Kay Ano nga Nakiggirra an Dios ha mga Kanaanhon?

“Puoha gud an ngatanan nga mga tawo: an mga Hiteohanon, mga Amoreohanon, mga Kanaanhon, mga Periseohanon, mga Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon, sumala han iginsugo ha iyo han GINOO.”—DEUTERONOMIO 20:17, MAOPAY NGA SUMAT.

“Makigmurayaw kamo ha ngatanan nga mga tawo.”—ROMA 12:18.

NAGKAKASUMPAKI ba ito nga mga teksto? Diri masabtan han damu kon kay ano nga nagsugo an Dios nga poohon an mga Kanaanhon samtang nagsasagdon an Biblia nga magin mamurayawon. * (Isaias 2:4; 2 Korinto 13:11) Para ha ira, baga hin nagkakasumpaki ini nga mga sugo.

Kon makaistorya mo an Dios mahitungod hini, ano an imo igpapakiana ha iya? Tagda an lima nga komon nga pakiana ngan an baton han Biblia.

1. Kay ano nga ginpaiwas an mga Kanaanhon? An mga Kanaanhon sugad hin mga eskwater ha tuna nga diri ira. Ha ano nga paagi? Mga 400 ka tuig an naglabay, nagsaad an Dios kan Abraham, usa nga matinumanon nga tawo, nga pagtatag-iyahon han iya katulinan an Kanaan. (Genesis 15:18) Gintuman ito han Dios han iya ginpahinabo nga an Israel, nga nagtikang kan Abraham, magtag-iya hito nga katunaan. Syempre, bangin magsiring an iba nga nag-uukoy na hito nga lugar an mga Kanaanhon salit may-ada hira katungod hito. Kondi waray ruhaduha nga sugad nga Soberano han uniberso, an Dios an may bug-os nga katungod ha pagdesisyon kon hin-o an mag-uukoy ha espisipiko nga lugar.—Buhat 17:26; 1 Korinto 10:26.

2. Kay ano nga waray tuguti han Dios an mga Kanaanhon nga magkinabuhi upod ha mga Israelita? May kalabotan ha mga Kanaanhon, an Dios nagpahamangno ha mga Israelita, “Diri hira mag-ukoy dida ha imo tuna, kay bangin makasala ka ha akon tungod ha ira; kay kon ikaw mag-alagad ha ira mga dios-dios, ha pagkamatuod mahabibitik ka.” (Eksodo 23:33) Ha urhi, hi propeta Moises nagsiring ha Israel: “Tungod han pagkamaraot hini nga mga nasud, hi Jehova nagpaiwas ha ira.” (Deuteronomio 9:5) Mationan-o karaot ito nga mga nasud?

Kalyap ha Kanaan an imoralidad, pagano nga pagsingba, ngan paghalad hin kabataan. Hi Henry H. Halley, nga historyador mahitungod han Biblia, nagsiring nga an mga arkeologo nga nag-ukab hito nga lugar “nakaagi hin damu nga tibod nga may mga tul-an hin kabataan nga iginhalad kan Baal [usa nga prominente nga dios han mga Kanaanhon].” Hiya nagdugang: “An bug-os nga lugar sementeryo hin katatawo pa la nga mga minasus-an. . . . An mga Kanaanhon nagbubuhat hin sobra nga kalaw-ayan, sugad nga relihiyoso nga seremonya ha atubangan han ira mga dios; ngan naghahalad para hini nga mga dios pinaagi ha pagpatay han ira suhag nga mga anak. Baga hin ha kadak-an nga bahin, an tuna han Kanaan pariho ha Sodoma ngan Gomorra. . . . An mga arkeologo nga nag-ukab ha nahibilin han mga syudad han  mga Kanaanhon nahipausa nga waray dayon ito bungkaga han Dios.”

3. Waray ba iba nga magraot nga tawo hito nga panahon? Kay ano nga an mga Kanaanhon la an ginpoo? Ha damu nga higayon, ginpipili la han Dios an iya ginpupoo. Han “an tuna napuno hin panraugdaog” ha panahon ni Noe, ginpahinabo han Dios nga mamatay an ngatanan gawas la han usa nga pamilya—an pamilya ni Noe. (Genesis 6:11; 2 Pedro 2:5) Ginbungkag han Dios an Sodoma ngan Gomorra han “nagin daku hinduro” an sala han umurukoy hito. (Genesis 18:20; 2 Pedro 2:6) Ngan iya ginhukman an kapital han Asirya nga amo an Ninibe, an “bungto nga dugoon,” bisan kon waray niya bungkaga ito han nagbasol an mga umurukoy han ira magraot nga buhat. (Nahum 3:1; Jonas 1:1, 2; 3:2, 5-10) Ngan may kalabotan han mga Kanaanhon, ginpoo hira han Dios basi panalipdan an Israel, an nasud nga ha urhi pagtitikangan han Mesias.—Salmo 132:11, 12.

4. Diri ba supak ha gugma han Dios an pagpoo ha mga Kanaanhon? Ha pahapyaw nga pagtagad, baga hin diri nagpapamatuod han kanan Dios gugma an iya pagpoo ha mga Kanaanhon. (1 Juan 4:8) Kondi, nagigin matin-aw ito samtang duok nga gin-uusisa naton.

Maiha na nga maaram an Dios han karaotan han mga Kanaanhon. Kondi, imbes poohon dayon, mapailubon nga gintugotan niya an 400 ka tuig nga lumabay tubtob nga nagin dayag na gud an ira kasaypanan.—Genesis 15:16.

Han duro na an sala han mga Kanaanhon ngan waray na gud posibilidad nga magbag-o, ginpoo hira ni Jehova. Bisan pa hito, diri kay basta na la ginpatay niya an ngatanan nga Kanaanhon. Kay ano? Tungod kay may-ada iba nga andam ha pagbasol. Adton andam ha pagbag-o, sugad kan Rahab ngan ha mga Gibeonitanhon, ginpakitaan hin kalooy.—Josue 9:3-11, 16-27; Hebreo 11:31.

5. Paonan-o an Dios han gugma makakahimo pagpatay hin tawo? Natural la an pagpakiana hito tungod kay an pagpatay hin tawo makangingirhat nga buhat. Kondi, ha pagkatinuod, an gugma han Dios an nagpagios ha iya ha pagpoo han magraot. Ha pag-ilustrar: Kon an pasyente may gangrena, agsob nga waray iba nga mahihimo an doktor kondi utdon an apektado nga bahin han lawas. Pipira la an maruruyag ha paghimo hito nga operasyon, kondi an maopay nga doktor maaram nga an diri pagbuhat hito nga magigin hinungdan han pagsarang han kagaw—mas makamaratay. Tungod kay napaid hiya, iya  ginhihimo inin makangingirhat nga operasyon para ha kaopayan han pasyente.

Ha pariho nga paagi, waray malipay hi Jehova ha pagpoo ha mga Kanaanhon. Hiya mismo nagsiring: “Diri ko ikinalilipay an kamatayon han maraot.” (Esekiel 33:11) Katuyoan liwat niya nga magtikang ha Israel an Mesias, an mag-aabri han dalan ha kaluwasan para ha ngatanan nga may pagtoo. (Juan 3:16) Tungod hito, diri tutugotan han Dios nga maimpluwensyahan an Israel han magraot nga buhat han Kanaanhon. Salit, iginsugo niya nga poohon o paiwason an mga Kanaanhon ha nasud. Ha pagbuhat hito, iya iginpakita an daku nga gugma—gugma nga nagpagios ha iya nga himoon an usa nga diri-makaruruyag nga buhat para ha kaopayan han iya magtinumanon nga magsiringba.

Kapulsanan Para ha Aton

May kapulsanan ba ha aton yana an rekord han pagpoo ha mga Kanaanhon? May-ada, tungod kay an Roma 15:4 nasiring: “An ngatanan nga mga butang nga nahisurat na nga daan ginsurat ha pagtutdo ha aton, basi tungod ha pag-ilob ngan ha paglipay han mga Maopay nga Surat may maada ta paglaom.” Ano an aton mahibabaroan ha mga nahitabo ha Kanaan ngan ano nga paglaom an iginhahatag hito ha aton?

Damu an aton mahibabaroan tikang hini. Pananglitan, maloloy-on nga waray pataya han Dios hi Rahab ngan an mga Gibeonitanhon han nangamuyo hira ha Iya nga may pagtoo. Nagpapahinumdom ini ha aton nga mapapalipay gud han bisan hin-o an Dios, anoman an iya gintikangan o mga sala ha naglabay.—Buhat 17:30.

An mga rekord han kabungkagan ha Kanaan naghahatag liwat hin paglaom tungod kay iginpapakita hito kon ano an bubuhaton han Dios ha hirani na nga tidaraon. Nagpapasarig ito nga diri gud niya tutugotan nga wad-on han karaotan an maopay. Lugod, ginpaparig-on han Biblia nga ha diri maiha magios hiya ha pagbungkag han ngatanan nga magraot, kondi iya luluwason an mga nahigugma ha iya ngadto ha matadong nga bag-o nga kalibotan. (2 Pedro 2:9; Pahayag 21:3, 4) Hito nga panahon, matutuman inin nakakaliaw nga mga pulong: “Paghulat kan Jehova, ngan pagbantayi iton iya dalan, ngan igpapahitaas ka niya basi ka makapanunod han tuna: Makikita nimo kon an magraot mahibulag na.”—Salmo 37:34.

[Footnote]

[Kahon ha pahina 14]

Gin-uuyonan ba han Biblia an Pakiggirra?

An pagsugo ba han Dios ha Israel nga poohon an mga Kanaanhon nagpapakita nga puydi kita makigbahin ha girra yana? Diri, tungod hin diri maminos tulo nga rason:

▪ Waray na nasud yana an may-ada espesyal nga pag-uyon han Dios. Tikang han waray karawata han mga Israelita hi Jesus sugad nga Mesias, waray na hira magrepresentar ha Dios ha anoman nga paagi—upod na ha pagin parapamatay. (Mateo 21:42, 43) Tungod hito, gintagad ni Jehova an mga Israelita pariho han iya pagtagad ha iba nga nasud. (Lebitiko 18:24-28) Tikang hito nga panahon, waray na nasud an may katungod ha pagsiring nga gin-uuyonan han Dios an ira pakiggirra.

▪ Waray na itoka ni Jehova an iya mga magsiringba ha espisipiko nga lugar. Lugod, an iya mga surugoon mabibilngan ha ngatanan nga ‘nasud ngan mga panon’ ha tuna.—Pahayag 7:9; Buhat 10:34, 35.

▪ Matin-aw nga ginsiring ni Jesus nga diri makikigbahin an iya mga sumurunod ha girra. Han iya ginpahamangnoan an iya mga disipulo mahitungod han pag-atake ha Jerusalem, iya ginsugo hira nga diri magpabilin didto ngan makig-away kondi pumalagiw, nga amo an ira ginbuhat. (Mateo 24:15, 16) Imbes gumamit hin hinganiban, an tinuod nga mga Kristiano bug-os nga nasarig ha Ginhadian han Dios nga magwawara han ngatanan nga karaotan ha tuna ha diri na maiha.—Daniel 2:44; Juan 18:36.

[Retrato ha pahina 15]

Iginpapakita han ehemplo ni Rahab nga mahihimo han bisan hin-o nga mapalipay an Dios kon kakaruyagon nira