Hin-o hi Hadi Ahasuerus han Persia nga gin-unabi ha libro han Biblia nga Ester?

▪ Sumala ha libro han Ester, ginpili ni Hadi Ahasuerus an Judio nga daraga nga hi Ester basi magin rayna, ngan ginluwas ni Ester an iya mga kahimungto tikang ha plano ha pagpooha. Ha maiha nga panahon, magkalain-lain an opinyon kon hin-o inin Persiano nga hadi nga hi Ahasuerus. Kondi baga hin nasulbad ito nga problema tungod han impormasyon ha mga monumento han Persia nga nakasurat ha tulo nga yinaknan. Iginpapakita hini nga hi Ahasuerus amo hi Xerxes I nga anak ni Dario nga Bantogan (Hystaspis). An pagkasurat han ngaran nga Xerxes ha Persia, kon ighubad ha Hebreo, haros pariho ha pagkasurat ha Hebreo ha libro han Ester.

An ngatanan nga ginsisiring ha libro han Ester mahitungod kan Ahasuerus haom ha pangirilal-an ni Xerxes I. Tikang ha sentro han iya pagmando ha Susa (Susan), ha Elam, nagmando liwat hiya ha Media, ngan ha India tubtob ha mga isla han Mediteranyo. (Ester 1:2, 3; 8:9; 10:1) “Waray iba nga hadi ha Persia an gintutudlok hini, kondi hi Xerxes la,” siring han eskolar nga hi Lewis Bayles Paton. “An paghulagway kan Ahasuerus ha Libro han Ester pariho ha paghulagway kan Xerxes nira Herodotus ngan han iba nga Griego nga historyador.”

Ano an ebidensya nga naghimo hin briks ha kadaan nga Ehipto?

▪ Nasiring an libro han Biblia nga Eksodo nga ginpahimo hin briks han mga Ehiptohanon an ira Hebreohanon nga mga uripon. Kinahanglan mahimo han mga uripon an kadamu han briks nga iginkota ha ira kada adlaw, gamit an lapok ngan dagami.—Eksodo 1:14; 5:10-14.

An paghimo hin pinauga nga briks importante nga trabaho ha Walog Nilo ha panahon han Biblia. An kadaan nga mga monumento nga hinimo tikang hito naeksister pa yana ha Ehipto. An proseso ha paghimo hito makikita ha drowing ha pader ha lubnganan ni Rekhmire ha Tebes nga tikang pa han ika-15 ka siglo A.K.P., nga haros kadungan han mga hitabo nga nakarekord ha Eksodo.

Ini an paghulagway han The International Standard Bible Encyclopedia ha drowing: “Nakuha hin tubig; ginmamasa an lapok gamit an piko ngan gindadara an minasa ha pwesto nga kombinyente ha parahimo. Ginhuhuwad ngan gindadasok ito ha hurmaan nga kahoy nga nakaplastar ha tuna, katapos ginkukuha an hurmaan ngan ginbubulad ha adlaw an briks. Damu ka rumbay hin briks an ginhuhurma ngan kon uga na, ginkakamada para ha tidaraon nga paggamit. Ini pa gihapon an ginbubuhat yana ha Near East.”

Damu nga dokumento ha papiro tikang han ika-duha ka milenyo A.K.P. an nag-unabi liwat mahitungod han panhimo hin briks han mga uripon, paggamit hin dagami ngan lapok, ngan han inadlaw nga kota han hihimoon han mga uripon.

[Retrato ha pahina 22]

Inukit ha bato nga hulagway nira Xerxes (natindog) ngan Dario nga bantogan (nalingkod)

[Ginkuhaan han Retrato]

Werner Forman/Art Resource, NY

[Retrato ha pahina 22]

Detalye han drowing ha lubnganan ni Rekhmire

[Ginkuhaan han Retrato]

Erich Lessing/Art Resource, NY