni Jehova.’ (2 Hadi 14:24) Salit posible gud nga an pag-alagad diri masayon o makaruruyag para kan Jonas. Pero, matinumanon nga iya gintuman ito.

Kondi, usa ka adlaw kinahanglan seryoso nga magdesisyon hi Jonas. Kinarawat hiya hin toka tikang kan Jehova nga para ha iya makuri hinduro. Ano an iginpapabuhat ha iya ni Jehova?

“Bangon, Kadto ha Ninibe”

Hi Jehova nagsiring kan Jonas: “Bangon, kadto ha Ninibe, ito nga daku nga bungto, ngan singgit patok hito; kay an ira karaotan inabot ha akon atubangan.” (Jonas 1:2) Masayon la hisabtan kon kay ano nga baga hin makuri ini nga toka. Mga 800 kilometro an Ninibe ha este, ngan kon babaktason, posible umabot hin usa ka bulan. Kondi, an kakurian han sugad nga pagbaktas bangin amo an pinakamasayon nga bahin han iya toka. Ha Ninibe, ginsugo hi Jonas ha pagpahayag han paghukom ni Jehova ha mga Asiryahanon nga kilala ha pagin  madarahog, ngan matalumpiguson pa ngani. Kon ha katawohan ni Jehova, gutiay la an iya nakita nga positibo nga ginios, ano an iya sadang laoman ha mga pagano? Paonan-o maglalampos an nag-uusahan la nga surugoon ni Jehova ha haluag nga Ninibe, nga tatawagon nga “bungto nga dugoon”?—Nahum 3:1, 7.

Posible ba nga nahunahuna ni Jonas an sugad? Diri kita maaram. Kondi, an aton la hinbabaroan amo nga pinalagiw hiya. Ginsugo hiya ni Jehova nga kumadto ha este, kondi kumadto hiya ha weste—ha pinakahirayo ha weste nga posible niya makadtoan. Kinadto hiya ha baybayon, ha syudad han Jope nga may pantalan, diin nakita niya an barko tikadto ha Tarsis. May mga eskolar nga nasiring nga an Tarsis aadto ha Espanya. Kon sugad, tikadto hi Jonas ha lugar nga mga 3,500 kilometro tikang ha Ninibe. An sugad nga biyahe ngadto ha durho han Daku nga Dagat—an tawag ha Dagat Mediteranyo hadto—bangin umabot hin usa ka tuig! Sugad hito kadeterminado hi Jonas nga makapalagiw ha toka nga iginhatag ni Jehova ha iya!

Nangangahulogan ba ito nga talawan hi Jonas? Diri naton sadang hukman dayon hiya. Sugad han aton mahibabaroan, mahimo hiya magin maisugon hinduro. Kondi, pariho ha aton ngatanan, diri hiya hingpit pero nangangalimbasog hiya ha paglampos bisan pa han dagku ngan damu nga kasaypanan. (Salmo 51:5) Hin-o ha aton an waray pa gud mahadlok?

May mga panahon nga baga hin naghahangyo an Dios ha aton ha pagbuhat hin makuri, o imposible pa ngani. Bangin makurian pa ngani kita pagsangyaw han maopay nga sumat han Ginhadian han Dios, sugad han iginpapabuhat ha mga Kristiano. (Mateo 24:14) Masayon la hinduro para ha aton nga hingalimtan an diri maninigaran nga kamatuoran nga ginsiring ni Jesus: “An ngatanan nga mga bagay nahihimo ha Dios.” (Markos 10:27) Kon may mga panahon nga hingalimtan naton ito, hisasabtan naton an kakurian ni Jonas. Ano an mga resulta han ginbuhat ni Jonas?

Gindisiplina ni Jehova an Iya Nakasayop nga Propeta

Mahahanduraw la naton nga napwesto na hi Jonas ha barko nga posible nga pankargamento han Fenisia. Nagkikita hiya samtang ginmamaniobra ito han kapitan ngan han iya mga tripulante tipagawas ha pantalan. Samtang nagtitikahirayo an barko ha baybayon ngan diri na nakikita an pantalan, bangin naghihingyap hiya nga makapalagiw ha peligro nga iya ginkakahadlokan gud. Kondi, tigda nga nagbag-o an kahimtang han panahon.

Makusog nga hinuyop an hangin, ngan nagin masubasko an kadagatan nga may balud nga sobra kadagku nga bangin bisan an mga barko yana mahimo magin gudtiay pagkit-on. Mationan-o kaiha nga ito nga barko haros diri na hikit-an ha butnga han masubasko hinduro nga kadagatan? Maaram na ba hi Jonas hito nga takna han iya ginsurat ha urhi nga “nagpadara hi Jehova hin daku nga hangin ngada ha dagat”? Diri kita maaram. Kondi, hinkit-an niya nga nagtikang mangaraba an mga  marinero ngadto ha ira iba-iba nga dios, pero maaram hiya nga diri makakabulig ito. Ngan may kalabotan ha barko, an iya asoy nasiring nga “hirani na [ito] mabungkag.” (Jonas 1:4; Lebitiko 19:4) Kondi, paonan-o hi Jonas makakag-ampo ha Dios nga iya ginlilikyan?

Tungod kay inabat ni Jonas nga waray hiya mahihimo ha pagbulig, kinadto hiya ha ilarom han kubyerta basi mamiling hin pwesto nga makakaturogan. Didto, nahingaturog hiya. b Kondi, hinkit-an hiya han kapitan, ginsangpit, ngan gin-aghat nga mag-ampo ha iya dios, sugad han ginbubuhat han iba. An mga tripulante kombinsido nga diri ordinaryo an bagyo, salit nagparipa hira basi hibaroan kon hin-o an hinungdan hito. Sigurado nga nanluluya hi Jonas samtang usa-usa nga natatalwas an kalalakin-an tungod kay an ira nabubunot nagpapakita nga diri hira an hinungdan han bagyo. Waray pag-iha hinbaroan an kamatuoran. Hi Jehova an nagpahinabo han bagyo ngan hiya liwat an naggigiya nga an pagripa magtudlok ha usa nga tawo—kan Jonas!—Jonas 1:5-7.

Iginsumat ni Jonas ha mga marinero an ngatanan. Surugoon hiya han makagarahum-ha-ngatanan nga Dios, hi Jehova. Ini an Dios nga iya ginlilikyan ngan napasubo, salit namimeligro hira ngatanan. Nahadlok an kalalakin-an, ngan nakita ito ni Jonas. Ira ginpakianhan hiya kon ano an ira sadang buhaton ha iya basi diri malunod an barko ngan maluwas hira. Ano an iya baton? Bangin nangurog hiya ha paghunahuna nga nalulunod hiya dida hiton mahagkot ngan masubasko nga kadagatan. Kondi maaakos ba niya nga pabay-an na la nga mamatay ini nga kalalakin-an bisan kon maaram hiya nga mahimo niya maluwas hira? Salit hiya nagsiring: “Alsaha ako, ngan ilabog ako ngadto ha dagat; busa an dagat magmamalinaw para ha iyo: kay maaram ako nga tungod ha akon ini nga daku nga bagyo inabot ha iyo.”—Jonas 1:12.

Ini nga mga pulong sigurado nga diri mayayakan hin usa nga talawan, diri ba? Posible gud nga nalipay hi Jehova nga makita an maisugon, may pagsakripisyo nga disposisyon ni Jonas dida hiton makuri nga takna. Hito nga takna, makikita naton an marig-on nga pagtoo ni Jonas. Masusubad naton ito pinaagi ha pag-una han kaopayan han iba. (Juan 13:34, 35) Kon may nakikita kita nga nanginginahanglan ha pisikal, emosyonal, o espirituwal, nangangalimbasog ba kita ha pagbulig? Napapalipay gud naton hi Jehova kon ginbubuhat naton ito!

An mga marinero posible nga nabantad liwat an kasingkasing, tungod kay nagdumiri anay hira pagsugot! Lugod, nangalimbasog hira nga maglampos an pagbiyahe bisan pa han bagyo—kondi napakyas hira. Nagtikakusog la an bagyo. Ha kataposan, nasantop nira nga waray hira iba nga mahihimo. Nangaraba hira ngadto kan Jehova—an Dios ni Jonas—nga kaloy-an hira, katapos ira gin-alsa hi Jonas ngan iginlabog ha dagat.—Jonas 1:13-15.

Ginkaloy-an Ngan Gintalwas hi Jonas

Han nahulog na hi Jonas ha mabalud nga kadagatan, bangin nangalimbasog hiya nga diri lumunod, ngan nakita niya nga bisan pa han mga balud, malaksi nga nagtipahirayo an barko. Kondi pinusak ha iya an magkusog nga balud salit nahiunlod hiya ha kahiladman, ngan nawarayan na hin paglaom.

Ha urhi, iginhulagway ni Jonas an iya gin-abat hito nga takna. Binalik ha iya hunahuna an damu nga butang. Nasusubo nga nahunahuna niya nga diri na gud niya makikita pa an mahusay nga templo ni Jehova ha Jerusalem. Hito nga takna, inabat niya nga nagtitikaunlod hiya ha salad han kadagatan, hirani ha gintitikangan han kabukiran, diin binalighot ha iya an mga tanom ha dagat. Ini, baga hin amo na an iya magigin lubnganan.—Jonas 2:2-6.

Kondi anay! May-ada nagkikiwa—usa nga daku hinduro, madulom an kolor nga mananap. Nadaop ito ngan madagmit nga nagtikahirani ha iya. Katapos, binuka an daku nga baba hito, ginhanggab hiya, ngan ginlamoy hiya!

Sigurado nga ini na an kataposan ni Jonas. Kondi, may-ada hiya inabat nga diri katoohan. Buhi pa hiya! Waray hiya madugmok, matunaw, o mawad-i hin hangin. Waray gud, kondi buhi pa hiya, bisan kon aada hiya ha dapit nga posible gud amo an iya magin lubnganan. Hinay-hinay nga inabat niya an pagin minos ha daku nga gahum han Dios. Waray ruhaduha nga an iya Dios an  “nag-andam hin daku nga isda ha paglamoy kan Jonas.” c—Jonas 1:17.

Linabay an mga minuto, ngan mga oras. Didto ha pinakamadulom nga kahiladman nga iya nakadtoan, nakapamalandong hiya ngan nag-ampo kan Jehova. An iya pag-ampo nga bug-os nga nakarekord ha ikaduha nga kapitulo han Jonas, naghahatag hin damu nga impormasyon. Ipinapakita hito nga may-ada hiya daku nga kahibaro ha Kasuratan, tungod kay agsob unabihon hito an Salmo. Ipinapakita liwat hito an maopay nga kalidad: an pagin mapasalamaton. Hi Jonas nagtapos: “Ako maghahalad ha imo upod an tingog ha pagpasalamat; Ako magbabayad hadton akon iginsaad. An kaluwasan kan Jehova.”—Jonas 2:9.

Hinbaroan ni Jonas nga an kaluwasan mahimo ihatag ni Jehova ha bisan hin-o, ha bisan diin, ha bisan ano nga oras. Bisan didto “ha tiyan han isda,” nakita ngan ginluwas ni Jehova an iya nagugupong nga uripon. (Jonas 1:17) Hi Jehova la an mahimo makagtipig hin tawo nga buhi ngan waray madaot ha tiyan hin daku nga isda ha sulod hin tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i. Para ha aton yana, maopay nga hinumdoman naton nga hi Jehova “an Dios ha kan kanay kamot aada an imo gininhawa.” (Daniel 5:23) Utang naton an kinabuhi—an aton pag-eksister—ha iya. Mapasalamaton ba kita? Kon sugad, diri ba utang liwat naton kan Jehova an aton pagkamasinugtanon?

Kumusta man hi Jonas? Nahibaro ba hiya ha pagpakita kan Jehova han iya pagkamapasalamaton pinaagi ha pagsunod ha Iya? Oo. Paglabay hin tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i, gindara han isda hi Jonas ha baybayon mismo ngan ‘isinuka ha mamara nga tuna.’ (Jonas 2:10) Harumamay la, bisan pa han iya ginbuhat, diri na niya kinahanglan pa lumangoy ngadto ha baybayon! Syempre, tikang hito nga baybayon, kinahanglan niya pamilngon an iya kakadtoan. Kondi, waray pag-iha nasarihan an iya pagin mapasalamaton. An Jonas 3:1, 2, nasiring: “Ngan an pulong ni Jehova inabot kan Jonas ha ikaduha nga nasiring: Bangon, kadto ha Ninibe, adton daku nga bungto, ngan igwali ngada ha iya an pagwali nga iginsugo ko ha imo.” Ano an bubuhaton ni Jonas?

Waray mag-alang hi Jonas. Aton mababasa: “Busa hi Jonas binangon ngan nakadto ha Ninibe, sumala han pulong ni Jehova.” (Jonas 3:3) Oo, sinunod hiya. Matin-aw nga nahibaro hiya tikang ha iya kasaypanan. Hini liwat nga bahin, kinahanglan naton subaron an pagtoo ni Jonas. Kita ngatanan nakakasala; nakakasayop. (Roma 3:23) Kondi naundang ba kita ha pangalimbasog nga diri na mabuhat an aton sayop, o nahibabaro ba kita tikang ha aton sayop ngan nangangalimbasog pagkinabuhi nga masinugtanon ha Dios?

Ginbalosan ba ni Jehova hi Jonas tungod han iya pagkamasinugtanon? Oo. Siyahan, baga hin hinbaroan ni Jonas nga waray malunod an barko. Katapos han iya nagsasakripisyo ha kalugaringon nga buhat, inundang dayon an bagyo, ngan an mga marinero “nagkahadlok hinduro kan Jehova” ngan naghalad ha Iya imbes ha ira palso nga mga dios.—Jonas 1:15, 16.

Ha urhi, usa pa nga mas durodaku nga balos an inabot. Ginamit ni Jesus an panahon nga nakadto hi Jonas ha tiyan han daku nga isda sugad nga matagnaon nga paghulagway han iya panahon ha lubnganan, o Sheol. (Mateo 12:38-40) Kon banhawon na hi Jonas dinhi ha tuna, malilipay gud hiya ha paghibaro hito nga pribilehiyo! (Juan 5:28, 29) Karuyag ni Jehova nga bendisyonan ka liwat. Pariho kan Jonas, mahibabaro ka ba tikang ha imo mga sayop ngan magpapakita hin pagkamasinugtanon ngan diri makikalugaringon nga disposisyon?

[Mga footnote]

 [Kahon/Retrato ha pahina 29]

Ginruhaduhaan an Libro han Jonas

▪ Nahitabo gud ba an mga nakarekord ha libro han Biblia nga Jonas? Tikang pa ha kadaan nga panahon, may-ada na mga kritiko ito nga libro. Yana, agsob nga ginhuhunahuna ito han mga kritiko han Biblia sugad nga susmatanon, leyenda, o patootoo. Usa nga awtor han ika-19 ka siglo an nagreport kon paonan-o iginsaysay hin klero an istorya mahitungod kan Jonas ngan han daku hinduro nga isda sugad nga naiiba nga klase hin istorya nga nagamit hin simbolismo: Inukoy hi Jonas ha usa nga hotel ha Jope nga tinatawag nga An Tigaman han Balyena. Han waray na hiya igo nga kwarta ha pagbayad han iya kabaraydan, ginpabaya hiya han tag-iya. Hito nga paagi, sugad hin “ginlamoy” hiya hin balyena ngan ha urhi “iginsuka” hito! Oo, an mga kritiko baga hin mas determinado ha paglamoy kan Jonas kay hiton daku hinduro nga isda!

Kay ano nga damu an nagruruhaduha hini nga libro? Tungod kay naghuhulagway ito hin mga milagro. Ngan baga hin antes pa tagdon han damu nga kritiko an mga milagro, may-ada na hira diri mababag-o nga opinyon: Imposible an sugad nga mga panhitabo. Kondi, makatadunganon gud ba ito? Pakianhi an imo kalugaringon, ‘Natoo ba ako ha siyahan nga mga pulong han Biblia?’ Ito nasiring: “Ha tinikangan an Dios naghimo han mga langit ngan han tuna.” (Genesis 1:1) Iton simple nga kamatuoran maaramon nga kinakarawat han minilyon nga makatadunganon nga tawo ha bug-os nga kalibotan. Kondi kon huhunahunaon, ito nga mga pulong labaw pa gud kay han bisan ano nga milagro nga ginhulagway ha urhi ha Biblia.

Tagda ini: Para ha Usa nga naglarang han haluag hinduro nga kalangitan ngan han tanan nga komplikado ngan urusahon nga mga butang ha kinabuhi ha tuna, may-ada ba milagro ha libro han Jonas nga diri niya mahihimo? An pagpadara ba hin bagyo? An pag-aghat ba hin daku hinduro nga isda ha paglamoy hin usa nga tawo? O an pag-aghat hito nga isda nga isuka ito nga tawo? Para ha Usa nga waray-tubtoban an gahum, diri gud makuri an pagbuhat hito ngatanan.—Isaias 40:26.

Bisan kon diri nanginginlabot an Dios, usahay may mga urusahon nga nahitatabo. Pananglitan, ginsisiring nga han 1758, may marinero nga nahulog ha barko ha Dagat Mediteranyo ngan ginlamoy hin pating. Kondi, ginpabuthan an pating hin kanyon. Naigo ito, ngan iginsuka hito an marinero nga talwas ngan gutiay la an naeksperyensyahan nga kadaot. Kon tinuod ito, bangin hunahunaon naton nga diri katoohan ito nga istorya, o urusahon pa ngani—kondi diri milagro. Diri ba mahimo gamiton han Dios an iya gahum ha pagbuhat hin labaw pa?

Gin-iinsister liwat han mga maruhaduhaon nga waray tawo nga mabubuhi ha tiyan hin isda ha sulod hin tulo ka adlaw. Kondi, mataktika an tawo salit nakahimo hira hin paagi kon paonan-o pupun-on an tangke hin hangin nga magagamit basi makaginhawa hin maiha ha ilarom han tubig. Diri ba mas makagarahum ngan mas makinaadmananon an Dios salit matitipigan niya hi Jonas nga buhi ha sulod hin tulo ka adlaw? Sugad han makausa nga ginsiring hin anghel ni Jehova kan Maria, an iroy ni Jesus, “waray pulong nga tikang ha Dios nga waray kagamhanan.”—Lukas 1:37.

Ano an dugang nga ebidensya nga tinuod an ginsisiring han libro han Jonas? Hi Jonas naghatag hin detalyado ngan reyalistiko nga paghulagway han barko ngan han mga tripulante hito. Mababasa ha Jonas 1:5 nga naglabog an mga marinero hin mga gamit basi gumaan an barko. Ginpapamatud-an han mga historyador ha kadaan nga panahon ngan bisan han rabiniko nga balaud nga komon nga ginbubuhat ini kon maraot an panahon. An hulagway ni Jonas han Ninibe tukma liwat ha nakuha nga ebidensya ha kasaysayan ngan arkeolohiya. Ngan labaw ha ngatanan, gin-unabi ni Jesu-Kristo an tulo ka adlaw ni Jonas ha sulod han isda sugad nga matagnaon nga paghulagway han panahon nga aadto hiya ha lubnganan. (Mateo 12:38-40) An ginsiring ni Jesus nagpapamatuod nga tinuod nga nahitabo an istorya ni Jonas.

“Waray pulong nga tikang ha Dios nga waray kagamhanan.”—LUKAS 1:37

[Retrato ha pahina 26]

Tungod han siring ni Jonas, gin-alsa hiya han mga marinero ngan ginlabog ngadto ha kadagatan