Maaram Ka Ba?

Ano nga dalan an gin-agian ni apostol Pablo durante han iya siyahan nga pagbyahe ngadto ha Roma?

▪ An Buhat 28:13-16 nasiring nga an barko nga ginsakyan ni Pablo ngadto ha Italya dinuong ha Puteoli (Pozzuoli na yana), ha Baybay han Naples. Katapos, inagi hiya ha Dalan han Appia, an highway han syudad, han kinadto hiya ha Roma.

An Dalan han Appia iginngaran tikang kan Appius Claudius Caecus, an bantogan nga politiko ha Roma, nga naghimo hito han 312 A.K.P. Ha kamaihaan, ini nga highway nga mga 18 tubtob 20 piye an kahilapad ngan hinimo tikang ha mga bloke hin bato tikang ha bulkan, inabot hin 583 kilometro ha sur-este tikang ha Roma. Gindudugtong hito an Roma ha pantalan han Brundisium (Brindisi na yana), an dalan ngadto ha Este. Ha kada 24 kilometro o sobra pa, an mga nagbibyahe naundang basi mamalit, kumaturog, o magbalyo hin mga kabayo o sarakyan.

Kondi, posible nga nagbaktas la hi Pablo, ngan mga 212 kilometro an kahirayo han bahin han Dalan han Appia nga iya gin-agian. Ini nga dalan naagi ha Pontine Marshes, nga matubig nga lugar salit usa nga Romano nga parasurat an nagreklamo tungod kay malamok ito ngan diri maopay an baho. Ha norte hito nga lugar nahimumutang an Merkado han Apii—mga 65 kilometro tikang ha Roma—ngan an Tulo nga Taberna, usa nga parahuwayan, mga 50 kilometro tikang ha syudad. Dida hiton duha nga lugar, naghulat kan Pablo an mga Kristiano tikang ha Roma. Ngan han iya makita hira, “hiya nagpasalamat ha Dios, ngan nakaginhawa.”—Buhat 28:15.

Ano nga klase hin sururatan an gin-uunabi ha Lukas 1:63?

▪ Mababasa ha Ebanghelyo ni Lukas nga an kasangkayan ni Sakarias nagpakiana ha iya kon ano an magigin ngaran han iya katatawo pa la nga anak. Hi Sakarias ‘inaro hin gutiay nga tabla, ngan hiya nagsurat: Hi Juan an iya ngaran.’ (Lukas 1:63) Inin gutiay nga sururatan nga tabla (o, papan) ginbisagrahan ngan ginhamis pinaagi hin taro han mga buyog. Dida hito mahimo makagsurat an usa nga eskriba gamit hin matais nga instrumento ha pag-ukit. An sinurat dida hito mahimo paraon ngan mahimo ito hamison utro basi magamit na liwat.

An libro nga Reading and Writing in the Time of Jesus nasiring: “An mga painting tikang ha Pompeii, mga inukit tikang ha magkalain-lain nga bahin han Imperyo han Roma ngan aktuwal nga mga naukab ha damu nga lugar ha Ehipto tubtob ha Pader ni Hadrian [Norte nga Britanya] nagpapakita han damu kalain nga gamit han mga papan.” Bangin magkalain-lain nga indibiduwal an nagamit han sugad nga mga papan—mga negosyante, mga opisyal han gobyerno, ngan bangin pati an pipira nga Kristiano ha siyahan nga siglo.

[Retrato ha pahina 11]

Dalan han Appia

[Retrato ha pahina 11]

Papan nga nakaputos hin taro nga kanan naeskwela nga bata, ika-2 ka siglo K.P.

[Ginkuhaan han Retrato]]

Ha pagtugot han British Library