Nabilngan ba Nira an Arka ni Noe?

KASAGARAN nga damu an naiinteres ha pagpamiling han arka ni Noe. Natural la ito. Iton daku hinduro nga arka nga nakatalwas kan Noe ngan han iya pamilya ha Baha han 2370-2369 A.K.P. sigurado nga magigin makatirigamnan nga diskobre han mga arkeologo. Kondi bisan pa han duro nga pangalimbasog, padayon pa gihapon an pagpinamiling hito. Ha damu nga espekulasyon mahitungod hito, ano gud ba an kamatuoran?

An Biblia nasiring nga an arka ni Noe “sinanglad . . . ha bawbaw han kabukiran han Ararat.” (Genesis 8:4) An rehiyon han Ararat may-ada pinakahitaas nga bukid nga tinatawag yana nga Bukid Ararat ha este nga bahin han Turkey, hirani ha pag-ultan han Armenia ngan Iran.

Damu nga ekspedisyon ha pagpamiling han arka ni Noe dida hito nga lugar an nagresulta ha makapainteres nga mga sumat, diri ha marig-on nga ebidensya. An makapainteres nga mga retrato nga ginkuha tikang ha eruplano, nabilngan nga mga kahoy nga napuputos hin alkitran, ngan sumat han mga nag-aangkon nga nakakita han arka nakaaghat ha mga tawo nga maghingyap hin marig-on nga ebidensya. Kondi, diri masayon an pagpamiling han arka. Usa nga dapit nga agsob unabihon nga posible nga hinmumutangan han arka amo an bahin han Bukid Ararat nga mga 15,000 piye an kahitaas. Dugang pa, tungod han kasamok ha politika hito nga lugar, an mga eksplorador nga taga-iba nga nasud diri pirme gintatagan hin legal nga permiso ha pagsaka hito.

Bisan pa hito, damu nga interesado ha arka an naruruyag nga usisahon pa gud ito nga dapit. Natoo hira nga may mga bahin han arka nga ada pa gihapon ha Bukid Ararat ngan natatabonan hin niebe ngan yelo ha kadak-an nga bahin han tuig. Ha mga tuig la nga mapaso an panahon durante han katpaso, siring nira, may posibilidad nga mabilngan an arka.

An sugad nga mga espekulasyon naparig-on pa tungod han damu nga report. Pananglitan, hi Josephus, Judio nga historyador ha siyahan nga siglo K.P., nag-unabi hin pipira nga historyador nga nauna ha iya nga nagsiring nga nakadto pa an arka ha igbaw han kabukiran ha Ararat. Ginsisiring pa ngani nga may mga nangunguha hin kahoy han arka nga putos hin alkitran basi himoon nga souvenir. Usa han gin-unabi ni Josephus amo hi Berossus, taga-Babilonya nga parasurat ha ikatulo ka siglo A.K.P.

Durante han ika-20 ka siglo, nagkaada makapainteres nga report hi George Hagopian nga taga-Armenia. Nagsumat hiya mahitungod han iya pakabisita ngan pakasaka ha arka han bata pa hiya upod han iya batâ temprano han dekada han 1900. Namatay hiya han 1972, kondi an iya ginsiring nakakaaghat pa gihapon han interes hin damu.

Tinuod ba nga Basihan ha Pagkaada Pagtoo?

May-ada gud ba basihan nga tumoo nga nadiskobrehan na han mga eksplorador an arka o maglaom nga madidiskobrehan pa ito? Bangin, pero baga hin mas damu an basihan nga magruhaduha. Hinumdumi, waray maghatag an Biblia hin eksakto nga impormasyon kon diin sumanglad an arka samtang nahubas an baha. Gin-unabi la hito an “kabukiran han Ararat.”

Natural la nga hunahunaon han mga eksplorador nga sumanglad an arka ha pinakahitaas nga  bukid ha rehiyon. Kondi, waray unabiha han Biblia nga ginpasanglad ito han Dios ha pungkay mismo han Bukid Ararat, nga yana nagyiyelo ngan hitaas hinduro nga bukid nga haros lima ka kilometro an kahitaas ha igbaw han lebel han dagat. a Hinumdumi nga hi Noe ngan an iya pamilya nag-ukoy ha arka ha sulod hin pipira ka bulan bisan han sumanglad na ito. (Genesis 8:4, 5) Baga hin imposible liwat nga ha paghaw-as nira ngan han damu nga hayop kinahanglan pa nira magkuri paglusad sugad hin mga mountaineer. Kon sugad, posible nga an dapit diin sinanglad an arka mas masayon makadtoan kay han ginhuhunahuna han mga eksplorador yana, kondi nagpapabilin an kamatuoran nga hitaas ito salit haom ha paghulagway han Genesis 8:4, 5. Ngan kon sinanglad man ito ha bisan diin nga dapit ha rehiyon han Ararat, diri ba posible nga maiha na nga nahanaw ito tungod han kadunot ngan pagpinangawata?

Dugang pa, may-ada kwestyonable ha ginsisiring usahay han mga parasurat mahitungod han bili ha relihiyon han ira pagpamiling han arka. Pananglitan, usa nga nag-organisa hin ekspedisyon an nagsiring nga an kahibilngi han arka “magpaparig-on han pagtoo han minilyon . . . ngan damu an magkakaada pagtoo.” Ha usa nga komperensya han media han 2004, nagsiring hiya nga an pakabiling hito amo an magigin “pinakaimportante nga hitabo tikang han mabanhaw hi Kristo.” Kondi ha urhi, waray madayon an iya ekspedisyon.

Makakaparig-on gud ba hin pagtoo o makakapahinabo ha usa nga magkaada pagtoo an pakabiling han arka ni Noe? Ipinapakita han Biblia nga an tinuod nga pagtoo diri nadepende ha mga butang nga nakikita ngan nakakaptan. (2 Korinto 5:7) May magruhaduhaon hinduro nga nag-iinsister nga matoo la hira ha pipira nga asoy ha Biblia kon may-ada hira makita nga ebidensya. Kondi ha kamatuoran, an sugad nga indibiduwal diri la gihapon magkakaada pagtoo bisan pa han damu nga ebidensya. Hi Jesus mismo nagsiring nga may mga tawo nga diri gud makukombinse ha ginsisiring han Biblia—bisan pa makakita hira hin usa nga mabanhaw!—Lukas 16:31.

Ha luyo nga bahin, an tinuod nga pagtoo diri basta la pagkarawat han gintotoohan; iginbasar ito ha marig-on nga ebidensya. (Hebreo 11:1) May-ada ba marig-on nga ebidensya nga makakabulig ha makatadunganon nga mga tawo yana nga tumoo ha asoy han Biblia mahitungod han Baha? Ha pagkamatuod, may-ada. Hi Jesu-Kristo matin-aw nga nagsiring: ‘Sinulod hi Noe ha arka, ngan an libnas inabot.’ (Lukas 17:26, 27) Ini an pinakamarig-on nga ebidensya. Kay ano?

Hi Jesus nakadto ha langit antes hiya kumanhi ha tuna. (Juan 8:58) Nakita niya an pagtukod han arka; nakita niya an Baha. Yana, ano nga ebidensya an mas makakombinse para ha imo? An ginsiring ba han Usa nga nakakita han Baha ngan napamatud-an nga masasarigan gud ngan naghatag hin ebidensya nga hiya an Anak han Dios? O an gutiay hinduro nga posibilidad nga makakabiling an mga eksplorador hin pipira nga kahoy tikang ha kadaan nga panahon ha nagyiyelo nga pungkay hin bukid? Kon tatagdon ito ha sugad nga paagi, igo na an ebidensya nga nag-eksister an arka ni Noe.

[Footnote]

[Blurb ha pahina 13]

May-ada ba marig-on nga ebidensya nga nagpapamatuod han asoy han Biblia mahitungod han Baha?

[Blurb ha pahina 14]

Hi Jesu-Kristo matin-aw nga nagsiring: ‘Sinulod hi Noe ha arka, ngan an libnas inabot’